Sự ra đời và thành tựu của Đảng bộ thành phố Hà Nội

Tháng 3-1929, các đồng chí lãnh đạo trong Kỳ bộ Bắc Kỳ và Tỉnh bộ Hà Nội  của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên đã họp tại nhà 5D phố Hàm Long, thành lập Chi bộ Cộng sản. Ngày 17-9-1929, tại số nhà 312 phố Khâm Thiên, Hà Nội, Đông Dương Cộng sản Đảng ra đời. Như vậy, Chi bộ Cộng sản 5D Hàm Long và Đông Dương Cộng sản Đảng là những tổ chức cộng sản đầu tiên ở trong nước được thành lập tại Hà Nội, tiếp đó là An Nam Cộng sản Đảng (tháng 9-1929 ở Nam Kỳ) và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn (ngày 1-1-1930) ở Trung Kỳ.

Mùa xuân năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Sau sự kiện lịch sử vĩ đại đó, ngày 17-3-1930, tại nhà số 42, phố Hàng Thiếc, Ban Chấp hành lâm thời của Đảng bộ thành phố Hà Nội được thành lập. Đảng bộ thành phố Hà Nội có vinh dự rất lớn là Đảng bộ được thành lập sớm nhất cả nước.

Lịch sử ra đời, đấu tranh, xây dựng và phát triển của Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn gắn chặt với quá trình đấu tranh cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đã qua 90 mùa xuân, với trí tuệ, bản lĩnh và nghị lực kiên cường; với tinh thần chủ động, sáng tạo, cụ thể hóa các quan điểm, nghị quyết, chủ trương của Trung ương Đảng, đề ra những quyết sách phù hợp với đặc thù từng thời kỳ lịch sử; với ý chí phấn đấu không quản ngại gian khó, sẵn sàng hy sinh của đội ngũ cán bộ, đảng viên; bằng ý thức đoàn kết, gắn bó mật thiết với nhân dân, luôn được nhân dân tin yêu, ủng hộ và bảo vệ; Đảng bộ thành phố Hà Nội đã lãnh đạo nhân dân đạt được nhiều thành tựu to lớn đầy tự hào, nổi bật là:

Đảng bộ thành phố Hà Nội đã lãnh đạo thành công cuộc đấu tranh giành chính quyền về tay nhân dân với cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945

Nắm bắt thời cơ, với sự nhạy bén, năng động, sáng tạo, chỉ với gần 50 đảng viên⁽¹⁾ của Đảng bộ, song sức mạnh của cách mạng đã nhân lên gấp bội khi Đảng bộ tập hợp được đông đảo các tầng lớp nhân dân nhất tề đứng dậy, giành chính quyền về tay nhân dân. Cách mạng Tháng Tám thành công ở Hà Nội là kinh nghiệm thực tiễn đầy quý giá để Đảng ta kịp thời chỉ đạo cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám thắng lợi trong cả nước, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Đảng bộ thành phố Hà Nội lãnh đạo cuộc đấu tranh bảo vệ thành quả cách mạng và tiến hành thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược

Trong thế hiểm nghèo “ngàn cân treo sợi tóc”, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã lãnh đạo nhân dân thực hiện cuộc đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài, bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ của Trung ương và Hà Nội. Hà Nội đã mở đầu toàn quốc kháng chiến với ý chí “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, sáng tạo nhiều hình thức chiến đấu, làm tiêu hao lực lượng địch và kìm chân địch ở Thủ đô, chặn đứng âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của địch. Đây là đóng góp có ý nghĩa to lớn giúp Trung ương cùng cả nước chuẩn bị và chủ động tiến hành cuộc kháng chiến trường kỳ. Trong những năm kháng chiến, Đảng bộ thành phố Hà Nội vừa gây dựng, củng cố tổ chức ở cả vùng tự do và vùng địch tạm chiếm, vừa lãnh đạo quân và dân Hà Nội tham gia cuộc chiến đấu chung trên chiến trường cả nước, vừa trực tiếp chiến đấu trên địa bàn Hà Nội. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy Điện Biên, chấn động địa cầu” vào ngày 7-5-1954, đến ngày 10-10-1954, Hà Nội sạch bóng quân xâm lược, Thủ đô được giải phóng, trở lại vị trí trung tâm, đầu não chính trị của cả nước.

