Tấm gương sáng của người chiến sĩ cộng sản lỗi lạc

Trải qua hơn 80 năm đấu tranh cách mạng gian khổ, nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh đã viết nên những trang sử rạng rỡ của sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và phát triển đất nước, mang lại độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Trong quá trình đấu tranh cách mạng đầy thử thách và thắng lợi đó đã xuất hiện biết bao tấm gương trong sáng, kiên cường, bất khuất của những chiến sỹ cộng sản tận trung với nước, tận hiếu với dân.

Ngô Gia Tự, người chiến sỹ yêu nước thuộc lớp người đầu tiên tiếp cận những tư tưởng cách mạng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, tham gia thành lập chi bộ cộng sản đầu tiên ở trong nước, tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam; người đã hiến dâng cả tuổi thanh xuân của mình cho sự nghiệp vẻ vang của đất nước, hạnh phúc của nhân dân, người con ưu tú của dân tộc và quê hương Bắc Ninh.

Đồng chí Ngô Gia Tự sinh ngày 03-12-1908 tại làng Tam Sơn, tổng Tam Sơn, phủ Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay là thôn Tam Sơn, xã Tam Sơn, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh), trong một gia đình có truyền thống yêu nước và hiếu học.

Vốn có tư chất thông minh, ham học, lại được tiếp thu truyền thống hiếu học của gia đình, năm 14 tuổi đồng chí đã tốt nghiệp loại giỏi ở trường Kiêm bị Bắc Ninh. Năm 1922, Ngô Gia Tự thi đỗ học trường Bưởi, Hà Nội; đồng chí học rất giỏi, giáo viên, bạn bè đều phải khâm phục. Là một người sớm có lòng yêu nước, đồng chí đã tham gia nhiều phong trào yêu nước của thanh niên, học sinh Hà Nội.

Giữa năm 1926, đang học năm thứ tư, Ngô Gia Tự và một số bạn học bị đuổi học vì tham gia phong trào đấu tranh đòi trả tự do cho nhà yêu nước Phan Bội Châu. Trở về quê hương, Ngô Gia Tự tiếp tục tự học, vừa dạy học, vừa hoạt động cách mạng. Cuối năm 1926, sau những ngày sôi động cùng các tầng lớp nhân dân để tang và truy điệu nhà yêu nước Phan Chu Trinh, tại ngôi nhà số 47, phố Trần Nhân Tông, Hà Nội, Ngô Gia Tự được kết nạp vào Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Đồng chí đã tích cực hoạt động, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lê-nin, gây dựng được cơ sở phong trào cách mạng tại nhiều nơi.

Đầu mùa hè năm 1927, Ngô Gia Tự được bí mật bố trí sang dự lớp huấn luyện do Tổng bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tổ chức tại bản Đáy, Quảng Châu (Trung Quốc), gần biên giới nước ta. Trở về Tổ quốc, đồng chí tiếp tục gây dựng nhiều cơ sở chi bộ ở hai tỉnh Bắc Ninh - Bắc Giang. Cuối năm 1927, tỉnh bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Ninh - Bắc Giang thành lập, Ngô Gia Tự được bầu làm ủy viên tỉnh bộ, đến giữa năm 1928, được cử làm Bí thư Tỉnh bộ. Chính trong thời gian này, Ngô Gia Tự đã tích cực hướng dẫn dìu dắt Nguyễn Văn Cừ ở Phù Khê, Từ Sơn (sau này là Tổng Bí thư của Đảng những năm 1938 - 1940) vào con đường hoạt động cách mạng.

Vừa hăng hái hoạt động cách mạng, đồng chí vẫn tiếp tục học tập. Mùa thu năm 1928, với tư cách là thí sinh tự do Ngô Gia Tự đã đỗ tú tài phần thứ nhất. Ngày 28-9-1928, Kỳ bộ Bắc Kỳ mở hội nghị ngay tại nhà đồng chí Ngô Gia Tự. Đồng chí là một trong những người đề xuất chủ trương “vô sản hóa”, chính đồng chí đã thực hiện xuất sắc và trở thành linh hồn của phong trào.

