Định hướng chiến lược và nền tảng triển khai chuyển đổi số của tỉnh Quảng Ninh

Nhận thức rõ chuyển đổi số là xu thế mang tính tất yếu và là động lực then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU, ngày 5-2-2022, “Về chuyển đổi số toàn diện tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Đây là căn cứ quan trọng tạo cơ sở pháp lý cho việc chỉ đạo, điều hành và triển khai xuyên suốt từ cấp tỉnh đến cơ sở.

Trên nền tảng đó, tỉnh xác định nhiệm vụ đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động lãnh đạo, quản lý, điều hành của các cơ quan Đảng, nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh. Xây dựng xã hội số an toàn, nhân văn dựa trên ba trụ cột thiên nhiên - văn hóa - con người để hình thành công dân số, xã hội số. Thông qua đó, tỉnh hướng đến việc hình thành công dân số, xây dựng xã hội số và thúc đẩy kinh tế số trở thành động lực chủ đạo đóng góp vào tăng trưởng GRDP của địa phương. Nhiệm vụ bảo đảm an toàn, an ninh mạng được đặt ra như một yêu cầu xuyên suốt và gắn liền với việc giữ vững quốc phòng - an ninh, bảo vệ chủ quyền số quốc gia. Theo mục tiêu đề ra, đến năm 2025, tỉnh Quảng Ninh phấn đấu đứng nhóm đầu cả nước về chỉ số đánh giá chuyển đổi số DTI và về an toàn, an ninh mạng, tiến tới trở thành mô hình chuyển đổi số toàn diện cấp tỉnh.

Trên thực tế, tỉnh Quảng Ninh đã sớm phê duyệt và tổ chức triển khai Đề án thành phố thông minh vào năm 2016, đồng thời từng bước hoàn thiện hệ thống các tiện ích cốt lõi. Một trong những kỳ vọng lớn của Đề án đưa ra là đến năm 2020, thành phố Hạ Long cơ bản trở thành đô thị thông minh của tỉnh. Đến nay, dáng vóc của một thành phố du lịch hiện đại, văn minh đã dần hiện hữu. Thành phố Hạ Long đã hoàn thành hệ thống chiếu sáng thông minh với trên 4.300 bộ đèn led chiếu sáng khắp 145 tuyến đường thuộc địa bàn. Các hệ thống chiếu sáng này được kết nối và điều khiển, giám sát, vận hành tự động bởi Trung tâm điều khiển hệ thống chiếu sáng công cộng. Toàn thành phố Hạ Long được đầu tư hệ thống wifi miễn phí với 107 điểm phát sóng đã phục vụ tốt cho du khách, hỗ trợ du lịch, tạo nền tảng cho các ứng dụng thông minh hướng đến nâng cao chất lượng dịch vụ.

Bên cạnh đó, cải cách hành chính trên nền tảng khai thác tiện ích của công nghệ thông tin được triển khai đồng bộ tại các cơ quan hành chính nhà nước. 100% số thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của thành phố đã đưa vào giải quyết tại Trung tâm Hành chính công thành phố theo nguyên tắc “Tiếp nhận - thẩm định - phê duyệt tại chỗ”. Một số thủ tục đã và đang được thực hiện qua môi trường mạng nhằm tiết giảm tối đa thời gian, chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Các ứng dụng về công nghệ số, kios thông tin, thương mại điện tử, thanh toán trực tuyến cũng được triển khai ở các doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh dịch vụ..., qua đó tạo thuận lợi cho hoạt động thu thuế. Đây chính là những tiền đề quan trọng, cốt lõi để Quảng Ninh trở thành thành phố thông minh vào năm 2030.