Đảng bộ thành phố Hà Nội lãnh đạo nhân dân giành thắng lợi trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Thủ đô trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước

Từ năm 1954 - 1975 là quãng thời gian có nhiều khó khăn, thách thức, song cũng rất tự hào của Đảng bộ thành phố Hà Nội. Trên thực tế, từ năm 1954 - 1964, về cơ bản Hà Nội có hòa bình, nhưng đặt trong tình hình nửa đất nước đang phải sống dưới ách thống trị tàn bạo của đế quốc Mỹ và tay sai. Hà Nội, một mặt, tập trung sức khôi phục và phát triển kinh tế; mặt khác, nhanh chóng hàn gắn các vết thương chiến tranh; đồng thời, cùng miền Bắc tích cực chi viện sức người, sức của cho cách mạng miền Nam. Từ năm 1965 - 1975, đế quốc Mỹ tăng cường và mở rộng chiến tranh xâm lược ra cả nước bằng không quân và hải quân, trong đó Hà Nội phải đối đầu và đã đánh thắng cuộc tập kích chiến lược bằng máy bay B52 trong 12 ngày đêm cuối năm 1972, lập nên kỳ tích “Điện Biên phủ trên không”, được thế giới ngợi ca là “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”. Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Bác Hồ, sau đó là thực hiện Di chúc của Bác, Đảng bộ và nhân dân Hà Nội đã lập nên nhiều chiến công và thành tựu mới, to lớn; đồng thời, ra sức chi viện cho cách mạng miền Nam. Chỉ tính riêng sức người, thành phố Hà Nội đã có hơn 11.000 người con ưu tú hy sinh anh dũng cho sự nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng hoàn toàn miền Nam, góp phần thu non sông về một mối, thống nhất đất nước.

Đảng bộ thành phố Hà Nội lãnh đạo nhân dân Thủ đô cùng cả nước thực hiện công cuộc đổi mới

Giai đoạn từ năm 1975 - 1985, cả nước cùng Hà Nội lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội ngày càng trầm trọng. Cơ chế kế hoạch hóa tập trung cao độ gắn với chế độ bao cấp vốn thích ứng với thời kỳ chiến tranh, thì nay không còn phù hợp nữa. Trong bối cảnh đó, Thành ủy Hà Nội đã mạnh dạn đổi mới tư duy, phong cách làm việc, vừa lãnh đạo giải quyết những nhiệm vụ cấp bách trước mắt, vừa chỉ đạo sửa đổi, tìm tòi cơ chế, chính sách mới để khắc phục tình trạng trì trệ, tạo tiền đề để Hà Nội bứt phá trong phát triển kinh tế - xã hội. Bắt đầu từ Đại hội X của Đảng bộ thành phố Hà Nội tháng 8-1986, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã cùng toàn Đảng xây dựng, phát triển, hoàn thiện cơ chế kinh tế mới; từng bước đưa Hà Nội thoát khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo định hướng xã hội chủ nghĩa. 

Từ ngày 1-8-2008, thành phố Hà Nội mở rộng địa giới hành chính để đáp ứng nhu cầu xây dựng Thủ đô trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, đưa thành phố Hà Nội phát triển xứng tầm là Thủ đô của Việt Nam - một đất nước có 100 triệu dân trong tương lai gần và 120 triệu dân trong tương lai không xa. Thủ đô Hà Nội đang tiếp tục phấn đấu vươn lên vị thế mới “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”, như tâm nguyện của Bác Hồ. Tăng trưởng GRDP của thành phố Hà Nội luôn duy trì ở mức cao, bình quân đạt hơn 7%/năm; thu ngân sách được bảo đảm, tăng liên tục qua các năm; xuất khẩu tăng, môi trường đầu tư, kinh doanh tích cực được cải thiện (chỉ số PCI năm 2018 xếp thứ 9/63 tỉnh, thành cả nước), hoàn thành sớm 2 năm mục tiêu nhiệm kỳ; thu hút đầu tư nước ngoài luôn dẫn đầu cả nước (năm 2019 đạt 8,05 tỷ USD, mức cao nhất trong hơn 30 năm đổi mới và hội nhập); an sinh xã hội được bảo đảm, tỷ lệ số huyện, số xã đạt chuẩn nông thôn mới tăng cao hằng năm... 

