Lợi dụng xu thế toàn cầu hóa, sự bùng nổ truyền thông, những tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (cuộc Cách mạng 4.0), những năm gần đây, các thế lực thù địch, phản động tăng cường chống phá cách mạng nước ta bằng nhiều thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, với mục đích bôi nhọ, hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng, đòi đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập, bóp méo sự thật lịch sử, vu cáo Việt Nam "đàn áp dân chủ, tôn giáo, vi phạm nhân quyền", kích động tư tưởng ly khai, hận thù dân tộc, mong muốn thúc đẩy quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta... Gần đây, trước thềm Đại hội XIII của Đảng, các thế lực thù địch càng đẩy mạnh hơn các hoạt động chống phá, gây nhiễu loạn thông tin, đặc biệt là trên không gian mạng. Không chỉ ráo riết tác động với nghị viện, quốc hội một số nước thông qua các báo cáo, nghị quyết, dự luật xuyên tạc tình hình dân chủ, nhân quyền ở nước ta, các cá nhân, tổ chức phản động lưu vong, một số đối tượng cơ hội chính trị, bất mãn còn tăng cường xuất bản, tán phát các ấn phẩm trên nhiều website, mạng xã hội, kêu gọi người dân tham gia thay đổi thể chế, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Chúng triệt để lợi dụng hàng ngàn website, blog, hàng trăm tạp chí, báo, nhà xuất bản và đài phát thanh có chương trình tiếng Việt để đẩy mạnh các chiến dịch thông tin xuyên tạc, phá hoại về tư tưởng; kích động, chia rẽ nội bộ, hình thành các tổ chức chính trị đối lập, hòng gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở nước ta.

Tình hình đó đã và đang đặt ra nhiều khó khăn, thách thức cho công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng. Làm sao để giữ vững trận địa không gian mạng, khai thác, phục vụ tối ưu cho mục đích phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế mà vẫn bảo đảm ổn định chính trị - xã hội, bảo vệ Đảng, Nhà nước, bảo vệ chủ quyền, lợi ích quốc gia - dân tộc?

Tầm quan trọng của việc tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng

Một là, không gian mạng là vùng “lãnh thổ đặc biệt” đang bị các thế lực thù địch lợi dụng triệt để nhằm chống phá Đảng và Nhà nước ta. Trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, internet, mạng xã hội với đặc điểm về tính mở, phạm vi tương tác đa chiều, không giới hạn về không gian, tích hợp nhiều tính năng đa phương tiện, nguồn tin phong phú, đa dạng,… đã trở thành nhu cầu thiết yếu trong đời sống con người; tác động trực tiếp và mạnh mẽ làm thay đổi nhận thức, hành vi của mỗi cá nhân nói riêng, đến sự ổn định và phát triển của xã hội nói chung. Việt Nam là quốc gia có tốc độ tăng trưởng internet, mạng xã hội nhanh nhất thế giới. Theo số liệu thống kê đến tháng 1-2020, trong số 96,9 triệu dân cả nước có 68,17 triệu người (chiếm 70% dân số) dùng internet, cao thứ 12 trên thế giới và thứ 6 châu Á; 65 triệu người (chiếm 67% dân số) dùng mạng xã hội, chủ yếu là Facebook (đứng thứ 7 trong số 10 quốc gia sử dụng Facebook nhiều nhất) và là một trong 10 nước có số người dùng Youtube cao nhất thế giới. Trong đó, 94% người dùng internet hằng ngày là sinh viên, trí thức trẻ, thanh niên⁽¹⁾.

Tận dụng những lợi thế về phạm vi, đối tượng sử dụng không gian mạng nên các thế lực thù địch, phản động đã tăng cường các thông tin xuyên tạc, chống phá Đảng, Nhà nước ta. Vì vậy, việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch - trong đó có trận địa không gian mạng - nhằm phòng, chống hiệu quả với chiến tranh thông tin, chiến tranh không gian mạng để tăng cường bảo vệ Tổ quốc là nhiệm vụ cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.

