Hoạt động của tổ chức KOICA ở Việt Nam

1. Vài nét về sự ra đời và hoạt động của tổ chức KOICA

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, do bị tàn phá nặng nề, Hàn Quốc trở thành một trong những nước nghèo nhất thế giới. Trong những năm hết sức khó khăn đó, Hàn Quốc chủ yếu phải dựa vào viện trợ nước ngoài. Nhờ có chiến lược phát triển hợp lý, năng động và biết sử dụng hiệu quả nguồn viện trợ, Hàn Quốc đã vươn lên mạnh mẽ, trở thành một trong những “con rồng châu Á” vào thập niên 1990, và hiện nay đã trở thành nền kinh tế lớn thứ 11 trên thế giới. Từ năm 1975, khi nền kinh tế của Hàn Quốc đã phát triển mạnh mẽ và đạt đến trình độ cao, bền vững, Hàn Quốc có điều kiện giúp đỡ, hỗ trợ các nước nghèo hơn để họ phát triển. Chính phủ Hàn Quốc đã chia sẻ với các quốc gia đang phát triển khác kinh nghiệm tái thiết và phát triển của đất nước mình thông qua nhiều tổ chức hoạt động viện trợ như Quỹ Hợp tác Phát triển kinh tế (EDCF), Cơ quan hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA), Phong trào chia sẻ toàn cầu (GCS), Quỹ Bắp quốc tế (ICP),…

Được thành lập vào năm 1991, KOICA là cơ quan thuộc Chính phủ, chịu sự quản lý trực tiếp của Bộ Ngoại giao và Thương mại Hàn Quốc, có nhiệm vụ thực hiện các chương trình viện trợ không hoàn lại cho các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Mạng lưới hoạt động của KOICA có mặt ở những nước nghèo trên hầu hết các châu lục như: châu Á, châu Phi, Mỹ - La-tinh, Khu vực Trung Đông, Đông Âu, Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG),... Hiện nay, có 28 nước có văn phòng đại diện trong số 167 quốc gia được KOICA hỗ trợ.

Từ kinh nghiệm sử dụng nguồn viện trợ nước ngoài hiệu quả của mình trước đây, bên cạnh việc hỗ trợ nguồn vốn, thông qua KOICA, Chính phủ Hàn Quốc đã chia sẻ với các nước đang phát triển kinh nghiệm ở những lĩnh vực: giáo dục, y tế, quản trị công, phát triển nông thôn, công nghệ thông tin, công nghiệp và năng lượng, môi trường, biến đổi khí hậu và các mục tiêu thiên niên kỷ, kỹ năng khắc phục thiên tai và tái xây dựng.

Hoạt động của KOICA được thực hiện dựa trên nhiều hình thức đa dạng, phong phú như: dự án, chương trình đào tạo, chương trình cử tình nguyện viên ra nước ngoài hoạt động, quan hệ đối tác với các tổ chức phi chính phủ, hợp tác đa phương và đánh giá hiệu quả hoạt động,… Có thể thấy, KOICA là một tổ chức hoạt động quốc tế, mang tính chuyên sâu, đa dạng và hiệu quả. Hoạt động hỗ trợ của KOICA được đánh giá dựa trên ba khía cạnh: lĩnh vực đầu tư, hình thức và khu vực hoạt động.

2. Hoạt động của KOICA tại Việt Nam

Văn phòng đại diện của KOICA được thành lập tại Việt Nam ngày 18-07-1994, với mục đích thực hiện các hoạt động hợp tác kỹ thuật và viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Hàn Quốc đối với Việt Nam, tập trung vào năm lĩnh vực sau: xây dựng năng lực và phát triển nguồn nhân lực; nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, đặc biệt là những người dân khu vực miền Trung; phát triển khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa; xây dựng thể chế, chú trọng vào những lĩnh vực liên quan đến chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường; xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội. Ở Việt Nam, KOICA đã đề xuất, giúp đỡ Việt Nam trên nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, giáo dục, y tế, văn hóa, phát triển nông thôn,...

