Nhân kỷ niệm 82 năm Ngày thành lập Đảng (3-2-1930 - 3-2-2012), Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị đã có cuộc trao đổi với báo chí về những nội dung liên quan tới Nghị quyết quan trọng này. 

Bí thư Phạm Quang Nghị: Trong quá trình đổi mới đất nước, Đảng ta đã đề ra những chủ trương hết sức đúng đắn, trong đó đặc biệt là coi nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt. Hơn một phần tư thế kỷ thực hiện công cuộc đổi mới, do có những chủ trương, quyết sách đúng đắn, đất nước chúng ta đã đổi thay từng ngày, từng giờ. 

Chúng ta đã gặt hái được những thành công rất ấn tượng trên lĩnh vực xây dựng và phát triển kinh tế. Điều đó thể hiện rõ nét trong cuộc sống, sinh hoạt của từng người, từng gia đình và những đổi thay to lớn của đất nước.

Có rất nhiều những dẫn chứng sinh động, ví dụ như lĩnh vực sản xuất lương thực, từ một quốc gia thiếu lương thực triền miên, thường xuyên phải nhập khẩu, phải xin viện trợ, nhưng nhờ công cuộc đổi mới, Việt Nam đã trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. 

Cũng đất đai ấy, những con người, tài nguyên thiên nhiên ấy, nhưng khi có đường lối đúng, mọi nguồn lực của đất nước mới được phát huy, mới góp phần vào sự giàu mạnh của dân, của nước. 

Về công tác xây dựng Đảng, từ khi thành lập, không một phút giây nào Đảng ta sao nhãng công việc xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức… và thường xuyên quan tâm nhiệm vụ giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên.

Trong Di chúc của Bác Hồ, trước hết là Bác nói về Đảng. Bác nhấn mạnh: "Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân." Nhờ đó, Đảng đã lãnh đạo nhân dân ta giành được những thắng lợi hết sức to lớn. 

Thế nhưng, lần này Đảng coi đây là nhiệm vụ vừa quan trọng, vừa cấp bách đến mức nếu chúng ta không làm thật tốt, không giải quyết thành công những nhiệm vụ này thì sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự sống còn của chế độ. Ý nghĩa, tầm quan trọng của Nghị quyết lần này còn được đặc biệt nhấn mạnh trong diễn văn khai mạc và bế mạc Hội nghị của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. 

Hội nghị Trung ương đã bàn và thông qua một Nghị quyết có ý nghĩa quan trọng như thế, xác định quyết tâm phải làm thật tốt cả hai nhiệm vụ cực kỳ trọng đại: phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt. 

Sau khi Nghị quyết được công bố, thông qua các hội nghị triển khai nhiệm vụ năm 2012, Thành ủy Hà Nội đã chủ động liên hệ đến nội dung của Nghị quyết, giao nhiệm vụ cho các ban xây dựng Đảng xây dựng chương trình, kế hoạch, các biện pháp cụ thể để thực hiện. 

Sắp tới, Bộ Chính trị sẽ thông qua các chỉ thị, kế hoạch thực hiện Nghị quyết. Đảng bộ thành phố Hà Nội chủ động đón nhận Nghị quyết với tâm thế quyết tâm thực hiện rất cao, với mong muốn kêu gọi toàn thể cán bộ, đảng viên của Đảng bộ thành phố và các tầng lớp nhân dân Thủ đô hưởng ứng và quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết này. 

Bí thư Phạm Quang Nghị: Một trong những nội dung được cán bộ, đảng viên và dư luận nhân dân hết sức hoan nghênh trong Nghị quyết Trung ương 4 lần này là quan điểm, thái độ nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật không chỉ nói rõ ưu điểm, thành tích, công lao của Đảng. Điều này rất quan trọng, hiển nhiên, không ai có thể phủ nhận. Không có sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta không có được độc lập tự do như ngày hôm nay. 

