Trong bối cảnh mục tiêu cao nhất hiện nay của Hiệp hội là hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, hội nghị lần này đang được người dân các nước trong khu vực quan tâm.

Nhân dịp này, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Trưởng SOM ASEAN Việt Nam Phạm Quang Vinh đã trả lời phỏng vấn báo chí.

TTXVN trân trọng giới thiệu nội dung cuộc trao đổi:

- Thứ trưởng có thể cho biết bối cảnh chung của ASEAN hiện nay trước thềm Hội nghị Cấp cao ASEAN 24 và hội nghị lần này sẽ tập trung vào những nội dung nào?

Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Chúng ta đều biết ASEAN có mục tiêu cao nhất hiện nay là hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ASEAN lúc này là đẩy mạnh nỗ lực thực hiện đúng lộ trình và tiêu chí cho việc hình thành cộng đồng ASEAN 2015.

Thứ hai, bảo đảm được môi trường hòa bình ổn định và hợp tác ở khu vực, ứng phó với những thách thức an ninh phi truyền thống, đồng thời bảo đảm môi trường ổn định và xây dựng lòng tin ở Biển Đông.

Thứ ba, trước những nhiệm vụ khó khăn và thách thức rất lớn hiện nay, ASEAN phải tăng cường hơn nữa năng lực nội tại của mình, bao gồm cả việc phát triển ở mỗi quốc gia và xây dựng các thể chế để bảo đảm năng lực cho ASEAN vừa xây dựng được cộng đồng vừa bảo đảm trọng trách vai trò trung tâm trong việc xây dựng được môi trường hòa bình ổn định và hợp tác ở khu vực.

Hiện tại, các nước ASEAN phải làm sao xây dựng được những đối sách để đạt được những mục tiêu đó, có tinh thần đoàn kết, tiếng nói chung... đó là bối cảnh ASEAN khi bước vào Hội nghị cấp cao 24.

Đây là hội nghị cấp cao đầu tiên trong năm Myanmar làm chủ tịch ASEAN 2014, hội nghị sẽ đề ra trọng tâm nhiệm vụ của ASEAN trong cả năm. Đồng thời theo dự kiến, các nước ASEAN sẽ cùng nhau bàn thảo nhiều vấn đề như: thứ nhất, bảo đảm việc xây dựng thành công cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Thứ hai, để ASEAN phát triển trong những thập kỷ tiếp sau 2015, các nhà lãnh đạo đã chỉ đạo việc xây dựng tầm nhìn ASEAN sau 2015. Thứ ba, mở rộng và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ ASEAN với các bên đối tác để cùng ASEAN xây dựng cộng đồng và hợp tác ứng phó với các thách thức đang đặt ra. Thứ tư, bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN hợp tác ở khu vực và trong cấu trúc khu vực đang định hình.

Dự kiến các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ cũng rà soát báo cáo của lãnh đạo các nước ASEAN trên cả ba trụ cột; thông qua tuyên bố về xây dựng Cộng đồng ASEAN nhằm đề ra những định hướng ưu tiên trong năm nay để hướng tới Cộng đồng ASEAN vào cuối 2015.

Ngoài ra, sẽ có Tuyên bố của Chủ tịch về kết quả hội nghị, đánh giá toàn bộ những kết quả đã đạt được. Hội nghị này sẽ là bản lề cho định hướng hoạt động của ASEAN trong cả năm nay.

- Thưa Thứ trưởng, hiện nay trên thế giới đang nảy sinh nhiều vấn đề thách thức đối với mô hình cộng đồng ở một số khu vực, vậy những cơ sở nào có thể giúp chúng ta tin tưởng vào sự thành công của việc hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015?

Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Việc xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 là cả quá trình đã có nền móng từ lâu. Liên kết kinh tế ASEAN đã có từ thập kỷ 90 của Thế kỷ trước, rồi đến việc định hướng xây dựng Cộng đồng chính trị an ninh ASEAN từ năm 2000 và đến 2009 thì thông qua được lộ trình để xây dựng Cộng đồng ASEAN trên cả ba trụ cột. Đông Nam Á và 10 nước ASEAN là khu vực rất đa dạng về chế độ chính trị, xã hội, trình độ phát triển kinh tế, văn hóa.

Mô hình hoạt động của Hiệp hội ASEAN cũng như lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN đã cho phép các nước ASEAN vừa bảo đảm thống nhất đi lên Cộng đồng ASEAN nhưng đồng thời lại có những bước đi, những lộ trình phù hợp với trình độ phát triển và đặc thù của mỗi nước.

