Trả lời phỏng vấn kênh truyền hình CNBC, Bộ trưởng Ross cho biết đó dường như là những gì mà Tổng thống Trump đã công bố ngày 01-3 vừa qua. Ông Ross đồng thời bác bỏ những ý kiến cho rằng việc Mỹ nâng mức thuế quan đối với các mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu sẽ đẩy giá cả leo thang, cũng như nguy cơ các nước có các biện pháp trả đũa. Ông nêu rõ bất kỳ đối tác thương mại nào quyết định cắt giảm nhập khẩu từ Mỹ trong các lĩnh vực khác cũng sẽ đều tăng giá và tạo cơ hội cho các nhà xuất khẩu Mỹ. 

Cùng ngày, một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho biết sẽ không có quốc gia nào được miễn trừ trong kế hoạch tăng thuế mới của Tổng thống Trump. Phát biểu với báo giới, quan chức giấu tên cho hay ông Trump đã nói rõ rằng kế hoạch nâng mức thuế được áp dụng "toàn bộ và không có ngoại lệ". Tuy nhiên, Nhà Trắng sẽ cân nhắc một số trường hợp được miễn trừ. 

Trước đó, ngày 01-3, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông sẽ thông qua mức thuế quan mới đối với 2 mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào tuần tới. Việc áp mức thuế nhập khẩu mới đối với 2 mặt hàng kim loại này, 25% đối với sản phẩm thép và 10% đối với nhôm, được cho là một bước đi mới trong nỗ lực thúc đẩy chính sách bảo hộ của Tổng thống Trump. Ngay sau thông báo, giá trị cổ phiếu của các nhà sản xuất thép tại Mỹ đã tăng đáng kể. Song các đối tác thương mại chính của Mỹ đã phản ứng giận dữ sau khi ông chủ Nhà Trắng công bố kế hoạch trên. 

Cựu quan chức Phòng Thương mại Mỹ và hiện là Phó Chủ tịch Viện nghiên cứu chính sách Asia Society, bà Wendy Cutler, cho rằng mức áp thuế đề xuất, cụ thể là 25% đối với sản phẩm thép và 10% đối với nhôm, có thể sẽ làm rung chuyển nền kinh tế Mỹ và "thổi bay" một số lợi ích mà những khoản giảm thuế gần đây đem lại. 

Những lĩnh vực sử dụng thép như sản xuất ôtô, máy bay và đóng tàu thuyền sẽ phải mua nguyên liệu với giá cao hơn, trong khi người lao động trong những ngành này có thể bị mất việc làm do chi phí tăng trong khi doanh thu giảm. 

Các nhà sản xuất ôtô, dầu mỏ và khí đốt cùng nhiều ngành công nghiệp khác ở Mỹ đã kêu gọi Tổng thống Trump không áp đặt các rào cản thương mại mới đối với các mặt hàng kim loại nhập khẩu. Lý do mà họ đưa ra là các rào cản thương mại có thể đẩy giá các mặt hàng này lên cao, đồng thời kéo theo các biện pháp trả đũa thương mại gây tổn hại cho nền kinh tế Mỹ. 

Các nguồn thạo tin cho biết quyết định của ông Trump có thể cũng sẽ vấp phải sự phản đối gay gắt từ đội ngũ cố vấn, trong đó có cố vấn kinh tế cấp cao Gary Cohn vốn nhận định việc tăng thuế nhập khẩu nhôm và thép có thể gây thiệt hại cho ngành công nghiệp Mỹ.

Ngay khi kế hoạch này được công bố, Thủ tướng Canada Justin Trudeau ngày 02-3 chỉ trích kế hoạch của Tổng thống Mỹ là "hoàn toàn không thể chấp nhận", đồng thời cảnh báo nguy cơ chia rẽ kinh tế "nghiêm trọng và đáng kể" đối với cả Mỹ và Canada. Ông Trudeau cũng cho rằng, dựa trên mức độ hợp tác an ninh giữa hai nước, không có lý do gì để khẳng định Canada và các sản phẩm thép và nhôm của nước này có thể là mối đe dọa an ninh đối với Mỹ. 

Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) Roberto Azevedo cũng bày tỏ lo ngại về tuyên bố của ông Trump cho rằng việc nâng mức áp thuế đối với thép và nhôm nhập khẩu là để bảo vệ an ninh quốc gia. Ông Azevedo nhấn mạnh một cuộc chiến thương mại không thuộc lợi ích của bất kỳ quốc gia nào, đồng thời cho biết WTO sẽ theo dõi chặt chẽ tình hình. 

