Phát biểu khai mạc Hội nghị, đồng chí Nguyễn Văn Đua, Phó Bí thư Thành ủy cho biết: Năm 2007, căn cứ vào ý kiến chỉ đạo và cho phép của Bộ Chính trị khóa X, Thành phố Hồ Chí Minh đã xây dựng Đề án Chính quyền đô thị (Đề án) và tổ chức lấy ý kiến các bộ, ngành Trung ương có liên quan để hoàn thiện Đề án. Đến năm 2009, thực hiện tinh thần nghị quyết của Quốc hội, Thành phố đã triển khai thí điểm không tổ chức hội đồng nhân dân quận, huyện, phường. Và, qua thực tiễn, Ban Thường vụ Thành ủy nhận thấy cần sớm thực hiện Đề án theo hướng tổ chức chính quyền cơ sở với cơ chế tự chủ cao hơn như Nghị quyết của Bộ Chính trị khóa X đã xác định đối với Thành phố Hồ Chí Minh. Hội nghị tập trung phát huy trí tuệ để đóng góp ý kiến nhằm hoàn thiện Đề án một cách thiết thực nhất.

Tiếp đó, đồng chí Trương Văn Lắm, Giám đốc Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh trình bày dự thảo Tờ trình Chính phủ về Đề án và nêu bật những ưu điểm và sự cần thiết của việc triển khai thực hiện Đề án: Trong tương lai gần, để giải quyết các vấn đề lớn của đô thị đặc biệt, việc nghiên cứu xây dựng một mô hình chính quyền đô thị thích hợp sẽ đáp ứng yêu cầu phát triển Thành phố, đồng thời đóng góp kinh nghiệm thực tiễn cho quá trình đổi mới nền hành chính nước ta. Mô hình chính quyền đô thị Thành phố Hồ Chí Minh được xây dựng theo mô hình chuỗi đô thị, nhằm nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước trên địa bàn, phù hợp với đặc điểm, tính chất của đô thị đặc biệt và điều kiện vận hành cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế.

Theo Đề án, mô hình chính quyền đô thị sẽ triển khai thí điểm trên toàn Thành phố, dựa trên cơ sở chính quyền địa phương có 2 cấp (theo quy định hiện hành là 3 cấp) bao gồm cấp thành phố trực thuộc Trung ương và cấp cơ sở. Cơ cấu chính quyền ở mỗi cấp gồm hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân được bầu theo quy định của pháp luật hiện hành. Như vậy, theo đơn vị hành chính hiện hành thì quận, huyện không tổ chức thành cấp chính quyền hoàn chỉnh, mà ở đó chỉ có cơ quan đại diện hành chính của cấp trên. Địa vị pháp lý của mỗi cấp chính quyền là một pháp nhân công quyền, bảo đảm nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm của mỗi cấp chính quyền theo nội dung được phân cấp; phân định rõ 3 loại nhiệm vụ của mỗi cấp chính quyền (nhiệm vụ chung 2 cấp cùng thực hiện, nhiệm vụ riêng của mỗi cấp và nhiệm vụ cấp dưới thực hiện theo cơ chế ủy nhiệm của cấp trên). Trong quá trình hoạt động luôn phải bảo đảm tính tập thể trong lãnh đạo, phát huy cao nhất trách nhiệm và vai trò của cá nhân được phân công khi điều hành và thực hiện công vụ; ở mỗi cấp chính quyền phải tuân thủ, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, của cấp ủy, trên cơ sở các nguyên tắc tổ chức của Đảng.

Trong phần thảo luận, các đại biểu đã thống nhất với chủ trương của Đề án và cho rằng: Điểm đột phá của mô hình chính quyền đô thị sẽ làm thay đổi chức năng, thẩm quyền của các đơn vị sở, ngành của Thành phố. Trong đó, đáng chú ý nhất là sở, ngành không chỉ tham mưu, mà còn thực hiện vai trò quản lý nhà nước, do đó sẽ giảm bớt công việc mà lâu nay phải dồn hết lên Ủy ban nhân dân Thành phố; tổ chức chính quyền hai cấp và thể hiện rõ quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Tại Hội nghị, các đại biểu còn được nghe dự thảo Tờ trình về kết quả giải quyết khiếu nại kỷ luật Đảng đối với đảng viên và công tác cán bộ trong 6 tháng đầu năm 2013.

Phát biểu kết luận Hội nghị, đồng chí Lê Thanh Hải nhấn mạnh: Đề án thí điểm về mô hình chính quyền đô thị của Thành phố xuất phát từ những yêu cầu thực tiễn của quá trình đô thị hóa và trên cơ sở nghiên cứu mô hình này ở nhiều nước. Khi Đề án được triển khai thực hiện sẽ góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý của Nhà nước ở đô thị đặc biệt của đất nước, đồng thời góp phần làm rõ hơn mô hình chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn trong quá trình bổ sung, sửa đổi Hiến pháp năm 1992 và là cơ sở cho việc hình thành Luật Tổ chức chính quyền địa phương sẽ được Quốc hội nghiên cứu và ban hành trong thời gian tới. Đề án đã thể hiện cao nhất đặc điểm của một chính quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, nhất là chính quyền cơ sở; nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của mỗi cấp chính quyền; huy động tối ưu mọi nguồn lực cho sự phát triển bền vững, thúc đẩy việc hình thành đô thị văn minh, hiện đại,… để phục vụ cho nhân dân cả về vật chất lẫn tinh thần ngày càng tốt hơn.

Đồng chí Lê Thanh Hải cho biết, những kết quả đạt được thông qua Hội nghị là hết sức quan trọng, sẽ được tổng hợp và hoàn thiện Đề án, để sớm báo cáo Ban Cán sự đảng Chính phủ cho ý kiến và trình Bộ Chính trị quyết định./.