Thực trạng công tác dân vận chính quyền cấp huyện ở thành phố Hà Nội hiện nay

Thủ đô Hà Nội là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước, có sự phát triển nhanh chóng trên tất cả các lĩnh vực. Các huyện, quận, thị xã ở thành phố Hà Nội đang trong quá trình đô thị hóa mạnh mẽ, đặt ra nhiều vấn đề, đòi hỏi phải tăng cường và đổi mới hơn nữa công tác dân vận của chính quyền cấp huyện. Thời gian qua, Hà Nội đã từng bước đổi mới và đẩy mạnh việc thực hiện các nhiệm vụ công tác dân vận của chính quyền cấp huyện (huyện, quận, thị xã) bằng nhiều hình thức, phương pháp mới, phù hợp.

Thực hiện Quyết định số 290-QĐ/TW, ngày 25-2-2010, của Bộ Chính trị, “Về việc ban hành Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị”, Chỉ thị số 07-CT/TU, ngày 1-10-2021, của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội, “Về đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận của các cơ quan nhà nước”, chính quyền cấp huyện ở thành phố Hà Nội ngày càng chú trọng xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể để thực hiện các chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân vận trên địa bàn. Một số cấp ủy chính quyền cấp huyện đã xây dựng nghị quyết chuyên đề về công tác dân vận để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện.

Nhờ đó, đã tạo bước chuyển biến mới về nhận thức trong thực hiện công tác dân vận của chính quyền cấp huyện theo hướng sâu sát cơ sở; tăng cường đối thoại, vận động, thuyết phục, hạn chế các biện pháp hành chính trong giải quyết các vụ, việc phát sinh trong nhân dân. Cấp uỷ, chính quyền cấp huyện đổi mới mạnh mẽ công tác lãnh đạo, tập trung chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ sâu sát, quyết liệt, dứt điểm, hiệu quả, nhất là những nhiệm vụ trọng tâm, lĩnh vực khó, phức tạp; mở rộng dân chủ, tạo sự thống nhất, đồng thuận, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị trên địa bàn thành phố. Các chính quyền cấp huyện đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tuyên truyền các quy chế, quy định về chức trách, nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ với nhiều hình thức đa dạng, phong phú; vận động đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tham gia Cuộc thi về ứng xử, giao tiếp cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức do Thành ủy Hà Nội phát động. Triển khai có hiệu quả hai quy tắc ứng xử của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan trực thuộc của Thành ủy; xây dựng, triển khai kế hoạch đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục đến các đơn vị trên địa bàn các cấp huyện.

Theo Báo cáo kết quả 5 năm thực hiện Kết luận số 114-KL/TW, ngày 14-7-2015, của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XI, về “Nâng cao hiệu quả công tác dân vận của cơ quan nhà nước các cấp” của Thành ủy Hà Nội, thành phố đã in hơn 40.000 sổ tay quy tắc ứng xử của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và quy tắc ứng xử nơi công cộng; đồng thời, triển khai tới các cơ quan thuộc thành phố Hà Nội, các huyện, quận, thị xã để cung cấp tới từng thôn, làng, tổ dân phố, phổ biến trong các hội nghị nhân dân, treo tại nhà văn hóa thôn, tổ dân phố để nhân dân biết, thực hiện. Biên soạn và phát hành hơn 30.000 tờ tuyên truyền về hai quy tắc ứng xử, phát đến đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động để trên bàn làm việc và dán tại nơi dễ nhìn, dễ thấy. Có 30/30 huyện, quận, thị xã đã tổ chức tọa đàm về quy tắc ứng xử, tổ chức nhiều hội thi tuyên truyền, tìm hiểu về quy tắc ứng xử. 100% các công sở đều treo quy tắc ứng xử tại khu vực “một cửa”, các phòng, ban; 100% bộ phận “một cửa” treo 10 nguyên tắc khi giao tiếp với công dân. Các điểm công cộng, như di tích, vườn hoa, nhà văn hóa, bảng tin tổ dân phố, khu vui chơi giải trí… đều treo quy tắc ứng xử nơi công cộng. Nhiều mô hình thực hiện quy tắc ứng xử được triển khai, như mô hình bộ phận “một cửa”, “một cửa liên thông” giải quyết thủ tục hành chính văn minh, thân thiện, chuyên nghiệp; mô hình cơ quan xanh, nơi làm việc ngăn nắp, gọn gàng; mô hình xây dựng trường học thân thiện, nói lời hay làm việc tốt, cảnh quan đẹp…

