Sức sống mới trên đất nước Cu-ba

Khơi thông chính sách

Gần một tháng sau Đại hội VI Đảng Cộng sản Cu-ba, ngày 9-5-2011, Chính phủ Cu-ba đã chính thức ban hành Tập sách “Những nguyên tắc chỉ đạo” chứa đựng nhiều nội dung cải cách trong các hoạt động kinh tế. Tiếp đó, từ ngày 24 đến ngày 26 - 6, tại cuộc họp Hội đồng Bộ trưởng mở rộng, Chủ tịch Cu-ba Ra-un Ca-xtơ-rô (Raul Castro) cũng đã kêu gọi các cơ quan chức năng ưu tiên tìm giải pháp cho “những vấn đề kinh tế phức tạp” của đất nước trong tương lai.

Để cụ thể hóa những chính sách đã được nêu trong văn kiện Đường lối chính sách kinh tế và xã hội, Nhà nước sẽ thiết lập thị trường mua bán nhà ở, cho phép người dân được tự do tham gia mua bán. Cách thức giao dịch, những quy định chế tài và các loại thuế đánh vào việc mua bán bất động sản này sẽ được quy định chi tiết trong các văn bản pháp quy nhằm đưa các nguyên tắc chỉ đạo này đi vào cuộc sống. Các nguyên tắc chỉ đạo cũng nêu rõ Chính phủ Cu-ba sẽ xem xét, nghiên cứu việc cho phép công dân Cu-ba đi du lịch nước ngoài.

Về kinh tế hợp tác, Nhà nước khuyến khích tư nhân thành lập các hợp tác xã kiểu mới hoạt động theo mô hình như một công ty nhỏ và vừa trên tất cả các ngành trong lĩnh vực kinh tế, có sử dụng nhân công lao động trả lương, sản phẩm làm ra được bán trực tiếp cho người tiêu dùng hoặc bán qua thương lái tư nhân và phải tuân thủ theo luật pháp về kinh doanh như các doanh nghiệp, hoàn toàn không có "đầu mối trung gian" của Nhà nước. Các hợp tác xã được phép tự định ra mức lương để trả cho nhân công tùy theo năng suất lao động và sản phẩm làm ra, mức độ cống hiến cho hợp tác xã.

Việc thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển là một trong những giải pháp cơ bản, lâu dài để tái cơ cấu lực lượng sản xuất của Cu-ba. Để thu hút kinh tế tư nhân, Chính phủ Cu-ba quyết định giảm thuế và cho phép nhiều ngành dịch vụ mở rộng phạm vi hoạt động. Với chính sách này, Chính phủ Cu-ba kỳ vọng trong 5 năm tới, thành phần kinh tế tư nhân sẽ đem lại việc làm cho 1,8 triệu người Cu-ba.

Về vấn đề nhà ở cho người dân, Nhà nước Cu-ba sẽ chuyển mục đích sử dụng, đưa các tòa nhà công thành chung cư, bán cho người dân. Chính phủ Cu-ba cũng thông báo sẽ xây dựng khoảng 60.000 căn nhà hàng năm, đồng thời sửa chữa khoảng 500.000 ngôi nhà/năm trong 5 năm tới nhằm từng bước giải quyết vấn đề nhà ở cho người dân.

Các nguyên tắc chỉ đạo cũng đưa ra gợi ý hợp thức hóa việc mua bán xe ô tô và các loại phương tiện khác. Tiếp đó, ngày 1-7-2011, Chính phủ Cu-ba thông báo, sang năm 2012 sẽ nới lỏng các quy định đối với hoạt động mua bán nhà đất và ô tô. Cu-ba cũng cam kết sẽ tạo thuận lợi hơn nữa cho nông dân trong việc giao đất hoang và thúc đẩy chính sách khuyến nông được thực hiện từ năm 2008, những chính sách này hiện nay đã đem lại những kết quả rất tích cực.

Để tạo thuận lợi cho trao đổi tài chính quốc tế, Ngân hàng Trung ương Cu-ba đã quyết định phá giá 8% tỷ giá đồng Pê-xô (Peso) chuyển đổi so với đồng USD và các ngoại tệ khác. Tuy nhiên, Cu-ba vẫn tiếp tục thu thuế 10% đối với đồng USD để bồi thường cho những thiệt hại và rủi ro bởi chính sách bao vây, cấm vận kinh tế của Mỹ trong những năm qua đã gây thiệt hại cho kinh tế nước này.

Trong năm nay, Cu-ba dự định cũng sẽ ban hành Luật Viễn thông nhằm thu hút đầu tư nước ngoài đồng thời xem xét khả năng bán 27% cổ phần tập đoàn viễn thông duy nhất của nước này Etecsa cho nước ngoài, sau khi đối tác của tập đoàn là công ty Telecom của I-ta-li-a đã rút khỏi Cu-ba.

Với trữ lượng dầu lửa ngoài khơi khổng lồ ước tính lên tới 20 tỉ thùng, Cu-ba cũng có chính sách hấp dẫn các nguồn vốn từ bên ngoài để phát triển ngành dầu khí. Một số nghiên cứu cho thấy trữ lượng dầu mỏ của Cu-ba tại vùng Vịnh Mê-hi-cô vào khoảng 5 tỉ đến 9 tỉ thùng dầu trong tổng trữ lượng dầu thô khoảng 20 tỉ thùng của Cu-ba.

Chính phủ Cu-ba tuyên bố cũng sẽ sẵn sàng tiếp nhận những khoản tín dụng nhỏ từ bên ngoài, đặc biệt là của một số nước châu Âu. Trước đây, Cu-ba đã từng lo ngại các khoản tín dụng nước ngoài dành cho tư nhân có thể làm thay đổi bản chất của chủ nghĩa xã hội, hiện nay chính sách này đã có những thay đổi nhất định nhằm phục vụ cho công cuộc cải cách kinh tế - hành chính hiện nay.