Từ đất nước nghèo nàn, lạc hậu, bây giờ nhân dân ta có cuộc sống ấm no, đất nước ta có vị thế được tôn trọng trên thế giới. Nhưng lần này nhân dân hoan nghênh còn ở chỗ, Đảng ta nhìn thẳng vào sự thật và nói rõ những mặt yếu kém, khuyết điểm cần phải nhanh chóng khắc phục, tầm mức quan trọng và cấp bách đến mức là nếu không làm tốt sẽ thách thức vai trò lãnh đạo của Đảng, đến sự tồn vong của chế độ. Đây là sự nhìn nhận, cảnh báo hết sức nghiêm khắc.

Đảng còn thẳng thắn chỉ ra một trong những khuyết điểm rất quan trọng, đó là sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên các cấp. Lâu nay, đôi khi chúng ta cứ nghĩ suy thoái chỉ có ở cấp này, không ở cấp khác, hoặc chỉ ở cơ sở chứ không ở trên cao, nhưng lần này chúng ta đánh giá kể cả một số cán bộ cao cấp. Như thế, vấn đề không còn là yếu kém, khuyết điểm ở mức nhẹ nhàng, bình thường, nên quyết tâm sửa chữa, khắc phục cũng phải rất lớn, nỗ lực phải rất cao và bền bỉ, kiên trì mới có thể làm được. 

Về việc thực hiện, cần nhiều biện pháp, việc làm cụ thể, nhưng trước hết dư luận cán bộ, đảng viên và nhân dân hoan nghênh thái độ nhìn thẳng vào sự thật, dám nói thẳng khuyết điểm hiện có trong Đảng. 

Bí thư Phạm Quang Nghị: Công tác cán bộ là bộ phận quan trọng nhất trong công tác xây dựng Đảng. Nếu cán bộ tốt, đặc biệt là người đứng đầu tốt sẽ tác động quan trọng đến việc thực hiện nhiệm vụ của Đảng nói chung, góp phần nâng cao uy tín của Đảng trong tập thể, nhân dân và nơi người cán bộ đảm nhận công tác. Với nhận thức như vậy, không phải sắp tới chúng ta mới làm mà những năm qua, Đảng bộ thành phố Hà Nội hết sức quan tâm đến công tác cán bộ. 

Một trong những việc Hà Nội đã làm tốt là phát huy dân chủ, dân chủ trong đánh giá, lựa chọn, bố trí cán bộ và công khai hóa việc đó để mỗi người cán bộ tự soi vào mình, căn cứ vào những tiêu chí cấp ủy nêu ra xem mình có xứng đáng để đảm nhận công việc đó chưa. Và theo tinh thần đó, công tác đánh giá cán bộ thời gian tới của thành phố cần được thực hiện theo hướng mở rộng dân chủ hơn nữa, mở rộng đối tượng tham gia đánh giá cán bộ, càng rộng càng tốt.

Chúng ta cần có niềm tin vào đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân. Số đông luôn khách quan, vô tư, trung thực trong nhìn nhận, đánh giá, giúp chúng ta khắc phục, loại bỏ những yếu kém, chủ quan, phiến diện, thậm chí những tư tưởng cục bộ, hẹp hòi, không vì lợi ích chung trong công tác cán bộ. 

Chúng ta cần tiếp tục làm tốt công tác này. Tôi đã gợi ý với các ban xây dựng Đảng, muốn làm tốt công tác cán bộ thì phải tổ chức tốt việc đánh giá cán bộ. Không chỉ cán bộ, đảng viên đánh giá cán bộ mà phải tổ chức để nhân dân tham gia đánh giá cán bộ. Tiêu chí đánh giá cán bộ không nên quá rườm rà, hoặc chung chung. 

Thực ra, người cán bộ nào cũng đang thực hiện nhiệm vụ nhất định trên cương vị của mình. Chỉ cần đưa ra câu hỏi, người đó có làm tốt nhiệm vụ đang làm hay không; người đó có uy tín trước tập thể, trước cán bộ, đảng viên hay không. Uy tín chính là sự phản ánh tổng hợp các tiêu chí của người cán bộ, bao gồm năng lực, trình độ, khả năng quy tụ mọi người, là sự gương mẫu đi đầu... Phẩm chất càng cao thì uy tín càng cao. 

