Quyết tâm làm cho được Chính phủ điện tử

Ngày 7-3-2019, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 17/NQ-CP về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm phát triển Chính phủ điện tử giai đoạn 2019 - 2020, định hướng đến 2025, trong đó, đã giao 83 nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, cơ quan. Đến nay, cơ bản các bộ, ngành, cơ quan đã ban hành kế hoạch triển khai Nghị quyết 17, bước đầu đạt kết quả.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Ủy ban, cho biết, đây là công việc mới, việc khó, nên thường xuyên tổng kết, sơ kết rút kinh nghiệm là cần thiết. Thủ tướng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận về tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết 17, đặc biệt là những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong triển khai nói chung cũng như phân công nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, tổ chức bộ máy để thực hiện nói riêng.

Cùng với tình hình xây dựng Chính phủ điện tử, chính quyền điện tử, Thủ tướng đề nghị nêu các giải pháp bảo đảm sự thống nhất về cách làm, sự kết nối đồng bộ giữa các trang thiết bị từ trung ương đến địa phương. Đây là một vướng mắc hiện nay, lần này cần rút ra kinh nghiệm nhằm xử lý đồng bộ để có hệ thống thống nhất.

Nhấn mạnh vấn đề bảo đảm an ninh, an toàn tuyệt đối trong xây dựng Chính phủ điện tử, tại Hội nghị Thủ tướng nêu rõ: “Ai là người chịu trách kiểm soát vấn đề này”. An toàn cần đặt lên hàng đầu, “nếu không an toàn thì chưa làm”.

Về phương hướng những tháng cuối năm 2019, Thủ tướng nhấn mạnh nhiệm vụ tập trung kết nối liên thông gửi, nhận văn bản điện tử theo Quyết định 28 của Thủ tướng, xây dựng các hệ thống thông tin phục vụ chỉ đạo điều hành, cơ sở dữ liệu quốc gia, cổng dịch vụ công, hệ thống thông tin một cửa điện tử cấp bộ, cấp tỉnh, cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 theo danh mục Thủ tướng đã ban hành và khả năng sẵn sàng kết nối, chia sẻ dữ liệu với Cổng Dịch vụ công quốc gia... “Vướng nhất hiện nay là gì thì các đồng chí phát biểu”, Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần là quyết tâm làm cho được Chính phủ điện tử.

Dự kiến Cổng Dịch vụ công quốc gia sẽ vận hành chính thức trong tháng 11-2019

Báo cáo tại hội nghị về tình hình triển khai xây dựng Chính phủ điện tử và hoạt động của Ủy ban, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, Tổng Thư ký Ủy ban cho biết, đến nay đã vận hành được một số hệ thống có ý nghĩa trong triển khai Chính phủ điện tử như: Trục liên thông văn bản quốc gia, Hệ thống thông tin phục vụ họp và xử lý công việc của Chính phủ, các nội dung lớn của Cổng Dịch vụ công quốc gia cũng đang được thực hiện...

Đã cơ bản hoàn thành nâng cấp cơ sở dữ liệu quốc gia về thủ tục hành chính, giải pháp xác thực tập trung và xây dựng danh mục các dịch vụ công thiết yếu cho vòng đời của một con người, doanh nghiệp để triển khai trên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Dự kiến sẽ đưa vào thử nghiệm trong tháng 9-2019 và vận hành chính thức trong tháng 11-2019. Bên cạnh đó, Văn phòng Chính phủ đang tích cực phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Nhật Bản (JICA) triển khai hệ thống thông tin báo cáo quốc gia và Trung tâm chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Thông tin và Truyền thông đã phối hợp với Văn phòng Chính phủ, một số bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp công nghệ thông tin, chuyên gia trong nước và quốc tế nghiên cứu, xây dựng dự thảo Khung kiến trúc Chính phủ điện tử Việt Nam (phiên bản 2.0) và gửi lấy ý kiến góp ý các bộ, ngành, địa phương.

Bộ Công an đã phối hợp với Bộ Tư pháp cấp khoảng 1,9 triệu số định danh cá nhân cho trẻ em khi đăng ký khai sinh tại 43 tỉnh, thành phố trên cả nước; cấp hơn 12 triệu căn cước công dân tại 16 tỉnh, thành phố và đang xây dựng phần mềm phục vụ kết nối hệ thống căn cước công dân với hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Đến nay, Bộ Công an đã thu thập thông tin được 80 triệu phiếu, đạt 86% và scan được khoảng 25 triệu dữ liệu. Các đề án về không gian địa lý quốc gia, về tài nguyên và môi trường đang được xây dựng, dự kiến trình Thủ tướng phê duyệt trong tháng 11-2019.

Tại Hội nghị, các bộ, ngành, địa phương đã góp ý nhiều vấn đề trong quá trình triển khai xây dựng Chính phủ điện tử thời gian qua.

