Tỉnh Đồng Nai tăng cường giám sát, phản biện xã hội, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh

Những kết quả nổi bật trong nhiệm kỳ 2020 - 2025

Nhiệm kỳ qua, dưới sự lãnh đạo toàn diện của Tỉnh ủy, sự phối hợp của chính quyền các cấp, hoạt động giám sát và phản biện xã hội đã từng bước đi vào nền nếp, với chất lượng, hiệu quả ngày càng nâng cao. Các cấp ủy đảng và chính quyền đã dành sự quan tâm sâu sắc trong lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giám sát và phản biện xã hội. Nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn đã được ban hành kịp thời, cụ thể hóa các quy định của Trung ương, giúp công tác này đi vào chiều sâu, có trọng tâm, trọng điểm rõ ràng.

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) các cấp trong tỉnh đã hoạt động tích cực, chủ động xây dựng và triển khai các chương trình, kế hoạch giám sát, phản biện xã hội hằng năm, bám sát tình hình thực tiễn của địa phương, tập trung vào những vấn đề được đông đảo cử tri và nhân dân quan tâm và đạt được nhiều kết quả nổi bật. Giai đoạn 2019 - 2024, MTTQVN cấp tỉnh đã tham gia tổ chức giám sát 2.393 cuộc và 523 cuộc phản biện xã hội.

Nội dung giám sát liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích, hợp pháp chính đáng của nhân dân và dư luận xã hội quan tâm, những lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực và có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống nhân dân, như quản lý đất đai, đầu tư xây dựng cơ bản, quy hoạch, tài nguyên môi trường, công tác cải cách thủ tục hành chính; việc thực hiện các chế độ, chính sách an sinh xã hội, thực hiện dân chủ ở cơ sở..., đóng góp quan trọng vào việc xây dựng và hoàn thiện đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Hoạt động phản biện xã hội đã được triển khai ngày càng bài bản, nội dung tập trung vào các văn bản dự thảo về chủ trương, nghị quyết của cấp ủy, chính quyền các cấp có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Ủy ban MTTQVN các cấp đã tổ chức phản biện đối với hàng trăm văn bản dự thảo, thu hút sự tham gia tích cực của đông đảo chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ lão thành và các tầng lớp nhân dân.

Các ý kiến, kiến nghị sau giám sát và phản biện xã hội đều được cơ quan, tổ chức, đơn vị đánh giá cao về chất lượng, được tiếp thu, giải trình, giải quyết theo quy định; góp phần quan trọng vào việc hoàn thiện chủ trương, chính sách, quy hoạch, bảo đảm tính khoa học, tính khả thi, phù hợp thực tiễn và nguyện vọng chính đáng của nhân dân; đóng góp quan trọng trong việc phát hiện, kịp thời kiến nghị khắc phục các tồn tại, hạn chế trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền; giúp làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân và giải quyết nhiều vấn đề bức xúc trong nhân dân. Qua đó, đã tăng cường trách nhiệm giải trình của cấp ủy, chính quyền, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chính quyền, tạo sự đồng thuận xã hội cao trong suốt quá trình phát triển của tỉnh.

Chính vì vậy, nhiều ý kiến đóng góp mang tính xây dựng, bảo vệ lợi ích của người dân đã được Mặt trận và các tổ chức thành viên, nhân sĩ, trí thức của tỉnh nêu ra tại các hội nghị phản biện, làm cho Mặt trận ngày càng gần gũi với quần chúng, thật sự trở thành “tiếng nói đại diện của nhân dân”; tinh thần “thực hiện dân chủ đại diện, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của nhân dân, góp phần xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh”.

Hiện nay, hệ thống Mặt trận các cấp đã được kiện toàn khá đồng bộ, có hơn 6,4 nghìn Ủy viên MTTQVN, đại diện cho đủ các thành phần tôn giáo, dân tộc, nhân sĩ trí thức các ngành, tạo nên một liên minh chính trị tự nguyện đại diện tiêu biểu cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân. Đây là nguồn lực quan trọng cho công tác giám sát, phản biện và tuyên truyền, vận động của Mặt trận. Tất cả những kết quả này đã góp phần nâng cao hình ảnh MTTQVN tỉnh Đồng Nai trong lòng nhân dân, khẳng định vị thế, vai trò của MTTQVN các cấp là tiếng nói chung của đồng bào trong xây dựng chính sách và giám sát thực thi.

Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, công tác giám sát và phản biện xã hội vẫn còn một số hạn chế và khó khăn nhất định.

Chất lượng, hiệu quả nhiều cuộc giám sát, phản biện xã hội ở nhiều đơn vị cấp xã còn hạn chế, chưa đồng đều; một số nơi vẫn còn tình trạng giám sát hình thức, thiếu chiều sâu, chưa đi đến kết luận hoặc đề xuất khả thi chưa rõ ràng. Nhiều nội dung, vấn đề bức xúc của cử tri và nhân dân cũng như dư luận xã hội quan tâm chưa được giám sát hoặc giám sát chưa kịp thời, hiệu quả không cao.

Công tác phối hợp phục vụ cho hoạt động giám sát và phản biện xã hội của những đơn vị liên quan chưa được cung cấp đầy đủ và kịp thời, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả, chất lượng, tiến độ. Việc theo dõi, đôn đốc việc giải quyết kiến nghị sau giám sát và phản biện xã hội có lúc, có nơi chưa thường xuyên, chưa đảm bảo đúng quy trình, quy định. Cơ chế phối hợp và chế tài còn chưa rõ ràng, cụ thể. Quy trình tiếp nhận, trả lời kiến nghị của Mặt trận giữa các cơ quan còn chung chung, thiếu các chế tài đủ mạnh để buộc thực hiện.

Tăng cường giám sát, phản biện xã hội, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh

Để khắc phục triệt để những hạn chế, khó khăn đã nêu và tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trò giám sát, phản biện xã hội, góp phần xây dựng Đảng bộ và chính quyền tỉnh Đồng Nai ngày càng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, Ủy ban MTTQVN tỉnh tham mưu các giải pháp trọng tâm sau:

Một là, tăng cường chỉ đạo quán triệt sâu rộng, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về hoạt động giám sát và phản biện xã hội, nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên nhất là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, cơ quan, tổ chức, đơn vị; chủ động, kịp thời thông tin tình hình hoạt động, nhất là việc xây dựng và thực hiện các chương trình, dự án có tác động, ảnh hưởng tới cuộc sống của người dân để phục vụ cho hoạt động giám sát và phản biện xã hội.

Hai là, hằng năm, cấp ủy các cấp quan tâm chỉ đạo, cho ý kiến về chương trình, kế hoạch giám sát và phản biện xã hội của MTTQVN cùng cấp, xác định đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, là kênh thông tin quan trọng trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Người đứng đầu cấp ủy phải trực tiếp chỉ đạo công tác giám sát, phản biện xã hội, xác định đây là nhiệm vụ quan trọng trong công tác xây dựng Đảng; người đứng đầu cấp ủy, chính quyền nghiêm túc giải quyết các kiến nghị sau giám sát, phản biện xã hội, xem đây là một giải pháp căn bản để thực hiện hiệu quả phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.

Ba là, chính quyền các cấp quan tâm lãnh đạo việc cụ thể hóa, bổ sung, sửa đổi kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật bảo đảm quyền và trách nhiệm tham gia giám sát, phản biện xã hội trên địa bàn tỉnh; tổ chức thảo luận kết quả giám sát, phản biện xã hội, có ý kiến chỉ đạo để các tổ chức, cá nhân có liên quan trả lời, giải quyết các ý kiến, kiến nghị theo quy định. Thực hiện nghiêm túc các văn bản quy phạm pháp luật và chủ động phối hợp với MTTQVN cùng cấp trong triển khai thực hiện. Cụ thể hóa các chế tài xử lý nghiêm minh đối với hành vi cản trở hoạt động hoặc lợi dụng quyền giám sát, phản biện xã hội để gây tổn hại cho tổ chức, cá nhân. Quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan trong tiếp thu, giải trình, trả lời, giải quyết các ý kiến, kiến nghị sau giám sát và phản biện xã hội. Tạo điều kiện bảo đảm thuận lợi cho MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện tốt công tác giám sát, phản biện xã hội. 

