ADMM+: cơ chế bổ sung quan trọng vào hệ thống các cơ chế hợp tác trong khu vực

TCCSĐT - ADMM+ là diễn đàn trong đó ASEAN đóng vai trò trung tâm với sự tham gia của nhiều cường quốc như Mỹ, Nga, Trung Quốc và Nhật Bản. Hội nghị ADMM+ trước hết là cơ hội để các nước ASEAN tăng cường hợp tác trong khu vực và giữa các nước thành viên ASEAN với các nước đối thoại, trong đó có việc chia sẻ quan điểm, tăng cường sự hiểu biết, thúc đẩy lòng tin và sự tin cậy lẫn nhau làm cơ sở và nền tảng cho việc đi vào hợp tác thực chất.

ADMM-1 diễn ra vào ngày 7-10-2003, lãnh đạo các nước ASEAN thông qua Tuyên bố hòa hợp Ba-li nhằm thành lập một cộng đồng ASEAN mở, năng động, tự cường và một cộng đồng an ninh chính trị ASEAN mở để có thể chủ động kết nạp các bên đối thoại nhằm tăng cường hòa bình và ổn định trong khu vực. Trên cơ sở đó, tại Hội Nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM) lần thứ nhất (ADMM-1) vào tháng 5-2006, ở Ku-a-la-lăm-pơ, Ma-lai-xi-a nêu ý tưởng về Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (gọi tắt là ADMM+).

ADMM-2 được tổ chức từ ngày 13-11 đến ngày 15-11-2007, tại Xin-ga-po, đã thông qua “Tài liệu khái niệm đề ra các nguyên tắc và thể thức chung cho việc thành lập ADMM+”, trong đó xác định mục tiêu và nguyên tắc của ADMM+.

Về mục tiêu, ADMM+ nhằm giúp các nước thành viên ASEAN xây dựng khả năng đối phó với những thách thức an ninh chung trong điều kiện vẫn còn những khác biệt của các nước ASEAN; tăng cường lòng tin và sự tin cậy giữa các thiết chế quốc phòng thông qua tăng cường đối thoại và minh bạch; tăng cường hoà bình và ổn định khu vực thông qua hợp tác quốc phòng và an ninh vì những thách thức an ninh xuyên quốc gia mà khu vực phải đối mặt; góp phần hiện thực hoá Cộng đồng chính trị-an ninh ASEAN và tạo thuận lợi cho xây dựng một ASEAN hoà bình, an ninh và thịnh vượng.

Về nguyên tắc, ADMM+được xây dựng trên các nguyên tắc chung, theo đó, ASEAN vẫn đóng vai trò trung tâm trong ADMM+; diễn đàn ADMM+ không can thiệp, đồng thuận ra quyết định, tự cường quốc gia và khu vực, tôn trọng chủ quyền quốc gia; ADMM+ rộng mở và dung nạp, bạn bè; các bên đối thoại của ASEAN đều được hoan nghênh và có vai trò nhất định trong việc đóng góp xây dựng ADMM nhằm tăng cường an ninh và ổn định trong khu vực; hợp tác trong ADMM + dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau và phù hợp với luật pháp quốc tế; và ADMM+ sẽ là một bộ phận không tách rời của ADMM.

ADMM-3 được tổ chức tại Pat-tay-a (Thái Lan), từ 25-2 đến 27-2-2009 nhằm tiếp tục thúc đẩy sự phát triển của ADMM+ bằng việc thông qua tài liệu chung do Thái Lan và Xin-ga-po đề xuất về “ADMM+: nguyên tắc kết nạp thành viên”, trong đó đưa ra một bộ các nguyên tắc khống chế việc kết nạp các nước bên ngoài khu vực vào ADMM+. Theo nguyên tắc này, có 3 tiêu chí để kết nạp thành viên của ADMM + là: nước tham gia ADMM+ phải là bên đối tác, đối thoại đầy đủ của ASEAN; phải có ảnh hưởng và có quan hệ quan trọng với các thể chế quốc phòng ASEAN; có khả năng cộng tác với ADMM để tăng cường an ninh khu vực một cách thực chất.

