Tiếp nối thành công của đề án “Tiếp tục hỗ trợ hoạt động sáng tạo tác phẩm, công trình văn học nghệ thuật, báo chí ở Trung ương và các Hội Văn học nghệ thuật địa phương; hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao ở các Hội Nhà báo địa phương giai đoạn 2016 – 2020”, ngày 08/4/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 558/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình hỗ trợ hoạt động sáng tạo tác phẩm, công trình văn học nghệ thuật, báo chí ở Trung ương và các Hội Văn học nghệ thuật địa phương; hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao ở các Hội Nhà báo địa phương giai đoạn 2021 – 2025”. Kinh phí hỗ trợ thực hiện Chương trình được bố trí từ nguồn ngân sách Nhà nước căn cứ vào mục tiêu, nội dung và nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và các nguồn vốn huy động hợp pháp khác. Về mặt thành công có thể thấy, chương trình đã mang đến sự động viên, khích lệ lớn đối với hội viên, giúp hội viên, nhà báo có thêm điều kiện tìm tòi, phát hiện và xây dựng các tác phẩm báo chí chất lượng cao phục vụ công chúng; đoàn kết, gắn bó, thu hút hội viên tích cực tham gia các hoạt động xây dựng tổ chức hội. Bên cạnh đó, các cấp hội trong cả nước được hỗ trợ kinh phí trong tác nghiệp, các nhà báo có thêm kinh phí, điều kiện thâm nhập thực tế viết bài. Các tác phẩm được hỗ trợ kinh phí có điều kiện đi sâu hơn vào những đề tài cách mạng, kháng chiến, lịch sử dân tộc và các lĩnh vực của sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phản ánh về đời sống, các điển hình tiên tiến, nhân tố mới ở mọi vùng đất nước, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.Tuy nhiên trong quá trình tổ chức thực hiện chương trình đã bộc lộ một số hạn chế cần được khắc phục kịp thời. Trước hết có thể thấy còn thiếu các lớp tập huấn kỹ năng sáng tạo tác phẩm báo chí chất lượng cao từ nguồn ngân sách để các hội viên, nhà báo, đặc biệt là những hội viên ở những tỉnh khó khăn có điều kiện tiếp cận thêm những nội dung và kỹ năng làm báo hiện đại. Bên cạnh đó, ngân sách nhà nước hỗ trợ kinh phí sáng tạo tác phẩm báo chí chất lượng cao đối với hội nhà báo các địa phương trong cả nước là hơn 27 tỷ đồng. Tuy nhiên, một số cấp hội không được phân bổ kinh phí, một số cấp hội được phân bổ kinh phí nhưng không giải ngân hết. Những tồn tại, hạn chế nêu trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân quản lý. Tiếp cận dưới góc độ quản lý báo chí truyền thông cần phải tiếp tục nghiên cứu cụ thể hơn để tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, hỗ trợ sản xuất báo chí chất lượng cao cũng như xây dựng thêm các tiêu chí phân bổ kinh phí đảm bảo khoa học và công bằng hơn nữa; thuyết minh, giải trình chi tiết với các cơ quan quản lý Nhà nước làm cơ sở trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định hỗ trợ báo chí chất lượng cao.

Một số thành công trong quản lý chương trình

Thứ nhất, về mặt chủ thể:

Các chủ thể quản lý Chương trình hỗ trợ báo chí chất lượng cao của Hội Nhà báo Việt Nam đã phát huy vai trò của mình qua nhiều hoạt động cụ thể:

Hội Nhà báo Việt Nam: Đóng vai trò chính trong việc xây dựng và triển khai chương trình, Hội Nhà báo Việt Nam đã thiết lập các mục tiêu cụ thể và kế hoạch hành động để nâng cao chất lượng báo chí. Họ tổ chức các cuộc họp định kỳ để đánh giá tiến độ thực hiện chương trình, đồng thời điều chỉnh các hoạt động để phù hợp với nhu cầu thực tiễn của báo chí hiện nay.

Các Ban chuyên môn và Chi hội: Các ban chuyên môn và chi hội trực thuộc Hội đã tham gia tích cực vào việc phát triển nội dung đào tạo cho các nhà báo. Họ cũng đảm nhận việc triển khai các khóa bồi dưỡng, hội thảo và tập huấn, nhằm đảm bảo rằng nhà báo có đủ kỹ năng cần thiết để hoạt động hiệu quả trong lĩnh vực của họ.

