Chỉ như “hạt muối bỏ biển”

TCCSĐT - Ngày 29-10-2010, sau nhiều lần được Mat-xcơ-va yêu cầu phối hợp nỗ lực chống nguy cơ “cái chết trắng” từ Áp-ga-ni-xtan gieo rắc trên lãnh thổ Nga, lần đầu tiên, các cơ quan an ninh của Mỹ và Nga cùng hợp tác tiến hành thành công một chiến dịch chống ma tuý trên lãnh thổ Áp-ga-ni-xtan. Kết quả của chiến dịch này được phía Mỹ đánh giá rất cao, nhưng trong cuộc chiến vô cùng phức tạp và nan giải chống lại đại dịch ma tuý từ Áp-ga-ni-xtan, xem ra, nó mới chỉ như “hạt muối bỏ biển”.

Chiến dịch chống ma tuý phối hợp đầu tiên giữa Nga và Mỹ

Ngày 29-10-2010, lần đầu tiên, các cơ quan an ninh của Nga và Mỹ tiến hành thành công một chiến dịch phối hợp ở Áp-ga-ni-xtan để tiêu diệt 4 phòng thí nghiệm chế biến chất ma túy từ thuốc phiện. Tham gia chiến dịch này có các lực lượng chống buôn lậu ma túy của Nga, Bộ Nội vụ Áp-ga-ni-xtan và các lực lượng đặc nhiệm của Mỹ với sự trợ giúp của 9 máy bay lên thẳng vũ trang của liên quân.

Ông E-ric, Ru-bin, Phó Cơ quan đại diện ngoại giao Mỹ ở Nga đánh giá cao sự phối hợp hoạt động giữa Mỹ và Nga trong chiến dịch đặc biệt này và khẳng định, đối với Mỹ và Nga, đây là một trong những vấn đề chủ yếu và hai bên cần phải phối hợp hoạt động mới có thể giải quyết được, bởi không ai có thể một mình hóa giải được đại dịch này của thế kỷ XXI (1).

Khối lượng chất ma túy bị tiêu diệt trong chiến dịch này đủ để chế biến 200 triệu liều. Tổng thiệt hại của bọn tội phạm sản xuất ma túy trong chiến dịch này ước tính trên 1 tỉ USD. Theo nhận xét của ông Vich-to I-va-nốp, Giám đốc Cục kiểm soát buôn lậu ma túy của Liên bang Nga, chiến dịch này diễn ra cách biên giới Pa-ki-xtan vài km. Như vậy, Nga và Mỹ đã loại trừ một nguồn đầu tư ước tính 4 tỉ USD cho các hoạt động khủng bố và buôn lậu ma túy sang các nước khác đi qua Trung Á.

Tình hình sản xuất ma túy đáng lo ngại ở Áp-ga-ni-xtan

Theo nhận định của ông Vich-to I-va-nốp, Cục trưởng Cục kiểm soát buôn lậu ma túy của Liên bang Nga, cần phải coi hoạt động sản xuất ma tuý ở Áp-ga-ni-xtan là nguy cơ mang tính quốc tế, chứ không chỉ là nguy cơ khu vực. Tháng 8-2009, Giám đốc Cục kiểm soát buôn lậu ma túy của Liên bang Nga chính thức công bố các số liệu khiến dư luận không khỏi sửng sốt: 90% tổng khối lượng chất hê-rô-in của toàn thế giới tập trung ở Áp-ga-ni-xtan, trong số đó trên 50% được chuyên chở qua Trung Á vào Nga. Hàng năm, khối lượng chất hê-rô-in từ Áp-ga-ni-xtan chuyên chở vào Nga ước tính 35 tấn, tương đương với 5 tỉ liều tiêm chích. Theo đánh giá của Liên hợp quốc, trong một năm, chất hê-rô-in từ Áp-ga-ni-xtan làm chết 100.000 người, trong số đó phần lớn là người Nga.

Ở Áp-ga-ni-xtan và nhiều nước khác ở Nam Á, việc trồng, chế biến thuốc phiện thành hê-rô-in là hoạt động có từ lâu đời. Từ đầu những năm 80 đến cuối những năm 90 của thế kỷ trước, hoạt động trồng cây anh túc để lấy thuốc phiện được tiến hành chủ yếu tại các khu vực sinh sống của cư dân thuộc các dân tộc Tat-gic và dân tộc Pu-stun trên cao nguyên Gin-men-đan và tại khu vực bao gồm các thành phố Phai-da-bat, Cun-đut, Gia-la-ma-bat và Pha-rat. Sau đó, thuốc phiện được chuyên chở và chế biến ở các nước láng giềng có ngành công nghiệp hóa học phát triển.

