Khi lý trí chế ngự tình cảm

Giữa hai bên không thiếu nội dung trong khuôn khổ hợp tác song phương nhưng sự khác biệt về nhận thức đã cản trở mối quan hệ này phát triển trong thời gian qua. Luật lệ mới của Mát-xcơ-va về hoạt động của các tổ chức phi chính phủ cũng như của nước ngoài ở xứ sở Bạch Dương này đều bị EU coi là không phù hợp với quan điểm cũng như tiêu chí của EU về dân chủ và nhân quyền. EU đấu tranh mãi mà Nga vẫn chưa chịu nhượng bộ để cho bên thứ ba, mà chủ yếu là các tập đoàn năng lượng của EU, tham gia vào việc khai thác những cơ hội kinh doanh mà các hệ thống tuyến đường ống dẫn khí đốt của Nga sang Tây và Trung Âu đưa lại.

Giữa EU và Nga bất đồng quan điểm sâu sắc về định hướng giải pháp cho vấn đề Xy-ri. Nga phê trách mạnh mẽ quyết định của EU khi dỡ bỏ lệnh cấm vận cung cấp vũ khí cho lực lượng chống chính phủ ở quốc gia này. Nga cũng đấu mãi mà EU chưa chịu nhượng bộ trong vấn đề tạo thuận lợi cho công dân Nga nhập cảnh vào EU cũng như yêu cầu EU cung cấp dữ liệu nhân thân của công dân các nước thành viên EU nhập cảnh vào Nga, giống như EU đã thoả thuận với Mỹ. Bởi thế mà cuộc đàm phán về hiệp định hợp tác song phương mới thay thế cho văn kiện ký kết năm 1994 vẫn dậm chân tại chỗ từ nhiều năm nay.

Ở những lần hội nghị cấp cao trước đó, những chủ đề nội dung này trên chương trình nghị sự đều được hai phía đưa ra thương thảo, nhưng càng bàn càng thêm bất đồng quan điểm. Có lẽ thấm thía điều đó nên ở Hội nghị cấp cao thường kỳ lần này tại Ê-ca-tê-rin-bua, cả hai phía đều chủ ý không đi vào cụ thể mà "gạn đục khơi trong" khi nhấn mạnh đồng thuận và kiềm chế tranh cãi. Tổng thống Nga V. Pu-tin không làm găng với EU về vấn đề nhập cảnh của công dân Nga vào EU và về việc Nga đòi EU cung cấp dữ liệu nhân thân công dân EU nhập cảnh vào Nga.Cả hai chuyện này không chỉ đơn thuần là lợi ích an ninh và đối nội, mà còn là chuyện thể diện của Nga.

Tương tự như thế trong vấn đề cung cấp vũ khí cho phe chống chính phủ ở Xy-ri và hợp tác trên lĩnh vực năng lượng, hai bên đã cố gắng tránh đi những căng thẳng không cần thiết. EU cũng tránh sâu vào những chuyện nhạy cảm về đối nội ở Nga như dân chủ và nhân quyền mà đề cao ý nghĩa và tầm quan trọng của mối quan hệ đối tác chiến lược giữa EU và Nga cũng như sự phát triển tốt đẹp của trao đổi thương mại song phương. Cả hai phía không chỉ hài lòng khi kim ngạch thương mại hai chiều năm 2012 tăng 4,1% so với năm 2011, đạt 410 tỷ USD, mà còn tỏ ra lạc quan về triển vọng hai bên sẽ sớm đạt tới ngưỡng 500 tỷ USD.

Qua đó có thể thấy, cả hai phía đều không để tình cảm chi phối lý trí. Một khi lý trí chế ngự tình cảm thì có nghĩa là nhận thức đã rất thực tế và cách tiếp cận đã trở nên thực dụng hơn. Cả hai đều đã bắt đầu chuyển từ chủ định "thay đổi thực trạng" sang định hướng "chấp nhận thực trạng" để cùng nhau tạo ra sự khởi hành mới từ điểm xuất phát ấy.

Hội nghị cấp cao này tuy không đạt được kết quả cụ thể nào dưới dạng thỏa thuận hợp tác mới hay cam kết chính trị mạnh mẽ nhưng không phải vì thế mà nói nó đã thất bại. Tuy không được "văn kiện hóa" nhưng rõ ràng EU và Nga đã có được sự đồng thuận cần thiết về cách tiếp cận mới để đưa mối quan hệ song phương này nhanh chóng thoát ra khỏi tình trạng trì trệ lâu nay. Cả hai phía đều không dành ưu tiên hàng đầu trong chính sách của mình cho việc phát triển quan hệ song phương nhưng cũng không có nghĩa là họ sao nhãng, lại càng không phải là không thể không coi trọng quan hệ này./.