Thời sự

Phương án tự chủ của các nước phương Nam trong toàn cầu hóa

Tin, ảnh: Nguyễn Anh
23:34, ngày 14-08-2014
TCCSĐT - Trong 2 ngày 13 và 14-8, tại Hà Nội, Quỹ Hòa bình và Phát triển Việt Nam phối hợp với Mạng lưới Đoàn kết Nhân dân Nam - Nam và Quỹ Rô-da Lúc-xăm-bua (Rosa Luxemburg) tổ chức Hội thảo quốc tế “Các phương án tự chủ của các nước phương Nam trong thế giới toàn cầu hóa”.
Tham dự có nguyên Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Quỹ Hòa bình và Phát triển Việt Nam Nguyễn Thị Bình; Phó Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Trần Đắc Lợi; Giám đốc Quỹ Rô-da Lúc-xăm-bua tại khu vực Đông Nam Á Na-đi-a Cha-ra-by (Nadja Charaby); đại diện Bộ Ngoại giao, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam và các viện nghiên cứu trong nước, cùng một số học giả, nhà hoạt động xã hội từ: khu vực ASEAN, châu Á, Mỹ La-tinh, châu Âu, đại diện một số tổ chức quốc tế và đại sứ quán một số nước tại Hà Nội.

Mục đích của cuộc Hội thảo là nhận diện những thách thức, những nghịch lý cũng như những cơ hội đang đặt ra đối với các nước phương Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự thay đổi nhanh chóng trong cục diện và tình hình quốc tế ngày nay; từ đó đề xuất những giải pháp cho các nước phương Nam bảo vệ được độc lập, tự chủ, phát triển bền vững, góp phần xây dựng một thế giới công bằng và tốt đẹp hơn.

Phát biểu khai mạc hội thảo, thay mặt Quỹ Hòa bình và Phát triển Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình nhiệt liệt chào mừng các đại biểu quốc tế và đại biểu trong nước đã tham dự hội thảo về một đề tài quan trọng đối với các nước phương Nam và thế giới. Bà Nguyễn Thị Bình nêu rõ, vấn đề lớn đặt ra đối với các nước phương Nam trong thế giới hiện nay là cần phải làm gì, làm như thế nào để bảo vệ độc lập, chủ quyền, xây dựng đất nước, đồng thời đóng góp vào trật tự thế giới hiện nay.

Bốn nhóm vấn đề quan trọng được gợi ý để các đại biểu tham luận là: thứ nhất, sự lựa chọn mô hình phát triển của các nước phương Nam và những tác động của các chính sách tự do mới, trật tự kinh tế thế giới hiện nay đến mô hình phát triển này. Các phương án tự chủ nào có thể giúp các nước phương Nam có được sự phát triển ổn định, bền vững cả về kinh tế, xã hội và môi trường sinh thái? Thứ hai, là mô hình chính trị, tổ chức và quản lý xã hội. Làm thế nào để xây dựng được các xã hội mà trong đó quyền lực thực sự là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Thứ ba, là trật tự quan hệ quốc tế. Bản chất và các hình thức biểu hiện của mối quan hệ Bắc - Nam hiện nay và tác động của nó đối với các nước phương Nam như thế nào? Thứ tư, là quan hệ Nam - Nam.

Trong hai ngày với 4 phiên thảo luận, các đại biểu, trong đó có nhiều học giả có tên tuổi đến từ các nước thuộc các châu lục Á, Âu, Phi, Mỹ La-tinh,…đã trình bày và trao đổi về rất nhiều vấn đề: những thách thức mới và cũ đối với các nhà nước, quốc gia và các dân tộc ở châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh; hợp tác Nam - Nam vì một mô hình hậu tư bản chủ nghĩa; các nước phương Nam tự chủ đi lên như thế nào?; tác động của trật tự kinh tế thế giới và toàn cầu hóa đối với sự phát triển và chủ quyền kinh tế của các nước phương Nam; tác động của trật tự chính trị thế giới và chính sách của các nước lớn đối với các nước phương Nam; bảo vệ chủ quyền, tự chủ quốc gia trong thế giới toàn cầu hóa; những bài học thực tế về phát triển của các nước phương Nam - kinh nghiệm ở các khu vực, đặc biệt là Mỹ La-tinh và ASEAN, phong trào không liên kết; tác động của mô hình dân chủ phương Tây đối với các nước phương Nam; giải pháp về mô hình phát triển bền vững và bảo vệ chủ quyền kinh tế;…

Giám đốc Quỹ Rô-da Lúc-xăm-bua đã nêu bật những thách thức mà các quốc gia phương Nam đang phải đối mặt trong giai đoạn hiện nay, như trở thành nơi cung cấp nguyên liệu, nguồn lao động giá rẻ cho các nước giàu có; những hiện tượng mới, những căn bệnh mới xuất hiện trong mô hình tăng trưởng. Mô hình phát triển bền vững, xây dựng “kinh tế xanh” chưa phải là mô hình phát triển toàn diện hiện nay…

PGS,TS. Nguyễn Viết Thảo (Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) phân tích vấn đề bảo vệ chủ quyền quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa. Các đảng cầm quyền và chính phủ các nước trên thế giới đều điều chỉnh chiến lược an ninh quốc gia, trong đó có nhiều nội dung liên quan đến chủ quyền, tự chủ quốc gia. Nổi lên một số khuynh hướng chung là: các nước trên thế giới đều ưu tiên lợi ích quốc gia trong các hoạt động đối nội và đối ngoại; các thế lực cường quyền toàn cầu triển khai nhiều học thuyết và hành động bất chấp chủ quyền quốc gia và độc lập dân tộc của nhiều dân tộc trên thế giới; xuất hiện chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, cực đoan trong đời sống quốc tế; đẩy mạnh quan hệ quốc tế trong cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền quốc gia, độc lập dân tộc;…

