Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết, phiên họp thứ 47 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khai mạc trong bối cảnh dịch COVID-19 tái bùng phát và có diễn biến phức tạp hơn. 

Với kinh nghiệm đã có, với sự chỉ đạo trực tiếp của Chính phủ, cả hệ thống chính trị tiếp tục đoàn kết, đồng lòng với tâm thế bình tĩnh, quyết liệt, khẩn trương và tập trung cao độ để khoanh vùng, kiểm soát lây nhiễm, xử lý kịp thời. Cùng với sự hy sinh, dốc lòng, dốc sức của đội ngũ tuyến đầu chống dịch, người dân, cộng đồng xã hội đã nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm, tự giác, chủ động, chung tay, góp sức cùng chính quyền và các đoàn thể trong phòng, chống dịch. 

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, các cơ quan, tổ chức cũng phải nỗ lực thích ứng với tình hình hiện nay để có kế hoạch triển khai và hoàn thành tốt những nhiệm vụ của những tháng cuối năm 2020. Các cơ quan của Quốc hội tiếp tục phối hợp chặt chẽ với nhau, với các cơ quan, tổ chức hữu quan để chủ động điều hành linh hoạt lịch làm việc, bảo đảm các nội dung trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo dự kiến, chương trình phiên họp thứ 47 tiến hành trong 3 ngày để xem xét, cho ý kiến về các dự án Luật Cư trú (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính; Luật Biên phòng Việt Nam (sửa đổi); Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm virus gây ra hội chứng suy giảm hệ thống miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS); Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng (sửa đổi). Đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến về việc ban hành Nghị định về quản lý, sử dụng đất quốc phòng vào hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế của quân đội; Chiến lược phát triển kiểm toán nhà nước đến năm 2030; báo cáo kết quả 3 năm thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chọn 2 vấn đề để chất vấn Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư xung quanh việc phục hồi kinh tế và giải ngân vốn đầu tư công; về biện pháp bảo đảm an sinh xã hội trong phòng, chống dịch, nhất là những gói cứu trợ đã đưa ra. Tuy nhiên, sau khi dịch COVID-19 bùng phát, Chính phủ tập trung phòng, chống dịch, nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định dành thời gian cho các bộ trưởng thực hiện các việc thường xuyên và đột xuất, không tiến hành chất vấn.

Theo Chủ tịch Quốc hội, sau khi cân nhắc nhiều vấn đề, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định không tổ chức chất vấn tại phiên họp thứ 47 này để các bộ trưởng, các cơ quan tập trung giải quyết nhiều vấn đề liên quan đến công tác phòng, chống dịch Covid-19. Dự kiến chương trình phiên họp đã được gửi tới các đại biểu và cơ quan hữu quan với sự thống nhất cao.

Phiên họp thứ 47 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội kéo dài 3 ngày, với nhiều nội dung rất quan trọng, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghiêm túc, tích cực nghiên cứu tài liệu và cho ý kiến sâu sắc về các nội dung.

Ngay sau khi Chủ tịch Quốc hội phát biểu khai mạc, dưới sự điều hành của các Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Đỗ Bá Tỵ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã họp và cho ý kiến vào dự án Luật Cư trú (sửa đổi); nghe báo cáo một số vấn đề lớn về giải trình, tiếp thu chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính; nghe báo cáo về một số nội dung lớn còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Biên phòng Việt Nam… Đây đều là những vấn đề lớn đã được đưa ra tại kỳ họp thứ chín.

Về dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) 

Phát biểu tại phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội đã cho ý kiến lần đầu về dự án Luật Cư trú (sửa đổi). Đây là dự án luật quan trọng liên quan đến việc tiếp tục cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền tự do cư trú của công dân, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin nhằm đổi mới phương thức quản lý dân cư, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi hơn cho công dân và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về cư trú. Do đó, dự án luật nhận được sự quan tâm lớn của đại biểu Quốc hội, cử tri cả nước. Ngay sau kỳ họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo thường trực Ủy ban Pháp luật chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Tư pháp nghiên cứu, tổ chức hội nghị lấy ý kiến, dự kiến nội dung giải trình, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật.

