Long An với Chương trình Đào tạo và phát huy nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa

TCCSĐT - Long An là tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long, tiếp giáp Thành phố Hồ Chí Minh - trung tâm khoa học - kỹ thuật, công nghiệp, thương mại - dịch vụ lớn nhất nước; đồng thời là cầu nối giữa các tỉnh miền Đông với các tỉnh miền tây Nam bộ. Long An có có vị trí địa lý thuận lợi, tiềm năng, lợi thế về kinh tế khá phong phú và đa dạng, lực lượng lao động dồi dào, rất thuận lợi cho phát triển kinh tế toàn diện, cả nông nghiệp, công nghiệp, thương mại - dịch vụ. Đảng bộ Long An nhận thức rõ để đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá phải tập trung phát triển nguồn nhân lực. Đây là một trong những yêu cầu, nhiệm vụ vừa cơ bản, vừa cấp bách, có ý nghĩa quyết định đến sự phát triển bền vững của địa phương.

Từ nhận thức trên, Tỉnh ủy chủ trương xây dựng Chương trình Đào tạo và phát huy nguồn nhân lực. Đây là một trong bốn chương trình trọng điểm của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ VII, được triển khai thực hiện từ năm 2001 đến nay nhằm thực hiện yêu cầu, nhiệm vụ quan trọng trên.

Những kết quả bước đầu

Qua triển khai thực hiện, Chương trình đã mang lại những kết quả cụ thể: mạng lưới trường lớp phát triển mạnh, cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục được đầu tư ngày càng chuẩn hoá, hiện đại hoá. Cụ thể, từ năm 2001-2010, trường Tiểu học tăng từ 220 lên 255 trường, trường THCS tăng từ 95 lên 130 trường, trường THPT tăng từ 30 lên 42 trường, trung tâm giáo dục thường xuyên (GDTX) tăng từ 13 lên 15 trung tâm; thành lập được 190/190 trung tâm học tập cộng đồng ở các xã, phường, thị trấn; toàn tỉnh hiện có 126/569 trường đạt chuẩn Quốc gia (đạt 21,48%); số trường tiểu học dạy 2 buổi trên ngày tăng từ 50/220 trường lên 116/225 trường (đạt 51,6%). Đội ngũ giáo viên được bổ sung về số lượng và nâng cao chất lượng, cơ bản đáp ứng yêu cầu và khắc phục tình trạng giáo viên không đủ chuẩn.

Quy mô, chất lượng đào tạo của Trường Cao đẳng sư phạm Long An ngày càng tăng, góp phần rất lớn trong việc đào tạo, bổ sung đội ngũ giáo viên cho tỉnh. Ngoài việc thực hiện tốt các chỉ tiêu đào tạo giáo viên mầm non, tiểu học và trung học cơ sở (THCS), Trường còn mở các lớp bồi dưỡng và chuẩn hóa đội ngũ giáo viên tiểu học, trung học cơ sở; tham gia tốt công tác bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới (chương trình đổi mới giáo dục phổ thông). Bên cạnh việc trang bị đầy đủ, kịp thời sách giáo khoa, sách giáo viên và các thiết bị dạy học, Trường cũng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học, khuyến khích giáo viên soạn, giảng bằng giáo án điện tử.

Mạng lưới trường dạy nghề được mở rộng. Năm 2000, trên địa bàn tỉnh có 7 cơ sở dạy nghề, đến đầu năm 2010 đã có 20 cơ sở dạy nghề (tăng 2,86 lần) đạt 111,1% chỉ tiêu. Ngoài ra, còn có nhiều doanh nghiệp, hộ sản xuất cá thể, làng nghề tham gia dạy nghề với nhiều hình thức phong phú, linh hoạt như truyền nghề (chủ yếu là dạy thực hành, chưa tổ chức thành lớp học) thu hút khá nhiều lao động vào học. Quy mô tuyển sinh đào tạo nghề hàng năm tăng nhanh, từ 5.511 lao động (trong đó đào tạo nghề dài hạn chiếm 13,2%) của năm 2000 lên 21.000 lao động (trong đó trình độ trung cấp nghề, cao đẳng nghề chiếm 30%) vào năm 2010 (tăng 3,81 lần). Trong giai đoạn 2001-2010, các cơ sở dạy nghề tuyển sinh đào tạo 115.562 lao động; trong đó, trình độ trung cấp nghề, cao đẳng nghề và công nhân kỹ thuật chiếm 19,6%, còn lại là sơ cấp nghề và đào tạo ngắn hạn, nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề từ 9,26% năm 2000 lên 27% vào cuối năm 2009, đạt 30% vào năm 2010, đạt chỉ tiêu Nghị quyết.