Chính quyền cấp huyện đã phổ biến đến đông đảo tầng lớp nhân dân thực hiện Đề án 02-212 của Thủ thướng Chính phủ về đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động chấp hành pháp luật trong cộng đồng dân cư, nhất là vận động nhân dân tham gia phòng, chống tệ nạn xã hội, tội phạm và giữ gìn an ninh, trật tự xã hội, qua đó góp phần nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật một cách tự giác của mỗi người dân, tạo nếp sống tự quản theo pháp luật trong từng cộng đồng dân cư; từng bước hạn chế các vi phạm pháp luật; giữ vững trật tự, an toàn xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh. Sự tham gia tích cực của nhân dân kết hợp với hoạt động của các cơ quan chức năng của chính quyền cấp huyện và chính quyền thành phố thông qua công tác dân vận của chính quyền đã góp phần làm cho công tác phòng, chống tệ nạn xã hội, tội phạm đạt được kết quả tích cực.

Trong những năm qua, chính quyền cấp huyện đã tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia thực hiện các chủ trương, chương trình phát triển văn hóa - xã hội và đạt được kết quả đáng khích lệ. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” tiếp tục được triển khai có hiệu quả; các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao quần chúng được quan tâm hỗ trợ, phát triển mạnh. Công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình và chính sách dân số và phát triển được các chính quyền các huyện, quận, thị xã triển khai sâu rộng trên toàn địa bàn, được đông đảo nhân dân hưởng ứng và thực hiện. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng thuộc chính quyền cấp huyện tăng cường tuyên truyền, kết hợp với việc thực hiện nhiều biện pháp, nhằm giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng của trẻ em dưới 5 tuổi. Các chương trình vận động nhân dân xây dựng gia đình văn hóa, chương trình hành động vì sự tiến bộ của phụ nữ, bình đẳng giới, bảo đảm các quyền của phụ nữ và trẻ em được chính quyền cấp huyện tích cực triển khai và vận động nhân dân thực hiện có hiệu quả.

Thành phố Hà Nội hiện có nhiều tôn giáo được Nhà nước công nhận tư cách pháp nhân, với tổng số tín đồ các tôn giáo gần 550.000 người; có 25.000 chức sắc, nhà tu hành; hơn 5.000 chức việc; gần 2.400 cơ sở thờ tự⁽¹⁾. Thời gian qua, chính quyền các cấp của thành phố Hà Nội luôn tôn trọng và tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo, đồng thời vận động đồng bào tôn giáo thực hành phương châm “Nước vinh, đạo sáng”, “Tốt đời đẹp đạo”, “Sống phúc âm trong lòng dân tộc”…

Việc thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở trong các cơ quan nhà nước được chú trọng. Hầu hết các cơ quan, đơn vị đã xây dựng được các quy chế, quy định về thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở, phù hợp chức năng, nhiệm vụ và tình hình cụ thể của từng cơ quan, đơn vị. Ủy ban nhân dân thành phố đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo việc quán triệt và triển khai thực hiện các chỉ thị, nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị, của Thành ủy Hà Nội và các quy định của Chính phủ về dân chủ ở cơ sở, gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện; nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cấp huyện; đẩy mạnh thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở, gắn với chủ đề năm công tác. Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị xây dựng kế hoạch theo trọng tâm công tác hằng năm; rà soát, bổ sung các nội quy, quy chế và văn bản về thực hiện dân chủ ở cơ quan, đơn vị phù hợp với nội dung các nghị định của Chính phủ về dân chủ ở cơ sở; tăng cường tính công khai, minh bạch trong quy trình giải quyết nội dung công việc giữa cơ quan nhà nước với công dân và tổ chức. Bên cạnh đó, các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội hằng năm được công khai và thông báo rộng rãi tới cử tri trên địa bàn. Hằng năm, có 100% (3.418/3.418) cơ quan, đơn vị tổ chức hội nghị cán bộ, công chức, viên chức; ban thanh tra nhân dân ở cơ quan, đơn vị thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước, nội quy, quy chế của cơ quan, đơn vị; đồng thời, tham gia cùng chính quyền các cấp trong thực hiện việc lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng, giải đáp những khúc mắc, giải quyết những quyền lợi chính đáng của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.