Với những thành tựu to lớn đã đạt được, thành phố Hà Nội vinh dự được Trung ương Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý, như Huân chương Sao vàng lần thứ nhất năm 1984; lần thứ hai năm 2004; lần thứ ba năm 2010; Danh hiệu “Thủ đô anh hùng” năm 2000; Huân chương Hồ Chí Minh năm 2014; được UNESCO tặng danh hiệu “Thành phố vì hòa bình” năm 1999; và đón nhận Huân chương Độc lập hạng Nhất, Cờ thi đua Chính phủ...

Tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, xứng danh Thủ đô anh hùng

Lịch sử 90 năm của Đảng bộ thành phố Hà Nội là lịch sử đấu tranh, xây dựng, phát triển và trưởng thành. Cũng chính trong quá trình này, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã tích lũy, hun đúc nên những truyền thống vẻ vang mà hôm nay, cán bộ, đảng viên, nhân dân Thủ đô Hà Nội có trách nhiệm phải ra sức giữ gìn, phát huy.

Truyền thống luôn kiên định mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Trong bất kỳ điều kiện nào, lúc thuận lợi cũng như lúc khó khăn, dù trong chiến tranh ác liệt cũng như trong hòa bình, các thế hệ cán bộ, đảng viên của Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn luôn vững vàng về bản lĩnh chính trị, không ngả nghiêng, dao động hoặc mơ hồ về mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng. Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn tin tưởng tuyệt đối vào nền tảng tư tưởng của Đảng, quan điểm, đường lối, nghị quyết, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tin tưởng vào thắng lợi tất yếu của sự nghiệp cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Truyền thống chủ động, năng động, sáng tạo trong quá trình vận dụng quan điểm, đường lối, nghị quyết, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước vào đặc thù Thủ đô; đề ra những chủ trương, quyết sách phù hợp thực tiễn của thành phố Hà Nội ở từng giai đoạn và tổ chức thực hiện thắng lợi những chủ trương, quyết sách đã đề ra. Do điều kiện tự nhiên và lịch sử quy định, thành phố Hà Nội là vùng đất tiêu biểu cho lịch sử hàng ngàn năm văn hiến của dân tộc ta. Thành phố Hà Nội là trái tim của cả nước, đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, kinh tế và giao dịch của cả nước. Tính chất trung tâm, tính chất đầu não ấy của Hà Nội đã chế định tầm quan trọng vị thế của Thủ đô Hà Nội. Mỗi bước phát triển, mỗi biến cố của thành phố Hà Nội có ảnh hưởng rất lớn tới tình hình của cả nước. Từ ý thức sâu sắc đó về vị trí, vai trò quan trọng của Thủ đô Hà Nội và niềm tự hào về trách nhiệm của Đảng bộ thành phố Hà Nội đối với Đảng, đối với đất nước, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã không ngừng phấn đấu, hun đúc nên truyền thống chủ động, năng động, sáng tạo, chống giáo điều, xơ cứng, chống bảo thủ, trì trệ hoặc vô nguyên tắc, chệch hướng xã hội chủ nghĩa.

Truyền thống đoàn kết. Trong quá trình xây dựng và phát triển, Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn thấm sâu lời dạy của Bác Hồ: Mỗi cán bộ, đảng viên phải giữ gìn sự đoàn kết “như giữ gìn con ngươi của mắt mình”. Với đặc thù của Đảng bộ thành phố Hà Nội là ngay sau khi giải phóng Thủ đô, nhiều nguồn cán bộ ở các địa phương trong cả nước đã về Hà Nội công tác cùng với số cán bộ hoạt động tại chỗ. Yêu cầu tăng cường đoàn kết, nhất trí là nhân tố hàng đầu để làm nên thắng lợi. Thủ đô Hà Nội đã có nhiều lần chia tách, sáp nhập, nhất là lần mở rộng địa giới hành chính Thủ đô theo Nghị quyết số 15, ngày 1-8-2008, của Quốc hội Khóa XII, về “Điều chỉnh địa giới hành chính thành phố Hà Nội”; công tác sắp xếp bộ máy, đội ngũ cán bộ, công chức với phương châm: Đoàn kết, hợp tác, trách nhiệm được thấu suốt ở mọi ngành, mọi cấp, có lý, có tình; nhờ vậy, đã nhanh chóng ổn định được tình hình, tạo đà cho thành phố Hà Nội tiếp tục phát triển với một vị thế mới, tầm cao mới.

