Chuyển đổi số là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số. Chuyển đổi số là một xu thế trên toàn cầu, có tác động sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, chính trị, xã hội. Trên cơ sở bám sát các quan điểm, mục tiêu của Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, chỉ đạo của Chính phủ tại Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU, ngày 5-2-2022, “Về Chuyển đổi số toàn diện tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, coi đây là nội dung quan trọng để hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong giai đoạn tới.

Bài toán lớn - Quyết tâm lớn

Tỉnh Quảng Ninh xác định chuyển đổi số là xu thế tất yếu, là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, vừa cấp bách, vừa lâu dài trong lãnh đạo của các cấp ủy, trong toàn bộ hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp gắn chặt với quá trình phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm vững chắc quốc phòng - an ninh trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021 - 2025; lấy người dân là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu và là động lực tạo ra sự đột phá của sự phát triển; là con đường ngắn nhất để tạo đột phá phát triển, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, tính tự chủ, khả năng thích ứng, sức cạnh tranh của nền kinh tế, giữ vững và phát huy vai trò của một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện của khu vực phía Bắc.

Theo đó, nhằm xây dựng và triển khai chuyển đổi số ở cả ba trụ cột chính quyền số, kinh tế số, xã hội số, tỉnh Quảng Ninh xác định cần: 1- Đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động lãnh đạo, quản lý, điều hành của các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội; 2- Phát triển mạnh kinh tế số tạo nền tảng thúc đẩy phát triển và tạo ra các giá trị tăng trưởng mới trong các ngành, lĩnh vực kinh tế - xã hội; từng bước đưa kinh tế số giữ vai trò chủ đạo trong tăng trưởng Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của địa phương; 3- Xây dựng xã hội số an toàn, nhân văn dựa trên ba trụ cột thiên nhiên - văn hóa - con người để hình thành công dân số, xã hội số, bảo đảm an toàn, an ninh mạng gắn với bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh và chủ quyền số quốc gia. Cụ thể là:

Về phát triển chính quyền số: 100% cơ quan nhà nước cung cấp dữ liệu mở, được trang bị cơ sở vật chất bảo đảm kỹ thuật, an toàn phục vụ chuyển đổi số. 100% công việc ở cả ba cấp từ tỉnh đến xã được xử lý trên hệ thống chính quyền điện tử (đặc biệt là trình ký văn bản điện tử, thực hiện các chức năng xử lý nội bộ); 100% kết quả giải quyết thủ tục hành chính được ký số và trả cho người dân trên môi trường số;...

Về phát triển kinh tế số: Kinh tế số chiếm ít nhất 20% GRDP của tỉnh; tỷ trọng kinh tế số trong từng ngành, lĩnh vực đạt tối thiểu 10%, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo đóng góp từ 47 - 50% kinh tế; tốc độ tăng năng suất lao động xã hội bình quân trên 11%/năm; 100% doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số; 100% tổ chức, cá nhân có kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử. Phấn đấu toàn tỉnh quy tụ được 50 doanh nghiệp số, trong đó có ít nhất 30 doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo phát triển các sản phẩm, dịch vụ số. Hình hành khu công nghiệp thông tin tập trung “Ha Log ICT Park tại khu du lịch quốc tế Tuần Châu theo định hướng “Cảng dữ liệu” và Trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực phía Bắc...

Về phát triển xã hội số: 100% các hộ gia đình được sử dụng dịch vụ internet băng rộng, trong đó hạ tầng mạng cáp quang đến hộ gia đình đạt 95%; phấn đấu 100% người dân trong độ tuổi lao động có sử dụng điện thoại thông minh; 100% người dân có định danh điện tử và mỗi gia đình đều có địa chỉ số; 100% các trường học trên địa bàn tỉnh (từ các cấp học phổ thông đến đại học, cao đẳng, cơ sở đào tạo nghề của tỉnh) có nội dung chuyển đổi số trong chương trình giảng dạy, đào tạo. 100% học sinh các cấp có hồ sơ, học bạ điện tử, sổ liên lạc điện tử, triển khai tuyển sinh trực tuyến đầu cấp dựa trên dữ liệu số; 100% người dân được chăm sóc sức khỏe trên nền tảng y tế số; tỷ lệ dân số trưởng thành có tài khoản thanh toán điện tử đạt 95%...

Trên thực tế, thời gian qua, tỉnh Quảng Ninh đã đạt được những kết quả bước đầu trong một số lĩnh vực trong quá trình chuyển đổi số. Đơn cử như, từ năm 2019, tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt và bắt tay vào triển khai Đề án xây dựng thành phố thông minh. Đến nay, những tiện ích nền tảng của thành phố thông minh đã từng bước được hoàn thiện. Thành quả đầu tiên có thể kể đến là việc xây dựng và vận hành mô hình Trung tâm Điều hành thông minh tỉnh Quảng Ninh và đây được coi là “bộ não số” của mô hình thành phố thông minh mà tỉnh đang hướng đến.