Việc sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thực hiện các nghị quyết của Trung ương, kế hoạch của thành phố⁽²⁾ được đẩy mạnh, kết hợp làm tốt công tác luân chuyển, đào tạo đội ngũ cán bộ, tập trung củng cố tổ chức cơ sở đảng yếu kém; đồng thời, việc thay thế đội ngũ cán bộ, đảng viên yếu về năng lực, kém về phẩm chất đạo đức được các địa phương, cơ quan, đơn vị thực hiện nghiêm túc. Tổ chức thi tuyển công chức làm việc tại chính quyền huyện, quận, thị xã, công chức cấp xã, phường, thị trấn bảo đảm đúng quy trình, phát huy dân chủ, công khai, minh bạch.

Tăng cường phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, thái độ hách dịch, cửa quyền, sách nhiễu nhân dân của một bộ phận cán bộ, công chức chính quyền cấp huyện; dựa vào nhân dân để giám sát, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ở một bộ phận cán bộ, công chức chính quyền cấp huyện. Nhiều ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã đã xây dựng và công khai quy chế sử dụng tài sản công, thực hành tiết kiệm. Các chính quyền cấp huyện coi trọng việc khuyến khích, bảo vệ người phát hiện, tố cáo tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; đặt hòm thư tiếp nhận ý kiến của nhân dân về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tại trụ sở các cơ quan chính quyền huyện, quận, thị xã; xã, phường, thị trấn. Tập trung phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong các lĩnh vực dễ xảy ra sai phạm, như quản lý đô thị, quản lý đất đai, quản lý trật tự xây dựng, sử dụng ngân sách nhà nước…; đã xử lý dứt điểm, kịp thời nhiều vụ, việc phức tạp, “điểm nóng” khiếu kiện đông người, kéo dài. Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn, của nhân dân trong giám sát hoạt động của các cơ quan chức năng của huyện, quận, thị xã.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác dân vận chính quyền cấp huyện ở thành phố Hà Nội cũng còn bộc lộ những hạn chế: Một là, các huyện, quận, thị xã ở thành phố Hà Nội có số lượng dân cư rất lớn, đa dạng về cơ cấu, trình độ, lượng dân cư tạm trú đông… là những khó khăn lớn đối với công tác dân vận của hệ thống chính trị cấp huyện nói chung và công tác dân vận của chính quyền huyện, quận, thị xã nói riêng, nhất là đối với yêu cầu công tác dân vận phải sâu sát để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng hợp pháp, nhu cầu chính đáng của từng nhóm đối tượng dân cư. Hai là, một bộ phận cán bộ, công chức còn có nhận thức chưa đúng về công tác dân vận của chính quyền cấp huyện, coi công tác dân vận chỉ là trách nhiệm của các cấp ủy, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, nên thiếu tích cực, chủ động tham gia. Ba là, trình độ, năng lực, kinh nghiệm và kỹ năng dân vận của một bộ phận cán bộ, công chức chính quyền cấp huyện, kể cả một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, còn hạn chế, nên khi tiến hành còn lúng túng, hiệu quả chưa cao. Bốn là, sự phối hợp giữa chính quyền cấp huyện với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn trong thực hiện công tác dân vận có lúc, có nơi chưa chặt chẽ; sự lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy và chính quyền cấp huyện chưa thường xuyên. Năm là, một số văn bản, hướng dẫn về công tác dân vận chính quyền chưa cụ thể, rõ ràng, nên việc tổ chức, quán triệt, thực hiện có lúc, có nơi còn chưa được kịp thời, hiệu quả.

Một số bài học kinh nghiệm

Một là, đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp huyện, nhất là người đứng đầu, cần có nhận thức đúng đắn về công tác dân vận chính quyền, từ đó, xác định trách nhiệm của mỗi cán bộ, công chức đối với công tác dân vận của chính quyền cấp huyện. Đây là nhân tố quan trọng hàng đầu để công tác dân vận của chính quyền cấp huyện đạt kết quả tốt.

Hai là, đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp huyện, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cơ quan chính quyền phải có quyết tâm chính trị cao trong tiến hành công tác dân vận; sâu sát cơ sở, lắng nghe, tôn trọng và tiếp thu ý kiến phản ánh của nhân dân, làm cơ sở quan trọng để đề ra các chủ trương, chính sách phát triển đúng đắn, hợp với lòng dân.

