Đường Hồ Chí Minh trên biển - con đường của sáng tạo, ý chí, quyết tâm và hành động cách mạng mang tầm thời đại 

Cùng với đường bộ, đường Hồ Chí Minh trên biển đã vận tải hàng nghìn chuyến, cung cấp hàng trăm ngàn tấn vũ khí, hàng hóa và nguồn nhân lực cho lực lượng vũ trang cách mạng hoạt động trên các chiến trường Nam Bộ, cực Nam Trung Bộ, Liên khu 5. Mặc dù số lượng vũ khí và hàng hóa được vận chuyển bằng đường Hồ Chí Minh trên biển còn nhỏ so với lượng hàng hóa, vũ khí vận chuyển qua đường Hồ Chí Minh trên bộ, nhưng lại có ý nghĩa, giá trị rất lớn về nhiều mặt, thể hiện tầm tư tưởng quân sự chiến lược, đặc biệt là tính sáng tạo, ý chí và hành động cách mạng mang tầm thời đại, phù hợp với tình hình, điều kiện thực tiễn cuộc kháng chiến của nước ta giai đoạn đó.

Thứ nhất, đường Hồ Chí Minh trên biển là một minh chứng sinh động, cụ thể cho tư duy sáng tạo cách mạng mang tầm chiến lược với đường lối chiến tranh cách mạng nhân dân dưới sự lãnh đạo Đảng, góp phần làm nên thắng lợi to lớn của cuộc đấu tranh chống đế quốc Mỹ.

Sự sáng tạo này được coi là chưa từng có tiền lệ trong các cuộc kháng chiến dưới thời đại Hồ Chí Minh, dựa trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng tình hình, điều kiện thực tế, biết tận dụng và tận dụng tốt ưu thế sẵn có của địa hình biển, đảo nước ta, để từ đó, chúng ta xây dựng thành công tuyến vận tải trên biển chiến lược chi viện cho chiến trường miền Nam, vượt qua sự ngăn chặn, đánh phá quyết liệt của địch. Thành công của các chuyến tàu không số trong việc vận chuyển vũ khí, đạn dược, nhân lực… chi viện cho chiến trường miền Nam là kết quả của sự huy động, vận động tổng lực sự tham gia của quân và dân dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, của sự mưu trí, dũng cảm, gan dạ, kiên cường của toàn quân ta.

Thứ hai, biểu hiện sự kết tinh sinh động của ý chí, quyết tâm cách mạng, quyết chiến đấu đến cùng để giành độc lập của toàn dân tộc Việt Nam.

Ý chí, quyết tâm tạo thành vũ khí tinh thần mạnh mẽ góp phần quyết định sự thành - bại trên trận chiến chống kẻ thù. Ý chí, quyết tâm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước giúp những cán bộ, chiến sĩ tham gia vận tải trên biển sẵn sàng đương đầu và vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ của hành trình, chấp nhận hy sinh để giành thắng lợi cuối cùng. Cùng với đó là ý chí, quyết tâm của quần chúng nhân dân một lòng theo cách mạng, hết lòng chở che, ủng hộ, giúp sức để những đoàn tàu không số giữ được bí mật, chở hàng, trả hàng… an toàn, thành công.

Thứ ba, biểu hiện sinh động của hành động cách mạng mang tầm vóc thời đại, với những phương thức vận tải chiến lược sáng tạo, bất ngờ, thần tốc.

Những hành động quả cảm, mưu trí, gan dạ của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ đoàn tàu không số và những người dân tại các điểm tập kết, giao hàng… che chở cho tàu khỏi sự vây ráp gắt gao của kẻ thù, biểu hiện cụ thể:

Về thời gian hành động, những con tàu không số thực hiện việc vận tải, giao hàng… đột xuất, ban đêm, tìm cơ hội thuận lợi đột nhập vào một địa điểm (bãi) đã được hẹn trước hoặc gần sáng tạm lánh vào gần bờ tại các cơ sở đã được chuẩn bị sẵn sàng, trời tối lại lên đường. Đặc biệt, yếu tố bất ngờ về thời gian được tận dụng tối đa, với việc tổ chức nhiều chuyến vận tải bắt đầu từ ngày 30 tháng Chạp, thậm chí mùng một Tết âm lịch; hoặc khi có gió bão, tàu tuần tiễu của địch không đi được, máy bay trinh sát của địch không nhìn thấy.

