Đối với nước ta, đặc điểm lịch sử dựng nước, giữ nước đã hình thành ở mỗi thành viên trong cộng đồng dân tộc một khát vọng cháy bỏng, thường trực trong tâm thức của mọi thế hệ người Việt Nam từ xưa đến nay, đó là khát vọng phát triển đất nước. Khát vọng đó luôn trong tiềm thức của mỗi người, sẽ được đánh thức trở thành nguồn sức mạnh to lớn. Là một bộ phận quan trọng của thanh niên Việt Nam, thanh niên quân đội (TNQĐ) có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong thực hiện các nhiệm vụ ở đơn vị cơ sở, góp phần vào thành công của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Họ luôn mang trong mình khát vọng được cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đây là một tiềm năng vô cùng to lớn, do vậy, cần có cơ chế, biện pháp để khơi dậy trong TNQĐ ước muốn, tình cảm, tinh thần tự nguyện, tự giác đem sức lực, tài năng, trí tuệ của mình đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của quân đội ta, lớp lớp thế hệ TNQĐ đã luôn đem hết sức mình cống hiến cho sự nghiệp chiến đấu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cùng với góp phần hiện thực hóa khát vọng hùng cường của dân tộc. Điều đó đã được lịch sử ghi nhận, nhân dân yêu quý, bè bạn thế giới ca ngợi và được kết tinh cô đọng nhất trong phẩm chất anh “Bộ đội Cụ Hồ”. Khát vọng cống hiến đó được thể hiện ở lớp lớp các thế hệ TNQĐ không tiếc máu xương, hy sinh cả tuổi thanh xuân, tính mạng của mình cho sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, giải phóng nước nhà. Có thể kể đến những cái tên đã trở thành huyền thoại, như: Bế Văn Đàn, Phan Đình Giót, Lý Tự Trọng, Nguyễn Văn Trỗi,... với các phong trào cách mạng như: “Cảm tử để cho Tổ quốc quyết sinh”, “Tòng quân giết giặc lập công” trong kháng chiến chống thực dân Pháp; “Ba sẵn sàng”, “Năm xung phong” trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ.

Bước vào thời kỳ đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, TNQĐ tiếp tục đem hết sức trẻ, nhiệt huyết, tài năng, trí tuệ, với bản lĩnh và ý chí kiên cường, tinh thần hết lòng vì nhân dân phục vụ, để hiện thực hóa khát vọng hùng cường của dân tộc, như Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Chúng ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện hơn so với những năm trước đổi mới. Với tất cả sự khiêm tốn, chúng ta vẫn có thể nói rằng: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”(1). TNQĐ góp phần tạo nên cơ đồ, vị thế, tiềm lực ấy bằng việc đóng góp sức mình vào sự nghiệp xây dựng cơ sở chính trị, tăng cường quốc phòng - an ninh, giúp dân xóa đói, giảm nghèo, đến những nơi khó khăn, gian khổ nơi biên giới, hải đảo; xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; tích cực huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu..., với các phong trào cụ thể, như: “Phấn đấu xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, “Thanh niên giành 3 đỉnh cao quyết thắng”, “Thanh niên quân đội thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, “Thanh niên quân đội vươn tới những đỉnh cao”, “Thanh niên quân đội tiến quân vào khoa học và công nghệ”, “Thanh niên quân đội rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, quyết thắng”. Đặc biệt, trong những năm qua, TNQĐ luôn đi đầu trong phòng, chống dịch COVID-19 với tinh thần “Khi dịch bệnh nguy hiểm, quân đội luôn là trụ cột của quốc gia”; trong phòng, chống thiên tai, hỗ trợ đồng bào khắc phục thiên tai, lũ lụt - "những nơi khó khăn nhất có quân đội”, “quân đội sẵn sàng hy sinh để bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân”...

