Đó là, nước Anh sẽ chính thức rời khỏi EU, trào lưu dân túy đang trỗi dậy, sự rạn nứt ngày càng sâu sắc và khó hàn gắn trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương, làn sóng di cư vẫn tiếp tục đổ vào châu Âu, chủ nghĩa khủng bố vẫn đang rình rập và cuộc khủng hoảng Ukraine chưa được hóa giải, được ví như “thảm họa địa chính trị” giữa lòng châu Âu.

Thể hiện sự ủng hộ tiến trình tiếp tục hội nhập

Trong tình thế “nước sôi lửa bỏng” đó, lãnh đạo 21 quốc gia thành viên EU ký Tuyên bố chung kêu gọi người dân tích cực tham gia cuộc bầu cử EP khóa mới để thể hiện sự ủng hộ tiến trình tiếp tục hội nhập đang bị thách thức từ chủ nghĩa dân tộc và xu hướng ly tâm. Tuyên bố chung nhấn mạnh, hội nhập châu Âu đã từng hiện thực hóa giấc mơ hòa bình và thịnh vượng trong nhiều thập niên kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

Hưởng ứng lời kêu gọi này, tại Hà Lan, hai nghiệp đoàn giới chủ hàng đầu của nước này là VNO-NCW và MKB Nederland phát động chiến dịch thuyết phục cử tri đi bầu cử EP sắp tới. Trong một bức thư ngỏ, Chủ tịch VNO-NCW Hans de Boer và Chủ tịch MKB Nederland Jacco Vonhof kêu gọi cộng đồng doanh nghiệp Hà Lan cần vững tin vào vai trò, sức mạnh và tương lai của một EU thống nhất trong bối cảnh các giá trị châu Âu đang bị đe dọa bởi xu hướng dân tộc nổi lên ở Ba Lan, Hungary và Italia.

Đồng thời, Hội đồng châu Âu đề xuất chương trình nghị sự kinh tế sẽ được đưa ra bàn thảo và quyết định tại EP nhiệm kỳ mới gồm 5 nội dung:

Dự thảo ngân sách của EU trong giai đoạn 2021 - 2027. Bản dự thảo này thể hiện các ưu tiên tài chính của EU trong nhiều năm và đã từng được thảo luận từ tháng 5-2018, trong đó Ủy ban châu Âu (EC) đề xuất gói ngân sách 1.134 tỷ Euro. Theo quy định, EP khóa mới sẽ không bị ràng buộc pháp lý với các vấn đề đã được thỏa thuận tại EP khóa cũ, theo đó họ có thể từ chối tất cả kết quả thảo luận trước đó, thậm chí có thể yêu cầu Ủy ban châu Âu đưa ra các đề xuất mới. Hiện đề án ngân sách châu Âu đang bị thách thức từ sự chia rẽ trong nội bộ EU.

Dự thảo nội dung các thỏa thuận thương mại với Mỹ và Anh. EP khóa mới sẽ phải thông qua các thỏa thuận thương mại quốc tế, trong đó phức tạp nhất sẽ là thỏa thuận với chính quyền của Tổng thống Mỹ D. Trump. Tổng thống D. Trump đã từng đưa ra những tuyên bố đe dọa áp thuế đối với hàng hóa của châu Âu, như thép, ô tô, công nghiệp hàng không, rượu vang… Ngay cả khi các đoàn đàm phán của Mỹ và EU đạt được thỏa thuận sơ bộ thì việc EP nhiệm kỳ mới sẽ phải thông qua thỏa thuận cũng sẽ rất phức tạp do có sự chia rẽ nội bộ. Ngoài ra, các thỏa thuận với Anh không đơn giản, trong đó nếu Brexit được thông qua thì London và Brussel sẽ phải đàm phán về tương lai quan hệ giữa hai bên.

Chống rửa tiền và gian lận thuế. Các nghị sỹ nhiệm kỳ mới được bầu sẽ phải tiếp tục các quy trình pháp lý bắt đầu từ tháng 3-2019 với việc EP thông qua báo cáo của Ủy ban về chống tội phạm tài chính bằng các biện pháp tăng cường trao đổi thông tin, xây dựng lực lượng cảnh sát tài chính của EU và Cơ quan châu Âu về giám sát chống rửa tiền và tài chính. EP từng cảnh báo Bỉ, Cyprus, Hungary, Ireland, Luxembourg, Malta và Hà Lan có thể là các thiên đường thuế. Trong bối cảnh đó sẽ rất khó tìm được tiếng nói chung trong một nghị viện mà mỗi nước đều muốn bảo vệ lợi ích riêng của mình.

Xây dựng chính phủ số hóa. Các vấn đề liên quan đến kinh tế số trở nên đặc biệt quan trọng đối với EU, đã từng được thể hiện trong các thảo luận gay gắt đối với các quy định về bảo vệ dữ liệu (RGPD) hay tác quyền. Nhiều hồ sơ nhạy cảm đang chờ đợi các nghị sỹ mới, trong đó có vấn đề về quyền riêng tư trên mạng (e-privacy) nhằm bổ sung cho RGPD trong lĩnh vực bảo mật truyền thông, danh tính và giám sát. Chính sách này đang được vận động hành lang rất mạnh do liên quan đến nhiều lĩnh vực, như thuế đánh vào các doanh nghiệp công nghệ lớn, viễn thông và thông tin đại chúng. Ngoài ra, EP sẽ còn phải thảo luận về quy định ngăn ngừa phát tán các nội dung mang tính khủng bố trên mạng, internet vạn vật, dữ liệu siêu lớn, blockchain, phương tiện thông minh, xe tự hành, trí tuệ nhân tạo…