Một dấu ấn nổi bật là việc thành lập và vận hành Trung tâm Điều hành thành phố thông minh (IOC) từ năm 2019. IOC được xem như trung tâm xử lý dữ liệu tổng hợp, đóng vai trò “bộ não số” trong quản trị đô thị và kinh tế - xã hội trên nền tảng công nghệ hiện đại. Trung tâm cho phép sử dụng thông tin và công nghệ phân tích, để chính quyền tỉnh đưa ra những quyết định kịp thời, giúp quản lý đa dạng các vấn đề, bao gồm vấn đề đã được dự liệu trước và vấn đề xảy ra đột xuất, tình huống khẩn cấp... Đồng thời, tăng tính tương tác khi người dân có thể gửi ý kiến góp ý, thông báo cho các cơ quan trong tỉnh biết về các sự cố, vấn đề liên quan tới hạ tầng đô thị, giao thông, an ninh an toàn, môi trường... qua ứng dụng Smart Quảng Ninh bằng vài thao tác bấm nút trên thiết bị di động.

Với Trung tâm điều hành này, cơ quan quản lý nhà nước còn có thể sử dụng hệ thống xem và gửi báo cáo thông minh; chỉ đạo điều hành, quản lý văn bản, lịch làm việc, nhiệm vụ, chương trình họp thông minh; tiếp nhận và trả lời ý kiến người dân; công cụ theo dõi, phân tích báo chí và mạng xã hội.

Sự phát triển của chính quyền điện tử tạo điều kiện để tỉnh Quảng Ninh tiếp tục ban hành Đề án và Nghị quyết về chuyển đổi số giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, với ba trụ cột xuyên suốt: chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Trong đó, kinh tế số được xác định là trọng tâm đột phá. Tỉnh đặt mục tiêu kinh tế số đóng góp 20% GRDP vào năm 2025 và đạt mức 30% vào năm 2030. Đây được coi là chỉ tiêu quan trọng góp phần chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ dựa vào khai thác tài nguyên “nâu” sang mô hình phát triển bền vững “xanh”.

Quảng Ninh cũng là một trong những tỉnh tiên phong trong việc triển khai gửi - nhận văn bản điện tử có sử dụng chữ ký số liên thông đủ bốn cấp hành chính. Đồng thời, tỉnh là một trong những địa phương sớm nhất tích hợp Cổng dịch vụ công cấp tỉnh với Cổng dịch vụ công quốc gia. Nhờ đó, lãnh đạo tỉnh có thể theo dõi trực tiếp tiến độ xử lý thủ tục hành chính từ cấp xã đến cấp tỉnh, bao gồm cả thông tin về công chức được giao giải quyết. Hệ thống văn bản và dữ liệu được công khai rộng rãi trên cổng thông tin của các cấp chính quyền. Tỉnh cũng tăng cường tương tác với người dân và doanh nghiệp qua các nền tảng số, fanpage và nhiều kênh truyền thông trực tuyến khác.

Một trong những bước tiến mạnh mẽ khác của tỉnh Quảng Ninh là việc đẩy mạnh hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu cả nước. Tỉnh đã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác với ba tập đoàn viễn thông lớn gồm FPT, Viettel và VNPT nhằm triển khai chương trình chuyển đổi số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Các nội dung hợp tác tập trung vào việc phát triển nền tảng số, ứng dụng số dựa trên công nghệ hiện đại; đẩy mạnh đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin tại các địa bàn miền núi, biên giới và hải đảo; đồng thời tận dụng tối đa năng lực và thế mạnh của các bên để triển khai chuyển đổi số.

Các doanh nghiệp viễn thông đều thể hiện rõ quyết tâm đồng hành cùng tỉnh Quảng Ninh trong quá trình chuyển đổi số. VNPT cam kết huy động toàn bộ năng lực và nguồn lực của tập đoàn để hỗ trợ tỉnh thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội. Tập đoàn nhấn mạnh việc phối hợp xây dựng các nền tảng số, ứng dụng số mới, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông, nhất là ở khu vực biên giới, hải đảo - những nơi có ý nghĩa chiến lược trong bảo đảm kết nối số an toàn và bền vững.

