Cục Hải quan Thành phố Hải Phòng được thành lập từ năm 1955, với chức năng nhiệm vụ: quản lý nhà nước về lĩnh vực hải quan trên địa bàn 4 tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên và Thái Bình. Tổng số cán bộ công chức là 665 người, bao gồm 9 Chi cục Hải quan cửa khẩu, 8 Phòng tham mưu và 1 Đội kiểm soát Hải quan. Từ nhiều năm nay, Hải quan Hải Phòng luôn vượt mọi khó khăn, đoàn kết hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Liên tục là đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua của thành phố Hải Phòng và toàn ngành Hải quan. Đặc biệt, trong thời kỳ đổi mới, Hải quan Hải Phòng đã phát huy nội lực, sáng tạo và áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào quản lý nhà nước về hải quan.

Là một ngành tiếp xúc với khách nước ngoài trong xuất nhập khẩu hàng hóa và xuất nhập cảnh với khách qua cảng Hải Phòng nên việc đổi mới luôn là yêu cầu bức thiết, nhất là trong thời kỳ đổi mới, mở cửa. Ngành Hải quan đã đi đầu trong công tác cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu, thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển, cũng như cho khách nước ngoài thuận tiện ra vào cảng. Ngành đã tích cực cải tiến lề lối, tác phong làm việc, thực hiện thủ tục hải quan một cửa; công khai hóa các hồ sơ giấy tờ khi làm thủ tục hải quan; công khai các địa chỉ liên hệ giải quyết ngay vụ việc khi có vướng mắc; tổ chức các cuộc đối thoại với doanh nghiệp để đề ra những giải pháp tháo gỡ những khó khăn vướng mắc, lắng nghe ý kiến của các đối tác để rút kinh nghiệm đáp ứng yêu cầu nguyện vọng chính đáng của họ… Chính vì vậy, thời gian qua, Hải quan Hải Phòng đã thu hút được trên 3.500 doanh nghiệp đến làm thủ tục hải quan, trong khi chỉ có 600 doanh nghiệp xuất nhập khẩu có trụ sở trên địa bàn Hải quan Hải Phòng quản lý. Nếu trong những năm đầu đổi mới, làm thủ tục xuất nhập cảnh hàng hóa tại Hải quan Hải Phòng có khi phải mất hàng tháng, nay thời gian rút lại chỉ còn vài ngày, nếu thực hiện thông quan điện tử (giải quyết thủ tục qua hệ thống máy vi tính) thì thời gian chỉ là vài giờ. Thực tế cho thấy, đã có một bước tiến bộ vượt bậc về cải cách hành chính ở Hải quan Hải Phòng. Chính điều này đã góp phần tích cực thúc đẩy cho kinh tế Hải Phòng và khu vực phát triển rất nhanh trong điều kiện hội nhập và đổi mới.

Mặt khác, lãnh đạo Hải quan Hải Phòng còn chỉ đạo cho ngành luôn đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ tin học, có nhiều đề tài nghiên cứu khoa học được áp dụng rộng rãi trong toàn ngành mang lại hiệu quả kinh tế cao. Là đơn vị đầu tiên thực hiện chương trình tin học hóa hải quan (chương trình SYDONIA) tháng 7-1995, là một trong hai đơn vị địa phương thuộc Tổng cục Hải quan được Thủ tướng Chính phủ giao thực hiện thí điểm thủ tục hải quan điện tử, từ tháng 7-2005 theo Quyết định số 149/2005/QĐ-TTg và đã chính thức đi vào hoạt động từ ngày 5-9-2005, Hải quan Hải Phòng đã nghiên cứu thành công và đưa vào áp dụng 5 đề tài khoa học cấp ngành, có đề tài đã được giải thưởng Sáng tạo khoa học kỹ thuật Việt Nam, được tặng Bằng Lao động sáng tạo, Huy chương Tuổi trẻ sáng tạo, được Thủ tướng Chính phủ tặng giải thưởng “Quả cầu vàng” lần thứ nhất.

