Hội đồng Lý luận Trung ương xây dựng nhiều báo cáo trình Bộ Chính trị và Ban Bí thư

Năm 2021, Hội đồng lý luận Trung ương đã hoàn thành 2 báo cáo tư vấn trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư, phục vụ Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII, gồm báo cáo “Một số vấn đề lý luận - thực tiễn về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới” và “Một số vấn đề lý luận - thực tiễn về tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”.

Hội đồng cũng xây dựng 2 báo cáo tư vấn phục vụ Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII về “Một số vấn đề lý luận - thực tiễn qua 15 năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn” và “Một số vấn đề lý luận - thực tiễn qua 20 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể”; nghiên cứu 2 chuyên đề theo kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương về xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”; chủ động xây dựng và khẩn trương tổ chức triển khai Chương trình “Nghiên cứu khoa học lý luận chính trị giai đoạn 2021 - 2025”. Các báo cáo đều được Bộ Chính trị, Ban Bí thư đánh giá cao.

Năm 2022, Hội đồng tập trung vào một số nhiệm vụ:

Một là, hoàn thành với chất lượng cao các báo cáo tư vấn, báo cáo chuyên đề trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư, phục vụ Hội nghị Trung ương 5, 6 khóa XIII; báo cáo theo yêu cầu của Ban Chỉ đạo Trung ương về Xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”; triển khai hoàn thành 15 chuyên đề phục vụ nghiên cứu của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, bên cạnh 3 chuyên đề phải hoàn thành và trình Ban Bí thư trong tháng 12-2021.

Hai là, đẩy mạnh triển khai Chương trình KX.04/21-25; chủ động chuẩn bị triển khai tổng kết 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, 50 năm thống nhất đất nước, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, góp phần hoàn thiện hệ thống lý luận về đường lối đổi mới, lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Ba là, Hội đồng chủ động xây dựng kế hoạch hoạt động đối ngoại và tổ chức tốt các hội thảo trao đổi lý luận với một số đảng cộng sản, đảng cầm quyền trên thế giới;

Bốn là, chuẩn bị tốt, bảo đảm chất lượng và tiến độ xây dựng các báo cáo chuyên đề phục vụ các chương trình bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho các đồng chí Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII và các đồng chí cán bộ quy hoạch cấp chiến lược khóa XIV của Đảng;

Năm là, nâng cao chất lượng tư vấn, thẩm định những vấn đề mà các ngành, các cấp trình Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng Lý luận Trung ương;

Sáu là, tiếp tục triển khai kịp thời, hiệu quả công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, nhất là trên mặt trận lý luận; phê phán, phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, phản động, các phần tử cơ hội chính trị.

Một số vấn đề lý luận - thực tiễn qua 15 năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn

Nông nghiệp, nông dân, nông thôn có có vị trí chiến lược trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước. Sau 35 năm đổi mới, đặc biệt từ khi thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa X, Về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, nước ta đã có những bước phát triển mạnh mẽ và đạt được những thành tựu khá toàn diện. Nông nghiệp phát triển với tốc độ khá cao và ổn định, nông thôn có nhiều đổi mới, đời sống vật chất và tinh thần của người nông dân ngày càng được nâng cao. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Nông nghiệp có bước chuyển mạnh sang sản xuất hàng hóa ứng dụng công nghệ cao, nâng cao chất lượng và hiệu quả, trực tiếp là trụ đỡ của nền kinh tế; kinh tế nông thôn tiếp tục phát triển; chương trình xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả quan trọng, hoàn thành sớm hơn gần 2 năm so với kế hoạch đề ra, góp phần làm thay đổi bộ mặt nông thôn và đời sống nông dân”⁽¹⁾.