Trong khi đó, Giám đốc điều hành Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC) Arancha Gonzalez bày tỏ quan ngại về nguy cơ xảy ra một cuộc chiến thương mại sau khi Mỹ nâng thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng thép và nhôm. Bà Gonzalez cảnh báo chiến tranh thương mại là cuộc chiến mà không ai giành chiến thắng. 

Chung tâm lý lo ngại, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cảnh báo kế hoạch tăng thuế của Mỹ có thể đe dọa các nền kinh tế Mỹ nói riêng và thế giới nói chung. Theo IMF, động thái của Mỹ làm gia tăng quan ngại về khả năng các nước khác có thể sử dụng cái cớ bảo vệ an ninh quốc gia để biện hộ cho các biện pháp hạn chế nhập khẩu. Thể chế tài chính đa phương này đồng thời hối thúc các nước hợp tác trên tinh thần xây dựng để giải quyết các bất đồng thương mại mà không cần phải đưa ra các biện pháp cứng rắn. 

Phát biểu trước báo giới ngày 02-3, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định Nga cũng như nhiều quốc gia châu Âu đều lo ngại về kế hoạch nâng mức thuế với các mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ trong tuần tới, đồng thời cho biết Moskva đang phân tích tình hình vốn có thể tạo ra những nguy cơ đe dọa tới các mối quan hệ thương mại này. 

Cùng ngày, người phát ngôn của Thủ tướng Đức Steffen Seibert cũng khẳng định Berlin phản đối kế hoạch của Mỹ và cho rằng biện pháp đơn phương này của Mỹ sẽ không giúp ích gì cho việc giải quyết cuộc khủng hoảng thừa trong ngành sản xuất nhôm thép hiện nay. Ông cũng cảnh báo những mức thuế này sẽ gây ra nhiều "hậu quả đau đớn" cho hoạt động trao đổi thương mại quốc tế của ngành sản xuất nhôm thép tại Đức. 

Ủy ban châu Âu (EC) cũng đã ngay lập tức cảnh báo sẽ có những biện pháp đáp trả kế hoạch tăng thuế của Mỹ. Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker cho rằng quyết định của Mỹ rõ ràng là để bảo hộ ngành công nghiệp nội địa. Ông Juncker khẳng định EU sẽ đáp trả mạnh mẽ và tương xứng để bảo vệ các lợi ích của khối, cụ thể là trong những ngày tới sẽ công bố một đề xuất đáp trả Mỹ, phù hợp với quy định của WTO.

Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cũng chỉ trích kế hoạch của Mỹ là "đơn phương" và "không thể chấp nhận." Ông cho rằng ngành công nghiệp sản xuất nhôm và thép của châu Âu sẽ chịu ảnh hưởng lớn nếu kế hoạch của Mỹ được triển khai, trong đó thiệt hại nặng nề nhất sẽ là những tập đoàn lớn như Vallourec và Arcelormittal. Quan chức Pháp cũng cảnh báo nếu Mỹ kiên quyết thực hiện kế hoạch nâng mức thuế thì châu Âu cũng sẵn sàng có những biện pháp đáp trả tương xứng, đồng thời khẳng định châu Âu có sẵn mọi biện pháp cần thiết. 

Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland khẳng định Canada xem bất kỳ hạn chế thương mại nào đối với nhôm và thép của Canada là điều "không thể chấp nhận". Bà Freeland cho rằng bất kỳ rào cản thương mại nào cũng sẽ tác động tới công nhân, các nhà sản xuất và ngành công nghiệp nhôm, thép của cả hai nước, do đó Chính phủ Canada sẽ tiếp tục làm việc với các cấp chính quyền của Mỹ về vấn đề này. 

Từ Mexico, Cố vấn thương mại cấp cao Moises Kalach cảnh báo mức thuế quan đề xuất của Mỹ có thể ảnh hưởng tới tiến trình đàm phán lại Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA, gồm Mexico, Mỹ và Canada). Ông nhấn mạnh việc tăng thuế nhập khẩu đối với thép và nhôm chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới các cuộc đàm phán về quy tắc xuất xứ ôtô, vốn là một trong những bất đồng chưa thể tháo gỡ tại vòng 7 tái đàm phán NAFTA đang diễn ra tại Mexico. Trong khi đó, Hiệp hội ngành thép Canacero cũng kêu gọi chính phủ "lập tức đáp trả tương xứng."

