Những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh những năm gần đây

Trong thời gian qua, định hướng phát triển của tỉnh Quảng Ninh đã được xác định cụ thể trong chủ trương, đường lối của Đảng và Chính phủ, nhất là Nghị quyết số 30-NQ/TW, ngày 23-11-2022, của Bộ Chính trị, “Về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, Quyết định số 80/QĐ-TTg, ngày 11-2-2023, của Thủ tướng Chính phủ, “Về việc phê duyệt Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050”; các định hướng, giải pháp trong Chương trình hành động số 01-CTr/TU, ngày 9-10-2020, của Tỉnh ủy, “Về thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025”, Chương trình hành động số 06-CTr/TU, ngày 19-8-2021, của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Chương trình hành động số 26-CTr/TU, ngày 28-2-2023, của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW, ngày 23-11-2022, của Bộ Chính trị, “Về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Triển khai trên thực tiễn, cùng sự vào cuộc, quyết tâm của các ban, bộ, ngành địa phương, tỉnh Quảng Ninh đẩy mạnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh, phát triển nhanh, bền vững; từng bước phát triển kinh tế số. Những kết quả tích cực được ghi nhận: Kinh tế của tỉnh liên tục tăng trưởng cao, ổn định, tốc độ tăng trưởng Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của tỉnh đạt mức 2 con số trong 7 năm liên tiếp (2016 - 2022), trong đó có 3 năm 2020, 2021, 2022 mặc dù bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch bệnh COVID-19, song vẫn đạt 10,05% (năm 2020), 10,12% (năm 2021), 10,28% (năm 2022). Sáu tháng đầu năm 2023, tốc độ tăng trưởng GRDP tăng 9,46%, cao hơn 0,24 điểm % so với tốc độ tăng cùng kỳ, đứng thứ 2 trong vùng đồng bằng sông Hồng, đứng thứ 4 cả nước⁽¹⁾. Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn 3 năm (2020, 2021, 2022) đạt 156.263 tỷ đồng (trong đó thu nội địa đạt 117.807 tỷ đồng, chiếm 75,4%), tăng bình quân khoảng 10%/năm và luôn nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước. Thu hút đầu tư vốn trong nước ước đạt 44.017 tỷ đồng, bằng 102% kế hoạch; thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) ước đạt 832,17 triệu USD, đạt 83% chỉ tiêu Nghị quyết của Tỉnh ủy⁽²⁾.

Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng bền vững: Khu vực công nghiệp và xây dựng chiếm 50,9%; khu vực dịch vụ và thuế sản phẩm chiếm 43,9%; khu vực nông, lâm, thủy sản chiếm 5,2%. Quy mô nền kinh tế tăng nhanh, đến hết năm 2022 ước đạt 269.000 tỷ đồng (tính theo giá hiện hành và chỉ đứng sau hai thành phố Hà Nội, Hải Phòng); GRDP bình quân đầu người năm 2022 đạt trên 8.200 USD (cao nhất ở khu vực phía Bắc); năng suất lao động bình quân 3 năm (2020 - 2022) tăng trên 10% (năm 2022 tăng trên 13%), năm 2023 ước đạt 458,5 triệu đồng/người, gấp 1,5 lần năm 2020; Chỉ số hiệu quả sử dụng vốn đầu tư (ICOR) giảm từ 6,09 năm 2020 xuống khoảng 4,0 năm 2022; đóng góp năng suất của các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế năm 2023 ước đạt 50,01.

Cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh - PCI có nhiều tiến bộ, giữ được vị trí dẫn đầu cả nước trong 6 năm liên tiếp (2017 - 2022) và là địa phương duy nhất trong cả nước trong hai năm 2020, 2022 đều dẫn đầu ở cả 4 chỉ số PCI, Chỉ số cải cách hành chính (ParIndex), Chỉ số sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS), Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI).

Không chỉ vậy, tỉnh tích cực thúc đẩy đổi mới hệ thống chính trị và xây dựng nền hành chính hiện đại; phát triển công nghiệp dịch vụ, công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí dựa trên nền tảng công nghiệp sáng tạo được tổ chức sản xuất ở trình độ cao; giải quyết đồng bộ và có hiệu quả các mâu thuẫn, thách thức nhằm đẩy nhanh tốc độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa; kết hợp chặt chẽ công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, quán triệt quan điểm “lấy phát triển dựa vào nguồn lực bên trong là quyết định, chiến lược, cơ bản, lâu dài và nguồn lực bên ngoài là quan trọng, đột phá; lấy đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, phát triển kinh tế xanh, nhu cầu thị trường, các ngành mới nổi và tăng năng suất lao động làm định hướng”.