Đối tác quốc tế và tổ chức phi chính phủ: Hợp tác với các tổ chức quốc tế đã giúp tăng cường năng lực cho chương trình. Các tổ chức này cung cấp kiến thức, kinh nghiệm và hỗ trợ tài chính cho các hoạt động bồi dưỡng, nâng cao chất lượng báo chí. Chương trình đã tổ chức các buổi hội thảo và tọa đàm với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế, từ đó tạo ra cơ hội học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm.

Tất cả các chủ thể này đã phối hợp chặt chẽ và phát huy tối đa vai trò của mình, từ đó đảm bảo Chương trình hỗ trợ báo chí chất lượng cao đạt được những thành công đáng kể trong thời gian qua.

Thứ hai, về mặt đối tượng:

Cơ quan báo chí: Các cơ quan báo chí tham gia chương trình cũng đóng góp bằng cách triển khai các sáng kiến mới, thử nghiệm các mô hình báo chí hiện đại và công bố các tác phẩm chất lượng cao. Họ thường xuyên báo cáo về kết quả thực hiện và chia sẻ những bài học kinh nghiệm, giúp nâng cao hiệu quả của chương trình.

Nhà báo và phóng viên: Vai trò của các nhà báo và phóng viên trong việc thực hiện chương trình cũng rất quan trọng. Họ chủ động tham gia các khóa đào tạo, áp dụng các kiến thức mới vào công việc của mình và sáng tạo ra những sản phẩm báo chí chất lượng cao. Sự đóng góp của họ không chỉ nâng cao chất lượng nội dung mà còn tạo ra sự đổi mới trong phong cách làm báo.

Thứ ba, về nội dung quản lý:

Nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho nhà báo: Thông qua các khóa đào tạo và hội thảo, chương trình đã trang bị cho nhà báo những kỹ năng viết, biên tập, và sử dụng công nghệ thông tin hiện đại. Điều này giúp cải thiện chất lượng bài viết và làm phong phú thêm nội dung báo chí.Các khóa đào tạo và hội thảo được tổ chức thường xuyên, tập trung vào các chủ đề như viết tin tức, điều tra phỏng vấn, biên tập nội dung số và truyền thông đa phương tiện. Những kỹ năng này không chỉ giúp nhà báo nâng cao chất lượng tác phẩm của họ mà còn giúp họ tự tin hơn trong việc xử lý các tình huống khó khăn trong thực tiễn báo chí. Chương trình cũng đã mời các chuyên gia từ nước ngoài để chia sẻ kinh nghiệm, góp phần làm phong phú thêm kiến thức cho các nhà báo Việt Nam.

Khuyến khích sáng tạo nội dung: Chương trình đã thúc đẩy sự sáng tạo trong báo chí bằng cách khuyến khích các nhà báo đề xuất những đề tài mới, đặc biệt là trong các vấn đề xã hội nóng bỏng. Nhiều tác phẩm báo chí phản ánh sâu sắc thực tiễn đời sống và có giá trị thông tin cao đã được xuất bản.Chương trình đã khuyến khích các nhà báo đề xuất các đề tài mới, đặc biệt liên quan đến các vấn đề xã hội, môi trường và phát triển bền vững. Các tác phẩm được thực hiện dưới sự hỗ trợ của chương trình thường có tính phản ánh sâu sắc thực tiễn đời sống, và nhiều bài viết đã tạo được tiếng vang trong xã hội, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về các vấn đề quan trọng.

Tăng cường hợp tác quốc tế: Hội Nhà báo Việt Nam đã thiết lập mối quan hệ hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế, như UNESCO, qua đó học hỏi và áp dụng những mô hình báo chí tiên tiến, đồng thời mở rộng mạng lưới giao lưu giữa các nhà báo trong nước và quốc tế.Hội Nhà báo Việt Nam đã thiết lập mối quan hệ hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế như UNESCO và các hiệp hội báo chí khu vực. Các hoạt động hợp tác này không chỉ giúp Việt Nam tiếp cận các chuẩn mực báo chí quốc tế mà còn mở rộng cơ hội giao lưu, học hỏi giữa các nhà báo trong và ngoài nước. Chương trình cũng đã tham gia vào các diễn đàn quốc tế, từ đó nâng cao vị thế của báo chí Việt Nam trên trường quốc tế.

Cải thiện kết cấu hạ tầng cho báo chí: Chương trình đã giúp các cơ quan báo chí nâng cấp công nghệ và cơ sở vật chất, từ đó cải thiện quy trình sản xuất và phát hành thông tin, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của công chúng.