Kể từ khi thành lập đến nay, văn phòng KOICA tại Việt Nam đã có nhiều hoạt động tích cực, đẩy mạnh hợp tác, hỗ trợ cho Việt Nam như: thường xuyên cập nhật thông tin về những mong muốn, đề xuất của Việt Nam nhằm tối đa hóa hiệu quả của các chương trình hợp tác phát triển giữa hai nước, liên tục tăng mức viện trợ, Việt Nam luôn nằm trong nhóm bốn nước nhận viện trợ không hoàn lại lớn nhất của KOICA (1). Năm lĩnh vực ưu tiên hỗ trợ được thực hiện thông qua các hình thức như: tổ chức các khóa đào tạo tại Hàn Quốc cho cán bộ Việt Nam; cử chuyên gia và tình nguyện viên tới làm việc tại các cơ quan của Việt Nam; hợp tác nghiên cứu phát triển; thực hiện các dự án xây dựng trường học, bệnh viện, hệ thống thông tin, cung cấp trang thiết bị; hợp tác với các tổ chức phi chính phủ khác của Hàn Quốc đang hoạt động tại Việt Nam.

Từ năm 1994 - 2004, Hàn Quốc, thông qua KOICA đã viện trợ không hoàn lại cho Việt Nam trên 50 triệu USD, có khoảng 1.624 lượt cán bộ Việt Nam đã được KOICA mời sang Hàn Quốc học tập và tìm hiểu thực tế; KOICA cũng đã cử 157 tình nguyện viên sang Việt Nam hoạt động trong nhiều lĩnh vực như dạy tiếng Hàn, dạy Takewondo và y tế; cử 37 chuyên gia trong một số lĩnh vực như đánh giá, thẩm định các công trình khoa học và dạy nghề sang trao đổi kinh nghiệm với các đối tác Việt Nam; trợ giúp thực hiện 28 dự án về giáo dục, y tế và dạy nghề, trong đó có dự án xây dựng 40 trường học và 5 bệnh viện tại miền Trung, hỗ trợ trang thiết bị cho 12 bệnh viện trong cả nước; giúp xây dựng một trường dạy nghề ở Hà Nội, cung cấp trang thiết bị cho một trường dạy nghề ở Quy Nhơn; xây dựng trường Công nhân Kỹ thuật Việt - Hàn tại Vinh (Nghệ An) trị giá 5 triệu USD. Từ sự thành công của dự án này, phía Việt Nam đã đề nghị Hàn Quốc giúp xây dựng thêm 5 trường công nhân kỹ thuật; hỗ trợ thành lập thị trường chứng khoán ở Việt Nam và hiện đang xúc tiến dự án tăng cường năng lực cho Cơ quan điều phối phòng chống ma túy trực thuộc Bộ Công an Việt Nam; dự án giúp Việt Nam dự thảo luật về Công nghệ thông tin; tiến hành 5 dự án về khảo sát phát triển hệ thống giao thông (2),…

Trong gần 20 năm hoạt động tại Việt Nam, KOICA đã thực hiện tổng cộng hơn 50 dự án trải đều trên các lĩnh vực: công nghệ thông tin, giáo dục - đào tạo, y tế sức khỏe, thể chế hành chính, hạ tầng công nghiệp, phát triển khu vực và môi trường, với tổng mức hỗ trợ đạt 128.960.000 USD, bình quân đạt 6,45 triệu USD/năm. Trong đó, công nghệ thông tin 26%, giáo dục đào tạo 21%, y tế 19%, môi trường 15%, còn lại là các lĩnh vực khác như hạ tầng công nghiệp, thể chế hành chính, phát triển khu vực (3).

Về hỗ trợ các dự án, KOICA đã hỗ trợ rất nhiều cho Việt Nam, trong đó có một số dự án lớn như: Dự án xây dựng Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam với số vốn hỗ trợ 35 triệu USD; Dự án Mở rộng và tăng cường năng lực Trường cao đẳng kỹ thuật và công nghệ Hàn - Việt (tỉnh Nghệ An) với số vốn hỗ trợ là 2,3 triệu USD; Dự án Nghiên cứu tính khả thi của việc xây dựng và cơ khí hóa tuyến đường sắt đôi Hà Nội - Vinh (Nghệ An) với số vốn hỗ trợ là 1,2 triệu USD; Dự án Bệnh viện Đức Phổ (Quảng Ngãi); Bệnh viện Hòa Hiệp (Phú Yên); Công trình đường sắt cao tốc Nha Trang - Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn I,…

Một số dự án do KOICA hỗ trợ cho ngành y tế Việt Nam đã và đang được triển khai có hiệu quả như Dự án Tăng cường năng lực quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm tại Việt Nam với khoản viện trợ không hoàn lại là 500.000 USD; Dự án Tăng cường năng lực xây dựng chính sách và quản lý bảo hiểm y tế tại Việt Nam với tổng kinh phí hỗ trợ 800.000 USD triển khai trong hai năm (2012 -2013).