Báo cáo về triển khai hóa đơn điện tử có mã xác thực của cơ quan thuế, Bộ Tài chính cho biết tính đến ngày 20-6-2019, có khoảng 8 triệu hóa đơn được xác thực, số doanh thu là hơn 100.000 tỷ đồng, số thuế trên hóa đơn là 7.776 tỷ đồng. Hiện nay, cùng với xu thế phát triển của thương mại điện tử, xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt, việc sử dụng hóa đơn điện tử đã trở thành yêu cầu tất yếu. Bộ Tài chính cùng với các chuyên gia hàng đầu của các hãng công nghệ đang nghiên cứu giải pháp, xây dựng mô hình triển khai hệ thống hóa đơn điện tử đáp ứng việc tiếp nhận, xử lý, tra cứu hóa đơn của số lượng lớn người dùng. Trong đó, số lượng hóa đơn tiếp nhận mỗi năm trên 8 tỷ hóa đơn (với khoảng 10% số lượng hóa đơn cần tiếp nhận theo thời gian thực và phải phản hồi ngay lập tức), thời gian lưu trữ 10 năm.

Theo Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, cơ sở dữ liệu mà ngành đang quản lý là 14,4 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc; 363.000 người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện; 12,87 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội thất nghiệp; 84,48 triệu người tham gia bảo hiểm y tế, đạt tỉ lệ bao phủ 89% dân số. Tuy nhiên, để cơ sở dữ liệu của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam trở thành cơ sở dữ liệu quốc gia, hệ thống các cơ sở dữ liệu của ngành cần được tiêu chuẩn, quy chuẩn hóa.

Hiện nay, dữ liệu của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam mới có giá trị nội bộ trong ngành Bảo hiểm Xã hội mà chưa được định nghĩa về nội hàm, đối sánh, kiểm chứng với các lĩnh vực, các ngành khác. Mặt khác, mức độ phát triển, xây dựng cơ sở dữ liệu với việc xây dựng các hành lang pháp lý nhằm quản lý, định hướng trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia còn chưa đồng bộ, tương xứng.

Về vấn đề này, Bộ Giao thông vận tải cho rằng cần có “nhạc trưởng” khi mỗi bộ có cơ sở dữ liệu riêng. Đại diện Thành phố Hà Nội đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông sớm trình Thủ tướng ban hành khung kiến trúc Chính phủ điện tử Việt Nam (phiên bản 2.0) làm cơ sở để Hà Nội xây dựng kiến trúc chính quyền điện tử Thành phố theo phiên bản 2.0.

Ưu tiên làm các dịch vụ công thiết yếu với người dân và doanh nghiệp

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Ủy ban cho rằng, việc rút kinh nghiệm cách làm hay ở các bộ, địa phương là việc cần thiết và cần phát huy cách làm nào tốt nhất, tiết kiệm nhất, an toàn nhất, đạt kết quả tốt nhất để phục vụ nhân dân, phục vụ phát triển là câu hỏi lớn đặt ra.

Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần quyết tâm xây dựng Chính phủ điện tử là “không bàn lùi”. "Chính phủ điện tử là vấn đề mới, khó nhưng nếu không có quyết tâm, không dỡ bỏ nếp cũ thì khó thành công. Vì thế tại Hội nghị này, chúng ta không bàn lùi, không vì những khó khăn về tài chính, khó khăn về kết nối, chia sẻ… mà không triển khai mạnh mẽ Chính phủ điện tử”, Thủ tướng nói.

Đánh giá tình hình xây dựng Chính phủ điện tử, Thủ tướng cho rằng kết quả đầu tiên tích cực là đã ban hành Nghị quyết số 17/NQ-CP về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm phát triển Chính phủ điện tử giai đoạn 2019 - 2020, định hướng đến 2025, được các bộ, ngành, địa phương tích cực triển khai. Trong đó, nhiều đơn vị làm tốt như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Thừa Thiên - Huế, Tây Ninh, Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ…

Việc thiết lập cơ quan chỉ đạo liên ngành từ Ủy ban quốc gia về Chính phủ điện tử đến các ban chỉ đạo xây dựng Chính phủ điện tử, chính quyền điện tử từ bộ, ngành địa phương đã tăng hiệu quả phối hợp từ trung ương đến địa phương. Đến nay, các bộ đã hoàn thành 7/83 nhiệm vụ được giao trong khi Nghị quyết mới ban hành được 3 tháng rưỡi. Khung pháp lý đồng bộ về xây dựng Chính phủ điện tử từng bước hoàn thiện. Các bất cập khó khăn trong cơ chế đầu tư, dịch vụ công nghệ thông tin dần được tháo gỡ.

Thủ tướng đánh giá cao vai trò của Văn phòng Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông là 2 hạt nhân quan trọng trong xây dựng Chính phủ điện tử. Thủ tướng hoan nghênh việc triển khai Trục liên thông văn bản quốc gia phục vụ gửi, nhận văn bản điện tử trong các cơ quan hệ thống hành chính nhà nước, việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, bảo hiểm, đất đai, tài chính... Công tác bảo đảm an toàn, an ninh cũng đã được quan tâm cải thiện.

