Trải qua 70 năm xây dựng và phát triển, đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trước đây, nay là Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã không ngừng được xây dựng, từng bước trưởng thành, lớn mạnh. Đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước đã góp phần to lớn vào việc thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của một Nhà nước kiểu mới - Nhà nước của dân, do dân, vì dân và đã góp phần to lớn vào công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, nhất là trong những năm đất nước tiến hành công cuộc đổi mới vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Hiện nay và trong những năm sắp tới, dưới sự tác động to lớn, toàn diện và mạnh mẽ của tình hình thế giới, khu vực và trong nước, công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đang và sẽ đặt ra những yêu cầu mới cao hơn trước. Từ đó, cũng sẽ đặt ra những vấn đề rất mới trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Nhà nước của dân, do dân và vì dân nói chung, trong xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước nói riêng.

Trong lúc đó, thực tiễn xây dựng và phát triển của Nhà nước, thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước hiện nay, bên cạnh những kết quả, thành tựu to lớn, vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập. Tổ chức bộ máy còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian. Chức năng, nhiệm vụ của một số tổ chức trên một số lĩnh vực còn chồng chéo. Hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước ở nhiều nơi còn hạn chế. Thẩm quyền, trách nhiệm của cán bộ, công chức, nhất là người đứng đầu chưa rõ. Đổi mới tổ chức bộ máy chưa gắn với việc tinh giản biên chế, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Một bộ phận cán bộ, công chức chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ.

Xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới; xuất phát từ thực trạng tổ chức bộ máy và hoạt động của Nhà nước, cũng như từ thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước hiện nay, việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nhất là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay và những năm sắp tới đang và sẽ đặt ra nhiều vấn đề mới vừa cơ bản, vừa cấp bách, vừa toàn diện, vừa phải có trọng tâm, trọng điểm, trong đó cần tập trung vào một số vấn đề chủ yếu như phải tiếp tục sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy Nhà nước theo hướng tinh, gọn; nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động, đặc biệt là năng lực quản lý đất nước, quản lý xã hội; tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, xây dựng nền hành chính hiện đại. Đặc biệt là, phải xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, tận tụy, chuyên nghiệp, có phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác tốt, vừa “hồng”, vừa “chuyên”...

Xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay để họ thật sự xứng đáng là “công bộc” của dân thực chất là xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác; xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện cả “đức” và “tài”, để họ vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Đây là công việc thường xuyên của các cấp ủy, tổ chức đảng, của lãnh đạo, chỉ huy và của mọi cán bộ, công chức của các cơ quan, đơn vị trong tổ chức bộ máy Nhà nước.

Trong điều kiện hiện nay, yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng, yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dưới sự tác động của tình hình thế giới, khu vực và trong nước đang đặt ra những vấn đề rất mới trong quan niệm về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong, công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước, cũng như việc xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác, về “đức” và “tài”.

Sự tác động của những nhân tố mới như những biến đổi của tình hình kinh tế, chính trị, xã hội, quân sự, an ninh của thế giới và khu vực; cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đang phát triển như vũ bão; sự tác động của quá trình toàn cầu hóa. Đặc điểm, tính chất, nội dung, hình thức và sắc thái mới của đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc. Việc thực hiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta với quá trình mở cửa, hội nhập quốc tế và khu vực. Sự chống phá ngày càng tinh vi, thâm độc của các thế lực thù địch bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình” để thúc đẩy quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” từ bên trong. Những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên. Những hạn chế, bất cập về phương pháp, tác phong công tác của một bộ phận cán bộ, công chức… đang và sẽ đặt ra những đòi hỏi mới về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác, cũng như việc xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác.

Thực tiễn cho thấy, trong những năm qua, bên cạnh tuyệt đại đa số cán bộ, công chức của Nhà nước luôn tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có phẩm chất chính trị, tư tưởng kiên định, vững vàng, có phẩm chất đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, có lối sống trong sạch, lành mạnh, có tinh thần đoàn kết, ý thức tổ chức kỷ luật, phương pháp, tác phong công tác tốt, thì vẫn còn một bộ phận cán bộ, công chức còn có những hạn chế, bất cập về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác. Theo đó, vấn đề xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước càng được đặt ra một cách cấp thiết hơn.

Hiện nay, để nâng cao phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng, yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới, đòi hỏi phải có nhận thức mới về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong, công tác của đội ngũ cán bộ, công chức; về nội dung, biện pháp xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, công chức về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác phù hợp với những đặc điểm, yêu cầu trong điều kiện mới, bao gồm những nội dung cơ bản sau:

Một là, xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước hiện nay về phẩm chất chính trị, đạo đức, đoàn kết, kỷ luật.

Xây dựng, bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, quan điểm, lập trường, thái độ chính trị, tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, phấn đấu xây dựng một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Nâng cao ý thức chấp hành Cương lĩnh Chính trị, Điều lệ Đảng, Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước. Bồi dưỡng lòng nhiệt tình cách mạng, tính gương mẫu, tinh thần trách nhiệm, ý thức tổ chức kỷ luật tự giác, nghiêm minh. Bồi dưỡng lối sống trong sạch, lành mạnh, cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư. Thường xuyên nâng cao tinh thần đoàn kết, thống nhất trên cơ sở lợi ích của Đảng, của nhân dân, của Tổ quốc, của dân tộc.