Ngoài ra, nhằm hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi số trong các lĩnh vực, tỉnh Quảng Ninh đã ký kết ghi nhớ hợp tác với ba doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam về viễn thông là FPT, Viettel và VNPT triển khai chuyển đổi số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Theo đó, hai bên tăng cường hợp tác đẩy mạnh chuyển đổi số trong các hoạt động kinh tế - xã hội của tỉnh; phát triển nền tảng số, ứng dụng số trên các công nghệ mới; khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin, nhất là các khu vực miền núi, biên giới, hải đảo; phát huy khả năng, thế mạnh, nguồn lực của hai bên gắn với chuyển đổi số toàn diện ở cả ba lĩnh vực là chính quyền số, kinh tế số, xã hội số.

Đối với việc triển khai chính quyền số, trong năm 2022, tỉnh đã hoàn thành 11 trong tổng số 27 mục tiêu, 19 trong 51 nhiệm vụ. Các mục tiêu, nhiệm vụ khác đang tiếp tục được đẩy mạnh triển khai. Đến nay, việc triển khai cấp căn cước công dân gắn chíp điện tử cho người dân đạt 96%, đã kích hoạt được trên 75.000 tài khoản định danh điện tử, triển khai 25 dịch vụ công thiết yếu (1). Từ ngày 1-6-2022, tỉnh Quảng Ninh đã đưa vào thử nghiệm nền tảng số hóa và bóc tách dữ liệu tại Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh với ngành tư pháp, lao động - thương binh và xã hội, giáo dục - đào tạo, y tế, thông tin và truyền thông. Trên địa bàn tỉnh đã có 9.327 doanh nghiệp đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, đạt 100% đơn vị đủ điều kiện đăng ký sử dụng. Qua đó, tỉnh Quảng Ninh đã cung cấp được 1.712 dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 trong tổng số 1.832 thủ tục hành chính trên Cổng Dịch vụ công trực tuyến. Tỷ lệ hồ sơ tiếp nhận và xử lý trực tuyến giải quyết thủ tục hành chính trên Cổng Dịch vụ công trực tuyến của tỉnh đạt 62%. Tỉnh Quảng Ninh đã kết nối 1.180 dịch vụ công trực tuyến mức 3, mức 4 lên Cổng dịch vụ công quốc gia⁽²⁾.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế ở tỉnh Quảng Ninh cũng ghi nhận chuyển biến mạnh mẽ. Cụ thể, ngành y tế tỉnh đang triển khai phần mềm quản lý chẩn đoán hình ảnh (PACS) cho tất cả các đơn vị khám, chữa bệnh; thực hiện kết nối với hệ thống quản lý thông tin bệnh viện (HIS); kết nối với bệnh án điện tử; triển khai phần mềm trí tuệ nhân tạo RAPID trong chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân đột quỵ được triển khai tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh từ cuối năm 2021. Ngoài ra, trong những năm phòng, chống dịch bệnh COVID-19, tỉnh Quảng Ninh đã hoàn thiện hồ sơ quản lý sức khỏe điện tử cho toàn dân.

Đối với chuyển đổi số trong ngành giáo dục, 13/13 phòng giáo dục và đào tạo và 89 trường học, cơ sở giáo dục các cấp được trang bị hệ thống hội nghị truyền hình công nghệ video conference; triển khai phần mềm quản lý văn bản trực tuyến trong toàn ngành. 100% văn bản đi, đến trong ngành được số hóa và xử lý trên phần mềm; 100% cán bộ, chuyên viên, nhân viên Sở Giáo dục và Đào tạo của tỉnh có tài khoản, có chữ ký số để truy cập và xử lý công việc. Sở Giáo dục và Đào tạo của tỉnh đã hoàn thiện liên thông văn bản điện tử qua trục liên thông văn bản quốc gia với Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cơ quan trung ương; liên thông văn bản điện tử đến toàn bộ 13/13 phòng giáo dục và đào tạo và toàn bộ các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh.

