Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và xây dựng con người Quảng Ninh trong kỷ nguyên mới

Tham dự và đồng chủ trì hội thảo có đồng chí GS, TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; TS Hoàng Trung Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; PGS, TS Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; đồng chí Vũ Quyết Tiến, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Ninh; đồng chí Nguyễn Hồng Dương, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Quảng Ninh.

Dự hội thảo còn các đại biểu đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành trung ương, các địa phương; các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý và hoạt động thực tiễn; đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Tạp chí Cộng sản; lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh Quảng Ninh; phóng viên các cơ quan thông tấn, báo chí Trung ương và tỉnh Quảng Ninh.

Phát biểu đề dẫn hội thảo, GS, TS Nguyễn Xuân Thắng khẳng định, thế giới đang trải qua những thay đổi mang tính thời đại, tạo ra nhiều thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức lớn đan xen; trong nước đang triển khai những quyết sách chiến lược mang tính cách mạng, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới cao hơn; đồng thời đây cũng là bước ngoặt mới, vận hội mới mang tính lịch sử đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước, bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Cùng với những thay đổi nhanh, phức tạp, nhiều vấn đề chưa từng có của bối cảnh thế giới và khu vực, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt là những đột phá về trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, internet vạn vật, chuỗi khối, vật liệu mới, năng lượng sạch… đang làm thay đổi các phương thức sản xuất, kinh doanh, quản trị và đời sống con người. Do vậy, Đảng ta đã ban hành nhiều chủ trương lớn, đặc biệt là các quyết sách chiến lược gần đây, trong đó có Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Trong tổng thể chiến lược đó, tỉnh Quảng Ninh có một vị trí, vai trò rất đặc biệt và nổi bật. Là cực tăng trưởng quan trọng trong tam giác Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, là cửa ngõ phía Đông Bắc của Tổ quốc, là địa bàn hội tụ của các di sản thiên nhiên và văn hóa, Quảng Ninh không chỉ có tiềm năng và nguồn lực phát triển to lớn, vượt trội mà còn là một trong những địa phương đi sớm, tiên phong về đổi mới tư duy phát triển, chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ “nâu” sang “xanh”. Nhiều năm liền, tỉnh Quảng Ninh đứng đầu cả nước về Chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX), Chỉ số hài lòng của người dân (SIPAS), đồng thời duy trì nhiều năm vị trí dẫn đầu, thuộc nhóm cao nhất về năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Đây là những minh chứng rất thuyết phục về tầm nhìn chiến lược, tư duy đổi mới, đột phá trong tổ chức thực hiện và đặc biệt, trong xây dựng nguồn nhân lực và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, doanh nhân và người dân Quảng Ninh. Tuy nhiên, so với yêu cầu của kỷ nguyên mới, Quảng Ninh vẫn còn không ít hạn chế, bất cập: Tiềm lực khoa học - công nghệ, nhất là ở cấp độ doanh nghiệp chưa tương xứng với quy mô nền kinh tế; tỷ lệ doanh nghiệp khoa học - công nghệ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp khởi nghiệp còn khiêm tốn; nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ nền tảng, công nghệ lõi như, trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, sinh học, an ninh mạng… còn thiếu và chưa đồng đều; khoảng cách về chuyển đổi số giữa đô thị và nông thôn, giữa khu vực kinh tế biển - du lịch với các vùng miền núi, biên giới, hải đảo còn khá lớn; văn hóa đổi mới sáng tạo, văn hóa chấp nhận rủi ro để sáng tạo chưa thật sự lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội. Trước bối cảnh đó, tỉnh Quảng Ninh cần có những giải pháp đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và xây dựng con người Quảng Ninh nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới.

Hội thảo đã nhận được hơn 90 tham luận của các ban, bộ, ngành, các địa phương trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, các nhà hoạch định chính sách, nhà quản lý, nhà nghiên cứu và hoạt động thực tiễn trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, văn hóa, con người.