Trong những tháng đầu sau khi Mỹ tiến hành chiến dịch chống khủng bố ở Áp-ga-ni-xtan từ tháng 10-2001, tình hình trồng cây anh túc ở Áp-ga-ni-xtan đã hoàn toàn thay đổi. Ông Ô-lêch Xa-phô-nôp, Thư ký kiêm Phó giám đốc Cục kiểm soát buôn lậu ma túy của Liên bang Nga, cho biết, theo đánh giá của Liên hợp quốc, kể từ khi Mỹ thực hiện chiến dịch "Tự do bền vững" tháng 10-2001 tới nay, khối lượng chất ma túy sản xuất ở Ap-ga-ni-xtan tăng lên gấp 44 lần (!).

Năm 2001, năm cuối cùng của chế độ cầm quyền Ta-li-ban, ở Áp-ga-ni-xtan thu hoạch được 185 tấn thuốc phiện nguyên liệu. Chỉ sau 1 năm Mỹ và NATO hiện diện ở Áp-ga-ni-xtan, nghĩa là vào năm 2002, sản lượng thuốc phiện sản xuất ra trên lãnh thổ quốc gia này đã tăng lên tới 1.900-2.700 tấn. Con số đó trong năm 2003 là 7.000 tấn (chiếm 87% lượng tiêu thụ của toàn thế giới và gần 100% lượng tiêu thụ ở châu Âu) và năm 2004 là 12.000 tấn!

Theo số liệu của Ủy ban kiểm soát ma túy quốc tế, diện tích trồng cây anh túc ở Áp-ga-ni-xtan năm 2002 là 74.000 ha, năm 2003 trên 80.000 ha và năm 2004 là 12.000 ha. Năm 2007, diện tích trồng cây anh túc ở Áp-ga-ni-xtan đạt tới cao điểm là 193.000 ha! Năm 2008, diện tích trồng cây anh túc ở Áp-ga-ni-xtan bắt đầu giảm từ 193.000 hecta xuống mức 157.000 ha (giảm 19%) và năm 2009 tiếp tục giảm xuống mức 123.000 ha (giảm 22%). Tuy nhiên, sản lượng chất ma túy trong thời gian đó chỉ giảm 10% (từ 7.700 tấn xuống 6.900 tấn)(2,3).

Nỗ lực của Nga chống ma túy tràn vào từ Áp-ga-ni-xtan

Theo kết quả công bố tại Hội nghị chống ma túy quốc tế ở Mat-xcơ-va được tổ chức trong 2 ngày 9 và 10-6-2010, mỗi ngày ở Nga có hơn 80 người chết do nghiện hê-rô-in. Các cơ quan bảo vệ pháp luật và các cơ quan an ninh của Nga đang phải thông qua các hoạt động phối hợp ở cấp khu vực để giải quyết một nhiệm vụ hết sức phức tạp và khó khăn là giảm đáng kể khối lượng chất ma tuý và thuốc phiện tràn vào Nga từ Áp-ga-ni-xtan qua các nước Trung Á.

Hiện tại, Nga đang phối hợp thường xuyên với các cơ quan chuyên trách của Liên minh Châu Âu, với các nước thành viên của Hiệp định về hiểu biết lẫn nhau và hợp tác trong lĩnh vực kiểm soát sản xuất, vận chuyển và sử dụng phi pháp chất ma túy và chất gây nghiện ở Trung Á, “Nhóm Pôm-pi-đu” của Hội đồng châu Âu (được thành lập theo sáng kiến của Tổng thống Pháp Pôm-pi-đu), Ủy ban của các nước châu Mỹ phụ trách kiểm soát buôn lậu và sử dụng ma túy, Tổ chức các nước Đông Nam Á (ASEAN) và nhiều tổ chức quốc tế khác trong việc ngăn chặn hoạt động buôn lậu chất ma túy và ngăn ngừa lạm dụng chất gây nghiện. Một yếu tố quan trọng của hệ thống hợp tác quốc tế nhằm ngăn ngừa nguy cơ ma túy là sự phối hợp hoạt động với các cơ quan chuyên trách của Hội đồng châu Âu, Hội đồng các quốc gia ở biển Ban-tich, Tổ chức an ninh và hợp tác châu Âu.