Ủy viên châu Âu phụ trách về thương mại Cecilia Malmström cho rằng quyết định của Mỹ sẽ gây ra những tác động tiêu cực đối với mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương và thị trường thế giới. Bà Malmström cho biết EU sẽ tiến hành tham vấn sớm nhất có thể những quy định về tranh chấp với Mỹ, trong khi EC sẽ giám sát sự tiến triển của thị trường và nếu cần thiết sẽ đề xuất các biện pháp bảo vệ tương thích với các quy định của WTO để bảo toàn sự ổn định của thị trường EU. Liên đoàn giới chủ châu Âu ngành thép (EUROFER) cũng đã ngay lập tức cáo buộc Mỹ lựa chọn gây xung đột thương mại thế giới. 

Phản ứng trước động thái của Mỹ, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh khẳng định thương mại toàn cầu sẽ bị phương hại nếu các nước đi theo cách làm của Mỹ. Phát biểu tại cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh ngày 02-3, bà Hoa Xuân Oánh cũng cho biết Cố vấn kinh tế hàng đầu của Chủ tịch Trung Quốc, Lưu Hạc, đã có các cuộc trao đổi mang tính xây dựng về vấn đề kinh tế với giới chức Mỹ ở Washington. 

Từ London, một phát ngôn viên Chính phủ Anh bày tỏ quan ngại về bất kỳ biện pháp nào có thể gây tác động tới các ngành công nghiệp nhôm và thép của Xứ sở sương mù.

Chung tâm lý lo ngại này, hãng sản xuất xe hơi Toyota của Nhật Bản cảnh báo mức tăng thuế của Mỹ sẽ gây tổn hại tới các nhà sản xuất ôtô và đẩy giá ôtô tại thị trường Mỹ leo thang. Toyota nhấn mạnh 90% lượng thép và nhôm mà chi nhánh hãng này tại Mỹ sử dụng để phục vụ sản xuất là mua tại Mỹ. 

Mức áp thuế đề xuất của Tổng thống Trump cũng gây tâm lý hoang mang tại thị trường sản xuất thép châu Á. Hầu hết các nhà sản xuất thép ở châu Á lo ngại việc Mỹ nâng mức áp thuế đối với thép nhập khẩu sẽ kéo theo các biện pháp trả đũa và đẩy ngành sản xuất thép trên thế giới vào vòng xoáy chiến tranh thương mại. Hàn Quốc - nhà xuất khẩu thép lớn thứ 3 của Mỹ sau Canada và Brazil, cho biết sẽ tiếp tục làm việc với giới chức Mỹ cho tới khi Washington công bố một mức áp thuế cuối cùng. 

Đối với Việt Nam, vốn nằm trong số các nước mà Bộ Thương mại Mỹ đề xuất áp mức thuế quan cao đối với các sản phẩm thép và nhôm xuất khẩu sang Mỹ, Bộ Công Thương Việt Nam đã đề nghị Chính phủ Mỹ cân nhắc kỹ lưỡng việc áp dụng các biện pháp hạn chế nhập khẩu sản phẩm thép và nhôm từ Việt Nam, đảm bảo tuân thủ các quy định của WTO và thông lệ quốc tế, không làm ảnh hưởng tới quan hệ thương mại đang phát triển tốt đẹp giữa hai nước. Bộ Công Thương sẽ tiếp tục theo dõi sát diễn biến vụ việc và đang cân nhắc tất cả các phương án xử lý để đảm bảo quyền lợi chính đáng cho các doanh nghiệp Việt Nam. 

Chưa rõ tác động của quyết định trên ra sao, nhưng ngay sau công bố của Tổng thống Trump, thị trường chứng khoán Mỹ đã đồng loạt lao dốc trong 3 phiên liên tiếp. Quyết định được nhà lãnh đạo Mỹ đưa ra trong bối cảnh Nhà Trắng đang bắt tay vào chiến dịch nâng cấp cơ sở hạ tầng tại Mỹ, mà thép dự kiến là một trong những nguyên vật liệu cần nhập khẩu nhiều. Đây được cho là bước đi mới trong nỗ lực thúc đẩy chính sách bảo hộ của chính quyền Mỹ, song có nguy cơ tiềm tàng tạo ra những cuộc chiến thương mại mới./.