Truyền thống gắn kết mật thiết với nhân dân. Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn nhận thức sâu sắc sức mạnh của Đảng là từ sự gắn bó mật thiết với nhân dân. Toàn bộ hoạt động của Đảng bộ không có lợi ích nào khác ngoài lợi ích của nhân dân. Nhiệm vụ cách mạng trong từng giai đoạn, từng thời kỳ có thể thay đổi, nhưng mục tiêu tất cả vì lợi ích, hạnh phúc của nhân dân thì không bao giờ thay đổi. Tuy nhiên, bên cạnh đông đảo cán bộ, đảng viên luôn giữ gìn và phát huy tốt truyền thống gắn kết mật thiết với nhân dân, vừa là người lãnh đạo, vừa là người công bộc phục vụ nhân dân, thì vẫn còn không ít cán bộ, đảng viên quan liêu, xa dân, sa vào “lợi ích nhóm”, sa vào chủ nghĩa cá nhân, suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Về thực chất, những cán bộ, đảng viên đó, đang phản bội lý tưởng của Đảng, lợi ích của nhân dân, làm suy giảm niềm tin của nhân dân với Đảng. Đảng bộ phải thường xuyên giữ gìn và phát huy truyền thống gắn kết mật thiết giữa Đảng với nhân dân.

Truyền thống tiên phong, gương mẫu, nhân văn trong mỗi cán bộ, đảng viên. Tổ chức và hoạt động tại Thủ đô ngàn năm văn hiến, nơi hội tụ, kết tinh và lan tỏa, nơi lắng hồn sông núi, mỗi cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ thành phố Hà Nội đã và đang nêu cao tính tiên phong về bản lĩnh chính trị, về trí tuệ, về đạo đức, lối sống, xứng đáng với Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến của dân tộc đã hun đúc nên phẩm chất thanh lịch, văn minh, nhân văn của người Hà Nội. Trước đòi hỏi của giai đoạn cách mạng mới, mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng bộ thành phố Hà Nội thấm sâu yêu cầu, đặt lên hàng đầu lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân, của xã hội, của tổ chức, của tập thể, nêu cao đức tính tiên phong, gương mẫu, nhân văn - nhân tố quan trọng của văn hóa, tạo nên động lực mới, sức mạnh mới.

Chuyển hóa truyền thống thành nguồn lực xây dựng Thủ đô giàu đẹp, văn minh, hiện đại

Những truyền thống vẻ vang của Đảng bộ thành phố Hà Nội trong 90 năm qua cần trở thành sức mạnh, thành nguồn lực trong sự nghiệp xây dựng, phát triển Thủ đô giàu đẹp, văn minh, hiện đại. Cùng với nhiệm vụ hàng đầu là thường xuyên chăm lo xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức, biến những truyền thống vẻ vang của Đảng bộ được hun đúc trong 90 năm qua thành nguồn lực quan trọng để tiếp sức cho Đảng bộ tiếp tục đi lên trong thời kỳ mới với thời cơ và thách thức mới đan xen, cần thực hiện tốt những nội dung: 1- Phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ, trên cơ sở Đảng bộ phải thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn; 2- Kiên trì thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, thường xuyên củng cố khối đoàn kết thống nhất trong Đảng; 3- Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng, của toàn Đảng bộ và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên; 4- Tăng cường gắn bó mật thiết với nhân dân, bảo vệ lợi ích thiết thực và quyền làm chủ của nhân dân; 5- Coi trọng nhiệm vụ nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát trong Đảng; 6- Thường xuyên đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng bộ, lãnh đạo chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội hoạt động hiệu quả vì lợi ích của nhân dân.

