Đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng cao đời sống nhân dân

TCCSĐT- Sau 1,5 ngày (cả ngày 27 và sáng 28-10), Quốc hội thảo luận tại hội trường về tình hình thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2009 và nhiệm vụ của năm 2010; có 64 vị đại biểu và 5 vị bộ trưởng trình bày ý kiến. Theo đánh giá của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Kiên, nhìn chung, các ý kiến phát biểu đã đi vào đúng trọng tâm vấn đề và có tính xây dựng cao.

Đánh giá về kết quả thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2009, hầu hết các ý kiến phát biểu nhận định, phần đánh giá kết quả phát triển kinh tế - xã hội năm 2009 thể hiện qua Báo cáo của Chính phủ là sát với thực tế. Trong lúc nhiều nền kinh tế trong khu vực và thế giới tăng trưởng âm, việc Việt Nam vẫn duy trì được mức tăng trưởng dương là một kết quả tích cực, nhờ sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, sự điều hành và chỉ đạo linh hoạt, kịp thời của Chính phủ. Việc thực hiện thành công 18 trong tổng số 25 chỉ tiêu đặt ra trong năm được coi là thắng lợi trong bối cảnh năm 2009. Cùng với việc ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát và đạt mức tăng trưởng 5,2%, các chính sách an sinh xã hội được thực hiện càng củng cố niềm tin của cử tri và nhân dân.

Bên cạnh những kết quả tích cực, các đại biểu Quốc hội cũng nêu những nguyên nhân và kiến nghị các giải pháp để giải quyết dứt điểm những bức xúc như: tình trạng kẹt xe, ngập nước ở các thành phố lớn; sự lạm thu trong các trường học và sự ra đời quá nhiều trường đại học; tình trạng quá tải ở các bệnh viện lớn; tình hình tội phạm có xu hướng gia tăng, nhất là ở các đô thị lớn; tình hình tai nạn giao thông, khiếu nại, tố cáo đông người vẫn còn đáng lo ngại; tình trạng thất thoát, lãng phí rất lớn trong in ấn, xuất bản danh bạ điện thoại, các loại giấy tờ, quảng cáo…; việc đầu tư còn quá nhiều lãng phí vào một số lĩnh vực trong khi đất nước còn nghèo.

Nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị Chính phủ cần có biện pháp kiểm soát chặt chi tiêu, ngừng các chương trình mục tiêu quốc gia không hiệu quả; xem lại dự án trồng mới 5 triệu ha rừng; thận trọng trong việc xuất nhập khẩu vàng; nghiên cứu đổi mới trong việc điều hành linh hoạt chính sách tỷ giá; tạo lòng tin đối với các nhà đầu tư nước ngoài để tiếp tục thu hút vốn; nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa trong nước, đồng thời tìm cách tăng khả năng thanh khoản trên thị trường; đánh giá hiệu quả của gói kích cầu thứ nhất, dừng ngay hoặc không triển khai gói kích cầu thứ hai, tập trung đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô.

Về vấn đề hỗ trợ hộ nghèo, nhiều ý kiến cho rằng, ở nhiều địa phương đang có tình trạng suy bì và ỷ lại, bởi vậy, về lâu dài, không nên hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật mà nên tập trung vào những vấn đề lớn có tính đột phá, như: xây dựng cơ sở hạ tầng gắn với thay đổi tư duy sản xuất và tiêu dùng của người dân để phát triển bền vững; đầu tư cho nông dân nhiều hơn về những kiến thức cơ bản, để tự họ có thể tự tạo ra nhiều hơn những giá trị về sản xuất nông nghiệp. Mặt khác, cần có chính sách cho vay hỗ trợ lãi suất để nông dân phát triển sản xuất. Những hỗ trợ về tiền mặt nên chọn những đối tượng đặc biệt khó khăn, thiếu đói, chứ không trợ cấp đại trà như thời gian qua.

Về “gói kích cầu” của Chính phủ: Nhiều đại biểu Quốc hội đánh giá cao sự kịp thời và hiệu quả của gói kích cầu của Chính phủ đối với các doanh nghiệp. Tuy nhiên, con số khoảng 20% doanh nghiệp tiếp cận được vốn kích cầu cho thấy có sự thiếu công bằng đối với phần lớn các doanh nghiệp khi các doanh nghiệp này đều đủ tiêu chuẩn vay vốn. Mặt khác, số vốn đến được với nông dân còn quá ít, mặc dù nông dân là đối tượng được ưu tiên thụ hưởng nguồn vốn. Qua đó, nhiều đại biểu đề nghị Chính phủ cần phân tích, làm rõ nguyên nhân của tình trạng trên và có kết luận rõ ràng để tìm ra giải pháp cho năm tới. Đặc biệt, cần quan tâm đến những chính sách đi kèm khi triển khai các gói kích cầu. Về giải pháp, một số đại biểu đề nghị Chính phủ nên dừng gói kích cầu vì giai đoạn khó khăn nhất đã qua.