Hiện tại, Cục Hải quan thành phố Hải Phòng có 35 máy chủ, trên 600 máy trạm, 09 chương trình phần mềm, 11 mạng cục bộ (LAN), đường truyền tốc độ cao ADSL nối tất cả các chi cục đến cục và Tổng cục Hải quan. Qua việc giải quyết công việc trên mạng (thông quan điện tử) mọi vấn đề đều công khai, dân chủ, rõ ràng vừa rất nhanh, vừa tránh được nhiều tiêu cực, sách nhiễu và phiền hà.

Trong nhiều năm qua, Hải quan Hải Phòng luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, làm tốt nhiệm vụ quan trọng là: đấu tranh chống buôn lậu và gian lận thương mại. Trong điều kiện đơn vị hoạt động trên địa bàn rộng lớn, có nhiều đầu mối giao thông quan trọng, tình trạng buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa bằng đường biển và gian lận thương mại trong lĩnh vực xuất nhập khẩu hàng hóa qua cửa khẩu diễn ra hết sức phức tạp thì đây là nhiệm vụ rất nặng nề. Bởi khi càng xiết chặt kỷ cương, các đối tượng buôn lậu càng chống đối, phản kháng mạnh mẽ bằng mọi thủ đoạn hiểm ác, xảo quyệt trong đó có cả thủ đoạn viết đơn, thư nặc danh làm mất uy tín và chia rẽ nội bộ các tổ chức Hải quan. Trong những năm qua, đơn vị đã phối hợp chặt chẽ với các lực lượng công an, bộ đội biên phòng, nắm vững tình hình địa bàn, đối tượng, luồng hàng trọng điểm, đề ra những biện pháp đấu tranh, phòng ngừa, ngăn chặn có hiệu quả, điều tra phát hiện, bắt giữ được nhiều vụ gian lận lớn. Chẳng hạn, từ năm 1999 đến năm 2005 đã phát hiện gần 8.000 vụ vi phạm pháp luật hải quan, xử phạt và tịch thu hàng hóa sung công quỹ trị giá trên 50 tỉ đồng. Đến nay, tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại qua cửa khẩu Hải Phòng đã giảm hẳn, tình hình an ninh trật tự trên địa bàn được cơ bản đảm bảo, thu hút được nhiều doanh nghiệp đến làm thủ tục tại Hải quan Hải Phòng.

Đáng chú ý là ngành luôn chú trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ và coi đây là nhân tố quan trọng quyết định hoàn thành nhiệm vụ của mình từ nhiều năm nay. Bước vào thời kỳ đổi mới, Hải quan Hải Phòng đã quản lý, đào tạo được một đội ngũ cán bộ công chức có trình độ, văn minh, lịch thiệp, đáp ứng nhu cầu hiện đại hóa ngành.

Cục Hải quan Hải Phòng năm 1990 chỉ có 16,2% cán bộ công chức có trình độ đại học, cao đẳng; 24,5% có trình độ trung cấp và phần lớn là bộ đội, thanh niên xung phong chuyển ngành, chưa có bằng cấp, nhưng với tinh thần chủ động sáng tạo, bằng các biện pháp tổ chức đào tạo, ngắn hạn, dài hạn, đào tạo tập trung, đào tạo tại chỗ nên đã nhanh chóng có được một đội ngũ cán bộ có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đến nay, đã có 90% cán bộ công chức có trình độ cao học, đại học, cao đẳng; 100% cán bộ công chức được đào tạo nghiệp vụ; 70% sử dụng thành thạo vi tính và khai thác mạng.