Bốn là, đổi mới hình thức tuyên truyền, tiếp nhận ý kiến nhân dân. Ứng dụng tối đa công nghệ thông tin và mạng xã hội vào công tác Mặt trận; kết nối với hệ thống chính quyền điện tử để chủ động, linh hoạt, minh bạch trong phối hợp hoạt động, theo dõi tiếp thu giải quyết, giải trình các kiến nghị sau giám sát và phản biện xã hội. Phấn đấu 100% cán bộ Mặt trận cấp xã được bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ, nắm vững kỹ năng tiếp xúc, nắm ý kiến, tình hình nhân dân. Đồng thời, 100% Ủy ban MTTQVN cấp xã duy trì trang Fanpage/Facebook, nhóm Zalo hoặc các công cụ tương tác trực tuyến để kịp thời tiếp nhận đóng góp, phản ánh của nhân dân về các vấn đề tại địa phương, qua đó, Mặt trận có thể thu thập rộng rãi hơn phản ánh của người dân, nhất là những trường hợp ở vùng sâu, vùng xa, để giám sát kịp thời.

Năm là, tổ chức giám sát và phản biện xã hội thường xuyên, chủ động. Đưa giám sát, phản biện xã hội trở thành hoạt động thường xuyên của Mặt trận các cấp, gắn với các lĩnh vực trọng yếu, các dự án trọng điểm và các vấn đề nhân dân quan tâm. Chủ động hiệp thương thống nhất để cụ thể hóa, xây dựng và thực hiện các kế hoạch giám sát, phản biện xã hội phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng địa phương. Đổi mới nội dung, phương thức giám sát, phản biện xã hội theo hướng từ sớm, từ cơ sở, bảo đảm tính dân chủ, khách quan và mang tính xây dựng cao; có trọng tâm, trọng điểm rõ ràng; theo hướng đi trước một bước để phát hiện “lỗ hổng” và khuyết điểm trong văn bản, dự án ngay từ khâu xây dựng. Qua đó, kịp thời kiến nghị hoàn thiện chính sách, bảo vệ quyền lợi người dân và phòng ngừa tiêu cực, tiêu hao ngân sách. Chú trọng giám sát theo chuyên đề, tập trung vào những vấn đề có liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích chính đáng của nhân dân; những vấn đề dư luận xã hội quan tâm, bức xúc như thực hiện cải cách thủ tục hành chính, triển khai thực hiện các dự án xây dựng, hạ tầng, giao thông, công tác bảo vệ môi trường; giám sát cán bộ, đảng viên thực hiện tính nêu gương, nhất là vai trò người đứng đầu cấp ủy, chính quyền và các vaán đề thuộc nhóm dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực.

Sáu là, thường xuyên quan tâm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và đảm bảo nguồn lực. Xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng giám sát cho đội ngũ cán bộ Mặt trận và các tổ chức giám sát cộng đồng, nhằm nâng cao năng lực thực tiễn. Bố trí đầy đủ nguồn lực hoạt động cho Mặt trận cơ sở; thí điểm mô hình Tổ chuyên gia giám sát bao gồm các chuyên gia kỹ thuật, pháp lý và quản lý để hỗ trợ các cuộc giám sát có tính chất phức tạp. Phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò giám sát của Ban Thanh tra nhân dân và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng trong các hoạt động giám sát tại cơ sở.

Những giải pháp trên sẽ được triển khai đồng bộ, khoa học, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Mặt trận các cấp trong tỉnh cam kết nghiêm túc thực hiện đúng các chỉ tiêu đã đề ra, đổi mới phương thức hoạt động và phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền để bảo đảm hiệu quả. Chúng tôi tin tưởng rằng, thực hiện tốt công tác giám sát và phản biện xã hội sẽ là nhân tố tích cực đưa hệ thống chính trị Đồng Nai ngày càng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của tỉnh nhà. Thực hiện tốt giám sát và phản biện xã hội, phát huy dân chủ, là nhiệm vụ quan trọng vừa mang ý nghĩa chính trị vừa mang tính thực tiễn sâu sắc. Ủy ban MTTQVN tỉnh Đồng Nai nguyện tiếp tục phát huy tinh thần đổi mới, đoàn kết, tận dụng mọi nguồn lực để hoàn thành tốt vai trò đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân./.