Với chủ đề “Đoàn kết hướng tới một cộng đồng hòa bình và thịnh vượng”, Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24 sẽ tập trung bàn về tình hình triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015, chuẩn bị cho giai đoạn phát triển của Cộng đồng sau năm 2015 cũng như quan hệ đối ngoại của Cộng đồng ASEAN.

Tiếp sau Lễ khai mạc là các phiên họp toàn thể và họp hẹp của Lãnh đạo các nước ASEAN. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã tham dự và có phát biểu quan trọng tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24.

Tổng thống Myanmar Thein Sein phát biểu khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24.

Trong phát biểu khai mạc, trên cơ sở chủ đề “Đoàn kết tiến tới một Cộng đồng Hoà bình và Thịnh vượng”, Tổng thống Myanmar Thein Sein khẳng định đoàn kết và thống nhất chính là sức mạnh giúp ASEAN bảo đảm xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN hoà bình và thịnh vượng vào năm 2015, đồng thời ASEAN cần tích cực xây dựng tầm nhìn cho giai đoạn phát triển tiếp theo, phát huy vai trò chủ đạo của ASEAN trong hợp tác bảo đảm môi trường hoà bình, ổn định và phát triển ở khu vực, tăng cường quan hệ với các đối tác và nâng cao vai trò và vị thế của ASEAN trên trường quốc tế.

Tổng thống Thein Sein cũng đề xuất các ưu tiên ASEAN trong năm 2014, trong đó có thúc đẩy triển khai các dòng hành động còn lại của Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, thúc đẩy phát triển kinh tế đồng đều, thu hẹp khoảng cách phát triển, nâng cao khả năng cạnh tranh và tính thích ứng của các nền kinh tế ASEAN, ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên…

Tại các phiên họp của Hội nghị Cấp cao, các nhà Lãnh đạo ASEAN đã tập trung trao đổi về các chủ đề chính như: Thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và định hướng phát triển của Cộng đồng sau năm 2015; tiếp tục mở rộng quan hệ đối ngoại; phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, cũng như trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.

Các nhà Lãnh đạo ASEAN khẳng định: Trước các diễn biến phức tạp, hơn bao giờ hết, ASEAN cần duy trì đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm và trách nhiệm trong việc bảo đảo môi trường hoà bình, an ninh, ổn định và phát triển ở khu vực, xử lý hiệu quả các thách thức đặt ra.

Về Biển Đông, Lãnh đạo các nước ASEAN bày tỏ lo ngại sâu sắc về những vụ việc đang diễn ra trên Biển Đông đã làm gia tăng căng thẳng và ảnh hưởng tới hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở Biển Đông; yêu cầu phải triệt để tuân thủ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), trong đó phải giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hay đe dọa sử dụng vũ lực, kiềm chế và không được có hành động làm phức tạp tình hình, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết bảo đảm thực hiện đầy đủ Tuyên bố DOC và việc sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Lãnh đạo các nước ASEAN dự Hội nghị Cấp cao lần thứ 24 tại Nay Pyi Taw, Myanmar.

Kết quả, vấn đề Biển Đông đã được nhấn mạnh trong hai văn kiện quan trọng của Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24.

Tuyên bố Chủ tịch Hội nghị Cấp cao ASEAN-24:

Chúng tôi bày tỏ quan ngại sâu sắc về các vụ việc đang diễn ra trên Biển Đông. Chúng tôi khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên tham gia DOC thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố DOC nhằm tạo môi trường tin cậy và xây dựng lòng tin; thực hiện kiềm chế, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ các nguyên tắc đã được thừa nhận chung của luật pháp quốc tế, và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). Chúng tôi nhấn mạnh sự cần thiết của việc sớm đạt được Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC). Theo đó, chúng tôi ghi nhận tầm quan trọng của Tuyên bố của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN về tình hình hiện nay ở Biển Đông, đã được Hội nghị các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tuyên bố ngày 10-5-2014.

Tuyên bố Nay Pyi Taw:

Tăng cường hợp tác bảo đảm thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), tuân thủ các nguyên tắc đã được thừa nhận chung của luật pháp quốc tế và Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982, đặc biệt kêu gọi tất cả các bên thực hiện kiềm chế và không sử dụng vũ lực, cũng như không tiến hành các hoạt động có thể làm gia tăng căng thẳng và sớm đạt được Bộ Quy tắc về Ứng xử ở Biển Đông (COC) như đã được thể hiện trong Nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về Biển Đông.

Phát biểu trong phiên toàn thể Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng nhấn mạnh Việt Nam đề nghị ASEAN đưa các nội dung nêu trên về vấn đề Biển Đông vào Tuyên bố của Hội nghị và Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị Cấp cao ASEAN lần này.

Trước đó, ngày 10-5, tại Myanmar đã diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM), Hội nghị Hội đồng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC) lần thứ 11 và Hội nghị Hội đồng Điều phối ASEAN (ACC) lần thứ 14. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu Đoàn Việt Nam tham dự các Hội nghị nói trên.

Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN, các bộ trưởng đã dành phần lớn thời gian thảo luận về tình hình hiện nay ở Biển Đông.

Các bộ trưởng ASEAN bày tỏ quan ngại sâu sắc trước các sự việc phức tạp hiện nay ở Biển Đông, cho rằng các hành động xâm phạm thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế là trái với luật pháp quốc tế, Công ước Luật Biển 1982 của Liên Hợp Quốc và Tuyên bố DOC, đã làm gia tăng căng thẳng và phương hại hòa bình, ổn định và an ninh, an toàn hàng hải ở khu vực.

Các bộ trưởng đều nhấn mạnh, trước tình hình nghiêm trọng hiện nay ở Biển Đông, ASEAN cần phải kịp thời thể hiện lập trường chung của mình nhằm bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực, ngăn ngừa gia tăng căng thẳng. Kết thúc Hội nghị, các bộ trưởng đã nhất trí thông qua một Tuyên bố riêng của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN về tình hình phức tạp hiện nay ở Biển Đông.

Đây là lần đầu tiên sau gần hai thập kỷ (kể từ năm 1995), ASEAN ra một Tuyên bố riêng về tình hình phức tạp đe dọa hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông./.