Về phương tiện hành động, sử dụng cả những phương tiện thông thường như tàu biển hoặc tàu đánh cá có hai đáy, sử dụng cho những cự ly xuất phát từ những bến phía Bắc vĩ tuyến 17 (tỉnh Quảng Bình) rồi đi gấp trong đêm vào các tỉnh phía Nam, bên trên ngụy trang bằng các vật dụng đi biển, bên dưới là kho chứa vũ khí, đạn dược…

Về cách thức hành động, để phân tán trinh thám của địch, các tàu cùng xuất phát ở nhiều địa điểm khác nhau và đi theo nhiều hướng, vào các bến khác nhau. Tàu nào không vào được bến thì làm nhiệm vụ nghi binh, thu hút địch, tạo điều kiện thuận lợi cho các tàu khác cập bến; thay việc đi theo phương pháp hàng hải địa văn (đi theo hải đồ) bằng đi theo phương pháp hàng hải thiên văn (dựa vào việc đo các phương vị của mặt trăng, mặt trời, các chòm sao để xác định vị trí trên đường đi)... Trong trường hợp bị địch phát hiện hoặc nghi ngờ, tùy theo tình hình cụ thể, tập thể cán bộ, chiến sĩ tàu không số linh hoạt, sáng tạo, bản lĩnh đối phó, sẵn sàng chấp nhận hy sinh để bảo vệ bí mật của con đường. Cùng với nhiệm vụ vận tải hàng hóa quân sự, trong đó có nhiều loại vũ khí, trang bị đặc biệt, có vai trò quan trọng sống còn đối với cuộc kháng chiến của quân và dân ta, đường Hồ Chí Minh trên biển còn đảm đương một sứ mệnh cực kỳ quan trọng, đó là đưa đón hàng trăm cán bộ cao cấp của Đảng, quân đội và chuyên gia quân sự vào miền Nam, cũng như từ miền Nam ra miền Bắc báo cáo Trung ương và nhận chỉ thị mới, nhằm kịp thời bổ sung cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy chiến đấu trên chiến trường miền Nam. Con đường thực sự trở thành mũi thọc sâu, với ưu thế về tốc độ, thời gian và hiệu quả để vận chuyển, chi viện vào những địa bàn ven biển trọng yếu, nơi mà sự chi viện bằng tuyến vận tải chiến lược 559 trên bộ chưa thể vươn tới được.

Bài học kinh nghiệm đối với công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc hiện nay

Thứ nhất, quán triệt sâu sắc về tầm quan trọng của biển, đảo và kiên quyết giữ vững độc lập, chủ quyền biển, đảo của đất nước.

Bảo đảm chủ quyền biển, đảo cũng chính là bảo đảm độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, lãnh hải nước ta, tạo cơ sở vững chắc cho sự phát triển vững bền của đất nước. Ở khía cạnh này, đường Hồ Chí Minh trên biển với những chuyến đi của các đoàn tàu không số chính là minh chứng vô cùng sống động cho tư duy và nhận thức về tầm quan trọng của biển, đảo và việc kiên quyết giữ vững chủ quyền biển, đảo. Những chiến công đã trở thành huyền thoại của đoàn tàu không số là bài học lịch sử vô cùng quý báu giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ sau để mỗi người có thêm tình yêu biển, đảo và tiếp tục có những hành động cụ thể, thiết thực để giữ vững chủ quyền biển, đảo.

Thứ hai, không ngừng củng cố, phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng trong công cuộc xây dựng, bảo vệ đất nước  ở thời đại Hồ Chí Minh.