Hai là, giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước hiện nay.

Nâng cao trình độ nắm vững những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nắm vững những kiến thức về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Vừa có kiến thức lý luận, vừa có năng lực tổng kết thực tiễn, qua đó biết rút ra những bài học kinh nghiệm thông qua hoạt động thực tiễn để tiếp tục vận dụng vào hoàn cảnh, điều kiện mới. Nâng cao trình độ, khả năng chuyên môn, nghiệp vụ, sự thành thạo của nghề nghiệp chuyên môn mà mình đảm nhiệm, có trình độ ngoại ngữ, tin học cần thiết và biết vận dụng kiến thức lý luận, kinh nghiệm thực tiễn vào hoạt động trên từng lĩnh vực công tác mà mình đảm nhiệm.

Ba là, xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước hiện nay.

Nội dung tập trung nhất trong xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước hiện nay là xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phương pháp, tác phong công tác khoa học, khách quan, thận trọng, cụ thể, tỉ mỉ, sâu sát, biết gần gũi, biết lắng nghe. Đó còn là thái độ tận tụy trong công việc, biết thu thập thông tin một cách đầy đủ và phải biết khách quan, thận trọng trong phân tích thông tin, đưa ra được những nhận định, đánh giá khách quan, chính xác để đưa đến những kết luận thấu tình, đạt lý. Hết sức tránh lối làm việc qua loa, đại khái, đơn giản, hoặc định kiến, mặc cảm, quy kết, truy chụp vội vàng.

Xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay là một quá trình hoạt động tự giác của các chủ thể, các lực lượng thông qua công tác giáo dục, bồi dưỡng của các tổ chức và tự giáo dục, tự bồi dưỡng của mỗi cán bộ, công chức; đồng thời, thông qua thực tiễn hoạt động xây dựng và bảo vệ Tổ quốc để xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay.

Để xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác cần tiến hành tốt một số biện pháp chủ yếu sau đây:

Thứ nhất, tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các cấp ủy, tổ chức đảng, cho đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của việc xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước. Trên cơ sở đó, nhận thức đầy đủ hơn, sâu sắc hơn sự cần thiết, nội dung, biện pháp xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay. Từ đó, phải đề cao trách nhiệm trong hoạt động xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức.

Để nâng cao nhận thức cho các cấp ủy, tổ chức đảng, cho đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước về vị trí, vai trò, tầm quan trọng, cũng như nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của nhà nước phải thông qua nhiều hình thức giáo dục đa dạng, phong phú, linh hoạt phù hợp với đặc điểm, tính chất hoạt động của mỗi đối tượng cụ thể.

Con đường, biện pháp nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các cấp ủy, tổ chức đảng, cho đội ngũ cán bộ, công chức của nhà nước về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của việc xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay là rất đa dạng, phong phú. Có thể thông qua giáo dục, bồi dưỡng tại nhà trường, tại cơ quan, đơn vị hoặc thông qua thực tiễn hoạt động xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước để giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức, trách nhiệm.

Thứ hai, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện của tổ chức, trước hết là các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể, của lãnh đạo, chỉ huy các cấp với việc thường xuyên tự giáo dục, tự bồi dưỡng, tự rèn luyện của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước, nhất là cán bộ chủ trì, những người đứng đầu trong các tổ chức của Nhà nước. Trên cơ sở những kiến thức được trang bị trong quá trình học tập tại các nhà trường, thông qua thực tiễn hoạt động xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước trong thực tiễn để mỗi cán bộ, công chức tự bồi dưỡng, tự rèn luyện nâng cao phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác.

Thực tiễn cho thấy, để xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước, trên cơ sở giáo dục, bồi dưỡng tại các nhà trường, thì việc thông qua thực tiễn hoạt động xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước là con đường, biện pháp rất quan trọng. Chỉ có thông qua hoạt động thực tiễn mới có điều kiện bộc lộ đầy đủ những phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của họ. Từ đó, các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể, lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị mới nắm được những mặt ưu điểm để phát huy và những mặt còn hạn chế, bất cập để tiếp tục bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của họ cho phù hợp.

Thứ ba, phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay. Phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước chỉ có thể được xây dựng, bồi dưỡng, nâng cao khi biết phát huy được sức mạnh tổng hợp của các chủ thể, các lực lượng tham gia vào hoạt động xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước.

Mỗi chủ thể, lực lượng tham gia vào hoạt động xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước cần xác định rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm trong xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức. Trên cơ sở đó, cần nắm vững nội dung và lựa chọn các hình thức, biện pháp thích hợp để xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay cho phù hợp.

Mỗi biện pháp trong xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay đều có vị trí, vai trò quan trọng nhất định, song giữa các biện pháp đó có quan hệ tác động qua lại, hỗ trợ lẫn nhau. Vì thế, phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ, công chức của Nhà nước ta hiện nay chỉ có thể được xây dựng, bồi dưỡng, rèn luyện và nâng cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng, bảo đảm cho hoạt động xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trên các lĩnh vực của đời sống xã hội có chất lượng, hiệu quả khi chúng ta biết vận dụng tổng hợp các biện pháp đó./.