Tuy nhiên, hiện nay, tình hình thế giới, khu vực, trong nước đang có những diễn biến phức tạp, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng quân đội đang đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn. Cùng với đó, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và các thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống, tình hình thiên tai, dịch bệnh diễn biến phức tạp; ảnh hưởng từ mặt trái của kinh tế thị trường và mở cửa, hội nhập quốc tế… Những vấn đề tiêu cực, như: Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên; tham nhũng, lãng phí vẫn còn nghiêm trọng... Với chiến lược "diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa, các thế lực thù địch đang hướng mũi tấn công vào thế hệ trẻ, trong đó có bộ phận TNQĐ. Trong khi đó, công tác giáo dục đoàn viên, thanh niên ở một số đơn vị quân đội chưa sâu sát, thiếu cách làm mới, chưa thật sự hấp dẫn, cuốn hút. Sinh hoạt đoàn còn đơn điệu; tính chiến đấu chưa cao. Một bộ phận TNQĐ nhận thức về nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới chưa sâu sắc; nhận diện về đối tượng, đối tác chưa rõ ràng; ý thức tổ chức kỷ luật chưa cao; một số còn để xảy ra vi phạm kỷ luật nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến bản chất, truyền thống tốt đẹp của quân đội. Thực trạng đó đang làm suy giảm việc khơi dậy và nhân lên tình cảm, tinh thần tự nguyện, tự giác đem sức lực, tài năng, trí tuệ của TNQĐ đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Để khơi dậy nguồn lực to lớn và mạnh mẽ từ khát vọng cống hiến của TNQĐ, trong thời gian tới, cần thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, tiếp tục thẩm thấu, lan tỏa những giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam vào TNQĐ bằng cách tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho TNQĐ một cách toàn diện cả về nội dung, hình thức, phương pháp. Về nội dung, cần tập trung giáo dục các giá trị truyền thống của dân tộc, về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, lòng yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, ý chí tự lực, tự cường; bản chất tốt đẹp của Đảng, của chế độ xã hội chủ nghĩa; bản chất, truyền thống của quân đội, truyền thống của đơn vị, nhất là những tấm gương anh hùng qua các thời kỳ để truyền cảm hứng cống hiến trong TNQĐ. Về hình thức, phương pháp giáo dục, cần vận dụng linh hoạt, đổi mới mạnh mẽ theo hướng lấy đoàn viên, thanh niên làm trung tâm, lấy trình độ nhận thức, bản lĩnh chính trị, niềm tin, tình cảm, ý chí, trách nhiệm của thanh niên và hiệu quả công tác làm thước đo chất lượng; coi trọng giáo dục qua hoạt động thực tiễn, qua các phong trào hành động cách mạng của thanh niên, đồng thời bám sát tình hình thực tiễn các nhiệm vụ chính trị của đất nước, nhiệm vụ chính trị của quân đội, đơn vị để xác định nội dung cho giàu tính thực tiễn, mang hơi thở cuộc sống, sinh động, thiết thực và thuyết phục.

Hai là, truyền cảm hứng, cổ vũ, khích lệ TNQĐ nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, xã hội, quân đội. Việc truyền cảm hứng, cổ vũ, khích lệ cho TNQĐ hiện thực hóa khát vọng cống hiến là trách nhiệm của mọi thành viên trong đơn vị, chủ yếu và trực tiếp nhất là người chính ủy, chính trị viên, cơ quan chính trị, cán bộ chính trị các cấp, đoàn thanh niên, đội ngũ cán bộ đoàn ở đơn vị. Truyền cảm hứng, cổ vũ, khích lệ cho TNQĐ trước hết phải hiểu về họ. Người chính ủy, chính trị viên, cán bộ đoàn phải luôn nêu cao tinh thần gương mẫu, trách nhiệm, tận tậm, tận tụy, là người “nói được - làm được”, “nói hay - làm giỏi”, “nói đúng - làm đúng”. Các đơn vị cần xây dựng được các thủ lĩnh đoàn có tâm, tầm, trí, đủ năng lực, uy tín để lãnh đạo phong trào đoàn. Muốn vậy, chính ủy, chính trị viên cần phát hiện, bồi dưỡng, kết nạp vào Đảng những quân nhân ưu tú trưởng thành trong phong trào lao động, học tập, huấn luyện, xây dựng đơn vị, từ đó làm nòng cốt xây dựng phong trào đoàn. Các đơn vị cần khai thác và phát huy hiệu quả các phương tiện truyền thông, các diễn đàn, đối thoại để tăng cường tuyên truyền, truyền cảm hứng, động lực, khơi dậy khát vọng, ý chí quyết tâm của tuổi trẻ; xây dựng và nhân rộng nhiều tập thể quân nhân tiên tiến, những quân nhân có đạo đức để làm gương, truyền đi cảm hứng cho TNQĐ phấn đấu, luôn vươn lên khẳng định mình, không ngừng sáng tạo để lập thân, lập nghiệp xây dựng đơn vị công tác, học tập, chiến đấu vững mạnh . Lực lượng 47 ở các đơn vị cần khai thác và sử dụng hiệu quả các phương tiện truyền thông xã hội nhằm lan tỏa nhanh chóng, rộng khắp những kết quả nổi bật trong thực hiện các nhiệm vụ chính trị của quân đội và đơn vị, nhất là những hình ảnh TNQĐ tham gia giúp đỡ nhân dân phát triển kinh tế - xã hội, những tấm gương nỗ lực cùng toàn dân chống dịch bệnh, phòng, chống thiên tai, công tác, lao động, chiến đấu giỏi. Đồng thời, tích cực đấu tranh phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái, xuyên tạc, âm mưu phủ nhận các giá trị, truyền thống tốt đẹp của quân đội và hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”.