Ngoài ra, tỉnh Quảng Ninh còn là địa phương đầu tiên trong vùng đồng bằng sông Hồng hoàn thành phê duyệt Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; đồng thời đã hoàn thành Quy hoạch chung thành phố Hạ Long đến năm 2040 và quy hoạch chung một số địa phương cấp huyện. Công tác an sinh xã hội được bảo đảm, tỉnh hoàn thành trước 3 năm Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 theo tiêu chí của Trung ương.

Phát triển bền vững kinh tế biển góp phần xây dựng chiến lược phát triển

Là cửa ngõ thông ra biển của cả vùng đồng bằng sông Hồng - vùng trung du miền núi phía Bắc, kinh tế biển của tỉnh Quảng Ninh luôn đóng vai trò quan trọng, là động lực phát triển vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ nói chung, phát triển kinh tế của tỉnh Quảng Ninh nói riêng. Đây là động lực tăng trưởng có đóng góp không nhỏ vào những thành tựu kinh tế - xã hội của tỉnh. Thời gian qua, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều nghị quyết, kế hoạch, chương trình hành động nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế biển. Nổi bật là Nghị quyết số 15-NQ/TU, ngày 23-4-2019, của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, “Về phát triển cảng biển và dịch vụ cảng biển trên địa bàn tỉnh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” gắn với thực hiện Chương trình số 27-CTr/TU, ngày 27-3-2019, của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, “Về thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Tỉnh cũng đã đề xuất áp dụng nhiều cơ chế đột phá để thu hút các nguồn lực đầu tư cho hạ tầng nhằm thúc đẩy và phát huy tối đa những tiềm năng, lợi thế biển sẵn có. Với sự quan tâm đầu tư đồng bộ, hiệu quả, kinh tế biển của tỉnh đã ngày càng phát huy và khẳng định được vị thế.

Trong giai đoạn từ năm 2011 đến nay, tỷ trọng bình quân giá trị gia tăng của các ngành kinh tế biển của tỉnh Quảng Ninh chiếm khoảng 20%, một con số khá cao so với mục tiêu của cả nước đến năm 2030 theo Nghị quyết số 36-NQ/TW, của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, “Về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” là 10%. Trong đó, tổng thu ngân sách của 9 địa phương ven biển giai đoạn 2019 - 2022 là 128.969 tỷ đồng, chiếm 84,9% tổng thu nội địa toàn tỉnh và có xu hướng tăng qua các năm. Thu ngân sách của các ngành kinh tế biển trong giai đoạn 2019 - 2022 là 42.050 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 15,62%⁽³⁾.

Cụ thể là, về kinh tế hàng hải, dịch vụ vận tải, cảng biển và hậu cần cảng biển có bước phát triển tích cực với hệ thống cảng biển hiện đại, như: cảng tàu khách quốc tế Tuần Châu, cảng tàu khách quốc tế Hòn Gai… Có thể nói, cùng với dịch vụ vận tải đường bộ, dịch vụ đường biển là một lợi thế chiến lược của kinh tế Quảng Ninh. Hiện đường biển của tỉnh đảm nhận khoảng 8,3% khối lượng vận chuyển hàng hóa và 11,3% khối lượng vận chuyển hành khách, chiếm 40,5% tổng lượng hàng hóa thông qua các cảng biển khu vực phía Bắc. Đến nay, tỉnh Quảng Ninh có 11 dịch vụ cảng biển cơ bản, thuộc ba nhóm: dịch vụ công, dịch vụ kinh doanh trực tiếp, dịch vụ kinh doanh gián tiếp. Doanh thu dịch vụ cảng biển giai đoạn 2016 - 2020 đạt khoảng 50.000 tỷ đồng⁽⁴⁾.