Hai là, yêu cầu bức thiết phải chiếm lĩnh, xác lập lại vị thế quốc gia trên không gian mạng. Thống kê chỉ số tương tác giữa các kênh truyền thông đấu tranh của ta và của các thế lực thù địch trên internet, mạng xã hội cho thấy, một thời gian dài các kênh truyền thông phản động đã áp đảo về số lượng thông tin, khả năng phát tán trên internet, mạng xã hội và tiếp cận người dân. Nguyên nhân chủ yếu của thực trạng này là do các thế lực thù địch, phản động, cơ hội đã sớm xem internet, mạng xã hội là “mảnh đất màu mỡ”, từ đó có sự chuẩn bị lực lượng, có sự hậu thuẫn về tài chính và công nghệ để chủ động chống phá, tấn công vào nền tảng tư tưởng của Đảng ta. Trong khi đó, có lúc, có nơi, lực lượng truyền thông của chúng ta còn thiếu, yếu,...

Ba là, nhận thức và hành động về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng trong tình hình mới còn hạn chế. Một số cơ quan, đơn vị, địa phương chưa huy động, khai thác được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị để chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động trên không gian mạng. Vẫn còn không ít cán bộ, đảng viên thờ ơ, đứng ngoài cuộc, có biểu hiện “né tránh” mạng xã hội; chưa thể hiện tinh thần trách nhiệm, chính kiến khi tham gia mạng xã hội; thiếu ý thức, hành động phản bác những luận điệu xuyên tạc, đi ngược đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; những thông tin gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, làm mất ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Thậm chí, có một bộ phận cán bộ còn có biểu hiện lệch lạc về quan điểm trên internet, mạng xã hội, tạo cơ hội cho các thế lực thù địch lợi dụng, kích động.

Những điều kiện cần thiết để tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng hiện nay

Một là, giữ vững sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối của Đảng trong công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; chủ động thông tin tích cực, tuyệt đối không để “khoảng trống thông tin” trên internet, mạng xã hội để các thế lực thù địch, phản động lợi dụng chống phá. V.I. Lênin từng nói: “Vấn đề đặt ra chỉ là như thế này: Hệ tư tưởng tư sản, hoặc hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Không có hệ tư tưởng trung gian” (2). Do đó, trong đấu tranh, cần tránh nước đôi, hoạt đầu, dao động. Cuộc đấu tranh ý thức hệ giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội là cuộc đấu tranh không khoan nhượng, rất cam go, quyết liệt.

Để chiếm lĩnh trận địa thông tin, tư tưởng trên không gian mạng, cần tập trung vào các nội dung chủ yếu sau: (i) Lấy “xây” để “chống”, lấy thông tin chính thống đẩy lùi thông tin xấu, độc; phát hiện, cổ vũ cái tốt, nhân rộng các điển hình, mô hình vì nước, vì dân, vì cộng đồng, đề cao lợi ích chung, nghĩa đồng bào, tinh thần tương thân tương ái... Đồng thời, đấu tranh mạnh mẽ để lên án, loại bỏ cái xấu, điều lệch lạc; (ii) Định hướng, quản lý và phát triển các cơ quan báo chí, truyền thông; phát huy và nâng cao hơn nữa vai trò của các kênh thông tin truyền thông chính thống; tăng cường giáo dục nâng cao tính đảng, tính nhân văn, nhận thức và bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp trong đội ngũ người làm công tác báo chí, truyền thông, văn hóa, văn nghệ; (iii) Đẩy mạnh thiết lập và nâng cao hiệu quả hoạt động của các trang mạng xã hội chính thống. Phát huy những tiện ích của internet, mạng xã hội để internet, mạng xã hội trở thành “cánh tay nối dài” của các cơ quan làm công tác tư tưởng, báo chí, truyền thông; trở thành một kênh thông tin mang tính chính thống, chủ động cung cấp thông tin nhằm định hướng dư luận xã hội trước các sự kiện chính trị quan trọng, các sự kiện nóng, phức tạp.