Quan tâm thị trường nội địa: Đề cập vấn đề phát triển thị trường nội địa và chương trình khuyến khích người Việt dùng hàng Việt, Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng cho biết, thời gian qua Bộ được Chính phủ giao trách nhiệm nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp để đẩy mạnh hơn nữa thị trường nội địa. Đây là một quyết sách đúng đắn, bởi với dân số 85,7 triệu người, Việt Nam là một thị trường rất lớn. Việc quan tâm đến thị trường nội địa cũng là quan tâm đến thúc đẩy sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, đến lợi ích của người tiêu dùng. Chính phủ đã dành khoản kinh phí 51 tỉ đồng phục vụ cho chương trình xúc tiến thương mại nội địa, với mục đích xây dựng và hoàn thiện các cơ chế, chính sách liên quan đến thúc đẩy thị trường nội địa; tuyên truyền về chính sách thúc đẩy nội địa; tạo các nguồn thông tin đến với các doanh nghiệp đầy đủ hơn về nhu cầu của người tiêu dùng trong nước; tổ chức đưa hàng Việt về các khu công nghiệp, vùng sâu, vùng xa. Bộ Công thương đã phê duyệt đề án này và bắt đầu triển khai gói kích cầu thị trường nội địa.

Theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, thời gian qua, nhiều địa phương quan tâm đến thị trường nội địa, đặc biệt là các thành phố lớn. Cùng với đề án phát triển thị trường nội địa, chương trình khuyến khích người Việt dùng hàng Việt cũng là một quyết sách đúng đắn, được sự đồng tình của xã hội. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được giao làm đầu mối triển khai chương trình này là rất phù hợp, bởi đây là một hoạt động xã hội đòi hỏi có sự hưởng ứng của toàn xã hội, với mục đích ưu tiên sử dụng hàng Việt Nam, người Việt Nam có quyền yêu cầu các nhà sản xuất Việt Nam phải bảo đảm chất lượng, giá cả, khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam, chứ không phải chỉ có yêu cầu một phía đối với người tiêu dùng. Ngược lại, đây cũng là trách nhiệm của nhà sản xuất, kinh doanh: muốn người tiêu dùng Việt Nam có thể lựa chọn và sử dụng hàng Việt Nam thì cần tìm cách để nâng cao chất lượng, cải tiến mẫu mã, giảm giá thành..., tạo điều kiện cho người tiêu dùng an tâm lựa chọn sử dụng hàng Việt Nam.

Về vấn đề quy hoạch thủy điện nhỏ ở miền Trung, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng khẳng định, sự phát triển của nhiều công trình thủy điện nhỏ thời gian qua ở miền Trung đều nằm trong quy hoạch, đã có ý kiến tham gia của địa phương, và đều nằm trong sự chỉ đạo của Chính phủ, chứ không phải là ý kiến chủ quan của một bộ, ngành nào. Trong tổng sơ đồ phát triển điện, có các quy hoạch riêng về thủy điện. Những công trình lớn do Chính phủ quy định; những công trình có công suất nhỏ hơn 30MW do địa phương quy hoạch theo sự hướng dẫn của Bộ. Các công trình thủy điện ở miền Trung có thể tận dụng lợi thế của địa phương và với những đặc điểm về địa lý, có thể đáp ứng được chất lượng công trình.

Bảo đảm an sinh xã hội: Một trong những nội dung của Báo cáo Chính phủ được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, đó là việc thực hiện các chính sách về an sinh xã hội cũng như hiệu quả của các chính sách đó. Đánh giá chung về tình hình thực hiện an sinh xã hội thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh, trong bức tranh tổng thể, vấn đề bảo đảm an sinh xã hội đã được thực hiện tốt, mặc dù nền kinh tế còn nhiều khó khăn. Các nước ASEAN và trên thế giới đánh giá cao Việt Nam trong lĩnh vực này.

Tuy nhiên, như vậy không có nghĩa là chúng ta đã hết những hạn chế, khuyết điểm, thiếu sót trong việc thực hiện mục tiêu này. Đánh giá riêng từng mặt, từng chính sách cụ thể thì thấy, có lúc, có nơi, việc này, việc kia được làm chưa tốt, chưa đúng trong quá trình tổ chức thực hiện. Vì thế, như đánh giá của nhiều đại biểu Quốc hội, chất lượng giảm nghèo chưa cao, chưa bền vững, tỷ lệ tái nghèo còn cao, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Nhận thức được điều này, Chính phủ cho rằng, vấn đề giảm nghèo, an sinh xã hội không thể đứng riêng mà phải gắn với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội như: xây dựng nông thôn mới, đầu tư cơ sở hạ tầng, trồng rừng, dạy nghề, tạo việc làm cho nông dân… Cũng với lý lẽ đó, bảo đảm an sinh xã hội không phải là vấn đề ngắn hạn mà là mục tiêu dài hạn. Tuy nhiên, trong đó vấn đề giảm nghèo phải được quan tâm, thực hiện trước tiên trong rất nhiều vấn đề thuộc về an sinh xã hội.