Phải khẳng định rằng, chủ trương “vô sản hóa” là một động lực mạnh mẽ thúc đẩy phong trào cách mạng Việt Nam. Đến thời điểm này, Ngô Gia Tự và những người tiên tiến nhất của tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên trong nước nhận thức rõ: Tổ chức này không thể đáp ứng yêu cầu cách mạng, đòi hỏi phải thành lập một chính đảng vô sản để lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

Cuối tháng 3-1929, tại số nhà 5D, phố Hàm Long, Hà Nội, Chi bộ Cộng sản đầu tiên trong nước được thành lập. Sự kiện này đánh dấu bước phát triển mới của phong trào cách mạng Việt Nam, là hành động tiên phong để tiến tới vận động thành lập Đảng Cộng sản - Bộ Tham mưu lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

Tại Đại hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên toàn quốc họp ở Hương Cảng (Trung Quốc) tháng 5-1929, Ngô Gia Tự và các đại biểu Bắc Kỳ kiên quyết đấu tranh, nêu yêu cầu thành lập ngay Đảng Cộng sản ở Việt Nam nhưng không đạt kết quả. Đoàn đại biểu Bắc Kỳ tuyên bố thoát ly Đại hội ra về. Về nước, Ngô Gia Tự cùng các đồng chí tiếp tục lãnh đạo phong trào cách mạng, tuyên truyền vận động ủng hộ việc thành lập Đảng Cộng sản. Ngày 17-6-1929, tại số nhà 312, Khâm Thiên, Hà Nội, Đông Dương Cộng sản Đảng chính thức ra đời. Đồng chí Ngô Gia Tự tham gia Ban Chấp hành Trung ương lâm thời. Ngay sau đó, đồng chí đã về Bắc Ninh lập ra Chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh gồm 3 đảng viên là: Hồ Ngọc Lân, Phạm Văn Chất và Nguyễn Hữu Căn. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí, ngày 04-8-1929, tại núi Lim, huyện Tiên Du ngày nay, Đảng bộ Đông Dương Cộng sản Đảng Bắc Ninh - Bắc Giang ra đời, kịp thời lãnh đạo phong trào cách mạng hai tỉnh.

Cuối tháng 7-1929, đồng chí Ngô Gia Tự được cử vào Nam Kỳ vận động các đồng chí trong Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên gia nhập Đông Dương Cộng sản Đảng. Do sự hoạt động tích cực của đồng chí, các tổ chức Đông Dương Cộng sản Đảng phát triển mạnh ở nhiều nơi, từ Sài Gòn - Chợ Lớn đến Mỹ Tho, từ nhà máy đến các đồn điền ở Nam Kỳ đều có chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng.

Do sự thúc bách của tình hình, những người tiên tiến của cách mạng ở Trung Kỳ cũng nhanh chóng thành lập tổ chức của mình là An Nam Cộng sản Đảng, ở Nam Kỳ thành lập Đông Dương Cộng sản Liên đoàn. Ngày 3-2-1930, tại Hương Cảng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc triệu tập hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản trong nước thành Đảng Cộng sản Việt Nam.

Sau ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng chí Ngô Gia Tự được cử là Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí, phong trào phát triển mạnh mẽ. Xứ ủy Nam Kỳ mở nhiều lớp huấn luyện ngắn ngày cho cán bộ, đảng viên. Đồng chí Ngô Gia Tự trực tiếp giảng dạy một số lớp.

Giữa lúc phong trào cách mạng cả nước và Nam Kỳ phát triển mạnh mẽ thì đêm 31-5-1930, trong một trận truy lùng của giặc Pháp, Ngô Gia Tự bị bắt ở xóm Phú An, bên sông Thị Nghè, Sài Gòn. Biết đồng chí là một trong những cán bộ chủ chốt của Đảng, nên bọn thực dân dùng mọi cực hình để tra tấn khiến đồng chí chết đi, sống lại nhiều lần, nhưng chúng không khuất phục được người chiến sỹ cộng sản kiên trung. Trước đó, ngày 08-3-1930, Tòa án thực dân ở Bắc Ninh xét xử và kết án tử hình vắng mặt Ngô Gia Tự. Ngày 27-10-1931, từ Sài Gòn, chúng đưa đồng chí về Bắc Ninh và vẫn y án tử hình. Đồng chí kiên quyết chống án tới Tòa Thượng thẩm Hà Nội. Trước Tòa Thượng thẩm, đồng chí đanh thép bác bỏ mọi luận điệu của bọn quan tòa và biến phiên tòa thành nơi luận tội kẻ thù. Cuối tháng đó, thực dân Pháp buộc phải giảm án, thành tù chung thân và giam cầm đồng chí ở các nhà tù như Hỏa Lò (Hà Nội), Khám Lớn (Sài Gòn) và cuối cùng là đày đi Côn Đảo - chốn địa ngục trần gian. Những năm tháng bị giam cầm trong nhà tù, đồng chí Ngô Gia Tự luôn kiên trì tinh thần cách mạng, không chỉ chịu đựng đòn roi và chế độ lao tù khắc nghiệt của kẻ thù mà còn lạc quan, tin tưởng vào tương lai tất thắng của cách mạng bằng việc biến nhà tù thành trường học của những người cộng sản. Ngô Gia Tự đã trở thành người thầy giáo cách mạng xuất sắc giữa lòng nhà tù đế quốc. 

