Cơ sở nền tảng, động lực cho sự phát triển

Phát biểu khai mạc hội nghị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng khẳng định, cơ khí là một ngành công nghiệp then chốt, là cơ sở nền tảng, động lực cho sự phát triển của các quốc gia, nhất là với Việt Nam khi đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ngành cơ khí cung cấp máy móc thiết bị cho mọi lĩnh vực từ sản xuất đến tiêu dùng. Công nghiệp cơ khí chế tạo là động lực thúc đẩy các ngành công nghiệp khác phát triển, gián tiếp tạo ra các sản phẩm thứ cấp có chất lượng, giá trị gia tăng cao, góp phần tạo việc làm và tăng trưởng.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, những năm qua, Đảng, Nhà nước coi trọng và có nhiều chính sách khuyến khích ngành cơ khí phát triển và trong nước đã hình thành một số ngành cơ khí có thế mạnh như cơ khí ô tô, xe máy, phụ tùng. Một số doanh nghiệp cơ khí có quy mô lớn và có sức cạnh tranh. Tại các địa phương cũng đã hình thành một số cụm, ngành cơ khí. Tuy nhiên, ngành còn thiếu nhiều sản phẩm có thương hiệu, quy mô doanh nghiệp cơ khí nhìn chung còn nhỏ, chất lượng sản phẩm còn thấp và giá thành còn cao, thiếu doanh nghiệp cơ khí lớn mang tầm quốc tế.

Theo báo cáo tại hội nghị, những năm gần đây, các ngành chế biến, chế tạo của nước ta chiếm tỷ trọng gần 40% trong tổng doanh thu thuần sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, trong đó ngành cơ khí chiếm hơn 36% tổng số mã ngành cấp 5 của công nghiệp chế biến, chế tạo. Song, ngành cơ khí vẫn còn nhiều hạn chế về thị trường, trình độ khoa học - công nghệ, nguyên phụ liệu, nguồn nhân lực. Hiện tại, ngành cơ khí nước ta mới chỉ đáp ứng được khoảng 32% theo giá trị nhu cầu sản phẩm cơ khí trong nước.

Ngành cơ khí - trụ cột của nền kinh tế

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà cơ khí; những ý kiến này sẽ được xem xét, tiếp thu trong quá trình xây dựng nghị quyết của Chính phủ về phát triển ngành cơ khí - lĩnh vực công nghiệp nền tảng, là trụ cột của nền kinh tế.

Nhấn mạnh sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng qua các thời kỳ lịch sử dành cho ngành cơ khí, Thủ tướng đánh giá cao truyền thống ngành cơ khí Việt Nam với trình độ tay nghề cao, đội ngũ kỹ sư lành nghề, những người thợ cơ khí thông minh, sáng tạo, nhiều nhà máy lớn có bề dày lịch sử, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Thủ tướng cũng cho biết, cả nước có khoảng 21 nghìn doanh nghiệp sản xuất cơ khí ở các loại hình với nhiều quy mô khác nhau. Đây cũng là bước tiến bộ rõ rệt, thể hiện sự quyết tâm của các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân, đồng thời cũng thể hiện nhu cầu của thị trường.

Thủ tướng đánh giá, phần lớn các doanh nghiệp cơ khí trong nước đã vươn mình phát triển, nhất là khối doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp FDI. Đây là bước chạy đà quan trọng để lĩnh vực công nghiệp quan trọng này của đất nước phát triển trong thời gian tới. Song, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng chỉ rõ sự khác biệt trong phát triển cơ khí. Có địa phương rất quan tâm và thành công nhưng cũng có địa phương “bỏ bẵng” lĩnh vực này. Bên cạnh đó, một số mặt của ngành cơ khí Việt Nam còn bất cập, như mẫu mã, công nghệ, tổ chức thị trường... chưa xứng tầm với thị trường 100 triệu dân đang hội nhập mạnh mẽ.

Công nghiệp cơ khí cũng đã bỏ lỡ nhiều thời cơ để phát triển, khi năng lực thấp, giá thành cao; chính sách hỗ trợ cho tăng trưởng còn chậm, chưa đổi mới; nhân lực thiếu và yếu về số lượng... Do đó, Thủ tướng yêu cầu các ngành, các cấp cần nhận thức rõ những tồn tại này để có phương hướng khắc phục từ trung ương đến địa phương, nhất là trong việc xây dựng những “doanh nghiệp đầu tàu”.

Khát vọng và tâm huyết cho nền kinh tế và ngành cơ khí Việt Nam

Để thúc đẩy ngành cơ khí Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn trong kỷ nguyên mới và hội nhập quốc tế, Thủ tướng đề nghị: “Trước hết phải có khát vọng và tâm huyết cho kinh tế và cơ khí Việt Nam để tăng giá trị trong chuỗi toàn cầu”. Đặc biệt, ngành cơ khí phải xác định rõ thị trường, phân khúc thị trường trong nước, ngoài nước. Từ đó, ngành cơ khí Việt Nam cần có các chính sách vĩ mô phù hợp, nhất là về thuế và lãi suất để hỗ trợ phát triển tốt hơn.