Kết quả trên đã góp phần chuyển dịch nhanh cơ cấu lao động của tỉnh. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy nghề được tăng cường. Trong giai đoạn 2001-2010, ngân sách Trung ương và tỉnh đã đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề cho các cơ sở dạy nghề công lập với giá trị là 184 tỉ đồng (trong đó Trung ương 64,6 tỉ và địa phương 119,2 tỉ). Trường Cao đẳng nghề Long An, các Trường trung cấp nghề: Đức Hòa, Đồng Tháp Mười, Trung tâm dạy nghề Cần Giuộc được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phê duyệt vào danh sách các trường, trung tâm dạy nghề được đầu tư tập trung bằng kinh phí dự án “Tăng cường năng lực đào tạo nghề” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giáo dục - đào tạo. Bên cạnh đó, các cơ sở dạy nghề ngoài công lập có nhiều cố gắng đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị với kinh phí hơn 100 tỉ đồng, góp phần đào tạo nguồn nhân lực của tỉnh trong những năm qua.

Công tác phổ cập giáo dục ở các bậc học được thực hiện đồng bộ, thể hiện quyết tâm cao của hệ thống chính trị ở cả 3 cấp. Nhận thức của cả hệ thống chính trị và nhân dân về nhiệm vụ phổ cập giáo dục có sự chuyển biến khá tốt; trong đó, công tác phổ cập trung học cơ sở được xem là nhiệm vụ chiến lược quan trọng nhằm nâng cao mặt bằng dân trí một cách toàn diện, tạo tiền đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Long An được công nhận hoàn thành phổ cập giáo dục trung học cơ sở vào tháng 12-2007. Thời điểm này, toàn tỉnh có 14/14 huyện, thị đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở (PCGDTHCS) với 185/190 xã, phường, thị trấn đạt chuẩn. Tính đến cuối năm 2010, toàn tỉnh đã có 189/190 xã, phường đạt chuẩn và có 1 đơn vị đạt chuẩn phổ cập giáo dục bậc trung học. Để đạt được kết quả trên, từ sau khi tỉnh được công nhận đạt chuẩn PCGDTHCS, cấp ủy, chính quyền các cấp tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác chống mù chữ - phổ cập giáo dục; trong đó, tập trung hoàn thành PCGDTHCS ở nơi chưa đạt và triển khai phổ cập giáo dục bậc trung học ở nơi có đủ điều kiện. Đồng thời tỉnh tập trung nguồn lực đầu tư phát triển mạng lưới trường lớp, tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị giáo dục theo hướng kiên cố hoá, chuẩn hoá, hiện đại hoá. Củng cố, tăng cường cơ sở vật chất cho các trung tâm GDTX huyện, thành phố; tổ chức tốt các trung tâm học tập cộng đồng để đủ sức huy động, giảng dạy các đối tượng do hoàn cảnh kinh tế khó khăn không thể theo học các lớp phổ thông chính quy. Mở các lớp dạy chương trình bổ túc THCS nhằm tăng tỉ lệ đối tượng 15-18 tuổi tốt nghiệp THCS.

Đội ngũ cán bộ, công chức và người lao động trong tỉnh có sự tăng nhanh về số lượng, chất lượng được nâng lên, góp phần củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị các cấp và sự phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh trong tỉnh. Hơn 9.000 cán bộ, công chức, viên chức được đào tạo chuyên môn ở bậc đại học, sau đại học; mặt khác, trình độ lý luận chính trị, kiến thức quản lý nhà nước, tin học, ngoại ngữ của đội ngũ này cũng được nâng lên rõ nét. Đa số cán bộ, công chức, viên chức được đào tạo chuẩn hoá theo chức danh, chức vụ đã phát huy trình độ, kiến thức được trang bị vào việc hoàn thành nhiệm vụ được phân công, góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị, địa phương. Sau khi được đào tạo nâng cao (từ trung cấp lên đại học, từ đại học có trình độ sau đại học), một số cán bộ được đề bạt, bổ nhiệm vào vị trí công tác cao hơn hoặc trình độ, năng lực, hiệu quả công tác có nâng lên, được tập thể công nhận. Đa số cán bộ diện dự nguồn được bố trí đúng theo địa chỉ và ngành nghề được đào tạo nên đã phát huy hiệu quả sau đào tạo, thay thế số cán bộ chưa đủ chuẩn và vào biên chế chính thức của cơ quan, đơn vị. Về cơ bản, công tác đào tạo gắn chặt với bố trí, sử dụng, cho nên, cán bộ đã phát huy được vai trò, trình độ, kiến thức sau đào tạo.

Mạng lưới cơ sở dạy nghề phát triển theo quy hoạch; quy mô đào tạo nghề tăng nhanh hàng năm; có nhiều hình thức đào tạo, ngành nghề phong phú, phù hợp với nhu cầu người học, chất lượng dạy nghề được nâng lên, trình độ, tay nghề của người lao động được cải thiện rõ nét, đáp ứng phần lớn nhu cầu của thị trường lao động; đào tạo nghề đã gắn kết bước đầu với yêu cầu, mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, góp phần làm chuyển dịch cơ cấu lao động của tỉnh theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Đến cuối năm 2010, tỷ lệ lao động qua đào tạo của tỉnh đạt 50%, trong đó đào tạo nghề đạt 30%.