Xây dựng Đảng là một mặt công tác được Hải quan Hải Phòng đặc biệt quan tâm. Trong nhiều năm liên tục, Đảng bộ Hải quan Hải Phòng luôn đạt danh hiệu Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, các tổ chức đoàn thể hoạt động tích cực và hiệu quả. Đảng bộ Cục Hải quan Hải Phòng có 21 chi bộ trực thuộc với 364 đảng viên chiếm 55% tổng số cán bộ công chức. Mười năm qua, đảng bộ đã kết nạp được trên 200 đảng viên và luôn được đánh giá là đơn vị dẫn đầu về phát triển đảng viên mới của thành phố Hải Phòng. Thông qua việc sinh hoạt Đảng có hiệu quả, đấu tranh phê bình và tự phê bình cũng như thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ và cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”, công tác Đảng ở đây có ý nghĩa rất quan trọng trong sự nghiệp phát triển của ngành.

Cùng với công tác Đảng, công tác công đoàn ở Hải quan Hải Phòng cũng có nhiều hoạt động nổi bật và thiết thực. Công đoàn Cục Hải quan Hải Phòng (trực thuộc Liên đoàn lao động thành phố Hải Phòng) có 34 tổ công đoàn cơ sở luôn luôn là đơn vị xuất sắc. Công đoàn của Cục đã được tặng thưởng 8 cờ thi đua xuất sắc của Liên đoàn lao động thành phố Hải Phòng và 4 cờ thi đua xuất sắc của Công đoàn Quận Ngô Quyền, Hải Phòng, vì đã hoạt động tích cực, thực sự là tổ chức tập hợp và giáo dục cán bộ, chiến sỹ trong thi đua lao động sáng tạo và tạo được nhiều phong trào khác sôi nổi như văn hóa, thể thao hay công tác từ thiện.

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Cục Hải quan Hải Phòng là một đoàn cơ sở mạnh, (có 12 chi đoàn trực thuộc với 179 đoàn viên) luôn có các phong trào thi đua sôi nổi, thiết thực và hữu ích phục vụ cho công tác nghiệp vụ và lôi cuốn thanh thiếu niên trên địa bàn và con em cán bộ công chức trong cơ quan. Đoàn đã được tặng thưởng 5 bằng khen của Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và nhiều bằng khen của Thành đoàn Hải Phòng và Quận đoàn Ngô Quyền. Cùng với Đoàn Thanh niên, Hội phụ nữ của ngành (có 6 tổ với 155 chị em) cũng có rất nhiều hoạt động sôi nổi và mang lại kết quả thiết thực. Hoạt động của Hội tập trung vào các chủ đề nuôi con khỏe, dạy con ngoan, đảm việc nước giỏi việc nhà và nữ hải quan duyên dáng, thanh lịch. Chính vì vậy, Hội đã được tặng thưởng 2 bằng khen và đạt nhiều giải thưởng trong các cuộc thi phụ nữ duyên dáng, thanh lịch của ngành.

Cùng với những thành tựu nêu trên, Hải quan Hải Phòng còn là đơn vị có phong trào thi đua yêu nước sâu rộng, nhiều năm liên tục dẫn đầu trong phong trào thi đua toàn ngành và khu vực. Trong những năm thực hiện đổi mới, tổ chức Đảng, chính quyền, các đoàn thể quần chúng ở Cục Hải quan Hải Phòng đã đoàn kết, phối hợp chặt chẽ, quán triệt các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và của Ngành về công tác thi đua - khen thưởng, phát động phong trào thi đua sâu rộng trong toàn đơn vị, khơi dậy tinh thần lao động chủ động, sáng tạo, phát huy nội lực trong toàn thể cán bộ công chức, phấn khởi thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Điển hình là các phong trào: “Thi đua Cải cách thủ tục hải quan”; “Phát huy sáng kiến, nghiên cứu khoa học - kỹ thuật”; “Triển khai Luật Hải quan”; “Xây dựng thái độ phục vụ văn minh, lịch thiệp”… Các phong trào này ngày càng được đẩy mạnh, sôi động và đạt nhiều thành tựu do hoạt động khoa học, cụ thể và thiết thực. Để có được phong trào thi đua sôi nổi và lâu bền như thế, việc khen thưởng và phê bình xử phạt luôn được chú ý xử lý công khai, dân chủ, nghiêm minh.

