Hệ thống di sản văn hóa phong phú, đặc sắc

Trong lịch sử nghìn năm văn hiến, đất Thăng Long - Hà Nội đã kết tinh hệ thống di sản văn hóa vô cùng phong phú, đặc sắc, dẫn đầu cả nước với gần 6.000 di tích lịch sử, văn hóa, trong đó có 16 di tích, cụm di tích quốc gia đặc biệt, gần 1.200 di tích lịch sử, văn hóa được xếp hạng quốc gia, như Văn Miếu - Quốc Tử Giám, chùa Một Cột, chùa Trấn Quốc, chùa Quán Sứ, đền Voi Phục, đền Bạch Mã, đền Quán Thánh, Tháp Rùa - đền Ngọc Sơn, chùa Hương, chùa Tây Phương, chùa Thầy, Khu Di tích thành Cổ Loa, Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh,… Đặc biệt, Khu Di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là di sản văn hóa thế giới năm 2010. Gắn bó chặt chẽ với hệ thống di tích lịch sử, văn hóa là những lễ hội truyền thống với quy mô và hình thức đa dạng, góp phần tôn vinh những giá trị văn hóa đặc sắc của Thủ đô, tiêu biểu như lễ hội Gióng tại đền Sóc và đền Phù Đổng (được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại năm 2010), lễ hội Cổ Loa (huyện Đông Anh), hội chùa Hương (huyện Mỹ Đức), lễ hội Đống Đa (quận Đống Đa), lễ hội chùa Thầy (huyện Quốc Oai), lễ hội chùa Tây Phương (huyện Thạch Thất), lễ hội chùa Trăm Gian (huyện Chương Mỹ)… Thành phố Hà Nội cũng có nhiều loại hình biểu diễn nghệ thuật truyền thống và sinh hoạt văn nghệ dân gian đặc sắc, trong đó có những loại hình đã nổi tiếng, được vinh danh là di sản văn hóa thế giới, như ca trù, xẩm, hát văn…

Bên cạnh đó, thành phố Hà Nội còn sở hữu một “bảo tàng sống” về quá trình hình thành và phát triển của kinh thành Thăng Long - Hà Nội qua bao thăng trầm của lịch sử, đó là khu phố cổ thuộc quận Hoàn Kiếm. Nơi đây hiện còn lưu giữ được những nếp nhà với kiến trúc cổ, độc đáo, phản ánh đặc điểm địa lý và điều kiện sinh hoạt của người dân Thủ đô nói riêng, người Việt nói chung từ ngàn đời nay, thể hiện đặc điểm tôn giáo và tín ngưỡng, có sự hòa trộn của các nền văn hóa đa dạng, phong phú, sự đan xen kiến trúc nhiều thời kỳ cũng như kiến trúc phương Đông và phương Tây. Khu phố cổ không chỉ là một trung tâm kinh tế, mà còn là một trung tâm văn hóa đa dạng, giàu bản sắc, là “hồn cốt” của “Hà Nội - Kẻ Chợ” từ bao đời. Với mật độ công trình di tích cao nhất thành phố, khu phố cổ Hà Nội có hàng trăm di tích lịch sử, văn hóa, như đình, chùa, miếu, đền, các di tích lịch sử, cách mạng… Cùng với các di sản văn hóa vật thể là những yếu tố phi vật thể, những giá trị văn hóa, giá trị đạo đức của “Hà Nội 36 phố phường”, thể hiện qua các lễ hội truyền thống, phong tục, tập quán, nếp sống, nếp sinh hoạt cộng đồng, cách ứng xử của người Hà Nội thanh lịch, văn minh…