ADMM-4 diễn ra tại Hà Nội, ngày 11-5-2010. Tham dự Hội nghị có đại diện Bộ Quốc phòng 10 nước ASEAN và Ban Thư ký ASEAN. Chủ đề của hội nghị là “Tăng cường hợp tác quốc phòng ASEA vì một khu vực ổn định và phát triển”. Thành công nổi bật của ADMM-4 là hoàn tất các cơ sở pháp lý quan trọng cho việc ASEAN chủ động mở rộng hợp tác quốc phòng an ninh với khu vực và thế giới. Các đại biểu đã đạt được đồng thuận và thông qua hai tài liệu quan trọng về cơ cấu và thành phần, thể thức và thủ tục cho ADMM+ lần thứ nhất, giao cho Việt Nam tổ chức Hội nghị này vào tháng 10-2010. Đây là những nỗ lực vượt bậc, thể hiện ý chí và quyết tâm chính trị, tình đoàn kết ASEAN đồng thời là kết quả của quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng và công phu với nỗ lực chung của toàn ASEAN. Với việc quyết định tổ chức ADMM+, ASEAN đã chứng tỏ khả năng thu hút sự tham gia của các nước khác để tạo ra môi trường hòa bình, an ninh để giúp khu vực chúng ta tiếp tục phát triển.

Có thể nói, ADMM+ là diễn đàn có nội dung an ninh duy nhất trên thế giới tập trung các quốc gia có chế độ chính trị-xã hội khác nhau, trình độ phát triển không đồng đều và tiềm lực quốc phòng mạnh yếu khác nhau, nhằm hoá giải những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, vì hoà bình và phát triển ổn định ở khu vực Đông Nam Á cũng như trên thế giới.

Việc Hội nghị ADMM+ lần thứ nhất được tổ chức thành công là một sự kiện có ý nghĩa rất lớn, khẳng định sự đoàn kết, thống nhất và quyết tâm của các nước ASEAN trong mở rộng hợp tác quốc phòng ra bên ngoài vì mục tiêu hòa bình, ổn định trong khu vực.

Được tổ chức trong năm Việt Nam làm Chủ tịch ASEAN, qua Hội nghị đã khẳng định đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, chính sách mở rộng, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ và chủ động hội nhập khu vực và quốc tế của Việt Nam; khẳng định chính sách quốc phòng mang tính chất hòa bình, tự vệ của Việt Nam; thể hiện tinh thần trách nhiệm và sự đóng góp của Việt Nam cho hòa bình, ổn định trong khu vực, đóng góp cho sự thành công chung của năm ASEAN Việt Nam với chủ đề “Hướng tới Cộng đồng ASEAN: Từ tầm nhìn tới hành động”.

Việc hiện thực hóa Hội nghị ADMM mở rộng sẽ góp phần quan trọng trong việc tăng cường quan hệ về mặt quốc phòng-an ninh trong nội bộ ASEAN, giữa ASEAN với các đối tác bên ngoài. Đây cũng là cơ hội tốt để Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN và các nước đối tác bên ngoài giao lưu và bàn biện pháp hợp tác góp phần xây dựng lòng tin, tăng cường hiểu biết lẫn nhau đồng thời phát huy được các nguồn lực, chia sẻ kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm thực tế nhằm đối phó hiệu quả với các thách thức an ninh phi truyền thống đang nổi lên.

ADMM+ sẽ là cơ chế bổ sung rất quan trọng vào hệ thống các cơ chế hợp tác khác hiện có trong khu vực như Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Đối thoại San-gri-la v.v. Trong bối cảnh tình hình an ninh thế giới đang có nhiều biến động phức tạp, ADMM+ một lần nữa khẳng định sự đoàn kết, thống nhất cũng như quyết tâm của các nước ASEAN trong mở rộng hợp tác quốc phòng với bên ngoài vì mục tiêu hoà bình và ổn định trong khu vực./.