Ngoài ra, quá trình thực hiện gần 5 năm qua (từ 2009 đến nay) cho thấy ASEAN đã có những bước phát triển rất có ý nghĩa trong việc thực hiện Cộng đồng ASEAN. Cụ thể là với hơn 800 đầu việc, trong 3 kế hoạch tổng thể, về chính trị an ninh, kinh tế và văn hóa xã hội, đến nay, ASEAN đã đưa vào thực hiện được 80% số đầu việc, dòng hành động đã đề ra.

Khó khăn trước mắt còn rất nhiều, trước hết là 20% dòng hành động và đầu việc còn lại là những việc khó khăn hơn, thể hiện trình độ liên kết cao hơn của khu vực nên mỗi quốc gia và cả khu vực ASEAN phải nỗ lực hơn rất nhiều mới có thể đạt được các tiêu chí đã đề ra trong lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN vào 2015.

Chúng ta có thế thấy, xây dựng Cộng đồng ASEAN là quá trình liên tục và mốc 31-12-2015 chỉ là dấu mốc có ý nghĩa ASEAN đã đạt được một trình độ nhất định để bắt đầu đi vào Cộng đồng. Những năm tiếp theo của 2015 chắc chắn sẽ còn rất nhiều những nhiệm vụ, những khó khăn và thử thách trên con đường xây dựng Cộng đồng ASEAN. Vì vậy, lãnh đạo ASEAN đã ra chỉ đạo phải tự đề ra tầm nhìn xây dựng và phát triển Cộng đồng sau 2015 để định hướng cho sự phát triển cao hơn của ASEAN sau khi đi vào Cộng đồng.

Để xây dựng Cộng đồng, cùng với quá trình liên kết phát triển nội khối, thì ASEAN đồng thời phải phát huy được vai trò trung tâm của mình đối với hợp tác và xây dựng môi trường hòa bình an ninh và phát triển ở khu vực cũng như phát huy được vai trò hạt nhân trong mở rộng liên kết của khu vực ra toàn Đông Á, điều này đòi hỏi ASEAN phải vững mạnh, đoàn kết và bản thân mỗi nước cũng phải nâng tầm liên kết và xây dựng cộng đồng của mình lên mức cao hơn cho phù hợp với lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN từ nay đến 31-12-2015 và tầm nhìn sau 2015.

Từ những cơ sở đó, có thể thấy lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội cũng như chế độ chính trị xã hội của mỗi quốc gia trong khu vực đồng thời thống nhất trong mục tiêu chung, chúng ta tin rằng cùng với bước đi trong những năm tháng tiếp theo, ASEAN sẽ thành công trong việc xây dựng Cộng đồng và tiếp tục phát triển hơn nữa trong mục tiêu liên kết cao hơn và xây dựng cộng đồng gắn kết hơn.

- Thứ trưởng có thể cho biết những nội dung ưu tiên và những đóng góp của Việt Nam trong Hội nghị cấp cao lần này?

Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Đoàn của chúng ta do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu sẽ tham gia đóng góp tích cực ở cả cấp cao và những hội nghị liên quan để chuẩn bị cho hội nghị cấp cao nhằm đóng góp vào những lĩnh vực ưu tiên của ASEAN theo tinh thần chủ động, tích cực và có trách nhiệm.

Theo đó, chúng ta sẽ đóng góp vào mục tiêu ưu tiên là làm sao thực hiện được tới Cộng đồng ASEAN vào 2015; xây dựng tầm nhìn để ASEAN có thể phát triển dài hạn và nâng liên kết ASEAN lên một tầm cao hơn sau 2015, đồng thời chúng ta cũng nhấn mạnh việc ASEAN phải chủ động tích cực phát huy tiếng nói của mình trong những vấn đề liên quan sát sườn đến khu vực về hòa bình, an ninh và hợp tác phát triển.

ASEAN cần có tiếng nói và vai trò chủ động trong khu vực cũng như trong hợp tác với các đối tác về những lĩnh vực ưu tiên này. Chúng ta cũng thúc đẩy để có thể xây dựng được văn kiện ASEAN theo định hướng trọng tâm đó. Trong quá trình hội nghị, chúng ta cũng chia sẻ những quan tâm và những nguyên tắc bảo đảm hoà bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải ở Biển Đông./.