Chống biến đối khí hậu và bảo vệ môi trường. Brussels mong muốn triển khai một hệ thống xếp hạng thống nhất của châu Âu cho phép xác định tính bền vững về sinh thái của các hoạt động kinh tế. Ngày 28-3-2019, EP đã bỏ phiếu về vấn đề này và sẽ chuyển cho Hội đồng châu Âu. Quan điểm về các vấn đề liên quan đến môi trường và khí hậu cũng còn có nhiều khác biệt do các nước thành viên sử dụng các loại năng lượng khác nhau và không theo đuổi các lợi ích chung. Để thể hiện uy tín quốc tế, EU sẽ phải thực hiện các cam kết về khí hậu trên cơ sở đồng thuận. Dư luận châu Âu đang ngày càng quan tâm đến vấn đề này và các lá phiếu bầu ủng hộ môi trường sinh thái bền vững sẽ được thể hiện mạnh mẽ hơn trong cuộc bầu cử sắp tới. Phong trào sinh thái được cho là một lực lượng cần phải tính đến trong EP khóa mới.

Đoàn kết và chia sẻ trách nhiệm

Để chuẩn bị cho chương trình nghị sự của EP khóa mới, EC còn đề xuất Chương trình nghị sự của EU trong giai đoạn từ năm 2019 đến năm 2024. Theo Chủ tịch EC Jean-Claude Juncker, EU hiện đang đứng trước những thách thức chưa từng có mà mức độ nghiêm trọng ngày một lớn. Để châu Âu phát triển mạnh, các quốc gia thành viên của EU phải cùng nhau hành động. Ông Jean-Claude Juncker nhận định, trong bối cảnh đó chỉ có sự thống nhất mới có thể giúp EU tìm thấy sức mạnh cần thiết để bảo tồn, củng cố và phát huy ảnh hưởng trên toàn cầu. Dự kiến Chương trình nghị sự tập trung vào 5 nội dung.

Một là, xây dựng nền quốc phòng của EU đủ sức tự bảo vệ. EU sẽ tiếp tục theo đuổi nỗ lực hướng tới một liên minh quốc phòng châu Âu thực sự trên cơ sở những tiêu chuẩn chung về hợp tác quốc phòng. Để đạt được mục tiêu này, EU phải có chương trình hành động toàn diện ở mọi cấp độ và trong tất cả các lĩnh vực dựa trên sự chia sẻ trách nhiệm và đoàn kết giữa các quốc gia thành viên. EP khóa cũ đã bỏ phiếu thông qua với 328 phiếu thuận, 231 phiếu chống và 19 phiếu trắng, thỏa thuận về Quỹ quốc phòng châu Âu trong giai đoạn 2021 - 2027 nhằm hướng tới một cách tiếp cận thuần túy châu Âu hơn về xây dựng năng lực phòng thủ. EP khóa mới sẽ có sự điều chỉnh quỹ này.

Hai là, tăng cường năng lực cạnh tranh của EU trong một thế giới toàn cầu hóa ngày càng sâu sắc. EU sẽ tập trung nghiên cứu và đổi mới các lĩnh vực chuyển đổi sinh thái, kinh tế và các thách thức xã hội liên quan; đầu tư vào lĩnh vực chuyển đổi kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo do các nước châu Âu phát triển trên cơ sở lấy con người làm trung tâm; tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng và bảo đảm sự thịnh vượng bền vững thông qua tăng cường hiệu quả của liên minh kinh tế và tiền tệ; tiếp tục hỗ trợ việc chuyển đổi thị trường lao động châu Âu.

Ba là, xây dựng EU thành một liên minh công bằng. EU sẽ tiếp tục theo đuổi các giá trị trụ cột về các quyền xã hội, hợp tác với các quốc gia thành viên để đạt được sự hòa nhập và bình đẳng xã hội bằng cách khắc phục sự chênh lệch giữa khu vực, đáp ứng nhu cầu của các cộng đồng thiểu số, hóa giải vấn đề giới tính và thách thức của già hóa dân số, bảo đảm các chính sách thuế công bằng, chăm sóc sức khỏe chất lượng cao, nhà ở giá rẻ, tiết kiệm năng lượng.

Bốn là, xây dựng EU bền vững. EU sẽ đẩy mạnh quá trình hiện đại hóa nền kinh tế nhằm đạt được mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững; nỗ lực chống biến đổi khí hậu và đẩy lùi suy thoái môi trường; chuyển sang một nền kinh tế hiệu quả hơn trong việc sử dụng tài nguyên bằng cách thúc đẩy tăng trưởng xanh, kinh tế sinh học và đổi mới bền vững; tối đa hóa tiềm năng của liên minh năng lượng bằng cách giải quyết các thách thức lớn, bao gồm an ninh năng lượng ở cấp độ doanh nghiệp, các hộ gia đình và hạn chế tác động đến biến đổi khí hậu.

Năm là, xây dựng EU có tầm ảnh hưởng toàn cầu. EU cần đóng vai trò dẫn đầu thông qua sự hỗ trợ nhất quán và mạnh mẽ cho một trật tự toàn cầu, dựa trên các quy tắc trên cơ sở coi Liên hợp quốc đóng vai trò trung tâm và trụ cột. EU cũng ưu tiên phát triển mối quan hệ mạnh mẽ với các nước láng giềng gần gũi, dựa trên sự cân bằng về quyền và nghĩa vụ, củng cố và tăng cường vị thế quốc tế của đồng Euro nhằm bảo vệ chủ quyền kinh tế và tài chính của EU./.