Quy hoạch vùng chiến lược, phát huy lợi thế địa - kinh tế của tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới

Đi đầu trong công tác quy hoạch

Công tác quy hoạch có vai trò đối với sự phát triển của đất nước, của các vùng kinh tế, cũng như của từng địa phương. Quy hoạch không chỉ thể hiện tầm nhìn, sự bố trí chiến lược về thời gian, không gian lãnh thổ, đưa ra luận cứ và giải pháp để hướng tới mục tiêu phát triển một cách hiệu quả, bền vững, mà còn là công cụ quản lý, cơ sở để các cấp, các ngành và các địa phương trong chỉ đạo, điều hành, xây dựng cơ chế, chính sách, chương trình, kế hoạch và tổ chức thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Quy hoạch có những vai trò chủ yếu sau đối với địa phương: 

Một là, quy hoạch xác định rõ tầm nhìn, mục tiêu phát triển dài hạn của địa phương, giúp các nhà quản lý và cộng đồng địa phương có một hướng đi chung, tránh tình trạng phát triển tự phát, thiếu định hướng.

Hai là, thông qua việc đánh giá tiềm năng và xác định các lĩnh vực ưu tiên, quy hoạch giúp phân bổ hiệu quả các nguồn lực (tài chính, nhân lực, tài nguyên...) vào các dự án, chương trình trọng điểm, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội.

Ba là, quy hoạch tạo ra cơ sở để các sở, ban, ngành, địa phương và cộng đồng cùng nhau phối hợp thực hiện các mục tiêu chung, tránh sự chồng chéo, trùng lặp trong các hoạt động phát triển.

Bốn là, một quy hoạch rõ ràng, minh bạch và khả thi sẽ tạo niềm tin cho các nhà đầu tư, thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước, thúc đẩy sự phát triển kinh tế của địa phương.

Năm là, thông qua phát triển kết cấu hạ tầng, dịch vụ công, quy hoạch góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, tạo ra một môi trường sống tốt đẹp hơn.

Sáu là, quy hoạch cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, bảo đảm sự phát triển bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Bảy là, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, quy hoạch giúp địa phương chủ động ứng phó, xây dựng các giải pháp phòng, tránh và giảm thiểu tác động tiêu cực.

Tỉnh Quảng Ninh có rất nhiều lợi thế nhưng cũng phải đối diện với không ít thách thức để khơi dậy được tiềm năng cho phát triển. Tỉnh đã sớm nhận thấy những định hướng chiến lược trong các quy hoạch cũ không còn phù hợp cũng như những khó khăn, thách thức mới nảy sinh, kìm hãm việc phát huy thế mạnh cho phát triển. Ngày 11-2-2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 80/QĐ-TTg, phê duyệt Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Tỉnh Quảng Ninh trở thành địa phương đầu tiên trong vùng đồng bằng sông Hồng hoàn thành việc lập và phê duyệt quy hoạch tỉnh. Theo đánh giá từ Hội đồng Thẩm định và các chuyên gia, nhà khoa học, đây là một trong những bản quy hoạch mẫu mực, hội tụ đầy đủ trí tuệ, khát vọng phát triển của tỉnh Quảng Ninh. Quy hoạch vừa mang tính kế thừa những định hướng chiến lược đã được xác định từ 7 quy hoạch chiến lược được lập từ 10 năm trước, đồng thời xác định rõ các khâu đột phá trong giai đoạn mới.

Mục tiêu đến năm 2030 xây dựng, phát triển tỉnh Quảng Ninh trở thành tỉnh tiêu biểu của cả nước về mọi mặt; tỉnh kiểu mẫu giàu đẹp, văn minh, hiện đại, nâng cao đời sống mọi mặt của nhân dân; cực tăng trưởng của khu vực phía Bắc; một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện; trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ với tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) bình quân giai đoạn 2021 - 2030 là 10%/năm, GRDP bình quân đầu người đạt 19.000 - 20.000USD.

Định hướng không gian phát triển của tỉnh Quảng Ninh “Một tâm, hai tuyến đa chiều, hai mũi đột phá, ba vùng động lực”, kiến tạo các hành lang giao thông gắn với các hành lang kinh tế, hành lang đô thị, hướng tới xây dựng thành thành phố trực thuộc Trung ương và thúc đẩy liên kết nội vùng, liên kết vùng. Đồng thời, phân công và hợp tác lãnh thổ, bảo đảm các tiềm năng, thế mạnh, lợi thế so sánh, lợi thế cạnh tranh từng địa phương của tỉnh, trong tam giác động lực phía Bắc, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, vùng đồng bằng sông Hồng được phát huy tối đa, bổ sung cùng phát triển… 

Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 xác định một tầm nhìn mới, khẳng định tính chất, vai trò, vị thế mới của tỉnh. Trong đó, ưu tiên tập trung phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”; giải quyết đồng bộ và có hiệu quả các mâu thuẫn, thách thức, nhằm đẩy nhanh tốc độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa, kết hợp chặt chẽ công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp. Đồng thời, tổ chức không gian phát triển hợp lý nhằm bảo đảm mục tiêu liên kết, đồng bộ, phát huy thế mạnh của từng địa phương, của tỉnh; kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế nhanh, bền vững với phát triển văn hóa, con người, xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh... Đây là căn cứ quan trọng để tỉnh tổ chức thực hiện công tác lập quy hoạch đô thị và các dự án đầu tư xây dựng, bảo đảm các quan điểm, nguyên tắc, tuân thủ định hướng phát triển không gian; định hướng hệ thống hạ tầng… Bên cạnh đó, khai thác tiềm năng khác biệt, lợi thế cạnh tranh.

Những kết quả khả quan

Thời gian qua, tỉnh Quảng Ninh thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV (nhiệm kỳ 2020 - 2025) gắn với thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trong bối cảnh có những thuận lợi từ nền tảng đổi mới, phát triển của các nhiệm kỳ trước đan xen với nhiều khó khăn, thách thức mới xuất hiện, phức tạp, nặng nề hơn so với dự báo.

Trong bối cảnh đó, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương, giữ vững ổn định chính trị - kinh tế - xã hội; đổi mới mạnh mẽ tư duy phát triển bền vững, tăng tưởng xanh, bao trùm; tích cực chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”; chủ động, sáng tạo, quyết liệt thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế phù hợp với bối cảnh mới, nhất là ở lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ, đầu tư công và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững, đúng hướng.

Tận dụng thời cơ, cơ hội mới trong “làn sóng” chuyển dịch đầu tư đang diễn ra mạnh mẽ để đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế... tỉnh Quảng Ninh dựa vào 4 trụ cột (kinh tế - xã hội - môi trường - an ninh) và 3 nguồn lực (thiên nhiên - con người - văn hóa) để ưu tiên thực hiện các dự án kết cấu hạ tầng tạo sức lan tỏa lớn, nhất là kết cấu hạ tầng giao thông chiến lược, bảo đảm đồng bộ, hiện đại, tổng thể, thúc đẩy liên kết vùng, nội vùng, gắn với các hành lang phát triển kinh tế nhằm thu hút đầu tư, phát huy dư địa, tiềm năng đất đai; khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân…

Trên tinh thần kế thừa, kiên trì, tuân thủ thực hiện các quy hoạch chiến lược như một chỉ dẫn quan trọng, tỉnh Quảng Ninh định vị những giá trị, cơ hội, cùng thách thức để triển khai các mục tiêu phát triển mới, rút ngắn lộ trình thực hiện các mục tiêu quy hoạch, là tỉnh tiêu biểu của cả nước về mọi mặt, cực tăng trưởng của khu vực phía Bắc. Trong đó, tập trung ưu tiên thu hút đầu tư vào các ngành, lĩnh vực như hệ thống cảng biển, bến cảng đường thủy nội địa, hạ tầng logistics; hạ tầng các khu công nghiệp; khu công nghiệp chế biến, chế tạo ứng dụng công nghệ cao; các khu nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản ứng dụng công nghệ cao; phát triển kết cấu hạ tầng giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường, thương mại, dịch vụ…

Tỉnh tập trung phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, dồn lực cho phát triển các ngành dịch vụ, công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao, công nghiệp thông minh, thân thiện với môi trường và có giá trị gia tăng lớn; tận dụng, phát huy hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú để nâng cao chất lượng, hiệu quả nền kinh tế và đời sống nhân dân, góp phần cấu thành nên 6 giá trị tiêu biểu của tỉnh Quảng Ninh “Thiên nhiên tươi đẹp, văn hóa đặc sắc, xã hội văn minh, hành chính minh bạch, kinh tế phát triển, nhân dân hạnh phúc”.

Với những định hướng, giải pháp được triển khai, đến thời điểm này, nhiều chỉ tiêu chủ yếu của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV đã đạt và vượt kế hoạch đề ra. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh bình quân giai đoạn 2021 - 2024 tăng xấp xỉ 10%, cao hơn tốc độ tăng bình quân hằng năm theo Nghị quyết (năm 2021 tăng 10,12%; năm 2022 tăng 10,26%; năm 2023 tăng 11,03% và năm 2024 tăng trên 8,42%); tổng sản phẩm bình quân đầu người năm sau cao hơn năm trước (năm 2021 đạt 7.337 USD; năm 2022 đạt 8.291 USD; năm 2023 đạt 9.615 USD, năm 2024 đạt 10.272 USD). Cùng với đó, tổng vốn đầu tư toàn xã hội giai đoạn 2021 - 2024 tăng bình quân trên 10%/năm; tốc độ tăng năng suất lao động xã hội bình quân 14,2%/năm.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Quảng Ninh đạt được nhiều kết quả khả quan về phát triển kinh tế - xã hội. Kinh tế tăng trưởng 11,03%; khách du lịch đạt hơn 12 triệu lượt, tăng 16% so với cùng kỳ năm 2024; tổng thu ngân sách nhà nước đạt hơn 30.000 tỷ đồng; bảo đảm an sinh xã hội, các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế có nhiều chuyển biến tích cực; quốc phòng, an ninh được giữ vững.