Trong các di sản văn hóa đặc sắc của Thủ đô không thể không nhắc tới hàng nghìn làng nghề thủ công truyền thống lâu đời với không gian văn hóa độc đáo, cùng nhiều sản phẩm độc đáo, tinh xảo, như gốm Bát Tràng, lụa Vạn Phúc, tranh Hàng Trống, đồ đồng Ngũ Xã, sơn mài Hạ Thái, các làng hoa, cây cảnh nổi tiếng, như Nhật Tân, Quảng Bá, Nghi Tàm, Tây Tựu, Mê Linh... Là trung tâm văn hóa của cả miền Bắc từ nhiều thế kỷ, thành phố Hà Nội có văn hóa ẩm thực đặc sắc với nhiều món ăn nức tiếng, như cốm làng Vòng, phở Hà Nội, bún chả, bún thang, bún ốc, bánh cuốn Thanh Trì, chả cá Lã Vọng, bánh tôm Hồ Tây,… Tất cả những di sản văn hóa đó đã trở thành nguồn tài nguyên nhân văn giàu giá trị góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của Thủ đô ngày càng phát triển.

Bảo đảm hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô

Trên cơ sở nhận thức được giá trị của những di sản văn hóa, đồng thời xác định mối quan hệ qua lại, gắn bó mật thiết giữa di sản văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội, thành phố Hà Nội luôn đề cao vị trí, vai trò của hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hóa; coi đó là nhiệm vụ quan trọng trong quá trình phát triển. Di sản văn hóa là nguồn tài nguyên nhân văn, là kho báu quý giá, vô tận, là chất liệu, là nguồn vốn thu hút các doanh nghiệp đầu tư xây dựng thành các sản phẩm và dịch vụ văn hóa, trở thành một trong những lợi thế so sánh để thành phố Hà Nội có thể phát triển du lịch văn hóa, nghệ thuật biểu diễn, thủ công mỹ nghệ, thiết kế... - những ngành công nghiệp văn hóa có thế mạnh, tạo động lực phát triển Thủ đô. Thông qua các hoạt động kinh tế - xã hội (mà trọng tâm là hoạt động du lịch), các giá trị văn hóa được thấm sâu vào đời sống xã hội, tạo dựng và củng cố nền tảng tinh thần lành mạnh và tiến bộ; đồng thời các giá trị di sản văn hóa của Thủ đô sẽ có cơ hội được lan tỏa và quảng bá rộng rãi đến với đông đảo du khách trong và ngoài nước; góp phần định vị thương hiệu “Hà Nội - Thành phố sáng tạo” nói riêng và thương hiệu Việt Nam nói chung. Bên cạnh đó, các hoạt động kinh tế - xã hội không chỉ mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp, mà còn tạo ra việc làm, sinh kế, góp phần nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống của người dân Hà Nội ở cả thành thị và nông thôn. Lợi ích đó cũng được chia sẻ cho việc tái đầu tư, bảo tồn, tôn tạo, phục dựng, quản lý, tôn vinh, và phát huy giá trị các di sản văn hóa Thủ đô. Chính nhu cầu tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm của du khách đã thôi thúc chính quyền và người dân Thủ đô biết quý trọng, tự hào, quan tâm chăm lo gìn giữ, bảo tồn, phục dựng và phát huy những giá trị quý báu của các di sản văn hóa. Đồng thời, thông qua đó, cả người dân địa phương và khách du lịch sẽ cùng tăng cường hiểu biết, tôn trọng đa dạng văn hóa, có sự tiếp thu tinh hoa văn hóa vùng, miền và quốc gia khác, hình thành quy tắc ứng xử phù hợp giữa người dân với khách du lịch, giữa người dân và du khách với các di sản văn hóa.