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm nêu ý kiến, điều kiện về thời gian tạm trú theo quy định hiện hành chỉ áp dụng cho các thành phố trực thuộc Trung ương. Đây là rào cản của công dân đang thực sự sinh sống tại các thành phố trực thuộc Trung ương. Quy định này tạo ra sự phân biệt đối xử bất bình đẳng giữa các công dân. Do vậy không nên tiếp tục giữ các quy định này. Việc dùng quy định này để hạn chế số người nhập cư vào các thành phố lớn cũng không hợp lý. Trên thực tế, điều này không hạn chế được người dân di cư vào các thành phố lớn, người dân cũng không cần đăng ký thường trú. Trước đây, người dân phải có đăng ký thường trú mới có quyền mua nhà, nay người dân không cần có thường trú cũng có thể mua được nhà, con cái họ vẫn có thể đi học. Những thủ tục ấy chỉ gây thêm khó khăn cho người dân, thực tế cũng chưa có trường hợp cháu bé nào không được đi học khi không có hộ khẩu.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng nhắc lại quan điểm cần tạo điều kiện thông thoáng nhất, thuận lợi nhất cho người dân về nơi sinh sống, học tập mà vẫn quản lý được. Nhất trí với đề nghị của Chính phủ và Ủy ban Pháp luật, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cho rằng, không thể ngăn dân vào thành phố do điều kiện về thường trú. Cần quản lý theo hướng giảm bớt giấy tờ không cần thiết cho người dân.

Bày tỏ quan điểm ủng hộ chủ trương xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân hoan nghênh Bộ Công an đã có quan điểm rất mới, mạnh mẽ trong cải cách thủ tục hành chính. Theo Chủ tịch Quốc hội, phần lớn các nước trên thế giới đã quản lý bằng thẻ căn cước công dân, số định danh cá nhân. Quyền tự do cư trú, tự do đi lại đã được Hiến pháp quy định. Do đó, cái gì tiến bộ, hiện đại, thuận tiện cho người dân thì phải làm, cần tránh những thủ tục hành chính rườm rà.

Về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính

Ủy ban Pháp luật đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho chỉnh lý theo hướng bổ sung thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động kiểm toán nhà nước và đối với các hành vi cản trở hoạt động tố tụng (khoản 2 Điều 4 dự thảo Luật). Qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với các vấn đề mà Ủy ban Pháp luật báo cáo. Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với việc nâng mức phạt tiền tối đa của 10 lĩnh vực để bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa cũng như yêu cầu quản lý nhà nước; đồng thời lưu ý các cơ quan trong quá trình rà soát, sửa đổi, bổ sung các nghị định xử phạt vi phạm chính trong từng lĩnh vực thì có thể chia nhỏ hơn nữa các lĩnh vực, để tránh tình trạng nói lĩnh vực thì xử phạt rất cao nhưng trong từng lĩnh vực cụ thể thì có khi lại chưa hợp lý, chưa cụ thể. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng tán thành với hướng quy định về thẩm quyền tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính của các chức danh. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng lưu ý bảo đảm sự nhất quán, thống nhất giữa luật này với Luật Phòng, chống ma túy.

Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc cho biết, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ và qua rà soát, Bộ Công an nhận thấy cũng vẫn còn có những điểm cần thiết phải báo cáo để Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng như Bộ Tư pháp nghiên cứu trong quá trình hoàn thiện luật nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn theo từng lĩnh vực. Một số lĩnh vực gây dư luận xã hội dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng về an ninh, trật tự, như "tín dụng đen", vay tiền qua mạng, hoạt động xiết nợ, đòi nợ thuê, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy, tổ chức đánh bạc, dâm ô, quấy rối tình dục… cần có các các mức phạt bảo đảm xử lý nghiêm và phòng ngừa. Cùng với đó, đối với lĩnh vực phòng cháy cần phải nâng mức xử phạt để tạo sự răn đe.