Trong nhiều năm qua, công tác hoạt động xã hội, từ thiện ở Hải quan Hải Phòng được cán bộ, công chức tự giác, nhiệt tình tham gia. Đơn vị đã nhận phụng dưỡng suốt đời 3 bà mẹ Việt Nam anh hùng, xây mới và sửa chữa 12 căn nhà tình nghĩa, tích cực tham gia đóng góp và vận động mọi người tham gia đóng góp các quỹ từ thiện, quỹ xoá đói giảm nghèo, ủng hộ đồng bào bị thiên tai ở cả trong nước và ngoài nước với số tiền hàng tỉ đồng.

Từ năm 1994 đến nay, Cục Hải quan Hải Phòng là đơn vị nhiều năm liên tục hoàn thành vượt mức chỉ tiêu thu nộp ngân sách nhà nước. Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, nhiều mặt hàng giảm thuế, việc hoàn thành mức thu được giao là rất khó thực hiện, nhưng đơn vị đã có nhiều giải pháp tích cực, đã thu vượt mức giao, năm sau cao hơn năm trước, bình quân trong những năm qua là 20% (năm cao nhất vượt đến 22%).

Từ năm 1994 đến nay, Cục Hải quan Hải Phòng đã được tặng nhiều huân chương các loại, cờ luân lưu của thành phố Hải Phòng, Tổng cục Hải quan và Chính phủ; hàng trăm lượt cá nhân, tập thể được nhận bằng khen của Tổng cục Hải quan, của Thành phố Hải Phòng và Cục Hải quan Hải Phòng; nhận giấy khen và danh hiệu chiến sỹ thi đua từ cấp cơ sở đến toàn quốc. Đầu năm 2006, Hải quan Hải Phòng vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

Qua thành tích đã đạt được và những hạn chế trong những năm đổi mới vừa qua, Hải quan Hải Phòng đã rút ra một số bài học kinh nghiệm:

Một là, bám sát nhiệm vụ kế hoạch được giao, các chi cục phối hợp chặt chẽ với phòng, ban tham mưu chức năng xây dựng kế hoạch cụ thể của đơn vị để đoàn kết hợp đồng tổ chức triển khai ngay từ ngày đầu, tháng đầu trong năm nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị.

Hai là, thường xuyên tổ chức tập huấn tại các đơn vị cơ sở để thực hiện nghiêm túc luật pháp của Nhà nước, đường lối chính sách của Đảng, Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Hải quan và Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu sửa đổi để áp dụng vào hoạt động trong giai đoạn mới…

Ba là, luôn luôn đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, duy trì các tổ hướng dẫn nghiệp vụ, tổ giải quyết nhanh các vướng mắc ở các chi cục để kịp thời hướng dẫn và tuyên truyền về luật pháp của Nhà nước, nhất là Luật Sửa đổi một số điều của Luật Hải quan và Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, về thí điểm thông quan điện tử.

Bốn là, sắp xếp bộ máy tổ chức và công tác cán bộ; đào tạo và đào tạo lại để đáp ứng đầy đủ về phẩm chất, trình độ nghiệp vụ, ngoại ngữ, tin học theo yêu cầu cải cách hiện đại hóa hải quan và xây dựng lực lượng hải quan chuyên nghiệp, trong sạch, vững mạnh.

Năm là, chú trọng thực hiện các bước theo lộ trình về hiện đại hóa hải quan, trang thiết bị cho các trụ sở làm việc, các chi cục trực thuộc áp dụng khoa học kỹ thuật, mạnh dạn trang bị thêm và nâng cao tính năng thiết bị máy tính, đường truyền để phục vụ thông quan điện tử - một cách làm mới nhiều khó khăn nhưng hiệu quả thu được sẽ rất cao.