Về kinh tế thủy sản, theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ninh, ngành thủy sản cũng ghi dấu ấn với sản lượng tăng từ 107.800 tấn năm 2016 lên 144.479 tấn năm 2020. Tỉnh cũng đề ra chính sách chuyển hướng tăng nuôi trồng, giảm khai thác thủy sản; tăng khai thác xa bờ, giảm khai thác gần bờ; tập trung tăng nuôi công nghiệp, thâm canh, siêu thâm canh, nuôi công nghệ cao và giảm nuôi tự nhiên, quảng canh. Đến năm 2021, tổng sản lượng khai thác của tỉnh Quảng Ninh đạt 149.890 tấn (tăng 3,75% so với cùng kỳ, đạt 102.66% so với kế hoạch). Trong đó, sản lượng khai thác đạt 75.279 tấn (tăng 9,1% so với kế hoạch), sản lượng nuôi trồng đạt 74.611 tấn (đạt 96,9% so với kế hoạch). Diện tích nuôi trồng thủy sản năm 2021 đạt 21.300 ha, tăng 0,84% so với cùng kỳ, đạt 100% kế hoạch⁽⁵⁾.

Ngành du lịch biển, đảo của tỉnh Quảng Ninh đang ngày càng chiếm vị trí quan trọng, cơ sở vật chất phục vụ du lịch ngày càng hoàn thiện, có sức hút lớn với du khách trong và ngoài nước. Theo thống kê, trong tổng số du khách đến tỉnh Quảng Ninh có khoảng 70% khách tham gia các tour tuyến biển, đảo. Đến nay, riêng khu vực ven biển đã có gần 1.200 cơ sở lưu trú cung ứng trên 19 nghìn buồng phòng với nhiều khách sạn đạt tiêu chuẩn 5 sao, hệ thống shophouse, căn hộ condotel, khu resort nghỉ dưỡng cao cấp… Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Ninh cũng có nhiều lợi thế để phát triển loại hình du lịch tàu biển. Nhiều tàu biển du lịch quốc tế nổi tiếng thế giới, như: Superstar Cemini, Costa Victoria, Europa2, Azamara… đã đưa từ 500 - 3.000 khách/chuyến đến với tỉnh Quảng Ninh. Hiện tỉnh Quảng Ninh đang mở rộng phát triển và hình thành các sản phẩm du lịch mới ra các tuyến đảo như Vân Đồn, Cô Tô, vịnh Bái Tử Long, Cái Chiên. Trong đó, tỉnh ưu tiên xây dựng phát triển các sản phẩm du lịch và dịch vụ biển cao cấp, độc đáo, chất lượng cao có uy tín trên thị trường trong và ngoài nước.

Ngoài ra, tỉnh Quảng Ninh triển khai hiệu quả phát triển bền vững kinh tế biển trên nền tảng tăng trưởng xanh, bảo tồn đa dạng sinh học các hệ sinh thái biển, bảo đảm hài hòa giữa lợi ích của địa phương có biển và địa phương không có biển, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, nước biển dâng; đồng thời, tỉnh Quảng Ninh cũng chú trọng công tác bảo tồn và phát triển giá trị đa dạng sinh học, phục hồi các hệ sinh thái biển, bảo vệ tính toàn vẹn của hệ sinh thái từ đất liền ra biển. Gắn bảo vệ môi trường biển với phòng ngừa, ngăn chặn ô nhiễm, sự cố môi trường, tăng cường hợp tác khu vực và toàn cầu.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát triển kinh tế biển của tỉnh Quảng Ninh còn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của tỉnh, nhất là trong lĩnh vực logistics, cảng biển, phát triển du lịch biển, đảo và nuôi trồng hải sản. Một số ngành kinh tế biển như du lịch và dịch vụ cảng biển, kinh tế hàng hải, nuôi trồng và khai thác hải sản, công nghiệp ven biển… phát triển còn nhiều hạn chế, trong khi tỉnh Quảng Ninh đặt ra mục tiêu giai đoạn 2022 - 2025, tốc độ tăng trưởng kinh tế biển đạt 11,5 - 12%, đóng góp của kinh tế biển vào cơ cấu GRDP của tỉnh đạt 22 - 23%; xây dựng tỉnh Quảng Ninh trở thành một trong những trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ giao thương quốc tế⁽⁶⁾.