Cho biết thực tiễn hiện nay người dân vẫn còn tiêu tiền mặt là chủ yếu, chưa có quy định bắt buộc tiêu vào tài khoản nên khó áp dụng biện pháp cưỡng chế đối với những người không có nơi cư trú cụ thể ở một địa bàn, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc cho rằng khi đó không có các biện pháp tạm giữ thủ tục hành chính thì sẽ rất khó khăn cho công tác xác minh, áp dụng các biện pháp cưỡng chế nên cần nghiên cứu quy định trong luật nội dung tạm giữ người theo thủ tục hành chính. Ngoài ra, Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc cho biết thêm một số các đơn vị của lực lượng công an có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính nhưng chưa được bổ sung trong Luật như văn phòng cơ quan cảnh sát điều tra cấp Bộ và cấp tỉnh hay giám thị trại giam và giám thị trại tạm giam, chánh thanh tra và trưởng đoàn thanh tra nội bộ của ngành công an… cần thiết phải nghiên cứu để quy định trong Luật.

Về một số vấn đề còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Biên phòng Việt Nam

Qua thảo luận, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với nội dung tiếp thu, chỉnh lý của dự thảo Luật; đánh giá ban soạn thảo đã chủ động, tích cực, có trách nhiệm trong việc xây dựng hồ sơ, tiếp thu nhiều ý kiến đóng góp và có nhiều tài liệu báo cáo, giải trình chất lượng, cụ thể.

Về tên gọi, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, tên gọi Luật Biên phòng Việt Nam là phù hợp với Nghị quyết số 33-NQ/TW của Bộ Chính trị về "Chiến lược Bảo vệ biên giới quốc gia", Nghị quyết số 78/2019/QH14 của Quốc hội về "Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2020, điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2019". Về khái niệm biên phòng Việt Nam, có ý kiến đề nghị cần rà soát kỹ, phân biệt phạm vi điều chỉnh của dự án Luật với Luật Biên giới quốc gia và các luật khác.

Dự thảo Luật đổi tên Chương II thành “Hoạt động cơ bản của biên phòng”. Tuy nhiên, nội dung chỉ tập trung vào nền biên phòng toàn dân, phối hợp thực thi nhiệm vụ biên phòng và hợp tác quốc tế. Do đó, các đại biểu đề nghị cơ bản soạn thảo cần tiếp thu, bảo đảm chặt chẽ, phản ánh đúng nội dung và tên đã được thiết kế.

Liên quan đến lực lượng Biên phòng, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ nêu rõ, các quy định đều được chỉnh lý một cách toàn diện, nhất là quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng Biên phòng, hình thức bảo vệ biên giới… Việc chỉnh lý này là phù hợp, bám sát ý kiến của đại biểu Quốc hội trong việc làm rõ, phân định nhiệm vụ, chức năng của Bộ đội Biên phòng với các lực lượng khác.

Nhất trí với việc bổ sung về chế độ, chính sách với lực lượng Bộ đội Biên phòng, tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ đề nghị, cơ quan soạn thảo cần tiếp tục rà soát các quy định về chức năng, nhiệm vụ của lực lượng này đúng với tính chất, vai trò là lực lượng chuyên trách, nòng cốt, thực thi nhiệm vụ biên phòng, duy trì an ninh, trật tự và thực thi pháp luật ở khu vực biên giới, cửa khẩu.

Đối với công tác phối hợp giữa lực lượng Biên phòng với lực lượng Công an nhân dân trên biên giới, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ đề nghị tiếp tục nghiên cứu, làm rõ các khái niệm, định nghĩa về biên phòng, các quy định về nhiệm vụ và lực lượng thực thi nhiệm vụ biên phòng, chế độ chính sách, vai trò, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị, chính quyền địa phương, nhân dân trong công tác biên phòng, thể chế hóa đầy đủ vị trí, vai trò của Biên phòng, công tác bảo vệ, xây dựng biên giới quốc gia.../.

Thùy Linh (tổng hợp)