Bên cạnh sự phối hợp với doanh nghiệp viễn thông lớn, tỉnh tập trung hoàn thiện cơ sở dữ liệu dùng chung, đặc biệt là dữ liệu về đất đai và tài nguyên môi trường, nhằm phục vụ công tác quản lý và điều hành. Các chức năng của Trung tâm Điều hành thành phố thông minh được tiếp tục bổ sung, hoàn thiện. Trong khi đó, các sở, ngành và doanh nghiệp trên địa bàn chủ động triển khai chuyển đổi số theo nhiệm vụ được giao. Trong khối doanh nghiệp, VNPT Quảng Ninh nổi lên như một đơn vị tiên phong, triển khai gần 240 điểm cầu truyền hình trực tuyến phủ khắp 100% số xã, phường, thị trấn và các cơ quan hành chính; đồng thời phát triển mạnh các ứng dụng trực tuyến và dịch vụ hóa đơn điện tử. Đơn vị đẩy mạnh phủ sóng di động đến toàn bộ thôn, bản vùng sâu, vùng xa, triển khai hạ tầng 5G tại các khu vực đô thị và nâng cấp hạ tầng mạng truyền số liệu theo yêu cầu của chính quyền số.

Chuyển đổi số trong nông nghiệp, dịch vụ công và hạ tầng kỹ thuật số của tỉnh

Song song với việc triển khai chuyển đổi số trong các ngành, lĩnh vực đô thị và dịch vụ công, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Ninh cũng đẩy mạnh hiện đại hóa hoạt động quản lý ngành dựa trên công nghệ số. Đến nay, Sở đã xây dựng được hệ thống cơ sở dữ liệu phục vụ truy xuất nguồn gốc các sản phẩm nông, lâm, thủy sản an toàn trên toàn địa bàn tỉnh. Phần mềm truy xuất nguồn gốc tại địa chỉ https://qn.check.net.vn/ vận hành ổn định, cho phép người tiêu dùng tra cứu thông tin một cách minh bạch. Đồng thời, sở đã tích hợp thêm module phục vụ đánh giá, chấm điểm và phân hạng sản phẩm OCOP trên nền tảng số (https://qn.eocop.vn/), tạo điều kiện chuẩn hóa quy trình quản lý chất lượng sản phẩm địa phương.

Ngành nông nghiệp Quảng Ninh định hướng phát triển chuyển đổi số đồng bộ và toàn diện, với mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp thông minh, ứng dụng công nghệ cao. Tỉnh đặt trọng tâm vào việc xây dựng nền tảng dữ liệu số trong quản lý ngành; tự động hóa các công đoạn trong sản xuất, kinh doanh; tăng cường khả năng giám sát nguồn gốc nông sản và chuỗi cung ứng; đồng thời phát triển mạnh thương mại điện tử đối với các sản phẩm chủ lực. Đây được xem là bước đi tất yếu giúp nông nghiệp của tỉnh tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị trong bối cảnh kinh tế số ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong tăng trưởng.

Đến nay, phần mềm cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc nông, lâm, thủy sản đã được hoàn thiện và cấp tài khoản quản lý cho 142 đơn vị gồm doanh nghiệp, hợp tác xã và các cơ sở sản xuất, chế biến, sơ chế. Trong thời gian tới, hệ thống này sẽ được mở rộng đến các cửa hàng kinh doanh theo chuỗi, các vùng sản xuất tập trung của tỉnh cũng như các địa phương liên kết tiêu thụ nông sản an toàn. Việc mở rộng này không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý, mà còn là điều kiện quan trọng để tăng độ tin cậy của nông sản Quảng Ninh trên thị trường.

Không chỉ vậy, ngành nông nghiệp đã cung cấp thông tin về 456 sản phẩm OCOP thuộc 13 địa phương trên địa bàn tỉnh lên các trang điện tử để kết nối với hệ thống siêu thị, chợ, 27 cửa hàng OCOP và 5 sàn giao dịch thương mại điện tử. Ngành cũng phối hợp hỗ trợ 418 doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh niêm yết thông tin và thực hiện giao dịch trực tuyến trên các nền tảng số. Đây là giải pháp thiết thực nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp qua môi trường số, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực chuyển đổi số của các chủ thể kinh tế nông thôn.