Lịch sử của Đảng bộ thành phố Hà Nội 90 năm qua là lịch sử vô cùng vẻ vang với nhiều thành tựu to lớn. Tuy nhiên, trong quá trình lãnh đạo có những thời gian, trong một số công việc, Đảng bộ mắc sai lầm, khuyết điểm do thiếu chủ động, sáng tạo, duy ý chí, thiếu quyết liệt, giáo điều, vi phạm quy luật khách quan. Có những lúc, nhất là những thời điểm chuyển giai đoạn, do chưa lường hết tình hình, chưa dự liệu đầy đủ thuận lợi, khó khăn trong những bước chuyển của giai đoạn, để nảy sinh một số vấn đề kinh tế - xã hội phức tạp mà không kịp thời có những biện pháp giải quyết, làm ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô.

Một số nhiệm vụ, giải pháp cần thực hiện tốt thời gian tới

Với vị thế là Thủ đô, có truyền thống ngàn năm văn hiến, anh hùng đã tạo ra lợi thế rất lớn cho thành phố Hà Nội và để phát huy hết tiềm năng, lợi thế ấy cho Thủ đô phát triển toàn diện trên tất cả các mặt; thời gian tới Đảng bộ thành phố Hà Nội cần tập trung vào những nhiệm vụ chủ yếu sau:

Một là, tổ chức sâu rộng các đợt sinh hoạt chính trị, các phong trào thi đua yêu nước nhân các ngày lễ kỷ niệm lớn và chào mừng đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội lần thứ XVII của Đảng bộ thành phố Hà Nội và tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

Hai là, phát huy truyền thống vẻ vang của Đảng bộ thành phố Hà Nội, kiên định mục tiêu, lý tưởng của Đảng, vững vàng về bản lĩnh chính trị, quán triệt sâu sắc cương lĩnh, chiến lược, đường lối, nghị quyết, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; vận dụng sáng tạo vào điều kiện đặc thù của Hà Nội, xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh; từ đó, xây dựng chính quyền đô thị tinh gọn, hiệu quả, thành phố thông minh trong điều kiện toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Ba là, giữ gìn và phát huy truyền thống đoàn kết trên nguyên tắc, Điều lệ Đảng. Tăng cường đoàn kết, gắn bó mật thiết với nhân dân, tin nhân dân, tôn trọng nhân dân, tổ chức lãnh đạo nhân dân, khơi dậy tiềm năng to lớn của nhân dân để phục vụ lợi ích, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân.

Bốn là, trong tình hình hiện nay, với sự biến động phức tạp, khó lường của tình hình thế giới; trước yêu cầu của tình hình mới, đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải nêu cao tính tiên phong, gương mẫu, ý thức trách nhiệm với Tổ quốc, với nhân dân, với Đảng, với Thủ đô. Sự tiên phong, gương mẫu phải bắt đầu từ trách nhiệm tham gia sinh hoạt đảng thường xuyên của mỗi đảng viên; từ sự nêu gương giữa đời thường; từ ý thức tích cực học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; từ thái độ kiên quyết, kiên trì, quyết liệt thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII, đấu tranh bảo vệ Đảng, đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, cũng như đấu tranh chống âm mưu “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Năm là, kết hợp sức mạnh từ truyền thống 90 năm lịch sử Đảng bộ thành phố Hà Nội với nguồn lực văn hóa Thăng Long - Hà Nội được hun đúc, kết tinh từ hàng ngàn năm văn hiến, anh hùng, tạo nên sức mạnh tổng hợp của các loại nguồn lực. Mỗi cán bộ, đảng viên, mỗi người dân của Thủ đô, phát huy tinh thần trách nhiệm, cùng đồng lòng chung sức, tiếp tục đổi mới tư duy, sáng tạo, phát hiện, kiến nghị các kế sách, các giải pháp huy động và sử dụng có hiệu quả các loại nguồn lực trong xây dựng, bảo vệ, phát triển Thủ đô giàu đẹp, văn minh, hiện đại./.

------------------

(1) Sách các kỳ Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2015, tr. 15