Giai đoạn 2021 - 2024 tỉnh giữ vững vị trí trong nhóm đầu cả nước về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), Chỉ số cải cách hành chính (Par Index), Chỉ số hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS) và Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công (PAPI).

Những kết quả đạt được cho đến thời điểm này, tỉnh Quảng Ninh có 12 năm liên tiếp (2013 - 2024) nằm trong nhóm 5 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có chất lượng điều hành kinh tế xuất sắc nhất cả nước, đã và đang trở thành một trong những tỉnh đi đầu trong công cuộc đổi mới, sáng tạo của vùng đồng bằng Bắc Bộ, một cực tăng trưởng của khu vực phía Bắc.

Phát huy lợi thế địa - kinh tế cho bứt tốc phát triển giai đoạn tới

Định hướng phát triển tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 tập trung xây dựng nền kinh tế xanh, bền vững, dựa trên ba trụ cột chính: công nghiệp, dịch vụ và du lịch. Tỉnh Quảng Ninh đặt mục tiêu trở thành một trung tâm kinh tế năng động, hiện đại, có vai trò quan trọng trong khu vực, với kết cấu hạ tầng đồng bộ, cải cách hành chính hiệu quả và môi trường đầu tư hấp dẫn. 

Cụ thể, các định hướng chính bao gồm: 

Thứ nhất, chú trọng thu hút đầu tư vào các ngành công nghiệp công nghệ cao, thân thiện với môi trường, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Thứ hai, đẩy mạnh phát triển các dịch vụ tài chính, logistics, thương mại, và các dịch vụ hỗ trợ khác, đáp ứng nhu cầu của các ngành kinh tế mũi nhọn. Tập trung phát triển các sản phẩm du lịch đa dạng, độc đáo, gắn liền với bảo tồn di sản thiên nhiên và văn hóa, hướng tới du lịch xanh, du lịch cộng đồng.

Thứ ba, tiếp tục đầu tư xây dựng và nâng cấp hệ thống giao thông, năng lượng, viễn thông, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Thứ tư, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch, thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đầu tư vào giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển của các ngành kinh tế.

Những định hướng này được cụ thể hóa trong quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050, tạo ra một hành lang chiến lược rõ ràng cho sự phát triển của tỉnh Quảng Ninh. 

Đây cũng là cơ sở để xác định các khâu đột phá, đề án, chương trình trọng điểm thực hiện trong nhiệm kỳ 2025 - 2030. Theo đó, các đột phá trong nhiệm kỳ tới được Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XVI xác định:

Một là, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, có tư duy đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh thu hút và trọng dụng nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xanh, kinh tế số gắn với tăng nhanh quy mô, nâng cao chất lượng dân số và chuyển dịch cơ cấu lao động. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược và cấp cơ sở có bản lĩnh chính trị vững vàng, đủ phẩm chất, năng lực, tư duy mới, uy tín ngang tầm nhiệm vụ trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước.

Hai là, tiếp tục hoàn thiện đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, đa phương thức kết nối liên tỉnh, liên vùng; đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phát triển kinh tế tư nhân, hạ tầng công nghệ để thúc đẩy phát triển kinh tế số, du lịch biển, kinh tế biển, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, phát triển Đặc khu Vân Đồn - đặc khu kinh tế thế hệ mới và cửa khẩu thông minh tại Móng Cái.

Ba là, phát triển nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh, gắn với xây dựng và phát triển công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản, kinh tế đêm, kinh tế đô thị.

Tỉnh Quảng Ninh với phương hướng, mục tiêu: Xây dựng Quảng Ninh giàu mạnh, văn minh, hiện đại, hạnh phúc, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030, trở thành vùng đô thị lớn mang tầm khu vực và quốc tế vào năm 2045, là một trong những đầu tàu kinh tế quan trọng của quốc gia, tự tin, vững vàng, tiến mạnh trong kỷ nguyên phát triển mới.

Từ những kết quả đạt được trong quá trình đổi mới cùng đất nước và những dự định đang được xây dựng, tỉnh Quảng Ninh đang hướng đến trở thành thành phố trực thuộc Trung ương tiêu biểu, giàu mạnh, văn minh, hiện đại, hạnh phúc của cả nước, thiết thực kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, tạo tiền đề vững chắc đến năm 2045, trở thành một trong những đầu tàu thúc đẩy kinh tế quốc gia./.