Ba là, coi trọng việc nâng cao trình độ, năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác dân vận của chính quyền cấp huyện, rèn luyện tác phong, lề lối làm việc “óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm” theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cơ quan chính quyền cấp huyện khi tiến hành thực hiện công tác dân vận của chính quyền.

Bốn là, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy cấp huyện đối với công tác dân vận của chính quyền; sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác dân vận; tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo, giúp đỡ của cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành của thành phố, nhằm góp phần bảo đảm cho công tác dân vận của chính quyền được thực hiện đúng hướng và đạt kết quả tốt.

Năm là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát; kịp thời khen thưởng những tổ chức, cá nhân thực hiện tốt công tác dân vận; kiên quyết xử lý kịp thời, nghiêm minh những cơ quan, đơn vị và cán bộ, công chức vi phạm những quy định về tiếp xúc với nhân dân trong thực thi công vụ, những cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, có biểu hiện “tự diễn biến", "tự chuyển hóa”.

Giải pháp nâng cao chất lượng công tác dân vận chính quyền cấp huyện ở thành phố Hà Nội trong thời gian tới

Thứ nhất, tiếp tục đẩy mạnh việc học tập, quán triệt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết của Thành ủy Hà Nội về công tác dân vận tới toàn thể đội ngũ cán bộ, công chức, trước hết là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cơ quan chính quyền cấp huyện. Tập trung đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền về dân vận chính quyền.

Thứ hai, nâng cao năng lực, trình độ, rèn luyện phong cách người cán bộ làm công tác dân vận theo tư tưởng Hồ Chí Minh cho đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp huyện ở thành phố Hà Nội. Khắc phục tình trạng quan liêu, mệnh lệnh hành chính khi tiến hành công tác dân vận chính quyền.

Thứ ba, tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền cấp huyện với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn huyện, quận, thị xã trong thực hiện công tác dân vận. Xây dựng, thực hiện nghiêm và định kỳ sơ kết, tổng kết, đánh giá về hiệu quả hoạt động phối hợp trên.

Thứ tư, đổi mới mạnh mẽ nội dung và phương thức công tác dân vận của chính quyền cấp huyện hướng mạnh về cơ sở, gần nhân dân, lắng nghe và tôn trọng ý kiến của nhân dân; xuất phát từ nguyện vọng hợp pháp, lợi ích chính đáng của đông đảo các tầng lớp nhân dân Thủ đô. Đồng thời, xuất phát từ đặc thù của mỗi tầng lớp nhân dân để xác định phương thức, cách thức vận động phù hợp.

Thứ năm, xây dựng các cơ quan chính quyền cấp huyện trong sạch, vững mạnh, thực sự là chính quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức gần dân, hiểu dân, học dân, có trách nhiệm với dân, thực sự là công bộc của dân. Từng bước tạo chuyển biến rõ nét trong thực hiện kỷ cương hành chính, trọng tâm là tiếp tục thực hiện đồng bộ, quyết liệt công tác cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính, nâng cao ý thức, tinh thần, trách nhiệm, chất lượng, hiệu quả phục vụ nhân dân, phục vụ doanh nghiệp của hệ thống chính trị và của đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp huyện./.

----------------------

(1) Ban Dân vận Thành ủy Hà Nội: Những điển hình “Dân vận khéo của Thủ đô”, Nxb. Hà Nội, Hà Nội, 2020, tr. 19
(2) Như: Nghị quyết số 39-NQ/TW, ngày 17-4-2015, của Bộ Chính trị, “Về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức”; Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25-10-2017, của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII, “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Nghị quyết số 19-NQ/TW, ngày 25-10-2017, của Hội nghị Trung ương 6 khoá XII, về “Tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập”; Kế hoạch số 28-KH/BDVTU-BCSĐUBNDTP, ngày 5-5-2017, của Ban Dân vận Thành ủy và Ban Cán sự Đảng Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, về phối hợp thực hiện công tác dân vận năm 2017; Kế hoạch số 109- KH/BDVTU-BCSĐUBNDTP, ngày 28-3-2018, của Ban Dân vận Thành ủy và Ban Cán sự Đảng Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, về phối hợp thực hiện “Năm Dân vận chính quyền năm 2018”; Kế hoạch số 109- KH/BDVTU-BCSĐUBNDTP, ngày 31-1-2019, của Ban Dân vận Thành ủy và Ban Cán sự Đảng Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, về phối hợp thực hiện “Năm Dân vận chính quyền năm 2019”.