Trong Báo cáo đề dẫn tại Hội thảo, GS, TS. Nguyễn Quang Thuấn, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh, sau gần 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa X (Nghị quyết số 26/NQ-TW), Về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, đã thu được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào những thành tựu phát triển chung của đất nước: Thứ nhất, trên cơ sở khẳng định rõ vị trí, vai trò quan trọng của nông nghiệp, nông dân, nông thôn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của nước ta, từ đó các chính sách phát triển trong lĩnh vực này đã được quan tâm nhiều hơn. Thứ hai, chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp thực chất và hiệu quả hơn, hoạt động sản xuất chuyển mạnh theo hướng hình thành các vùng sản xuất tập trung, quy mô lớn, phát huy lợi thế của mỗi địa phương và vùng, miền trên cả nước. Thứ ba, hệ thống kết cấu hạ tầng ở nông thôn được phát triển, nhiều làng nghề, ngành nghề truyền thống được phục hồi, phát triển, nhiều khu, cụm công nghiệp được xây dựng, nhiều doanh nghiệp, dịch vụ đầu tư ở địa bàn nông thôn. Thứ tư, hệ thống chính trị cơ sở được phát huy, dân chủ cơ sở, môi trường văn hóa, trật tự xã hội ở nông thôn được nâng lên. Vai trò chủ thể của nông dân được phát huy trong quá trình phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới.

Tuy nhiên, vấn đề phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, đặc biệt trong bối cảnh mới hiện nay còn đặt ra một số vấn đề cả về lý luận và thực tiễn, như nhận thức lý luận về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong hệ thống tổng thể, toàn diện, đồng bộ trong một số chính sách còn chưa rõ, vì vậy, các chính sách đôi khi thiếu đồng bộ, hiệu quả không cao; nông nghiệp phát triển chưa bền vững trên cả 3 trụ cột kinh tế, xã hội và môi trường, giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp còn khá thấp; việc chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp và tham gia chuỗi giá trị còn nhiều hạn chế; đầu tư cho nông nghiệp còn thấp, chênh lệch giữa đầu tư cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn với các lĩnh vực khác còn khá cao, chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp. Nhìn chung, phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn chưa đáp ứng được yêu cầu, khoảng cách giữa thành thị và nông thôn, đặc biệt vùng sâu, vùng xa còn khá lớn…

Trong phiên thảo luận những vấn đề chung về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, với tham luận “Thực trạng, quan điểm, giải pháp xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, TS. Cao Đức Phát, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó trưởng ban thường trực Ban Kinh tế Trung ương cho rằng, thời gian tới, để xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cần rà soát lại quy hoạch xây dựng nông thôn mới; có chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp, ngành, nghề, dịch vụ đủ sức tạo việc làm tại chỗ cho lao động nông thôn. Tiếp tục chương trình đào tạo nghề cho lao động nông thôn; thực hiện đồng bộ các giải pháp xóa đói, giảm nghèo bền vững, nhất là ở các vùng miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số. Bảo đảm an sinh xã hội ở các vùng nông thôn, phát triển kết cấu hạ tầng, tiếp tục nâng cấp trường học, trạm y tế, cơ sở văn hóa, thể thao, trụ sở xã ở những nơi chưa đạt chuẩn; bảo đảm 100% rác thải rắn được thu gom, xử lý phù hợp. Phát triển khoa học - công nghệ thực sự trở thành động lực then chốt cho phát triển nông nghiệp, nông thôn; thúc đẩy quá trình chuyển đổi số; nông nghiệp, nông thôn chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn…

Với tham luận “Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn: góc nhìn từ tỷ trọng lao động nông nghiệp” trong phiên thảo luận phát triển nông nghiệp sinh thái, kinh tế nông thôn ở Việt Nam, GS, TS. Nguyễn Thị Vân Hoa đã phân tích thực trạng tỷ lệ lao động nông nghiệp trong nền kinh tế. Trên cơ sở đó, đưa ra định hướng và giải pháp giảm tỷ trọng lao động trong nông nghiệp ở Việt Nam: Thứ nhất, thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng phát triển nông sản có giá trị kinh tế cao, nông nghiệp xanh, nông nghiệp công nghệ cao; thứ hai, phát triển các ngành dịch vụ, ngành công nghiệp mới nhằm thu hút có hiệu quả lao động từ nông nghiệp chuyển sang; thứ ba, thúc đẩy khởi nghiệp, biến các sản phẩm từ làng nghề truyền thống thành sản phẩm hàng hóa để xuất khẩu và tạo ra giá trị gia tăng cao, xây dựng các cụm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp từ các làng nghề; thứ tư, đào tạo nghề phi nông nghiệp cho người nông dân.