Ngành nông nghiệp của tỉnh đặt ra mục tiêu tập trung phát triển chuyển đổi số đồng bộ, toàn diện theo hướng phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh; quản lý nông nghiệp dựa trên công nghệ số, xây dựng nền tảng dữ liệu số phục vụ quản lý ngành; ứng dụng công nghệ số để tự động hóa các quy trình sản xuất, kinh doanh, quản lý giám sát nguồn gốc nông sản, chuỗi cung ứng sản phẩm; phát triển thương mại điện tử trong nông nghiệp, tập trung vào các sản phẩm chủ lực của tỉnh. Đến nay, ngành nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh đã hoàn thiện phần mềm hệ thống cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc thực phẩm nông, lâm, thủy sản trên địa bàn và cấp tài khoản tham gia quản lý cho 142 cơ sở là các doanh nghiệp, hợp tác xã, các cơ sở sản xuất, chế biến, sơ chế, tiến tới mở rộng đến cửa hàng kinh doanh nông sản thực phẩm theo chuỗi, các vùng sản xuất tập trung của tỉnh và các địa phương liên kết tiêu thụ sản xuất nông sản an toàn. Đồng thời qua các trang điện tử, cung cấp thông tin 456 sản phẩm tham gia chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) của 13 địa phương trong tỉnh với các siêu thị, chợ, 27 cửa hàng giới thiệu và bán sản phẩm OCOP, 5 sàn giao dịch thương mại điện tử; phối hợp hỗ trợ đưa thông tin cho 418 cơ sở doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh niêm yết và giao dịch trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử⁽³⁾.

Nỗ lực đạt mục tiêu

Với những kết quả đạt được, mục tiêu đến năm 2025 của tỉnh đề ra đó là phấn đấu hằng năm giữ vị trí nhóm dẫn đầu cả nước về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), Chỉ số cải cách hành chính (PAR Index) và Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công (PAPI) thông qua cải thiện mạnh mẽ tổng điểm và điểm từng chỉ số thành phần qua từng năm; đứng trong top 3 thuộc nhóm các địa phương dẫn đầu về DTI, trở thành mô hình mẫu về chuyển đổi số toàn diện cấp tỉnh. Tuy nhiên, quá trình ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số của tỉnh Quảng Ninh vẫn còn một số hạn chế. Hiện, tỉnh đang thiếu nhân lực công nghệ thông tin chất lượng cao, việc ban hành các cơ chế, chính sách để thu hút, đãi ngộ nhân lực công nghệ thông tin đang vướng mắc vì thiếu các quy định, hướng dẫn của Trung ương. Xã hội số vẫn chưa được khai thác mạnh mẽ, toàn diện, sâu rộng và hiệu quả. Kinh tế số chỉ chiếm tỷ trọng 3% GRDP của tỉnh. Hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông có mặt còn bất cập. Doanh nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông mỏng, nhất là thiếu các doanh nghiệp đóng vai trò dẫn dắt, chưa hình thành được ngành công nghiệp công nghệ thông tin - truyền thông (ICT) và kỹ năng số của một bộ phận cán bộ công chức, người dân, doanh nghiệp còn hạn chế.

Trước thực trạng trên, quá trình chuyển đổi số của tỉnh Quảng Ninh cần được triển khai toàn diện hơn nữa, cần kiên quyết, kiên trì, liên tục với những bước đi vững chắc, tích cực, chủ động và có trọng tâm, trọng điểm trên cơ sở kế thừa những kết quả đã có, đi đôi với đổi mới, sáng tạo, gắn kết chặt chẽ, đồng bộ với cải cách hành chính nhằm chuyển đổi căn bản lề lối, phương thức làm việc trong hoạt động lãnh đạo của các cấp ủy và tổ chức đảng; hoạt động quản lý, điều hành của chính quyền; hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và phương thức sống, làm việc của người dân và có sự đo lường, đánh giá chất lượng, hiệu quả thực hiện.

Để phấn đấu đạt mục tiêu chuyển đổi số thành công, tỉnh Quảng Ninh hướng tới tiếp tục thực hiện chuyển đổi số trong tất cả các lĩnh vực, trong đó tập trung vào một số lĩnh vực thiết yếu, như y tế, giáo dục, công nghiệp, du lịch, giao thông vận tải và logistics, cửa khẩu số. Cùng với đó, tỉnh tập trung thực hiện mục tiêu 100% thủ tục hành chính ban hành mới đạt dịch vụ công trực tuyến mức độ 4; 100% số cơ quan nhà nước cung cấp dữ liệu mở, được trang bị cơ sở vật chất bảo đảm kỹ thuật, an toàn phục vụ chuyển đổi số; tối thiểu 50% số doanh nghiệp trong các khu công nghiệp ứng dụng công nghệ số trong sản xuất, kinh doanh; 100% người dân có định danh điện tử và mỗi gia đình đều có địa chỉ số và kinh tế số chiếm ít nhất 30% GRDP. Cụ thể, tiếp tục quán triệt Nghị quyết số 09-NQ/TU, đó là:

Nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động và nhân dân, đặc biệt là người đứng đầu các cấp, các ngành, cơ quan, địa phương, đơn vị về vai trò quyết định trong thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện. Sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị, nhất là người đứng đầu và hành động đồng bộ ở các cơ quan, đơn vị, địa phương, sự tham gia tích cực của các tổ chức, doanh nghiệp, người dân là yếu tố quan trọng bảo đảm sự thành công của chuyển đổi số. Do vậy, mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương cần phải tận dụng tối đa cơ hội để phát triển chính quyền số, kinh tế số, xã hội số; trong đó việc xác định sớm lộ trình và đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số trong từng ngành, từng lĩnh vực, từng địa phương là cơ hội để giải quyết các điểm nghẽn cũng như tạo đột phá trong phát triển, nâng cao chất lượng tăng trưởng và nâng lực cạnh tranh của tỉnh.

Tiếp tục nâng cao chất lượng cải cách hành chính, cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, kinh doanh gắn với chuyển đổi số toàn diện, hiện đại hóa phương thức chỉ đạo, điều hành dựa trên dữ liệu, ứng dụng hiệu quả công nghệ số, tạo đột phá trong cải cách hành chính; xây dựng nền hành chính công khai, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp; tạo động lực, sự đột phá và thu hút nhanh nguồn lực đầu tư xã hội vào tỉnh.

Hoàn thành mục tiêu 100% số hóa, ký số và lưu trữ điện tử đối với hồ sơ, giấy tờ, kết quả giải quyết thủ tục hành chính đã được giải quyết thành công ở cả 3 cấp; hoàn thành 8 cơ sở dữ liệu nền tảng quan trọng của tỉnh gồm: đất đai; cán bộ, công chức, viên chức; y tế; giáo dục; quy hoạch; du lịch; đầu tư công; giao thông. Từ năm 2024, tỉnh Quảng Ninh phấn đấu giải quyết tất cả hồ sơ, giấy tờ, trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính ở cả ba cấp bằng số hóa để bảo đảm việc kết nối, chia sẻ dữ liệu trong giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử...

Bảo đảm an toàn, an ninh thông tin, an ninh mạng, an ninh quốc gia, bảo vệ thông tin cá nhân, tổ chức, không để lộ lọt thông tin thuộc phạm vi bí mật nhà nước là yếu tố then chốt để chuyển đổi số thành công và bền vững, đồng thời là phần xuyên suốt, không thể tách rời của chuyển đổi số. Mọi thiết bị, sản phẩm, phần mềm, hệ thống thông tin, dự án đầu tư về công nghệ thông tin đều phải có cấu phần bắt buộc về an toàn, an ninh mạng ngay từ khâu thiết kế.

Khai thác tối đa và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực để thực hiện chuyển đổi số, trong đó nguồn lực doanh nghiệp công nghệ số tạo bứt phá trong phát triển kinh tế - xã hội; nguồn lực từ ngân sách của tỉnh đóng vai trò định hướng, dẫn dắt, kích hoạt các nguồn lực ngoài nhà nước, huy động, thúc đẩy hợp tác công - tư; nguồn lực từ các chương trình hợp tác trong nước và quốc tế là hỗ trợ; nguồn lực trong nhân dân là yếu tố quyết định sự thành công./.

----------------------

(1) Vũ Văn Đức: “Quảng Ninh đẩy mạnh chuyển đổi số ngành Giáo dục và Y tế”, Trang điện tử Thông tấn xã Việt Nam, ngày 15-2-2023, https://news.vnanet.vn/?created=365%20day&keyword=Qu%E1%BA%A3ng%20Ninh%20%C4%91%E1%BA%A9y%20m%E1%BA%A1nh%20chuy%E1%BB%83n%20%C4%91%E1%BB%95i%20s%E1%BB%91%20ng%C3%A0nh%20Gi%C3%A1o%20d%E1%BB%A5c%20v%C3%A0%20Y%20t%E1%BA%BF&servicecateid=1&scode=1&qcode=17
(2) Văn Đức: “Quảng Ninh thu hút đầu tư từ chuyển đổi số trong cải cách hành chính”, Trang điện tử Thông tấn xã Việt Nam, ngày 29-6-2022, https://www.vietnamplus.vn/quang-ninh-thu-hut-dau-tu-tu-chuyen-doi-so-trong-cai-cach-hanh-chinh/800953.vnp
(3) Quang Thọ: “Quảng Ninh xây dựng mô hình mẫu chuyển đổi số”, Báo Nhân dân điện tử, 2023, https://special.nhandan.vn/quang-ninh-chuyen-doi-so/index.html