Đầu năm 1935, Chi bộ Đảng Nhà tù Côn Đảo quyết định cử Ngô Gia Tự và một số đồng chí khác vượt ngục trở về đất liền để tiếp tục hoạt động. Nhưng cuộc vượt ngục không thành, Ngô Gia Tự cùng các đồng chí của mình hy sinh giữa biển khơi. Năm đó đồng chí mới 26 tuổi.

Những bài học cho các thế hệ mai sau

Ngay từ buổi đầu tiếp xúc với cách mạng và chủ nghĩa Mác - Lê-nin, đồng chí Ngô Gia Tự đã luôn hướng về cách mạng, về nhân dân, đặt niềm tin vững chắc vào lý tưởng cách mạng, chiến đấu không mệt mỏi cho con đường đã chọn. Ngô Gia Tự thường giáo dục những người đồng chí và quần chúng của mình: “Bất kỳ ở đâu chúng ta cũng có thể đấu tranh cho chủ nghĩa cộng sản được…” và xác định trách nhiệm của người cộng sản: “…Người cộng sản phải bảo vệ Đảng, ta vì Đảng, vì cách mạng mà hy sinh, đừng vì ta mà cách mạng bị hy sinh”.

Dù ở đâu và bất cứ lúc nào, Ngô Gia Tự luôn luôn thể hiện tính độc lập, chủ động và sáng tạo từ việc đề ra chủ trương và chỉ đạo các biện pháp thực hiện chủ trương ấy. Chính từ tính độc lập, sáng tạo ấy cộng với nhiệt tình cách mạng và trí thức, đồng chí đã luôn luôn nhạy bén phát hiện những tình thế cách mạng và chủ động tự tin cùng đồng chí của mình đề ra những chủ trương mới đúng đắn, đáp ứng được đòi hỏi của phong trào cách mạng, của quần chúng. Đồng chí luôn tin yêu quần chúng, dựa vào quần chúng và giữ mối liên hệ máu thịt giữa Đảng và quần chúng lao động.

Phẩm chất cao quý của đồng chí Ngô Gia Tự thể hiện rõ ý chí cách mạng tiến công và chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Đồng chí không một chút do dự, nao núng trước kẻ thù dù phải chịu nhiều đòn tra tấn dã man, nhiều thủ đoạn thâm độc của chúng. Trước tòa án, hay trong tù ngục, đồng chí luôn đẩy quân thù vào thế bị động, đối phó. Đồng chí đã biến tòa án đế quốc thành nơi luận tội kẻ thù, biến nhà tù đế quốc thành trường học cách mạng. Ngay trong nhà tù, đồng chí Ngô Gia Tự và những chiến sỹ cộng sản càng thể hiện rõ phẩm chất tốt đẹp của người cách mạng, có sức cảm hóa quần chúng rộng lớn.

Từ buổi đầu đến với chủ nghĩa Mác - Lê-nin và thông qua thực tiễn của phong trào cách mạng, lúc nào đồng chí cũng bền bỉ đấu tranh cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam và cống hiến hết mình cho Đảng. Đồng chí là một tấm gương sáng về tính khiêm tốn cộng sản, là người kiên trì bảo vệ lý tưởng của Đảng và có nhiều cống hiến thực tiễn trong công tác xây dựng Đảng trên cả ba mặt: chính trị, tư tưởng và tổ chức.

Cuộc đời cách mạng của đồng chí Ngô Gia Tự là tấm gương sáng, suốt đời chiến đấu, hy sinh vì độc lập tự do của đất nước và dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân. Tên tuổi và sự nghiệp cách mạng của đồng chí là niềm tự hào, là tấm gương mẫu mực cho chúng ta học tập và noi theo để thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ XVIII trên quê hương đồng chí, đưa đất nước vững bước trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa./.