Một số hạn chế, những bài học kinh nghiệm

Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện Chương trình này cũng còn một số hạn chế, yếu kém nhất định: nguồn lực đầu tư của Trung ương rất lớn nhưng vẫn chưa đáp yêu cầu; xã hội hoá lĩnh vực giáo dục và đào tạo đạt được một số kết quả nhưng vẫn còn ít so với tiềm năng; một số khâu trong công tác cán bộ (nhận xét, đánh giá, quy hoạch, bố trí, sử dụng cán bộ) còn hạn chế; chất lượng nguồn nhân lực chỉ đáp ứng yêu cầu trước mắt, thiếu lực lượng lao động kỹ thuật, tay nghề cao; chưa bảo đảm sự cân đối về cơ cấu cán bộ giữa các ngành, còn thiếu nhiều cán bộ có trình độ cao ở các ngành kinh tế, khoa học - kỹ thuật chủ yếu của tỉnh; cán bộ nữ và cán bộ trẻ còn ít; chưa có giải pháp hữu hiệu thu hút nhân tài về tỉnh và cán bộ có trình độ đại học về công tác ở xã.

Từ thực tiễn 10 năm triển khai thực hiện Chương trình Đào tạo và phát huy nguồn nhân lực của tỉnh có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:

Một là, phải nhất quán quan điểm: đầu tư phát triển nguồn nhân lực là đầu tư cho phát triển; tập trung phát triển kinh tế - xã hội cùng với phát triển nguồn nhân lực; trong đó, việc đào tạo nhân lực phải đi trước một bước.

Hai là, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức phải luôn gắn với quy hoạch và bố trí, sử dụng.

Ba là, phải đẩy mạnh công tác hướng nghiệp trong các trường phổ thông, giúp học sinh có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của việc đào tạo nghề trong hệ thống giáo dục - đào tạo, nhằm góp phần giải quyết việc làm cho người lao động, nâng cao chất lượng cuộc sống của bản thân, gia đình và đóng góp vào sự phát triển đất nước.

Bốn là, đào tạo nghề phải gắn với yêu cầu, định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế của địa phương và các tỉnh trong khu vực, hội nhập kinh tế quốc tế, chuyển dịch cơ cấu lao động và sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực;đẩy mạnh xã hội hóa dạy nghề.

Nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới

Xuất phát yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; chất lượng nguồn nhân lực là một trong những vấn đề then chốt, quyết định đến việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đất nước, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ IX xác định Chương trình phát triển đồng bộ nguồn nhân lực - giải quyết việc làm - giảm nghèo là một trong bốn chương trình trọng điểm của tỉnh trong nhiệm kỳ 2010-2015. Mục tiêu của Chương trình là xây dựng cho được lực lượng lao động có trình độ học vấn, kiến thức, chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng, sức khoẻ,... đáp ứng yêu cầu xây dựng Long An trở thành tỉnh công nghiệp trước năm 2020. Yêu cầu của Chương trình là phải tạo ra mối quan hệ liên hoàn, tương hỗ giữa đào tạo - giải quyết việc làm - giảm nghèo để vừa nâng cao hiệu quả đào tạo, vừa góp phần bảo đảm an sinh xã hội. Đối tượng của Chương trình là nhân lực ngoài xã hội, ở thành thị và nông thôn (việc phát huy nguồn nhân lực trong hệ thống chính trị được thực hiện trong Đề án riêng). Theo kế hoạch, việc xây dựng Chương trình sẽ được hoàn thành vào giữa năm 2011 và sẽ triển khai thực hiện ngay sau đó. Quá trình triển khai thực thực hiện Chương trình, tỉnh sẽ lồng ghép, gắn kết với các chương trình, đề án, dự án có liên quan khác để phát huy hiệu quả cao nhất, như: Đề án Đào tạo nghề cho lao động nông thôn và các chương trình, kế hoạch đào tạo nghề từng năm, từng giai đoạn của các cơ sở dạy nghề trong tỉnh.

Trước mắt, trong năm 2011, Long An tiếp tục huy động, tập trung nguồn lực đầu tư cho giáo dục và đào tạo, bao gồm cả giáo dục phổ thông và dạy nghề; phát triển đồng bộ cơ sở vật chất, trang thiết bị theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá; đẩy mạnh việc đổi mới phương pháp dạy và học, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong trường phổ thông; tổ chức dạy nghề với quy mô và ngành nghề phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp và xã hội, phấn đấu tỷ lệ lao động qua đào tạo phải đạt 52% (trong đó, đào tạo nghề đạt 32%) và giải quyết việc làm cho 30.000 lao động./.