Việc mở tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển đã khẳng định tầm nhìn, bản lĩnh và tài thao lược của Đảng, hòa quyện với ý chí, khát vọng độc lập, tự do, thống nhất đất nước của toàn dân tộc. Dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng, cuộc kháng chiến chống Mỹ đã đi đến thắng lợi cuối cùng, thu non sông về một mối. Cùng với thành công trong sự nghiệp đổi mới, với “uy tín lãnh đạo như Đảng ta, được nhân dân hết lòng tin yêu, ủng hộ, chúng ta sẽ có một sức mạnh to lớn, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, không thế lực nào ngăn cản nổi dân tộc ta đi lên, lập nên những kỳ tích mới trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước” ⁽¹⁾.

Thứ ba, luôn dựa vào nhân dân, xây dựng thế trận lòng dân vững chắc để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Củng cố và không ngừng phát huy sức mạnh sức mạnh đại đoàn kết toàn dân để tạo thành sức mạnh tổng hợp trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân, quan hệ quân và dân như cá với nước được thể hiện đậm nét trong sự thành công của tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển. Nhờ lực lượng vũ trang và nhân dân địa phương phối hợp xây dựng các bến bãi, tìm ra các phương thức phù hợp đưa hàng hóa vào bến an toàn, nên những đoàn tàu không số đã vượt qua sự vây ráp vô cùng gắt gao của địch. Qua thành công của các đoàn tàu không số, bài học rút ra đối với nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới là “trong mọi công việc của Đảng và Nhà nước, phải luôn quán triệt sâu sắc, thực hiện nghiêm túc quan điểm “dân là gốc”, thật sự tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân” ⁽²⁾, luôn củng cố và tăng cường mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng và nhân dân, quân và dân, dựa vào dân để huy động và phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, tranh thủ sự ủng hộ của bạn bè quốc tế để bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc vẫn luôn mang tính thời sự.

Thứ tư, chủ động đề ra đường lối, chiến lược, sách lược cách mạng linh hoạt, dựa trên cơ sở bám sát yêu cầu, điều kiện, tình hình thực tiễn để xây dựng, bảo vệ đất nước.

Sự xuất hiện và thành công của đường Hồ Chí Minh trên biển đã thể hiện rõ đường lối, chiến lược cách mạng sáng tạo của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng như sự trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc, sự sáng tạo, mưu trí, đối phó linh hoạt với các tình huống xảy ra trong quá trình vận chuyển trên biển của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ đoàn tàu không số; sự kết hợp, gắn bó chặt chẽ giữa tiền tuyến với hậu phương. Trong bối cảnh đế quốc Mỹ ráo riết tìm mọi cách tiêu diệt, phá hủy đường Hồ Chí Minh trên bộ xuyên dãy Trường Sơn, nhằm cắt đứt con đường huyết mạch chi viện từ miền Bắc xã hội chủ nghĩa đến tiền tuyến lớn miền Nam, đường Hồ Chí Minh trên biển là một lựa chọn sáng tạo, đột phá, phù hợp với tình hình chiến tranh, với những đối sách phù hợp, hiệu quả: “Địch phong tỏa đường trong ta đi đường ngoài, địch ngăn chặn đường dài ta đi phân đoạn; địch bám đuôi, ta đi thẳng ra vùng biển quốc tế; khi địch phát hiện, áp sát tấn công hoặc cướp tàu, ta đánh trả quyết liệt, có lúc phải phá hủy tàu và hàng để giữ bí mật nhiệm vụ và con đường”(3). Trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cách mạng phải có quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, năng động, sáng tạo, tích cực, có bước đi phù hợp, phát huy mọi nguồn lực; đồng thời cần chủ động nghiên cứu, nắm bắt, dự báo đúng tình hình, không để bị động, bất ngờ, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ đi đôi với giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước là một bài học kinh nghiệm quý chúng ta đúc rút được từ việc mở đường Hồ Chí Minh trên biển nhằm phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện hiện nay./.

------------------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 34
(2) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 96
(3) Đặng Sáng: “Đường Hồ Chí Minh trên biển” - ​một quyết định chiến lược góp phần to lớn làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975”, Tạp chí Tuyên giáo điện tử, https://tuyengiao.vn/bien-va-hai-dao-viet-nam/duong-ho-chi-minh-tren-bien-mot-quyet-dinh-chien-luoc-gop-phan-to-lon-lam-nen-dai-thang-mua-xuan-nam-1975-127774, ngày 29-4-2022