Xuất bản các tác phẩm chất lượng cao: Chương trình đã hỗ trợ việc công bố nhiều tác phẩm báo chí chất lượng, góp phần nâng cao uy tín của báo chí Việt Nam trên trường quốc tế. Những bài viết này không chỉ mang tính thời sự mà còn có giá trị nghệ thuật và học thuật, tạo nên một nền tảng vững chắc cho báo chí nước nhà.Những tác phẩm này không chỉ có giá trị về thông tin mà còn thể hiện tính nghệ thuật và học thuật cao. Một số tác phẩm được đưa vào các cuộc thi báo chí trong và ngoài nước và đã giành được giải thưởng cao, khẳng định chất lượng và sự sáng tạo của báo chí Việt Nam.

Thứ tư, về các phương thức:

Các phương thức quản lý Chương trình hỗ trợ báo chí chất lượng cao của Hội Nhà báoViệt Nam đã phát huy vai trò của mình qua những cách thức cụ thể sau:

Phương thức mệnh lệnh - hành chính: Phương thức này được áp dụng để thiết lập các quy định và chỉ tiêu cụ thể cho chương trình. Hội Nhà báo Việt Nam đã đưa ra các chỉ đạo rõ ràng về các hoạt động cần thực hiện, giúp đảm bảo mọi thành viên và cơ quan tham gia đều nắm bắt được mục tiêu và quy trình thực hiện. Sự rõ ràng trong chỉ đạo đã góp phần tăng cường tính kỷ luật và trách nhiệm trong công việc.

Phương thức kinh tế: Bằng cách áp dụng các biện pháp kinh tế, như khuyến khích các cơ quan báo chí đầu tư vào công nghệ mới và phát triển nội dung chất lượng cao, chương trình đã tạo ra động lực tài chính cho các tổ chức tham gia. Các giải thưởng và hỗ trợ tài chính cho những tác phẩm xuất sắc đã khuyến khích sự cạnh tranh lành mạnh và nâng cao chất lượng báo chí.

Phương thức giáo dục thuyết phục: Thông qua việc tổ chức các khóa đào tạo và hội thảo, chương trình đã sử dụng phương thức giáo dục để nâng cao nhận thức và kỹ năng của các nhà báo. Những buổi tập huấn này không chỉ cung cấp kiến thức chuyên môn mà còn khuyến khích tinh thần tự học và sáng tạo, từ đó hình thành một đội ngũ nhà báo chất lượng.

Ngoài ra, việc hợp tác với các tổ chức quốc tế và các chuyên gia trong lĩnh vực báo chí đã tạo ra một môi trường học tập phong phú. Điều này giúp các nhà báo tiếp cận các xu hướng và kỹ thuật báo chí hiện đại, cũng như chia sẻ kinh nghiệm từ các nền báo chí phát triển hơn.Các cơ chế giám sát và đánh giá liên tục được áp dụng để theo dõi tiến độ và kết quả của chương trình. Qua đó, Hội Nhà báo có thể điều chỉnh các hoạt động của chương trình kịp thời để đạt được hiệu quả tối ưu, đồng thời khuyến khích các đối tượng tham gia phản hồi về những gì đã thực hiện và những gì cần cải thiện.

Các phương thức này không chỉ giúp quản lý chương trình một cách hiệu quả mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững của báo chí chất lượng cao tại Việt Nam

Một số hạn chế trong quản lý chương trình

Thứ nhất, các chủ thể quản lý chương trình hỗ trợ báo chí chất lượng cao của Hội Nhà báo Việt Nam còn gặp một số hạn chế như sau:

Thiếu năng lực và kinh nghiệm: Một số chủ thể quản lý có thể thiếu kinh nghiệm trong việc triển khai các chương trình lớn, dẫn đến khó khăn trong việc thực hiện các kế hoạch đề ra. Họ có thể cần được đào tạo thêm về quản lý dự án và phát triển chương trình để nâng cao hiệu quả.

Khó khăn trong việc phối hợp: Việc phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức và đơn vị liên quan đôi khi chưa chặt chẽ, gây ra sự chậm trễ trong tiến trình thực hiện và nghiệm thu các tác phẩm báo chí. Sự không đồng bộ trong công tác quản lý có thể ảnh hưởng đến chất lượng chương trình.

Chưa có cơ chế đánh giá hiệu quả rõ ràng: Hiện tại, có thể còn thiếu các tiêu chí đánh giá cụ thể và khách quan để đo lường hiệu quả của chương trình. Điều này gây khó khăn trong việc xác định các lĩnh vực cần cải thiện và phát triển.