Tuy nhiên, nếu thẳng thắn nhìn vào những tồn tại, hạn chế trong việc triển khai xây dựng Chính phủ điện tử nói chung và Nghị quyết 17 nói riêng, Thủ tướng cho rằng, số lượng dịch vụ công trực tuyến có tăng lên nhưng tỷ lệ thực hiện còn thấp, hiệu quả chưa cao: "Nói phục vụ người dân mà, tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 còn khá thấp". Một số văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tạo hành lang pháp lý cho xây dựng Chính phủ điện tử chưa được ban hành như các quy định về định danh xác thực điện tử, kết nối chia sẻ dữ liệu về quản trị dữ liệu, bảo vệ thông tin cá nhân, công tác văn thư lưu trữ điện tử về quản lý đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin.

Tiến độ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia làm nền tảng phát triển công nghệ Chính phủ điện tử còn chậm. Tình trạng xây dựng chính quyền điện tử, Chính phủ điện tử theo kiểu “trăm hoa đua nở”, thiếu sự lãnh đạo tập trung nên cấp bộ, ngành, địa phương dùng nhiều phần mềm nền tảng cơ sở dữ liệu khác nhau dẫn đến nguy cơ đầu tư trùng lặp, lãng phí không tương thích. Việc bố trí ngân sách cho Chính phủ điện tử còn gặp nhiều khó khăn.

Về phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu "làm cho thiết thực, sao cho bền vững chứ không hình thức". Trên tinh thần đó, Thủ tướng định hướng một số nội dung.

Trước hết, về tầm nhìn, phải xây dựng Chính phủ điện tử tiến tới Chính phủ số, nền kinh tế số. Việc xây dựng Chính phủ điện tử để giải quyết 4 mối quan hệ gồm 2 bên ngoài: Chính phủ và người dân, Chính phủ với doanh nghiệp; 2 nội bộ: giữa các cơ quan Chính phủ với nhau và giữa Chính phủ với cán bộ, công chức. Thủ tướng nhấn mạnh đến nguyên tắc xây dựng Chính phủ điện tử phải bảo đảm liên thông, không trùng lắp, có thể mở rộng và bảo đảm an toàn, an ninh mạng.

Đặc biệt, Thủ tướng nhấn mạnh phương châm "lấy người dân làm trung tâm, lấy sự thuận tiện, hài lòng của người dân làm mục tiêu" và phải bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau. Dịch vụ công trên nền tảng số phải thuận tiện vì làm cho người dân dùng. Cần tận dụng tối đa công nghệ thông tin, công nghệ mới đi đôi với đào tạo căn bản cho cán bộ từng ngành, địa phương. Thủ tướng cũng giao Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu dữ liệu dùng chung, phương án đầu tư hay thuê dịch vụ, trình Thủ tướng phê duyệt, tránh lãng phí.

Thủ tướng nêu rõ nhiệm vụ trọng tâm là cần thiết kế lại các quy trình cung cấp dịch vụ công phù hợp, nhất là các dịch vụ công thiết yếu. Việc quản trị dữ liệu với tư cách là tài nguyên trong nền kinh tế số trở thành vấn đề cốt lõi của chuyển đổi Chính phủ điện tử, Chính phủ số. Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan, địa phương chủ động nghiêm túc thực hiện các nhiệm vụ được giao trong Nghị quyết số 17, đặc biệt cần sớm hoàn thành ngay các nhiệm vụ đã quá hạn như đề án thực hiện lưu trữ tài liệu điện tử của các cơ quan nhà nước, việc sử dụng các thiết bị máy móc cho hệ thống thông tin Chính phủ điện tử, bảo đảm an toàn thông tin mạng, giải pháp liên thông hệ thống chứng thực chữ ký số…

Thủ tướng đề nghị các bộ, cơ quan, địa phương tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm, cụ thể. Khẩn trương xây dựng và trình theo đúng tiến độ các nghị định về quản lý kết nối chia sẻ dữ liệu về định danh và xác thực điện tử, về bảo vệ dữ liệu cá nhân, nghị định thay thế Nghị định số 110/CP về công tác văn thư; Nghị định về thực hiện thủ tục hành chính trên môi trường điện tử.

Tập trung sớm đưa vào vận hành Cổng dịch vụ công quốc gia dự kiến tháng 11-2019 và Trục liên thông văn bản quốc gia; đồng thời khẩn trương xây dựng hoàn thiện cổng dịch vụ công hệ thống thông tin một cửa cấp bộ, cấp tỉnh, hoàn thành cung cấp dịch vụ công cấp độ 3, 4 theo danh mục Thủ tướng đã phê duyệt giai đoạn 2017 - 2019 và triển khai kết nối chia sẻ dữ liệu cho cổng dịch vụ công quốc gia.

Thủ tướng cũng lưu ý đến nhiệm vụ bảo đảm an ninh, an toàn và đề nghị Văn phòng Chính phủ, Tổ công tác của Ủy ban thường xuyên đôn đốc xây dựng Chính phủ điện tử. "Cơ quan nào bàn lùi và làm chậm báo cáo Thủ tướng để kiểm điểm nhắc nhở, đôn đốc xử lý", Thủ tướng chỉ đạo./.