Theo quyết định của lãnh đạo các nước thành viên thuộc Tổ chức Hiệp ước an ninh tập thể được thông qua tại thành phố Đu-san-be ngày 28-4-2003 nhằm chống ma túy trong không gian hậu xô-viết, Hội đồng phối hợp lãnh đạo các cơ quan và tổ chức có thẩm quyền của các nước thành viên thuộc Tổ chức Hiệp ước an ninh tập thể nhằm phòng chống buôn lậu ma túy đã được thành lập.

Hiện nay, Hội đồng này đã trở thành một cơ quan tham mưu phối hợp các lực lượng chống ma túy và là trung tâm có hiệu quả của một hệ thống đa cấp trong hợp tác quốc tế. Hội đồng đã xây dựng các phương pháp và cơ chế để giải quyết các nhiệm vụ phối hợp nỗ lực của các cơ quan bảo vệ pháp luật của các nước là thành viên của Tổ chức Hiệp ước an ninh tập thể trong cuộc đấu tranh chống buôn lậu và sử dụng ma túy, xác định những xu hướng cơ bản nhằm đối phó với nguy cơ ma túy ngày càng tăng, xây dựng chính sách chống ma túy ở các khu vực.

Tháng 5-2009, ở Nga đã tổ chức Hội nghị lãnh đạo các cơ quan có thẩm quyền của các quốc gia là thành viên Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) có đầy đủ quyền hạn chống buôn lậu ma túy. Hội nghị đã thông qua quyết định tổ chức diễn đàn các quan chức cấp cao của các cơ quan chống ma túy và nhiều thành viên SCO với vai trò giống như một nhóm cố vấn thường trực. Một trong những nhiệm vụ của diễn đàn này là xây dựng văn kiện nhằm củng cố sự hợp tác khu vực và quốc tế trong cuộc đấu tranh chống sản xuất, tàng trữ và sử dụng chất ma túy ở Áp-ga-ni-xtan, thành lập các nhóm công tác để hoàn thiện cơ sở pháp lý cho sự hợp tác này. Ngoài ra, diễn đàn còn quyết định thành lập Uỷ ban chuyên gia đặc trách công tác của Hội nghị lãnh đạo các cơ quan có thẩm quyền thuộc các nước thành viên SCO được giao quyền hạn soạn thảo đề án chiến lược chống ma túy của các nước thành viên trong những năm 2009-2014.

Một trong những yêu cầu mà Nga đưa ra trước khi ủng hộ chiến dịch quân sự của Mỹ và liên quân ở Áp-ga-ni-xtan là triệt tiêu hoạt động sản xuất, buôn lậu ma tuý từ Áp-ga-ni-xtan. Đại diện chính thức của Chính phủ Liên bang Nga, kể cả Tổng thống Nga Đ.Mét-vê-đép, tại các diễn đàn quốc tế và khu vực, trong đó có Diễn đàn của Đại hội đồng Liên hợp quốc, đã nhiều lần kêu gọi cộng đồng quốc tế cùng phối hợp nỗ lực nhằm ngăn chặn và triệt tiêu hoạt động sản xuất và sử dụng phi pháp chất ma tuý đang ngày càng lan rộng từ Áp-ga-ni-xtan.

Tới nay, Mỹ và Nga mới bắt đầu một chiến dịch phối hợp đầu tiên. Kết quả chiến dịch đó tuy được phía Mỹ đánh giá rất cao nhưng so với hoạt động sản xuất và phổ biến lậu chất ma tuý từ Áp-ga-ni-xtan vào xem ra cũng chỉ như “hạt muối bỏ biển”.

Nguy cơ “đại dịch của thế kỷ XXI” vẫn còn đó và đang lan rộng, thậm chí vẫn có các thế lực đang mưu toan sử dụng ma tuý như một thứ “vũ khí chiến lược” để tiến hành cuộc chiến bằng “sức mạnh mềm” chống lại các đối thủ tiềm tàng mà nhiều chuyên gia phân tích chính trị-quân sự đánh giá cũng nguy hiểm và có sức tàn phá như một cuộc chiến tranh thế giới (4,5)./.

1. Nga và Mỹ lần đầu tiên tiến hành chiến dịch phối hợp chống ma tuý. http://rian.ru/world/20101029/290434832.html

2. Tình hình sản xuất ma tuý ở Áp-ga-ni-xtan. http://rian.ru/spravka/20100607/244193408.html

3. Bộ Ngoại giao Nga cáo buộc lực lượng quân sự Mỹ bao che hoạt động sản xuất ma tuý ở Áp-ga-ni-xtan. http://www.rian.ru/politics/20100325/216420505.html