Quảng Ninh được đánh giá là một trong những tỉnh đi đầu cả nước trong xây dựng chính quyền điện tử và chuyển đổi số. Việc hình thành mô hình chính quyền điện tử và vận hành hệ thống thủ tục hành chính trên môi trường số, kết hợp cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, mức độ 4 và tích hợp với Cổng dịch vụ công quốc gia, đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Tỉnh ước tính việc ứng dụng văn bản điện tử có chữ ký số giúp giảm hơn 40% khối lượng công việc và tiết kiệm khoảng 70 tỷ đồng mỗi năm cho xã hội. Đây là cơ sở quan trọng để người dân và doanh nghiệp thực hiện thủ tục hành chính ngay tại nhà, theo dõi tiến độ xử lý nhanh chóng và minh bạch.

Đến nay, Quảng Ninh đã xây dựng được nền tảng hạ tầng công nghệ thông tin đồng bộ và cơ bản hiện đại: 100% số cơ quan hành chính từ cấp tỉnh đến cấp xã tham gia vận hành trong hệ thống chính quyền điện tử; hơn 98% số văn bản hành chính được gửi - nhận dưới dạng điện tử có chữ ký số; toàn bộ thủ tục hành chính đã được chuẩn hóa theo quy trình ISO. Hệ thống hạ tầng kỹ thuật này tạo nền móng quan trọng cho việc chuyển đổi sang mô hình chính quyền số trong giai đoạn tới.

Tuy nhiên, quá trình triển khai công nghệ thông tin và chuyển đổi số của tỉnh vẫn còn những hạn chế nhất định. Tỉnh chưa có đội ngũ nhân lực công nghệ thông tin chất lượng cao tương xứng với yêu cầu phát triển; cơ chế, chính sách thu hút và đãi ngộ chuyên gia công nghệ còn gặp khó khăn do vướng các quy định từ cấp Trung ương. Bên cạnh đó, cơ hội từ chuyển đổi số vẫn chưa được khai thác một cách toàn diện và hiệu quả; tỷ trọng kinh tế số trong GRDP thấp hơn so với mục tiêu đề ra. Một bộ phận hạ tầng viễn thông, công nghệ thông tin còn bất cập; số lượng doanh nghiệp công nghệ thông tin - truyền thông còn ít, thiếu vắng các doanh nghiệp đủ sức đóng vai trò dẫn dắt; kỹ năng số của một bộ phận cán bộ, công chức, doanh nghiệp và người dân còn hạn chế. Những tồn tại này đòi hỏi tỉnh phải có giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ và dài hạn để tháo gỡ trong thời gian tới.

Trong bối cảnh đó, tỉnh Quảng Ninh xác định việc tiếp tục đầu tư và hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật là yêu cầu cấp thiết. Hiện nay, hệ thống hạ tầng cứng của tỉnh đã tương đối đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển và bảo đảm kết nối liên thông, liên vùng ở quy mô quốc gia. Trên cơ sở này, tỉnh ưu tiên đầu tư vào hạ tầng số, từng bước đẩy mạnh tiến trình chuyển đổi số toàn diện trên cả ba trụ cột: chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Đây là những nhiệm vụ trọng tâm nhằm hiện thực hóa khát vọng trở thành mô hình mẫu về chuyển đổi số của cả nước.

Định hướng chuyển đổi số toàn diện trong thời gian tới

Bước vào giai đoạn mới, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục đặt mục tiêu đẩy mạnh tiến trình chuyển đổi số một cách toàn diện. Trọng tâm của tỉnh là mở rộng chuyển đổi số sang tất cả lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, trong đó ưu tiên các ngành giữ vai trò thiết yếu như y tế, giáo dục, công nghiệp, du lịch, giao thông vận tải, logistics và cửa khẩu số. Những lĩnh vực này vừa tác động trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp, vừa là cơ sở để hình thành hệ sinh thái số của tỉnh.