Dự án Ðầu tư xây dựng Bệnh viện đa khoa Trung ương Quảng Nam, trị giá 35 triệu USD, bằng nguồn viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Hàn Quốc cùng với vốn đối ứng 10 triệu USD của Chính phủ Việt Nam. Bệnh viện đã chính thức đi vào hoạt động tháng 7-2012, đúng vào dịp hai nước tổ chức 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Bệnh viện được trang bị những thiết bị tối tân, hiện đại với quy mô ban đầu là 500 giường bệnh, có nhiệm vụ cung cấp dịch vụ y tế có chất lượng cho người dân ở các tỉnh khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên với hơn 1.000 loại dịch vụ kỹ thuật khám, chữa bệnh và chăm sóc y tế như phẫu thuật điều trị chấn thương sọ não, thoát vị đĩa đệm, phẫu thuật PHACO, phẫu thuật nội soi,… Bệnh viện cũng đã cử 45 bác sĩ sang học tập tại Trung tâm Y khoa thuộc Đại học Hallym, Hàn Quốc nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý, vận hành bệnh viện. Nhân dịp khánh thành Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam, KOICA và địa phương này đã ký kết Bản ghi nhớ về việc thiết lập mối quan hệ hợp tác giữa các trường tiểu học của tỉnh Quảng Nam với các trường tiểu học Hàn Quốc. Đây là hoạt động nằm trong chuỗi dự án tài trợ xây dựng 40 trường tiểu học tại năm tỉnh miền Trung Việt Nam, được Chính phủ Hàn Quốc tài trợ thông qua tổ chức KOICA, trong đó tỉnh Quảng Nam được tài trợ kinh phí xây dựng 10 trường tiểu học. Thông qua tổ chức KOICA, Chính phủ Hàn Quốc tiếp tục hỗ trợ bệnh viện này 5 triệu USD để thực hiện Dự án Hợp tác kỹ thuật trong năm năm (2012 - 2017) nhằm cung cấp thêm trang thiết bị và nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ, tăng cường năng lực quản lý cho đội ngũ bác sĩ và cán bộ lãnh đạo, quản lý để Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam trở thành bệnh viện hạng I với quy mô 1.000 giường bệnh vào năm 2020.

Về chương trình tình nguyện viên, đến nay KOICA đã cử 208 tình nguyện viên sang làm việc với thời gian hoạt động từ một đến hai năm, trong đó có khoảng 100 người hoạt động thường xuyên. Các lĩnh vực hoạt động của tình nguyện viên đa dạng trên nhiều lĩnh vực: tin học, giáo dục (giảng dạy tiếng Hàn), y tế, nông nghiệp (chăn nuôi, lâm nghiệp, trồng rau sạch, thủy lợi, làm vườn, quảng bá sản phẩm,…) và một số lĩnh vực khác. Khi cử tình nguyện viên đến cơ sở, cùng với việc hỗ trợ kèm một số trang thiết bị cho cơ quan tiếp nhận, KOICA đồng thời chịu trách nhiệm toàn bộ về hoạt động cũng như mọi chi phí ăn, ở, sinh hoạt tại địa phương của đội ngũ này.

Dự án Trường Cao đẳng Công nghệ Thông tin Việt - Hàn tại Đà Nẵng được xây dựng bằng nguồn viện trợ không hoàn lại trị giá 10 triệu USD của Chính phủ Hàn Quốc thông qua KOICA vào năm 2007. Ngày 10-8-2012, KOICA tiếp tục đầu tư 5,4 triệu USD để hỗ trợ Dự án “Nâng cấp trường Cao đẳng CNTT hữu nghị Việt - Hàn lên hệ Đại học”. Theo Biên bản thỏa thuận hỗ trợ, trong thời gian bốn năm (2012 - 2016), số tiền 5,4 triệu USD mà KOICA đầu tư sẽ được dùng để xây dựng Trung tâm IT; khu Thí nghiệm, mua sắm trang thiết bị, xây dựng chương trình đào tạo. Trong quá trình này, KOICA sẽ cử tình nguyện viên và chuyên gia Hàn Quốc thường xuyên cùng làm việc với nhà trường.