Hai là, tăng cường các giải pháp phát triển và quản lý internet, mạng xã hội tại Việt Nam. Trong đó, triệt để khai thác, ứng dụng công nghệ thông tin trong đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng theo quan điểm “sử dụng công nghệ để quản lý, kiểm soát công nghệ”; xây dựng các giải pháp kỹ thuật nhằm tăng cường tính chủ động trong công tác này. Xây dựng công cụ quản lý, thu thập, phòng ngừa và cảnh báo, dự báo xu hướng dư luận trên mạng xã hội; xây dựng hệ thống lọc và phát hiện tin tức giả mạo, sai sự thật, đồng thời đo lường, đánh giá thời gian, mức độ lan truyền, phát tán thông tin; xây dựng các phương án phối hợp xử lý khủng hoảng truyền thông trên internet, mạng xã hội cho nhiều lĩnh vực, địa bàn; thiết lập cơ chế phối hợp giữa các cấp, các ngành, các cơ quan, đơn vị, giữa các cơ quan nghiên cứu, truyền bá, giảng dạy khoa học lý luận chính trị với các địa bàn, đơn vị tác chiến, giữa Chính phủ với các nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội nước ngoài như: Google, Youtube, Facebook... trong việc ngăn chặn, xử lý các thông tin xấu, độc.

Ba là, đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao trách nhiệm, tinh thần “thượng tôn pháp luật” và trách nhiệm xã hội của người dân khi sử dụng internet, mạng xã hội; nâng cao “sức đề kháng”, khả năng “miễn nhiễm” trước các thông tin xấu, độc; xây dựng “thế trận toàn dân” trong tham gia đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Thiết lập phương thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng đạt hiệu quả

Để đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng, cần quan tâm đến 3 yếu tố cốt lõi là: con người, tổ chức và cơ chế hoạt động.

Về con người:

Lực lượng nòng cốt làm công tác này bên cạnh bản lĩnh chính trị, tư duy lý luận, am hiểu về công nghệ và kỹ năng truyền thông, cần phải rèn luyện “tinh thần thép” và có những nỗ lực vượt bậc. 

“Tinh thần thép” được hình thành dựa trên niềm tin vững chắc vào lý tưởng cách mạng của Đảng và nhân dân ta; vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội và sự lãnh đạo của Đảng; có niềm tin vững chắc vào chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh; thấy được những khó khăn trước mắt chỉ là tạm thời, những tiêu cực chỉ là hiện tượng xã hội; nêu cao lòng yêu nước, tính tiên phong, sẵn sàng nhận những nhiệm vụ mới, khó, lấy đó làm cơ hội để thử thách và trưởng thành, từ đó không chùn bước trong cuộc đấu tranh cho lẽ phải, cho chính nghĩa để bảo vệ Đảng, bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chế độ.

Các thế lực thù địch trên không gian mạng luôn ẩn danh, cuộc đấu tranh trên không gian mạng rất khó khăn, cam go, lâu dài, nên mỗi cán bộ, đảng viên cần giữ vững bản lĩnh chính trị, say mê lao động, không ngừng nghiên cứu, học tập, cập nhật những vấn đề lý luận và thực tiễn để có nền tảng lý luận vững vàng, không bị “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, làm tốt vai trò sứ giả truyền cảm hứng cho chính đội ngũ của mình và lan tỏa đến người đọc trong công tác thông tin, tuyên truyền định hướng dư luận xã hội.

Về tổ chức:

Tích cực xây dựng, củng cố, kiện toàn tổ chức, phát triển lực lượng đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng do ban chỉ đạo các cấp, các ngành về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới” (Ban Chỉ đạo 35) chỉ đạo, quản lý. Trong đó, tại cơ quan thường trực ban chỉ đạo 35 các cấp, các ngành cần bố trí cán bộ chuyên trách, đáp ứng tính chất của công việc để bảo đảm vừa thực hiện tốt nhiệm vụ tham mưu lãnh đạo, chỉ đạo, vừa điều hành, tác chiến thường xuyên, liên tục.