Ba là, xây dựng môi trường thực tiễn có những điều kiện cần thiết để TNQĐ hiện thực hóa khát vọng cống hiến. Môi trường vừa là nơi trau dồi tri thức, rèn luyện các kỹ năng xã hội, phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực của TNQĐ, đồng thời vừa là nơi nuôi dưỡng, cổ vũ họ tự tin hiện thực hóa các khát vọng của bản thân, tham gia xây dựng đời sống văn hóa, giúp đỡ nhân dân các địa phương phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; xây dựng quân đội vững mạnh toàn diện, đơn vị vững mạnh toàn diện, mẫu mực, tiêu biểu… Môi trường thực tiễn của quân nhân bao gồm môi trường ở gia đình, quân đội và xã hội. Với môi trường gia đình, khát vọng cống hiến của TNQĐ phụ thuộc vào sự nêu gương của những thế hệ đi trước, với những giá trị truyền thống của gia đình. Theo đó, cần phát huy tính nêu gương, truyền thống của dòng họ, ông bà, cha mẹ và những thành viên trong gia đình để thực sự là nguồn cổ vũ tinh thần, là tấm gương và có ảnh hưởng lớn đến việc hình thành nhân cách, giá trị đạo đức, lối sống của TNQĐ. Đối với môi trường quân đội và xã hội, người chính ủy, chính trị viên, chỉ huy các cấp cần tổ chức tốt các hình thức huấn luyện, bồi dưỡng kỹ năng xã hội; xây dựng và nhân rộng các mô hình tiêu biểu của sự cống hiến, mang đậm tính tôn vinh; xây dựng các mối quan hệ xã hội, quan hệ quân nhân thấm đậm nghĩa tình đồng chí, đồng đội, giàu tính nhân văn, nhân ái. Qua đó, khuyến khích, động viên và tổ chức các hoạt động giúp đỡ TNQĐ tự học tập kiến thức, rèn luyện kỹ năng để thích nghi với môi trường làm việc công nghiệp, hội nhập quốc tế, môi trường khó khăn, vất vả của quân đội và những nhiệm vụ chính trị của quân đội, đơn vị cần đến sự hy sinh, cống hiến, xung kích của mỗi quân nhân.

Bốn là, tăng cường đưa TNQĐ vào thực tiễn thực hiện nhiệm vụ nhằm rèn luyện và hiện thực hóa khát vọng cống hiến. Để TNQĐ hiện thực hóa khát vọng cống hiến trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ, đặc biệt là các nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, cấp ủy, chỉ huy trực tiếp ở đơn vị cơ sở cần rèn luyện cho họ bản lĩnh chính trị vững vàng, động cơ trong sáng, trách nhiệm cao, nhất là trong những trường hợp có thể phải sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, vì sự an toàn cho tính mạng và tài sản của nhân dân; trong quan hệ với nhân dân, TNQĐ luôn phải tôn trọng, giúp đỡ, gắn bó máu thịt với nhân dân, sẵn sàng nhường cơm sẻ áo, chia sẻ với nhân dân; với các nhiệm vụ quốc tế, phải có tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung, chí nghĩa, chí tình, kiên quyết chống mọi biểu hiện gây mất đoàn kết, chia rẽ, bè phái, cục bộ trong nội bộ và các hoạt động phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đoàn kết quốc tế. Mặt khác, cần nâng cao tinh thần chấp hành nghiêm quy định khi quan hệ với người nước ngoài, để mỗi cán bộ, chiến sĩ, TNQĐ thực sự là những “đại sứ hình ảnh” trong công tác đối ngoại quân sự, quốc phòng, an ninh. Trong thực hiện các nhiệm vụ này, cần trang bị cho họ tri thức khoa học, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ,  kỷ luật, tự giác, nghiêm minh; luôn quán triệt và thực hiện tinh thần “nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”.

Năm là, phát huy tính tích cực của TNQĐ trong kế thừa, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, niềm tự hào dân tộc; phát huy tinh thần trách nhiệm với bản thân, với cộng đồng, xã hội và quân đội. Theo đó, bản thân mỗi TNQĐ cần tích cực học tập và tự học tập để nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, khoa học, kỹ thuật, tay nghề để thích ứng với những thay đổi của tình hình kinh tế - xã hội, nhiệm vụ chính trị của quân đội. TNQĐ phải xung kích, đi đầu trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, xây dựng đơn vị vững mạnh. Đồng thời, tăng cường phối hợp hoạt động với lực lượng thanh niên trên các địa bàn đóng quân; thực hiện tốt công tác đối ngoại quân sự và công tác dân vận, tập trung vào xây dựng cơ sở chính trị, củng cố quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; thực hiện tốt chức năng của “đội quân công tác”, góp phần xây dựng mối quan hệ đoàn kết máu thịt quân dân và củng cố “thế trận lòng dân” ngày càng thêm vững chắc./.

------------------------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, t. I, tr. 25