Phản hồi từ cộng đồng báo chí chưa đầy đủ: Các chủ thể quản lý có thể chưa thu thập đủ phản hồi từ các nhà báo và cơ quan báo chí về hiệu quả của chương trình. Sự thiếu thông tin này có thể dẫn đến việc không nhận diện đúng các vấn đề tồn tại trong quá trình thực hiện.

Áp lực từ môi trường bên ngoài: Các chủ thể quản lý cũng phải đối mặt với áp lực từ các yếu tố bên ngoài như thay đổi chính sách, công nghệ mới, và xu hướng tiêu dùng thông tin. Điều này đòi hỏi họ phải liên tục cập nhật và điều chỉnh chương trình để phù hợp với thực tế.

Những hạn chế này có thể được khắc phục thông qua việc đào tạo, cải thiện cơ chế phối hợp và đánh giá, cũng như tăng cường sự tham gia của cộng đồng báo chí để xây dựng một chương trình hiệu quả hơn

Thứ hai, về nguồn lực: Một trong những hạn chế lớn nhất là nguồn lực tài chính và nhân lực không đủ để đáp ứng nhu cầu bồi dưỡng nghiệp vụ cho tất cả nhà báo. Điều này có thể làm giảm tính hiệu quả của chương trình trong việc nâng cao chất lượng báo chí.Sự tham gia không đồng đều: Không phải tất cả các cơ quan báo chí đều tham gia tích cực vào chương trình. Một số tổ chức có thể thiếu động lực hoặc không nhận thấy lợi ích rõ ràng từ việc tham gia, dẫn đến sự thiếu đồng đều trong chất lượng và số lượng các tác phẩm báo chí được sản xuất. Bên cạnh đó còn tồn tại một số khó khăn trong việc đánh giá và nghiệm thu: Quá trình xét duyệt và nghiệm thu các tác phẩm báo chí có thể gặp khó khăn, như việc thiếu tiêu chí rõ ràng hoặc quy trình chưa minh bạch. Điều này có thể dẫn đến việc các tác phẩm xuất sắc không được công nhận hoặc hỗ trợ kịp thời. Độ phổ biến chưa cao: Mặc dù đã có nhiều nỗ lực truyền thông, nhưng không phải tất cả các nhà báo và cơ quan báo chí đều nắm rõ thông tin về chương trình. Sự thiếu phổ biến này có thể ảnh hưởng đến mức độ tham gia và hưởng lợi từ chương trình. Thách thức từ công nghệ mới: Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và truyền thông đã tạo ra những thách thức mới cho báo chí. Chương trình cần phải điều chỉnh để đáp ứng kịp thời với các xu hướng công nghệ mới và yêu cầu của thị trường, nhưng việc này không phải lúc nào cũng dễ dàng.

Thứ ba, các phương thức quản lý chương trình hỗ trợ báo chí chất lượng cao của Hội Nhà báo Việt Nam cũng còn tồn tại một số hạn chế như sau:

Phương thức mệnh lệnh hành chính: Thiếu linh hoạt: Việc áp dụng mệnh lệnh hành chính có thể dẫn đến sự cứng nhắc trong quản lý, làm giảm tính sáng tạo và khả năng thích ứng với các tình huống mới trong thực tế báo chí. Các nhà báo và cơ quan báo chí có thể cảm thấy bị ép buộc thực hiện theo chỉ đạo mà không có đủ không gian cho đổi mới và cải tiến.

Phương thức kinh tế: Khó khăn trong việc tạo động lực: Dù có thể áp dụng các cơ chế tài chính để khuyến khích sự tham gia và đổi mới sáng tạo, nhưng việc thiếu một hệ thống tài chính minh bạch và công bằng có thể dẫn đến sự nghi ngờ từ các đối tượng tham gia. Điều này làm giảm động lực của họ trong việc đóng góp cho chương trình.

Phương thức giáo dục thuyết phục: Hiệu quả không đồng đều: Mặc dù việc thuyết phục và giáo dục được coi là một phương thức quan trọng, nhưng việc truyền tải thông điệp và mục tiêu của chương trình chưa thực sự thuyết phục tất cả các đối tượng. Một số nhà báo và tổ chức có thể vẫn chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích của việc tham gia vào chương trình.