Một diện mạo kinh tế mới

Sau khi Chính phủ Cu-ba thông báo danh sách 178 ngành kinh doanh và dịch vụ  mà tư nhân có thể đăng ký tham gia, hiện đã có hơn 309.000 người Cu-ba được cấp phép kinh doanh, trong đó hơn 49.000 người kinh doanh dịch vụ ăn uống.

Khi những khái niệm như “cạnh tranh”, “tiếp thị” và “cơ hội” lần đầu tiên được sử dụng tại Cu-ba, cũng đồng thời báo hiệu kinh tế - xã hội Cu-ba sẽ đứng trước một diện mạo mới, tầm vóc mới, khi các chính sách về kinh tế đã được khai thông.

Những cải cách kinh tế của Cu-ba bước đầu đã mang lại những tín hiệu khá tích cực. Gần đây, Chính phủ Cu-ba đã mời các nhà báo tới thăm các nhà máy quốc doanh và các hoạt động nông nghiệp ở tỉnh miền trung Ciego de Avila, nơi người lao động được trả lương theo sản phẩm. Những người lao động ở đây đã rất hồ hởi và hài lòng cho biết thu nhập của họ đã tăng gấp 2 hoặc gấp 3 so với mức lương hàng tháng trung bình trong cả nước.

Chưa bao giờ các doanh nhân và nhà đầu tư nước ngoài lại quan tâm đến cơ hội làm ăn tại Cu-ba như hiện nay. Ngay từ đầu năm 2011, Mỹ đã tuyên bố sẽ nới lỏng việc kiểm soát du lịch và cho phép người Mỹ chuyển tiền vào Cu-ba. Oa-sinh-tơn cũng đã bắt đầu ban hành giấy thông hành cho phép đi du lịch đến Cu-ba, với chính sách này, hứa hẹn hàng ngàn du khách Mỹ đến Cu-ba hợp pháp mỗi năm. Người phát ngôn Bộ Tài chính Mỹ cho biết 9 công ty điều hành du lịch đã được cấp phép vào tháng 5 năm nay.

Dòng tín dụng nhỏ từ Tây Ban Nha sẽ chảy vào Cu-ba trong năm 2011 và dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng trong các năm tiếp theo. Trong năm 2012, Cơ quan Hợp tác phát triển quốc tế của Tây Ban Nha dự kiến sẽ cung ứng tín dụng 490.000 ơ-rô cho lĩnh vực nông nghiệp Cu-ba. Tây Ban Nha cũng đã đề nghị cung ứng 4 triệu ơ-rô tín dụng cho Cu-ba, với những điều khoản ưu đãi. Liên minh châu Âu (EU) hiện cũng đang bàn thảo về khoản tín dụng 2 triệu ơ-rô dành cho Cu-ba, nhằm hỗ trợ công cuộc cải cách kinh tế ở đây. Bra-xin cũng bày tỏ sẽ giúp đỡ Cu-ba trong việc phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Trung Quốc là đối tác kinh tế lớn thứ hai của Cu-ba, hứa hẹn sẽ là nguồn hỗ trợ lớn nhất cho Cu-ba trong tương lai. Trong chuyến thăm của Phó Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Cu-ba ngày 5-6-2011, Cu-ba và Trung Quốc đã ký kết 10 thỏa thuận hợp tác mới, theo đó, Trung Quốc sẽ hỗ trợ tài chính giúp Cu-ba cải cách kinh tế. Đáng chú ý, Tập đoàn Dầu khí quốc doanh National Petroleum Corp (CNPC) của Trung Quốc vừa trúng thầu dự án mở rộng một nhà máy lọc dầu ở phía nam Thủ đô La Ha-ba-na, trị giá lên tới 6 tỉ USD. Đây là một trong những dự án đầu tư lớn nhất từ trước tới nay tại Cu-ba. Dự kiến, sau khi được mở rộng, nhà máy sẽ có công suất lọc 150.000 thùng dầu/ngày, từ mức 65.000 thùng/ngày hiện nay. Ngoài ra, dự án mở rộng còn đưa nhà máy này trở thành một khu liên hợp hóa dầu và cảng khí hóa lỏng. Hiện phía Trung Quốc đã bắt đầu đưa thiết bị xây dựng phục vụ cho dự án này tới khu vực nhà máy, với mục tiêu khởi động dự án vào năm 2012.

Việc khai thác dầu khí là một trong những chủ trương quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng của Cu-ba. Không chỉ có các công ty dầu khí của Trung Quốc có mặt tại Cu-ba, Vê-nê-du-ê-la cũng hợp tác với phía Cu-ba để xây dựng một nhà máy lọc dầu mới ở thành phố cảng phía bắc của Matanzas, các công ty dầu khí Zarubezhneft, LukOil của Nga, PetroVietnam của Việt Nam… cũng đang tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Cu-ba.

Báo Granma, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Cu-ba khẳng định, thành công của tiến trình cải cách kinh tế ở Cu-ba hiện nay phụ thuộc đa phần vào tính tổng thể của các giải pháp đối với từng vấn đề. Như vậy, con đường phía trước của cách mạng Cu-ba có thể còn đứng trước nhiều khó khăn, thách thức nhưng nhất định tiến trình cải cách kinh tế của Cu-ba sẽ luôn dựa trên các nguyên tắc xã hội chủ nghĩa và bảo đảm rằng trong mọi trường hợp, nền kinh tế của Cu-ba là do người dân lao động làm chủ./.