Về cải cách hành chính và dịch vụ công, tỉnh Quảng Ninh đặt mục tiêu 100% số thủ tục hành chính ban hành mới đạt mức dịch vụ công trực tuyến cấp độ 4. Mục tiêu này giúp tăng mạnh tỷ lệ người dân thực hiện thủ tục trực tuyến, giảm thời gian và chi phí xã hội, bảo đảm công khai, minh bạch trong mọi quy trình. Cùng với đó, tỉnh chủ trương yêu cầu 100% số cơ quan nhà nước cung cấp dữ liệu mở và được trang bị đầy đủ hạ tầng kỹ thuật để phục vụ công tác chuyển đổi số; đồng thời bảo đảm an toàn thông tin theo các cấp độ quy định của Nhà nước.

Trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, tỉnh đặt mục tiêu tối thiểu 50% doanh nghiệp trong các khu công nghiệp ứng dụng công nghệ số trong quy trình sản xuất, vận hành và quản trị. Việc thúc đẩy doanh nghiệp ứng dụng công nghệ mới nhằm tăng năng suất lao động, giảm chi phí vận hành, mở rộng thị trường và bảo đảm năng lực cạnh tranh của nền kinh tế trong kỷ nguyên số. Đây cũng là bước đi quan trọng để hình thành lực lượng doanh nghiệp số - một trong những cấu phần then chốt của kinh tế số Quảng Ninh.

Gắn với mục tiêu phát triển xã hội số, tỉnh phấn đấu bảo đảm 100% người dân có định danh điện tử, mỗi hộ gia đình có địa chỉ số. Điều này tạo nền tảng quan trọng để người dân tham gia sâu hơn vào môi trường số, từ đó thúc đẩy các dịch vụ công, dịch vụ xã hội và các hoạt động thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ và toàn diện. Việc phổ cập định danh điện tử cũng tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý dân cư, an ninh trật tự và thúc đẩy sự gắn kết giữa quản lý nhà nước với quyền lợi, tiện ích của công dân trong không gian số.

Một trong những mục tiêu nổi bật nhất mà tỉnh Quảng Ninh theo đuổi là đưa tỷ trọng kinh tế số đạt tối thiểu 30% GRDP của tỉnh. Đây là mục tiêu đầy tham vọng, phản ánh quyết tâm mạnh mẽ của tỉnh trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Tỷ trọng kinh tế số tăng sẽ kéo theo thay đổi về cơ cấu kinh tế, mở rộng không gian phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo và giảm dần phụ thuộc vào các ngành khai thác truyền thống. Với nền tảng đã được xây dựng và tốc độ triển khai trong thời gian qua, mục tiêu này hoàn toàn có cơ sở để hiện thực hóa khi tỉnh tiếp tục đầu tư mạnh vào hạ tầng số, nguồn nhân lực số và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Tóm lại, chiến lược chuyển đổi số của tỉnh Quảng Ninh được triển khai một cách đồng bộ, kiên trì và có định hướng rõ ràng. Từ nền tảng chính quyền điện tử đến xây dựng đô thị thông minh, phát triển kinh tế số, mở rộng hợp tác với các tập đoàn viễn thông đến ứng dụng số trong nông nghiệp và dịch vụ công, tỉnh Quảng Ninh đã tạo ra khuôn khổ bền vững để chuyển đổi mô hình phát triển kinh tế - xã hội theo hướng hiện đại. Dù vẫn còn tồn tại một số hạn chế về nhân lực, hạ tầng và mức độ khai thác cơ hội số, nhưng với những mục tiêu cụ thể, đồng thời có sự tham gia của toàn hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân, tỉnh Quảng Ninh đang từng bước khẳng định vị thế là địa phương đi đầu cả nước trong chuyển đổi số./.