Đề cập nông thôn Việt Nam thập niên qua biến đổi mạnh mẽ chưa từng có trong lịch sử dân tộc, đã và đang đặt ra nhiều vấn đề rất mới đối với sự lãnh đạo của Đảng, hoạt động của hệ thống chính trị và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, với tham luận “Sự lãnh đạo của Đảng, vai trò của hệ thống chính trị và phát huy dân chủ ở nông thôn” trong phiên thảo luận xây dựng nông thôn hiện đại, nông dân văn minh ở Việt Nam, PGS, TS. Đoàn Minh Huấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản cho rằng, sự lãnh đạo của Đảng và vai trò của hệ thống chính trị trước hết thể hiện ở tư duy lãnh đạo trước các vấn đề “tam nông” khi mà phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn truyền thống không còn phù hợp với nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Trước những yêu cầu rất mới về “tam nông”, nếu tổ chức đảng và hệ thống chính trị các địa phương thiếu tầm nhìn, tư duy đột phá sẽ khó đáp ứng được yêu cầu, nhất là những vấn đề quản lý và phát triển gắn với nền kinh tế thị trường hiện đại, với hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, với thích ứng với biến đổi khí hậu, với bảo vệ môi trường sinh thái; phát triển nông nghiệp gắn với phát triển kinh tế nông thôn, thúc đẩy đô thị hóa; quản trị xã hội dựa trên luật pháp kết hợp với luật tục, phát triển kinh tế với bảo vệ bản sắc văn hóa làng, xã. Vì vậy, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của nhà nước, phát huy trách nhiệm của các tổ chức chính trị - xã hội là những nhân tố quyết định nhất bảo đảm xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh. Bên cạnh tính phổ biến, cần chú ý tính đặc thù của từng nơi, từng cấp lãnh đạo, quản lý do chi phối của tính địa phương, tính tộc người; cần kết hợp chặt chặt chẽ giữa luật pháp và luật tục, giữa tri thức khoa học và tri thức địa phương trong lãnh đạo, quản trị địa phương; phân cấp phân quyền thoáng rộng đi đôi với tăng cường kiểm tra, giám sát, chống cục bộ, phân tán, tùy tiện kiểu “phép vua thua lệ làng”; phát huy vai trò nêu gương của người đứng đầu, coi trọng vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng dân cư. Phát huy dân chủ, xây dựng khối đoàn kết ở nông thôn, tăng cường quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân bắt đầu từ giải quyết những vấn đề thiết thực của đời sống dân sinh, phát triển nông thôn, xử lý từ sớm, từ gốc, từ xa các yếu tố tiềm ẩn nguy cơ gây xung đột xã hội nông thôn.

Với nhiều tham luận có chất lượng cao trong 3 phiên thảo luận sôi nổi, các đại biểu đã tập trung nghiên cứu, thảo luận các nội dung để làm sâu sắc, cụ thể hóa thêm quan điểm tại nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh và các phương hướng, giải pháp thực hiện cho giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Các đại biểu cũng cung cấp thêm luận cứ khoa học về các giải pháp giảm tỷ lệ lao động nông nghiệp để đẩy mạnh, thực hiện hiệu quả công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn; đưa ra các định hướng đổi mới, nâng cao hiệu quả chính sách phát triển nông nghiệp, quan điểm chủ trương, nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp đột phá để ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo phục vụ hiệu quả phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh ở nước ta thời gian tới.

Thông qua các tham luận, các đại biểu khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng, sự tham gia của hệ thống chính trị và phát huy dân chủ trong xây dựng nông thôn hiện đại. Về phát triển nông thôn, nhiều đại biểu đề cập giải pháp bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai, bảo đảm phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững. Một số vấn đề các đại biểu cũng nêu cần tập trung nghiên cứu, đưa ra các luận cứ khoa học định hướng thời gian tới, như vấn đề phát triển nguồn nhân lực, đào tạo nghề gắn với tạo việc làm, chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn Việt Nam…/.

------------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 61 - 62