TS. Hoàng Anh Tuấn (Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, Bộ Ngoại giao) đã khái quát một số nét lớn của cục diện thế giới sau Chiến tranh lạnh và nêu một số đặc điểm của các nước phương Nam trong trật tự thế giới hiện nay. Đó là: các nước phương Nam ngày càng có vai trò lớn hơn trong việc sắp xếp trật tự thế giới; trong thế giới toàn cầu hóa hiện nay, các vấn đề của các nước phương Nam không chỉ còn là vấn đề của riêng các nước này mà đã trở thành các vấn đề toàn cầu, có tác động lớn đến an ninh, phát triển và chuỗi cung ứng, dịch vụ ở quy mô toàn cầu; tính dễ tổn thương trước các tác động từ bên ngoài của các nước phương Nam chưa được khắc phục mà thậm chí có xu hướng gia tăng do tính phụ thuộc và kết nối lẫn nhau lớn; hầu hết các quốc gia phương Nam đang phải đối mặt với nguy cơ tụt hậu cao.

Nhiều học giả đã trình bày những ý tưởng về một mô hình xã hội hậu tư bản chủ nghĩa, trong đó nhấn mạnh mối quan hệ hài hòa giữa con người với tự nhiên, sự hài hòa giữa tăng trưởng và công bằng xã hội. Ông Sa-mia A-min (Samir Amin) phân tích về trở ngại lớn phải vượt qua để có một khái niệm đổi mới về “dự án chủ quyền” phù hợp với những thách thức trong thế giới đương đại. Ông S. A-min cho rằng, ý nghĩa thực sự của “Dự án chủ quyền” này phải trở thành trung tâm của cuộc thảo luận. GS. Phơ-răng-xoa Hu-tat (Viện Nghiên cứu cao học quốc gia Ki-tô của Ê-cu-a-đo) cho rằng, trong những xã hội bị chi phối bởi quy luật giá trị thì nhận thức về những thay đổi cần thiết chỉ diễn ra khi những thiệt hại về môi trường và sinh thái. GS. Ph. Hu-tat nhấn mạnh, trong mô hình phát triển mới, chúng ta phải tôn trọng năng lực tái tạo của hành tinh và không chấp nhận quan điểm phát triển mà hy sinh môi trường. Đề cập đến những giải pháp thay thế cho một nền kinh tế của cuộc sống, ông Pap-lô Sô-lông (Pablo Solon) của Bô-li-vi-a nhấn mạnh đến việc phải nhận thức rõ giới hạn của tăng trưởng kinh tế trong mối quan hệ với bảo vệ môi trường, tự nhiên; đến việc phải thấy và tôn trọng quyền của “Mẹ Trái đất”; quyền bình đẳng của phụ nữ;…Vì thế, cần phải chú trọng đến việc tái phân bổ nguồn lực, giảm bất bình đẳng trong quá trình tăng trưởng kinh tế.

Các diễn giả dành thời gian để bàn đến vấn đề tự do hóa thương mại, sự bất bình đẳng trong hệ thống thương mại toàn cầu, những tác động của việc tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) đối với các nước phương Nam;…

Những nội dung trao đổi tại cuộc Hội thảo thực sự đã đưa ra những cách nhìn, những ý kiến phản biện đối với mô hình tăng trưởng dựa trên chủ nghĩa tự do mới hiện nay, đồng thời gợi mở rất nhiều suy nghĩ về mục đích cuối cùng của tăng trưởng kinh tế, về những giá trị đích thực của cuộc sống, về một mô hình phát triển mới có thể mang lại lợi ích cho tất cả mọi người, bảo vệ được môi trường, mọi quốc gia lớn nhỏ được bình đẳng, mọi người đều được tôn trọng./.

Mạng lưới Đoàn kết nhân dân Nam - Nam là mạng lưới của các tổ chức xã hội tiến bộ, các phong trào nhân dân và cá nhân từ châu Phi, châu Á, khu vực Ca-ri-bê và Mỹ La-tinh đấu tranh vì thế giới hòa bình, an ninh, công bằng và sự phát triển bền vững, lấy con người làm trung tâm. Mục tiêu của mạng lưới này là đẩy mạnh trao đổi thông tin và kinh nghiệm giữa các tổ chức thành viên, tăng cường nghiên cứu chung về các giải pháp thay thế của con người đối với toàn cầu hóa và thúc đẩy kết nối những hành động chung và tiến trình thay thế.

Bài cùng chủ đề

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm, làm việc tại Cần Thơ  (14/08/2014)

Đảng ủy Binh chủng Tăng - Thiết giáp: Quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 (khóa XI)  (14/08/2014)

Hội thảo khoa học “Quá độ lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”  (14/08/2014)

APRC tán thành cách giải quyết vấn đề Biển Đông của Việt Nam  (13/08/2014)

Thúc đẩy chuyển giao kết quả nghiên cứu và phát triển vào sản xuất, kinh doanh  (13/08/2014)

Thường trực Ban Bí thư Lê Hồng Anh đến thăm và làm việc tại Đồng Tháp  (13/08/2014)

mới nhất