Bên cạnh việc hỗ trợ Việt Nam dưới các hình thức dự án ODA, chương trình đào tạo tại Hàn Quốc, cử tình nguyện viên, đối tác với các tổ chức phi chính phủ của Hàn Quốc và hỗ trợ khẩn cấp, mới đây, KOICA đã hợp tác với các tổ chức phi chính phủ khác tại Việt Nam. Ngày 24-12-2012, tại Hà Nội, Trưởng đại diện Văn phòng KOICA tại Việt Nam và đại diện của hai tổ chức phi chính phủ (NGOs) Việt Nam là Trung tâm hỗ trợ và chăm sóc sức khỏe dựa vào cộng đồng và phòng chống HIV/AIDs (HHCSC) và Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cộng đồng nông thôn (CCRD) đã ký Thỏa thuận hợp tác. Theo nội dung thỏa thuận, Văn phòng KOICA tại Việt Nam đã phê duyệt hai đề xuất dự án do các tổ chức NGOs này đệ trình, với tổng tài trợ trị giá khoảng 76.000 USD để giúp hai tổ chức này thực hiện một số dự án tại Hải Phòng và Quảng Bình, cũng như thực hiện các hoạt động đề xuất trong năm 2013.

Trung tâm hỗ trợ và chăm sóc sức khỏe dựa vào cộng đồng và phòng chống HIV/AIDs dự kiến cải thiện đời sống của trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDs thông qua việc giúp đỡ các ông bà hiện đang phải một mình chăm sóc các cháu do bố hoặc mẹ, hoặc cả hai bố mẹ đã mất do HIV/AIDs. Còn Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cộng đồng nông thôn sẽ giới thiệu tới người dân các phương thức chăn nuôi mang tính bền vững giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường thông qua áp dụng công nghệ khí sinh học (biogas) và phân bón sinh học. Đây là lần đầu tiên, KOICA mở rộng các hoạt động hỗ trợ của mình tới đối tác là các tổ chức phi chính phủ của Việt Nam. Và đây cũng là hai dự án tiền đề, nếu thành công, KOICA dự kiến sẽ mở rộng quy mô và ngân sách của hình thức hợp tác mới này, nhằm cùng các tổ chức nỗ lực thực hiện sứ mệnh xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam.

Qua gần hai mươi năm hoạt động tại Việt Nam, có thể thấy, hoạt động của KOICA ngày càng được tăng cường về lĩnh vực, quy mô và chất lượng, hiệu quả. Song song với tiến trình phát triển quan hệ ngoại giao và mức độ hợp tác cấp quốc gia, những hoạt động của tổ chức KOICA đã góp phần thúc đẩy việc hiện thực hóa những nỗ lực hợp tác và không ngừng nâng tầm quan hệ của hai nước nói chung, đóng góp thiết thực cho sự phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam nói riêng. Tiềm năng hợp tác của Việt Nam và Hàn quốc trong tương lai rất rộng mở, theo đó, hoạt động của KOICA chắc chắn sẽ ngày càng phát triển và có những đóng góp thiết thực để mối quan hệ và hợp tác Việt - Hàn phát triển lên tầm cao mới./.

Trong hai năm (2012 - 2013), KOICA hỗ trợ Việt Nam 1,5 triệu USD để triển khai Dự án Xây dựng đánh giá chứng chỉ nghề quốc gia với các hoạt động như: cử chuyên gia trao đổi kinh nghiệm, xây dựng, hoàn thiện hệ thống chứng chỉ nghề và tập huấn, đào tạo cho cán bộ Việt Nam tại Hàn Quốc. Trên cơ sở nghiên cứu của các chuyên gia trong việc so sánh, phân tích tình hình và thực trạng của các cơ sở đào tạo nghề ở Việt Nam, đội ngũ chuyên gia Hàn Quốc đưa ra các tiêu chí đánh giá mẫu theo các loại chứng chỉ nghề phù hợp nhất, nhằm giúp Việt Nam thành lập và vận hành cơ quan quản lý đánh giá chứng chỉ nghề cũng như tư vấn các chế tài liên quan. Hệ thống đánh giá chứng chỉ nghề quốc gia được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam quản lý nguồn nhân lực một cách hiệu quả, nâng cao năng lực cho nguồn nhân lực kỹ thuật. Đặc biệt, thông qua sự hỗ trợ cả về vật chất và kinh nghiệm, thông qua các khóa đào tạo ngắn hạn, tập huấn về công tác quản lý đánh giá chứng chỉ nghề, Việt Nam sẽ khắc phục được những hạn chế trong lĩnh vực này và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội đất nước.

--------------------------------------------------

Chú thích:

(1) Bích Vân: Nhịp cầu hữu nghị KOICA, Báo Ảnh Việt Nam, 06-5-2011

(2) Việt Nam luôn đứng đầu danh sách nhận viện trợ của Hàn Quốc, http://www.vietnamembassy-slovakia.vn/vi/vnemb.vn/tin_hddn/ns050801135936

(3) Thông tấn xã Việt Nam: Chính sách đối ngoại của Hàn Quốc, Tài liệu tham khảo hằng tháng, số 12-2007.