Làm tốt công tác định hướng, bồi dưỡng, phát huy hiệu quả hoạt động của lực lượng nòng cốt trong việc nắm tình hình, thông tin, tuyên truyền định hướng dư luận xã hội và tác chiến bí mật.

Phát triển mạng lưới cộng tác viên trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Chú ý tập hợp cộng tác viên từ các địa bàn, cơ sở; từ đoàn viên, sinh viên, học sinh, cán bộ hưu trí... để tạo ra một kênh nắm bắt kịp thời tình hình tư tưởng, tâm trạng xã hội, những vụ việc nóng về cơ quan thường trực ban chỉ đạo 35 các cấp, các ngành.

Về cơ chế hoạt động: 

Cần sớm thiết lập, ràng buộc trách nhiệm pháp lý, thống nhất và triển khai nghiêm cơ chế phối hợp giữa Chính phủ với các nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội nước ngoài, như: Google, Youtube, Facebook... trong việc quản lý, ngăn chặn, xử lý các thông tin xấu, độc.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, định hướng, nắm tình hình tư tưởng, dư luận qua các trang fanpage, group, trang Facebook, kênh Youtube, blog,... Phát triển các trang fanpage, group, Facebook, kênh Youtube, blog... tuyên truyền bảo đảm bám sát tôn chỉ, mục đích hoạt động; xây dựng các chuyên mục thông tin chống lại các luận điệu xuyên tạc, phản động nhằm tạo sự đồng thuận xã hội; từng bước nâng cao nhận thức, trách nhiệm, sức đề kháng, khả năng phát hiện thông tin xấu, độc, hình thành “thế trận toàn dân” trên không gian mạng, góp phần làm trong sạch môi trường mạng, giữ vững an toàn thông tin.

Tăng cường và nâng cao hiệu quả phối hợp, phát huy sức mạnh tổng lực của lực lượng ban chỉ đạo 35 trong cả nước. Thống nhất trung tâm điều hành hoạt động đồng bộ, chặt chẽ, hiệu quả từ Ban Chỉ đạo 35 Trung ương đến các ban, bộ, ngành và địa phương trong định hướng thông tin, tuyên truyền, bồi dưỡng nghiệp vụ (quản trị các nhóm, trang; điều hành, kỹ thuật tác chiến; phương pháp phản biện, đấu tranh ẩn danh;...).

Triển khai thực hiện có hiệu quả quy chế tiếp xúc, đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy đảng, chính quyền các cấp với các tổ chức, cá nhân có nhận thức khác hoặc chưa đúng với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước - nhất là đối với các cá nhân có uy tín, có trình độ, thái độ tích cực, có tầm ảnh hưởng đến cán bộ, đảng viên, nhân dân tại cơ quan, đơn vị, địa phương.

Xây dựng phương án phối hợp chặt chẽ, kịp thời, đồng bộ trong xử lý tình hình nóng, phức tạp nổi lên tại các địa bàn, lĩnh vực giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương. Kịp thời phát hiện, phối hợp giáo dục, xử lý nghiêm, đủ sức răn đe đối với các đối tượng sử dụng internet, mạng xã hội đưa, chia sẻ thông tin vi phạm pháp luật.

Nghiên cứu, sớm ban hành quy chế bảo vệ người tham gia công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng để kịp thời xử lý những “sự cố” trong quá trình thực thi nhiệm vụ, khi người tham gia đấu tranh bị đe dọa, bị xâm hại thân thể, uy tín, nhân phẩm, công việc, gia đình, ảnh hưởng đến tổ chức, cơ quan, đơn vị nơi họ đang công tác./.

---------------------------------------

 (1) Ban Tuyên giáo Trung ương: Thông tin tham khảo dành cho báo cáo viên, tháng 1/2020
(2) V.I.Lênin: Toàn tập, Nxb Tiến bộ, Mat-xcơ-va, 1978, tập 6