Nếu chúng ta đưa ra quá nhiều tiêu chí nào là văn hóa, bằng cấp, quá trình... những tiêu chuẩn rườm rà, chung chung, cuối cùng cộng điểm lại thấy cán bộ nào cũng giống cán bộ nào, ai cũng đạt yêu cầu cả, đánh giá như vậy không giải quyết được vấn đề gì cả. 

Lâu nay thường sau mỗi nhiệm kỳ chúng ta mới đánh giá cán bộ, xem người đó có bố trí ở công việc hiện tại hay thay đổi. Theo tôi, nhiệm kỳ 5 năm đối với một người là dài, đối với công việc chung của tập thể càng dài. Cho nên bố trí đúng cán bộ thì không sao, nếu bố trí không đúng thì rất ảnh hưởng đến công việc. Vì thế, rất cần và phải rất quyết tâm thực hiện việc đánh giá cán bộ mỗi năm một lần. 

Nếu năm đầu, người cán bộ chưa hoàn thành tốt công việc được giao thì cho một năm nữa thử thách; tập thể giúp đỡ, cá nhân phấn đấu; năm sau đánh giá lại, nếu thấy có cố gắng vươn lên thì cho tiếp tục đảm nhiệm cương vị ấy, ngược lại kết quả vẫn yếu thì kiên quyết phải thay, chứ không chờ hết nhiệm kỳ, hết tuổi. 

Bí thư Phạm Quang Nghị: Đảng ta từ khi ra đời luôn xác định cho mình mục đích tối thượng hay còn gọi là tôn chỉ mục đích: không có gì khác hơn là đem lại tự do cho dân tộc, hạnh phúc cho nhân dân. Đảng là một bộ phận tiên tiến trong nhân dân, từ nhân dân mà ra. Bác Hồ dùng từ rất nôm na, dễ hiểu và rất chính xác, Đảng là “con nòi” của nhân dân, tức là những hạt giống tốt trong nhân dân. 

Đảng muốn xây dựng mình vững mạnh thì phải xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên ở tất cả các cấp, từ tổ đảng, chi bộ cơ sở cho đến Ban chấp hành Trung ương. Và ngoài việc Đảng phải tự thân xây dựng mình thông qua việc thực hiện các nguyên tắc sinh hoạt của Đảng một cách rất nghiêm túc như tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, thường xuyên liên hệ mật thiết với nhân dân… thì chúng ta cũng phải dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng; dựa vào các tổ chức của nhân dân như Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội khác. Chúng ta phải đặt niềm tin vào nhân dân, bởi nhân dân ta là nhân dân cách mạng, rất công minh và sáng suốt. 

Bí thư Phạm Quang Nghị: Tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình là những nguyên tắc có ý nghĩa cốt tử đối với công tác xây dựng Đảng. Nếu chúng ta xa rời, thực hiện không đúng các nguyên tắc này sẽ ảnh hưởng đến năng lực lãnh đạo của Đảng, đến tính tiên phong của Đảng, ảnh hưởng đến sự đoàn kết, thống nhất, sự gương mẫu của từng cá nhân, tập thể. Nghị quyết Trung ương 4 đã thẳng thắn nêu rõ, trong thời quan qua chúng ta thực hiện chưa tốt nguyên tắc tự phê bình và phê bình, nhiều nơi buông lỏng, thực hiện hình thức hoặc còn nể nang, xuê xoa, không đấu tranh phê bình chân thành với nhau. 

Người đảng viên tự nguyện gia nhập Đảng là để tự nguyện tham gia thực hiện mục đích, lý tưởng của Đảng, phục vụ nhân dân. Khi đã tự nguyện gia nhập tổ chức Đảng thì hàng ngày, hàng giờ phải tự kiểm điểm, soi xét, phê bình, tự chỉnh đốn mình. Công việc này đòi hỏi tính tự giác rất cao của mỗi người. 

Nếu chưa tự giác, hoặc chưa thấy hết được những yếu kém, khuyết điểm của bản thân thì rất cần đến sự góp ý phê bình của tập thể và nhân dân. Nhưng phê bình như Bác Hồ nói, phải có tình thương yêu đồng chí với nhau. Phê bình không phải để vùi dập người mình định phê bình, mà là mong muốn người đó trở nên tốt hơn. Tự phê bình đã khó, phê bình cũng không phải dễ nếu chúng ta thực sự muốn làm cho tốt, cho đúng, làm cho có tâm, có tình đồng chí. 