Do vậy, để hiện thực hóa các mục tiêu trên, tỉnh Quảng Ninh cần tiếp tục xác định phát triển kinh tế biển là một trong những nhiệm vụ trọng tâm như với những định hướng, giải pháp đã được đề ra trong Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Cụ thể là:

Thứ nhất, phát triển bền vững kinh tế biển theo hướng tăng trưởng xanh; xây dựng, phát triển Quảng Ninh trở thành một trung tâm kinh tế biển bền vững của cả nước, cửa ngõ trung chuyển hướng biển của khu vực trên cơ sở phát triển du lịch - dịch vụ kết nối khu vực và quốc tế; là một trong những trung tâm logistics trọng điểm của cả nước. Đồng thời, xây dựng tỉnh Quảng Ninh trở thành một trong những cửa ngõ trung chuyển hướng biển của khu vực, tăng khả năng liên kết không gian kinh tế ven bờ, biển, đảo, tạo động lực phát triển cho vùng Đông Bắc và cả nước.

Thứ hai, phát triển khai thác và nuôi trồng thủy sản ven biển và trên biển trên cơ sở ứng dụng công nghệ cao hiệu quả và bền vững để tạo giá trị gia tăng của sản phẩm biển, góp phần tiết kiệm tài nguyên biển; quy hoạch không gian ven biển, ven bờ cho phát triển du lịch bền vững kết hợp phát triển các lĩnh vực kinh tế - dịch vụ dựa vào bảo tồn biển là thế mạnh vượt trội ở tỉnh Quảng Ninh. Tiếp tục ưu tiên xây dựng đồng bộ và nâng cấp hệ thống kết cấu hạ tầng đa mục tiêu, nhằm bảo đảm lợi ích kép trong phát triển; chuyển dần sang phát triển mạnh năng lượng tái tạo; tổ chức lại không gian phát triển kinh tế biển trên cơ sở phân vùng không gian dựa vào hệ sinh thái và theo chức năng sử dụng biển, đảo và vùng ven biển; phân bổ không gian biển, vùng ven biển và đảo cho các ngành, lĩnh vực theo nguyên tắc bảo đảm hài hòa lợi ích và giảm xung đột không gian trong khai thác, sử dụng cùng một vùng ven biển, đảo và biển, giữa các tập thể và cá nhân.

Thứ ba, phát triển kinh tế biển gắn với bảo vệ nguồn tài nguyên, môi trường sinh thái, bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh và chủ quyền biển, đảo; đồng thời giữ gìn giá trị, phát huy truyền thống lịch sử, bản sắc văn hóa biển đặc trưng Quảng Ninh để phát triển du lịch bền vững./.

------------------------

(1), (2) Vũ Văn Đức: Quảng Ninh phấn đấu giữ vững tốc độ tăng trưởng GRDP hai con số 8 năm liên tiếp, Trang thông tin Thông tấn xã Việt Nam, ngày 10-7-2023, https://news.vnanet.vn/?created=365%20day&keyword=Qu%E1%BA%A3ng%20Ninh%20ph%E1%BA%A5n%20%C4%91%E1%BA%A5u%20gi%E1%BB%AF%20v%E1%BB%AFng%20t%E1%BB%91c%20%C4%91%E1%BB%99%20t%C4%83ng%20tr%C6%B0%E1%BB%9Fng%20GRDP%20hai%20con%20s%E1%BB%91%208%20n%C4%83m%20li%C3%AAn%20ti%E1%BA%BFp&servicecateid=1&scode=1&qcode=17
(3), (6) “Sớm đưa Quảng Ninh trở thành trung tâm kinh tế biển của cả nước”, Cổng thông tin điện tử Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 9-5-2023, https://www.quangninh.gov.vn/so/sokhdt/Trang/ChiTietTinTuc.aspx?nid=2158
(4) Đỗ Phương: “Phát huy thế mạnh cảng biển, Báo điện tử Quảng Ninh, 2022, http://baoquangninh.com.vn/bai-1-uu-the-canh-tranh-noi-troi-cua-quang-ninh-2387187.html
(5) “Quảng Ninh phát triển nuôi trồng thủy sản”, Trang thông tin điện tử Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, ngày 11-2-2022, https://www.mard.gov.vn/Pages/quang-ninh-phat-trien-nuoi-trong-thuy-san.aspx