Từ những nhận thức khoa học, đúng đắn, thời gian qua, chính quyền và nhân dân thành phố Hà Nội đã có nhiều nỗ lực trong việc bảo đảm hài hòa mối quan hệ giữa hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội, nhất là gắn kết hiệu quả, hài hòa giữa bảo tồn di sản văn hóa và phát triển du lịch văn hóa. Thực hiện Quyết định số 1259/QĐ-TTg, ngày 26-7-2011, của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Quy hoạch chung phát triển Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050” với mục tiêu xây dựng Thủ đô Hà Nội phát triển bền vững, phát triển hài hòa giữa văn hóa, bảo tồn di sản, di tích lịch sử với phát triển kinh tế, ngày 16-10-2012, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4597/QĐ-UBND “Về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển du lịch thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030”, trong đó khẳng định quan điểm phát triển du lịch theo hướng bền vững gắn với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc; phát triển du lịch Thủ đô có trọng tâm, trọng điểm, trong đó đặc biệt coi trọng phát triển du lịch văn hóa, lấy du lịch văn hóa làm cơ sở, nền tảng phát triển các loại hình du lịch khác. Ngày 26-6-2016, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU “Về phát triển du lịch Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2016 - 2020 và những năm tiếp theo” (gọi tắt là Nghị quyết số 06-NQ/TU), trong đó tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển du lịch văn hóa, lấy du lịch văn hóa làm cơ sở, nền tảng phát triển các loại hình du lịch khác; xác định mục tiêu phát triển toàn diện du lịch Thủ đô Hà Nội cả về quy mô và chất lượng dịch vụ, bảo đảm tính bền vững; sản phẩm du lịch chất lượng cao, đa dạng, có thương hiệu, có sức cạnh tranh; mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc; thân thiện với môi trường. 

Thực tiễn thời gian qua cho thấy, thành phố Hà Nội đã có nhiều nỗ lực để tập trung phát huy các giá trị văn hóa trong phát triển du lịch, coi đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu để xác lập vị trí mũi nhọn của “ngành công nghiệp không khói”, là nền tảng để đưa Hà Nội giữ vững vị trí trung tâm du lịch lớn của cả nước. Công tác quản lý nhà nước về văn hóa, quản lý di tích văn hóa, lịch sử, lễ hội trên địa bàn Thủ đô ngày càng được tăng cường. Thành phố Hà Nội cũng ban hành và thực hiện Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn thành phố; đồng thời là một trong những địa phương đi đầu cả nước trong tiến hành tổng kiểm kê, bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể; triển khai các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể: Xây dựng và triển khai kế hoạch bảo tồn Ca trù, báo cáo UNESCO về công tác bảo vệ và phát huy hội Gióng; kế hoạch bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một trên địa bàn thành phố; khảo sát hiện trạng các di sản đề nghị đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; khảo sát, tổng hợp thông tin về 6 di sản phi vật thể tiêu biểu cần bảo vệ (nghề nặn tò he (Xuân La, xã Phượng Dực, huyện Phú Xuyên), nghề làm bánh tẻ (làng Phú Nhi, phường Phú Thịnh, thị xã Sơn Tây); nghề làm đàn (Đào Xá, xã Đông Lỗ, huyện Ứng Hòa); nghề làm bún Phú Đô (phường Phú Đô, quận Nam Từ Liêm); hát dô (xã Liệp Tuyết, huyện Quốc Oai). Bên cạnh việc triển khai khá hiệu quả công tác giáo dục di sản văn hóa, huy động thành công hàng trăm tỷ đồng mỗi năm cho hoạt động tu bổ, tôn tạo, phát huy giá trị di sản, thành phố Hà Nội còn triển khai nhiều dự án phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, sản phẩm du lịch văn hóa. Một số sản phẩm du lịch được xây dựng trên cơ sở phát huy được giá trị của di sản văn hóa đã tạo được sức hấp dẫn với du khách trong và ngoài nước, như không gian đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận; phố bích họa Phùng Hưng, phố sách Hà Nội, xe buýt hai tầng gắn với việc khám phá các di sản văn hóa khu phố cổ; chương trình biểu diễn thực cảnh “Tinh hoa Bắc Bộ”... Quận Tây Hồ đang khai thác hiệu quả không gian biểu diễn nghệ thuật, ẩm thực trên phố đi bộ Trịnh Công Sơn; điểm du lịch thưởng thức Trà sen Quảng An. Một số làng nghề được đầu tư đồng bộ (hạ tầng giao thông, hạ tầng du lịch, hệ thống biển chỉ dẫn, xây dựng khu trung tâm giới thiệu làng nghề, xây dựng các hoạt động trải nghiệm cho khách tham quan, bồi dưỡng kiến thức làm du lịch cho người dân địa phương), trở thành điểm du lịch hấp dẫn, như huyện Thường Tín với làng nghề sơn mài Hạ Thái, làng nghề sinh vật cảnh Hồng Vân; huyện Gia Lâm với làng nghề gốm Bát Tràng; quận Hà Ðông với làng nghề lụa Vạn Phúc... Xác định sản phẩm văn hóa là sản phẩm bền vững nhất, thành phố Hà Nội chủ trương tái đầu tư cho sản phẩm văn hóa, chỉ đạo các công ty du lịch điều hành các tua, tuyến đến các điểm di tích, đầu tư mẫu mã quà tặng mang bản sắc Thủ đô một cách bài bản. Năm 2022, du lịch Thủ đô đã tạo được điểm nhấn quan trọng là xây dựng được nhiều sản phẩm du lịch mới, chất lượng trên cơ sơ phát huy giá trị di sản văn hóa, như khai thác trở lại tua đêm “Giải mã Hoàng thành Thăng Long”; ra mắt sản phẩm tua xe đạp “Dấu chân làng cổ Bát Tràng”; tua du lịch văn học; khai trương các tuyến phố đi bộ mới ở Thành cổ Sơn Tây, tuyến phố đi bộ kết hợp ẩm thực Đảo Ngọc - Ngũ Xã; Lễ hội ẩm thực và du lịch làng nghề Hà Nội…