Bí thư Phạm Quang Nghị: Không phải lần này mới xuất hiện những suy nghĩ trăn trở, băn khoăn như vậy. Trước mỗi việc lớn, việc khó có băn khoăn, lo lắng cũng là điều dễ hiểu. Trước đây, trong chống đế quốc, thực dân xâm lược, cũng có những băn khoăn, lo ngại, một đất nước nhỏ bé như chúng ta có thể chiến thắng kẻ thù hùng mạnh để giành độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc? 

Tiếp đến trong thời kỳ đổi mới, cũng có người tin và người chưa tin khi mà sự trì trệ đã diễn ra quá lâu, cơ chế tập trung, quan liêu tiêm nhiễm vào mỗi người, vào bộ máy của chúng ta, liệu có đổi mới được không? Có dám làm kinh tế nhiều thành phần không và có làm lâu dài không? Rất nhiều người nghi ngại, rất nhiều người băn khoăn. Và tương tự như vậy, trong xây dựng Đảng hiện nay, có nhiều người băn khoăn và đặt ra những câu hỏi như trên là điều bình thường, thậm chí là chính đáng. Câu hỏi ấy đồng thời cũng là sự thôi thúc cán bộ, đảng viên chúng ta phải trăn trở, phải suy nghĩ để thực hiện sao cho tốt. 

Tôi nghĩ, không ai nói rằng việc xây dựng, tự chỉnh đốn Đảng là dễ. Nhưng nếu cứ nghĩ rằng việc khó không làm được thì không phải. Càng khó càng phải quyết tâm, phải kiên trì, bền bỉ và phải có nhiều biện pháp. Đồng thời, cũng cần phải hiểu xây dựng, chỉnh đốn Đảng là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài. Mỗi thời điểm, mỗi giai đoạn có những yêu cầu, nhiệm vụ nhất định. 

Không phải chỉ làm một lần là xong. Nghị quyết Trung ương đã đề ra các nhóm giải pháp tự phê bình, phê bình; tổ chức và cán bộ; giáo dục chính trị, tư tưởng; sửa đổi cơ chế, chính sách... Biện pháp nào cũng quan trọng. Tự phê bình hết sức quan trọng, nhưng có những người không tự phê bình thì phải có sự phê bình của tập thể. 

Nếu tự phê bình và phê bình chưa đủ thì phải dùng đến công tác tổ chức cán bộ, phải thay thế, luân chuyển. Đồng thời, phải rà soát lại chế độ, chính sách xem đã hợp lý chưa; cán bộ đã đủ sống bằng đồng lương chưa, nếu chưa thì phải sửa; rồi các biện pháp ngăn chặn sự lợi dụng quyền hạn để tham ô, tham nhũng… Thời gian tới chúng ta phải tập trung triển khai thật tốt các biện pháp đó. 

- Nghị quyết lần này đề cao sự gương mẫu thực hiện của Trung ương. Với cương vị là Ủy viên Bộ Chính trị, người đứng đầu cấp ủy Đảng bộ thành phố Hà Nội, cá nhân đồng chí Bí thư sẽ hưởng ứng Nghị quyết này như thế nào? 

Bí thư Phạm Quang Nghị: Sự gương mẫu của người lãnh đạo, của cấp trên lúc nào cũng cần thiết và yêu cầu, đòi hỏi đó cũng là lẽ đương nhiên. Trong một gia đình, cha mẹ phải gương mẫu trước con cái; người chị, người anh phải gương mẫu trước các em của mình. 

Trong xã hội, tại các cơ quan cũng vậy, người lãnh đạo luôn phải gương mẫu. Là người giữ cương vị phụ trách trong Đảng bộ thành phố, tôi phải tự giác khép mình vào tổ chức, vào kỷ luật của Đảng; tôi luôn hiểu và thực hiện điều đó một cách thường xuyên, liên tục; không chỉ ở cơ quan mà ở mọi nơi, mọi lúc. Sự tự giác, gương mẫu phải thể hiện nhất quán trong công việc, lời nói, hành động và phải được mọi người giúp đỡ, giám sát.