Thiếu kết nối và phối hợp: Các phương thức quản lý hiện tại có thể chưa đủ để tạo ra sự kết nối chặt chẽ giữa các bên liên quan. Việc phối hợp giữa các chủ thể quản lý, tổ chức báo chí và nhà báo có thể chưa đạt được hiệu quả cao, gây ra tình trạng thiếu thông tin và sự đồng bộ trong triển khai.

Khó khăn trong đánh giá và điều chỉnh: Việc áp dụng các phương thức quản lý chưa thực sự tạo ra một cơ chế hiệu quả để đánh giá và điều chỉnh chương trình dựa trên phản hồi từ thực tiễn. Thiếu một hệ thống theo dõi và đánh giá có thể làm giảm khả năng thích ứng của chương trình với nhu cầu và điều kiện thực tế.

Một số giải pháp tăng cường quản lý chương trình trong thời gian tới

Thứ nhất, cần nâng cao năng lực quản lý và điều phối Chương trình Hỗ trợ Báo chí Chất lượng cao. Hội Nhà báo Việt Nam cần xây dựng một cơ chế quản lý chặt chẽ, minh bạch và hiệu quả để đảm bảo các nguồn lực được phân bổ đúng mục tiêu và đạt hiệu quả cao nhất. Việc thành lập các ban chuyên trách theo dõi và đánh giá các dự án báo chí sẽ giúp kiểm soát tốt hơn quá trình triển khai. Đồng thời, cần ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý, như hệ thống theo dõi tiến độ trực tuyến, để nâng cao tính minh bạch và tăng khả năng giám sát từ các bên liên quan.

Thứ hai, đẩy mạnh đào tạo và phát triển đội ngũ phóng viên, nhà báo. Một trong những yếu tố cốt lõi để nâng cao chất lượng báo chí là đầu tư vào con người. Hội Nhà báo Việt Nam nên tổ chức thường xuyên các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ báo chí, kỹ năng sáng tạo nội dung đa nền tảng và các chủ đề báo chí hiện đại như dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, và truyền thông số. Ngoài ra, cần tạo điều kiện để nhà báo tham gia các chương trình trao đổi, học hỏi kinh nghiệm quốc tế, giúp họ tiếp cận với xu hướng và chuẩn mực báo chí toàn cầu.

Thứ ba, tăng cường hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho các cơ quan báo chí. Để chương trình đạt hiệu quả cao, Hội Nhà báo Việt Nam cần đảm bảo nguồn lực tài chính đủ mạnh để hỗ trợ các dự án báo chí chất lượng cao, đặc biệt là các dự án có nội dung khó hoặc phục vụ cộng đồng ở vùng sâu, vùng xa. Bên cạnh đó, việc cung cấp các thiết bị, công nghệ hiện đại như phần mềm xử lý thông tin, công cụ phân tích dữ liệu cũng sẽ giúp các phóng viên và cơ quan báo chí nâng cao năng suất và chất lượng công việc.

Thứ tư, xây dựng cơ chế khuyến khích và tôn vinh các sản phẩm báo chí chất lượng cao. Hội Nhà báo Việt Nam cần tổ chức các giải thưởng báo chí uy tín để ghi nhận và tôn vinh những đóng góp xuất sắc của nhà báo và các cơ quan báo chí. Đồng thời, cần có các chính sách khen thưởng cụ thể cho các tác giả và dự án báo chí xuất sắc để tạo động lực thúc đẩy sự sáng tạo và cống hiến trong ngành. Việc này không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí mà còn xây dựng niềm tin và uy tín cho Hội Nhà báo Việt Nam.

Thứ năm, tăng cường hợp tác quốc tế và mở rộng mạng lưới đối tác. Hội Nhà báo Việt Nam cần đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức báo chí quốc tế, các cơ quan truyền thông lớn trên thế giới để chia sẻ kinh nghiệm, tìm kiếm cơ hội tài trợ và học hỏi mô hình quản lý tiên tiến. Việc hợp tác này không chỉ nâng cao năng lực tổ chức mà còn giúp chương trình hỗ trợ báo chí chất lượng cao tiếp cận với các nguồn lực quốc tế, góp phần đưa báo chí Việt Nam hội nhập và cạnh tranh trên sân chơi toàn cầu.

Những giải pháp này nếu được triển khai đồng bộ và hiệu quả sẽ tạo nền tảng vững chắc để Hội Nhà báo Việt Nam nâng cao chất lượng chương trình, đáp ứng tốt hơn yêu cầu ngày càng cao của xã hội đối với báo chí trong bối cảnh hiện đại./.