Trong chỉ đạo, điều hành cũng như trong kế hoạch công tác hằng năm của Chính phủ, vấn đề bảo đảm an sinh xã hội luôn được thể hiện nhất quán với hệ thống chính sách khá đầy đủ, đặc biệt là có riêng một chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo. Về cơ bản, hệ thống chính sách đó đã giúp cho dân nghèo và những đối tượng thuộc nhóm yếu thế trong xã hội được tiếp cận những điều kiện cơ bản, nhất là về ăn ở, khám chữa bệnh, học hành, đi lại, việc làm, thông tin, trợ giúp pháp lý… Nhà nước cũng đã dành nguồn lực đáng kể trong điều kiện ngân sách còn khó khăn để chi cho công tác bảo đảm an sinh xã hội (trên 22.000 tỉ đồng).

Về việc tiếp tục thực hiện kích cầu để hỗ trợ về đầu tư, giãn thuế..., Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Hồng Phúc cho biết, tổng gói kích cầu đã thực hiện là 145.600 tỉ đồng (tương đương 8 tỉ USD). Đối với Việt Nam, đây là con số lớn. Với số tiền đó và được đưa ra kích cầu trong một thời gian ngắn, theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế trong, ngoài nước và bản thân Bộ Kế hoạch và Đầu tư, gói kích cầu đã phát huy tác dụng, làm cho chỉ tiêu tăng trưởng không ngừng tăng lên qua từng quý. Gói hỗ trợ đầu tư chung đã huy động khoảng trên 90.000 tỉ đồng, giải quyết được phần nào các nhu cầu trước mắt là phát triển cơ sở hạ tầng (giao thông, thủy lợi), dẫn đến tỷ trọng tăng trưởng của ngành công nghiệp, xây dựng rất lớn, kéo theo việc tăng trưởng cho ngành sản xuất vật liệu xây dựng, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động trong ngành xây dựng.

Gói hỗ trợ về miễn, giảm thuế khoảng 28.000 tỉ đồng đã đến được với hầu hết các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như bà con vùng dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa…

Về gói hỗ trợ về lãi suất 18.000 tỉ đồng, tuy có nhiều đánh giá khác nhau, nhưng Bộ Kế hoạch và Đầu tư vẫn cho rằng, về tổng thể, đó vẫn là gói kích cầu hiệu quả, được áp dụng chủ yếu cho các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa. Tuy nhiên, một số gói kích cầu còn chậm, chưa đến được đúng đối tượng do nhiều lý do, trong đó có lý do về thủ tục rườm rà. Trong thời gian tới, một số phần của gói kích cầu sẽ vẫn tiếp tục được thực hiện: hỗ trợ về đầu tư, giãn thuế…; đồng thời, sẽ xem xét lại một cách cẩn trọng gói kích cầu về hỗ trợ lãi suất.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã có kiến nghị Chính phủ giao cho Ngân hàng Nhà nước sẽ ban hành nghị định về chính sách tín dụng cụ thể và ưu đãi cho nông nghiệp, nông dân và nông thôn, không hỗ trợ trong 1-2 năm mà sẽ phải hỗ trợ lâu dài. Tuy nhiên, để hỗ trợ cho nông nghiệp, nông thôn thì không thể cào bằng, mà trên tinh thần tạo sự ổn định, lâu dài cho các đối tượng này.

Về vấn đề cơ cấu lại nền kinh tế, Bộ trưởng Võ Hồng Phúc cho biết, Chính phủ đã giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng đề án để cơ cấu lại nền kinh tế. Trên thực tế, vấn đề cơ cấu lại hay tái cơ cấu thì cũng là việc điều chỉnh lại nền kinh tế, vấn đề mà lâu nay vẫn được đề cập tới rất nhiều trong các tài liệu, báo cáo, và vẫn đang được thực hiện ở từng ngành, từng lĩnh vực, từng địa phương. Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề rất lớn, đòi hỏi phải có nhiều thời gian để xem xét một cách thấu đáo. Dự kiến, vào khoảng tháng 11, 12 tới, Bộ sẽ có báo cáo trình Chính phủ thông qua, sau đó sẽ trình Quốc hội./.