Bên cạnh đó, thành phố cũng tập trung khai thác giá trị di sản văn hóa kết hợp với tổ chức các sự kiện mang tầm quốc tế, phát triển du lịch hội nghị; thông qua đó quảng bá trên khắp thế giới hình ảnh về Thủ đô Hà Nội thân thiện, hòa bình, giàu truyền thống văn hóa. Nhiều sự kiện văn hóa, thể thao được tổ chức thường niên, như Lễ hội hoa anh đào Nhật Bản, Chương trình hòa nhạc Vietnam Airlines Classic - Hanoi Concert, Ngày chạy Marathon quốc tế di sản Hà Nội, Lễ hội bơi chải truyền thống Hà Nội mở rộng, Liên hoan phim quốc tế Hà Nội, Lễ hội âm nhạc quốc tế Gió mùa...; qua đó, thành phố Hà Nội vừa có nhiều cơ hội tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới, vừa tăng cường quảng bá bản sắc văn hóa Thăng Long - Hà Nội, nét đẹp của người Hà Nội thanh lịch, văn minh, vừa phát triển kinh tế - xã hội, nhất là ngành du lịch văn hóa, thủ công mỹ nghệ, thiết kế... Theo Sở Du lịch Hà Nội, tính đến hết năm 2019 (thời điểm trước khi có dịch COVID-19), du lịch Thủ đô đã cơ bản hoàn thành 4/4 chỉ tiêu Nghị quyết số 06-NQ/TU đã đề ra, trong đó chỉ tiêu đón khách du lịch quốc tế đến Hà Nội đã về đích trước 2 năm, tốc độ tăng bình quân khách du lịch đạt 10,1%/năm, trong đó, khách quốc tế là 21,2%/năm; tốc độ tăng trưởng tổng thu từ khách du lịch bình quân đạt 17,6%/năm... Những năm qua, thành phố Hà Nội liên tiếp góp mặt trong nhiều cuộc bình chọn về điểm đến được yêu thích nhất trên thế giới. Năm 2022, thành phố Hà Nội đã vinh dự được Tổ chức Du lịch thế giới (World Travel Awards - WTA) bình chọn là “Điểm đến du lịch thành phố hàng đầu thế giới năm 2022”. Chuyên trang du lịch TripAdvisor đã xếp thành phố Hà Nội đứng thứ 13 trong danh sách Top 25 điểm đến được yêu thích nhất châu Á 2022; đứng thứ 22 trong danh sách Top 25 điểm đến cho người mê ẩm thực; xếp hạng phố cổ Hà Nội lọt Top những điểm du lịch hàng đầu khu vực châu Á năm 2022 với vị trí thứ 12.

Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, thời gian qua, việc gắn kết giữa bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô vẫn còn một số hạn chế nhất định. Do “tính chất nhạy cảm, dễ bị tổn thương” của các di sản, việc tăng trưởng “nóng” và phát triển du lịch ồ ạt, thiếu kiểm soát ở một số địa phương trên địa bàn thành phố Hà Nội đã có những tác động tiêu cực tới di sản văn hóa. Sự khai thác thương mại hóa quá mức, sự quá tải về khách du lịch, sự lạm dụng di sản, làm mới di sản một cách thiếu khoa học, thiếu kiến thức văn hóa, lịch sử đã khiến di sản ở một số nơi xuống cấp, biến dạng. Bên cạnh đó, nhiều yếu tố văn hóa mới xâm nhập gây tổn hại văn hóa truyền thống; làng nghề cùng một số phong tục, tập quán ở một số địa phương của Thủ đô bị mai một bản sắc và có nguy cơ biến mất. Quá trình tăng dân số chưa được kiểm soát cũng như mặt trái của cơ chế thị trường cũng có những tác động mạnh mẽ đến các di tích lịch sử, văn hóa và môi trường cảnh quan các di sản văn hóa. Xuất phát từ những nhu cầu của cuộc sống (chỗ ở, sinh hoạt…), không ít hộ dân trong khu vực di tích đã vi phạm các quy định trong xây dựng, cải tạo nhà cửa. Công tác quy hoạch tổng thể về kết cấu hạ tầng, cảnh quan môi trường, dịch vụ cho các khu vực di sản văn hóa còn hạn chế, còn hiện tượng mê tín dị đoan, cờ bạc… trong các lễ hội. Thực tế ở không ít địa phương, sự chia sẻ lợi ích chưa công bằng giữa một số doanh nghiệp và người dân dẫn tới việc chưa khuyến khích được họ tham gia vào chuỗi hoạt động du lịch bền vững, chưa phát huy được vai trò chủ thể của người dân trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, đồng thời đặt ra nhiều khó khăn trong giải quyết các vấn đề xã hội.

Trước những yêu cầu của thời kỳ mới, một số giải pháp được đề xuất để phát huy hiệu quả nguồn tài nguyên nhân văn từ các di sản văn hóa, bảo đảm hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững là:

Một là, nâng cao hiệu quả hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho các cấp ủy, chính quyền và nhân dân trên địa bàn Thủ đô về vị trí, vai trò của việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa trong phát triển kinh tế - xã hội, về yêu cầu khách quan của việc bảo đảm hài hòa mối quan hệ này. Thông qua các hình thức tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, thông tin cơ sở, phát huy mặt tích cực của mạng xã hội, các hoạt động giáo dục, triển lãm, bảo tàng, lễ hội cùng các sinh hoạt văn hóa khác để nâng cao tình yêu, lòng tự hào và trách nhiệm của chính quyền và nhân dân Thủ đô về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, bảo vệ môi trường sinh thái trong quá trình khai thác nguồn tài nguyên nhân văn quý giá này để tạo sinh kế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Hai là, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về di sản văn hóa Thủ đô. Hoàn thiện thể chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch về phát triển bền vững kinh tế Thủ đô, trong đó có du lịch văn hóa. Tập trung đầu tư bảo quản, tu bổ, phục hồi các di sản thế giới, di tích lịch sử - văn hóa có giá trị tiêu biểu của thành phố Hà Nội. Tiếp tục kiểm kê, lập và công bố danh mục các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể; lập hồ sơ khoa học và nghiên cứu phục hồi, duy trì các phong tục, tập quán, lễ hội cổ truyền của các địa phương trên địa bàn thành phố. Chủ động phân cấp quản lý di tích cho chính quyền và cộng đồng cư dân địa phương phù hợp với thực tiễn. Xây dựng chính sách về xã hội hóa hoạt động bảo tồn, tôn tạo di tích, trong đó quy định về quyền lợi và trách nhiệm của người đóng góp vốn trùng tu tôn tạo, quyền lợi và trách nhiệm của chính quyền địa phương quản lý di tích. Đổi mới và nâng cao hoạt động đãi ngộ, tôn vinh nghệ nhân; tạo điều kiện cho nghệ nhân tham gia truyền dạy, quảng bá di sản trong cộng đồng.

