Ba mươi tư năm trước, vào ngày 7-1-1979, khi các lực lượng vũ trang cách mạng của Mặt trận đoàn kết dân tộc cứu nước Cam-pu-chia, được sự phối hợp và giúp đỡ của quân tình nguyện Việt Nam, tiến vào giải phóng Phnôm Pênh, thành phố này thực sự là một thành phố ma, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Một thành phố không người, không trường học, không bệnh viện, không chợ, không tiền, không nhà băng, không nhà bưu điện…, chỉ có nhà tù và xác chết. Vắng lặng đến rợn người ! Phnôm Pênh khi đó là một “mảnh ghép” của “những cánh đồng chết” với hơn 2 triệu người bị giết hại - hậu quả thảm khốc của 3 năm 8 tháng 20 ngày dưới chế độ diệt chủng tàn bạo mang nhãn hiệu “Cam-pu-chia dân chủ” của bè lũ Pôn Pốt (Pol Pot) I-êng Xa-ry (Ieng Sary) - Khiêu Xam-phon (Khieu Samphan).

Chỉ những ai từng bị đầy ải trong các “công xã” mà thực chất là các công trường lao động khổ sai hoặc các nhà tù dưới thời “Cam-pu-chia dân chủ”, hoặc chứng kiến tận mắt những tội ác mà bè lũ diệt chủng Pôn Pốt - Iêng Xary - Khiêu Xamphon gây ra cho dân tộc Cam-pu-chia, mới thấy hết được ý nghĩa lịch sử mang tính sống còn đối với cả một dân tộc của ngày 7-1-1979.

Phát biểu tại lễ kỷ niệm lần thứ 33 ngày lịch sử này, được tổ chức ngày 7-1-2012 tại thủ đô Phnôm Pênh, Chủ tịch Đảng Nhân dân Cam-pu-chia cầm quyền, Chủ tịch Thượng viện Vương quốc Cam-pu-chia Chia Xim (Chea Sim) đã nhấn mạnh: “Ngày 7-1-1979 là ngày đánh dấu sự hồi sinh dân tộc, là ngày sinh lần thứ hai của mỗi người dân Cam-pu-chia” và “nếu không có ngày 7-1-1979 thì Cam-pu-chia không có những thành quả của ngày hôm nay”. Cam-pu-chia hôm nay được bắt đầu từ hôm qua, từ cái ngày 7-1-1979 lịch sử ấy. Đó là một thực tế lịch sử không ai có thể phủ nhận.

Ba mươi tư năm qua, từ “những cánh đồng chết”, Cam-pu-chia đã hồi sinh, vượt qua nhiều khó khăn, thách thức và đạt được những thành tựu to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, thực sự trở thành một quốc gia hòa bình, phát triển ổn định, có quan hệ hữu nghị với các nước trong khu vực và trên thế giới. Chỉ nhìn vào tốc độ tăng trưởng kinh tế những năm gần đây, có thể thấy Cam-pu-chia phát triển như thế nào. Với tốc độ tăng trưởng bình quân 7,7%/năm trong giai đoạn 2001-2010, Cam-pu-chia đã lọt vào tốp 10 nước có tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm cao nhất của thế giới trong thập niên đầu tiên của thế kỷ XXI. Năm 2011, đất nước có gần 15 triệu dân này đạt mức tăng trưởng 7,1%, đưa thu nhập bình quân đầu người lên gần 1.000 USD.

Ngày 7-1-1979 cũng là ngày lật sang trang mới trong lịch sử thăng trầm của quan hệ Việt Nam - Cam-pu-chia. Đi ngược lại quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước láng giềng, bè lũ Pôn Pốt - Iêng Xary - Khiêu Xamphon, sau khi giành được chính quyền (ngày 17-4-1975), đã phản bội bạn bè, coi Việt Nam là kẻ thù số 1 và xua quân tấn công xâm lược Việt Nam trên toàn tuyến biên giới Tây - Nam những năm 1977 - 1978.

Như vậy, việc Việt Nam đánh bại kẻ thù xâm lược trên biên giới Tây - Nam và giúp các lực lượng cách mạng của Mặt trận đoàn kết dân tộc cứu nước Cam-pu-chia đứng lên lật đổ chế độ Pôn Pốt không chỉ tự cứu mình và cứu nhân dân Cam-pu-chia thoát họa diệt chủng, mà còn đặt dấu chấm hết cho chương đen tối nhất trong lịch sử quan hệ Việt Nam - Cam-pu-chia. Và từ đó, quan hệ đoàn kết, hữu nghị thủy chung trong sáng giữa hai dân tộc Việt Nam - Cam-pu-chia không chỉ được khôi phục mà ngày càng vững mạnh, là cơ sở quan trọng hàng đầu để hai nước cùng hợp tác phát triển. 10 năm làm nhiệm vụ quốc tế tại Cam-pu-chia (1979-1989) với tinh thần vô tư, trong sáng, chấp nhận mọi gian khổ, hy sinh, hết lòng vì sự nghiệp hồi sinh của đất nước bạn, chuyên gia và quân tình nguyện Việt Nam đã để lại những dấu ấn khó quên trong lòng người dân Cam-pu-chia.

Ngày 7-1-1989, trong buổi gặp gỡ chuyên gia Việt Nam chuẩn bị về nước, Chủ tịch Hêng Xom-rin (Heng Samrin) nói: "Tổ quốc và nhân dân Cam-pu-chia đã khắc sâu vào trái tim mình, lịch sử đất nước Cam-pu-chia sẽ mãi mãi khắc bằng chữ vàng công ơn to lớn của các đồng chí chuyên gia, cán bộ, chiến sĩ quân tình nguyện Việt Nam đã hoàn thành thắng lợi nghĩa vụ quốc tế cao cả trên đất nước Cam-pu-chia". Thắng lợi ngày 7-1-1979 là nền móng, là niềm tin để mối quan hệ hợp tác và hữu nghị Việt Nam - Cam-pu-chia không ngừng phát triển. Và ngày 7-1-1979 mãi mãi là một mốc son trong lịch sử quan hệ hai nước./.