Cụ thể, Thủ tướng chỉ đạo, phải tập trung phát triển cơ khí ô tô và hệ sinh thái sản phẩm từ ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. Việt Nam muốn thành công phải phát triển công nghiệp ô tô bởi đây là lĩnh vực có giá trị gia tăng rất lớn, Thủ tướng yêu cầu phải có quy hoạch, phân công chi tiết về vấn đề này. Bên cạnh đó, phải phát triển công nghiệp chế biến, công nghệ cơ khí phục vụ nông nghiệp. Bởi vì hiện tại việc thất thoát sau thu hoạch trong nông nghiệp Việt Nam còn lớn, lao động trong ngành nông nghiệp có số lượng cao nhưng năng suất lao động thấp do khâu cơ giới hóa còn hạn chế.

Cần tạo dựng thị trường cho doanh nghiệp cơ khí phát triển, trong đó Nhà nước đóng vai trò “bà đỡ”; tạo điều kiện cho doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp khâu cuối cùng. Đặc biệt, doanh nghiệp cơ khí phải chú trọng những sản phẩm cơ khí tiềm năng. Thủ tướng cũng đề nghị các cơ quan hữu quan phải nghiên cứu lại chính sách hỗ trợ để doanh nghiệp trong nước tham gia các công trình trong nước; sửa đổi quy định đấu thầu, nâng cao tỷ lệ sử dụng vật tư hàng hóa trong nước; tạo thị trường cho doanh nghiệp cơ khí trong nước phát triển phù hợp với quy định hiện hành và thông lệ quốc tế.

Việt Nam phải có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cơ khí tiếp cận thông tin, công nghệ tiên tiến, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, như ứng dụng người máy, công nghệ in 3D, tự động hóa... nhằm nâng cao năng suất, sức cạnh tranh; có chiến lược đào tạo nguồn nhân lực, thích ứng với công nghệ mới từ Cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Thủ tướng cũng đề nghị nâng cao chất lượng hoạt động xúc tiến thương mại, thu hút đầu tư từ những doanh nghiệp tên tuổi trên thế giới để dần hình thành chuỗi cung ứng cơ khí trong nước. Cùng với đó là các cơ quan chức năng phải đẩy mạnh chống gian lận thương mại, buôn lậu, nhập khẩu thiết bị cũ nát ảnh hưởng đến ngành cơ khí Việt Nam. Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ đạo xây dựng hệ thống quản lý nghề quốc gia, đặc biệt là kỹ năng nghề trong lĩnh vực cơ khí; xây dựng đội ngũ doanh nhân cơ khí lớn mạnh; “có khát vọng Việt Nam trên thương trường”.

Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương chủ trì xây dựng nghị quyết của Chính phủ về giải pháp phát triển ngành cơ khí Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn năm 2035, ban hành cuối năm nay. Ngân hàng Nhà nước có nhiệm vụ phối hơp với Bộ Công Thương nghiên cứu chính sách ưu tiên về tín dụng cho phát triển lĩnh vực cơ khí, nghiên cứu cơ chế sử dụng vốn thương mại có bù lãi suất, tương tự chính sách đã ban hành trước đây. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường đề xuất hoàn thiện quy định pháp luật về đất đai để phục vụ sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, tạo điều kiện để cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp.

Thủ tướng cũng giao Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng hệ thống tiêu chuẩn quy chuẩn ngành cơ khí phù hợp để bảo vệ ngành sản xuất trong nước; đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển, tự nghiên cứu thiết kế và chế tạo dây chuyền thiết bị, mở rộng công nghệ sản xuất… Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải chủ động thu hút doanh nghiệp cơ khí trong nước và nước ngoài vào địa bàn của mình; có chính sách tạo điều kiện cụ thể để phát triển cơ khí phục vụ sản xuất.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng bày tỏ mong muốn các nhà đầu tư, doanh nghiệp trong nước và nước ngoài thuộc lĩnh vực cơ khí cần chủ động, nỗ lực hơn nữa trong đầu tư và ứng dụng khoa học và công nghệ quản trị hiện đại để tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp nói chung. “Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn đồng hành với những doanh nghiệp cơ khí với khát vọng vươn tới những tầm cao, tận dụng thời cơ, điều kiện tốt để chiếm lĩnh đỉnh cao của khoa học và công nghệ, đỉnh cao của sản phẩm. Chính phủ sẽ tiếp tục lắng nghe ý kiến của các doanh nghiệp cơ khí trong nước và nước ngoài để cùng nhau phát triển", Thủ tướng kết luận./.

Thu An (tổng hợp)