Ba là, phát huy vai trò của nhân dân Thủ đô trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội. Bổ sung các điều, khoản về vai trò của cộng đồng đối với bảo tồn di sản, vai trò và quyền lợi của cộng đồng trong phát triển du lịch trong Luật Di sản văn hóa, Luật Du lịch; chỉ rõ các điều, khoản về sự hài hòa giữa bảo tồn di sản văn hóa với phát triển kinh tế - xã hội nói chung và du lịch nói riêng. Khuyến khích nhân dân Thủ đô chủ động cùng tham gia quản lý di sản; đồng thời rèn luyện ứng xử văn hóa, xây dựng đạo đức kinh doanh trong hoạt động khai thác di sản, kinh doanh du lịch và cung cấp các dịch vụ liên quan. Đặc biệt, cần có chính sách khuyến khích việc duy trì, phục hồi và phát triển nghề thủ công truyền thống có giá trị tiêu biểu hoặc có nguy cơ bị mai một để xây dựng thành các sản phẩm du lịch đặc sắc, đồng thời bảo đảm hài hòa lợi ích mang lại từ phát triển du lịch văn hóa cho cả người dân tham gia ở địa phương và các doanh nghiệp.

Bốn là, rà soát, đánh giá việc thực hiện Quy hoạch phát triển du lịch thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Xây dựng chiến lược phát triển du lịch văn hóa phù hợp, trong đó lựa chọn sản phẩm du lịch đặc thù dựa trên phát huy giá trị di sản văn hóa. Chú trọng đầu tư hạ tầng du lịch; khuyến khích; xây dựng, phát triển, đa dạng hóa các sản phẩm, chuỗi sản phẩm, thương hiệu du lịch Thủ đô trên cơ sở phát huy giá trị di sản văn hóa, lịch sử đặc sắc. Khuyến khích phát triển các loại hình du lịch có trách nhiệm gắn với văn hóa cộng đồng, tôn trọng tính đa dạng văn hóa, tính chỉnh thể nguyên hợp của di sản văn hóa. Định hướng hoạt động du lịch và các hoạt động dân sinh khác trong lòng di sản một cách bền vững; quy định chi tiết về quy tắc ứng xử với di sản; kiểm soát và cân bằng nhịp sống của hệ sinh thái tại di sản. Xử lý nghiêm, triệt để những vi phạm đối với di sản văn hóa.

Năm là, đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến du lịch Thủ đô. Đa dạng hóa các hình thức quảng bá du lịch thông qua các phương tiện truyền thông, tổ chức các sự kiện mang tính văn hóa. Tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ hiện đại trong hoạt động quản lý, kinh doanh du lịch, đào tạo nhân lực du lịch, nghiên cứu thị trường, xúc tiến, quảng bá du lịch, cũng như trong hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích, như lập ngân hàng dữ liệu di sản văn hóa, số hóa hoạt động quản lý di sản văn hóa. Thúc đẩy các hoạt động hợp tác quốc tế về quản lý, sử dụng, bảo tồn bền vững các giá trị văn hóa trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô, hướng tới mục tiêu phát triển du lịch bền vững./.