Hội thảo được chia thành 2 phiên: Phiên 1- Những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và xây dựng con người; phiên 2 (tọa đàm bàn tròn): Gợi mở chính sách, mô hình thực tiễn và giải pháp phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, xây dựng con người tỉnh Quảng Ninh). Với 12 tham luận và ý kiến trình bày, trao đổi, thảo luận trực tiếp, hội thảo đã tập trung phân tích, làm rõ các nội dung chủ yếu sau:

Tại phiên 1, các đại biểu: PGS, TS Trần Quốc Toản, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ; GS, TS Nguyễn Trọng Chuẩn, Phó Chủ tịch Hội Triết học Việt Nam; đồng chí Nguyễn Thanh Bình, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Tổ chức Trung ương, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam; TS Nguyễn Thị Mai Anh, Vụ trưởng, Trưởng Ban Văn hóa - Xã hội, Tạp chí Cộng sản; PGS, TS Phạm Văn Hồng, Hiệu trưởng Trường Kinh tế, Đại học Phenikaa đã có những phân tích sâu sắc, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về vai trò, vị trí quan trọng của phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, là động lực to lớn và mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển trong kỷ nguyên mới của đất nước nói chung và tỉnh Quảng Ninh nói riêng; thảo luận, phân tích, cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW và các định hướng mới của dự thảo Văn kiện Đại hội XIV vào điều kiện Quảng Ninh. Các đại biểu cũng phân tích thực trạng phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phát triển con người Quảng Ninh trong bối cảnh mới; tổng kết, làm sâu sắc hơn những cách làm hay, những mô hình mới của tỉnh để phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số gắn với chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng; phát triển con người Quảng Ninh toàn diện, đặt nhân tố con người - nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao vào trung tâm của quá trình phát triển, tạo thành cỗ xe tam mã “Con người - Thể chế - Công nghệ”, chú trọng phát triển nguồn nhân lực - “đột phá của đột phá” trên hành trình phát triển của tỉnh Quảng Ninh trong kỷ nguyên mới.

Tại phiên 2, các đại biểu: PGS, TS Nguyễn Bá Chiến, Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; Đồng chí Nguyễn Văn Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh; PGS, TS Lê Minh Thông, nguyên Trợ lý Chủ tịch Quốc hội; GS, TS Trần Thọ Đạt, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân; TS Khổng Quốc Minh, Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ tập trung thảo luận, trao đổi các định hướng chính sách, giới thiệu những mô hình thực tiễn hiệu quả và thảo luận các giải pháp khả thi nhằm phát triển mạnh mẽ khoa học - công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đẩy nhanh chuyển đổi số và xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho sự phát triển của tỉnh Quảng Ninh giai đoạn tới. Trong đó, nhiều đại biểu chỉ ra những “điểm nghẽn” đang kìm hãm khả năng bứt phá của Quảng Ninh về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số cần giải quyết như: hạ tầng dữ liệu chưa đồng bộ, chính sách khuyến khích nghiên cứu và phát triển chưa đủ mạnh, thiếu liên kết viện - trường - doanh nghiệp, khoảng trống nhân lực công nghệ cao và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo còn manh mún. Các ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học đã gợi mở một số mô hình, cơ chế và giải pháp khả thi mà Quảng Ninh có thể áp dụng để tạo chuyển biến rõ rệt thời gian tới trong hành trình phát triển mới trên cơ sở phát huy các tiềm năng, lợi thế của tỉnh Quảng Ninh; xây dựng mô hình quản trị số, kinh tế số; cơ chế, chính sách thu hút nguồn lực doanh nghiệp, các chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu tới làm việc tại tỉnh Quảng Ninh; chỉ ra cách thức đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; nâng cao nhận thức, hình thành công dân số; nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Quảng Ninh với năng lực cốt lõi là năng lực tư duy thiết kế giải pháp công (thiết kế giá trị công), năng lực số (nhận thức, tư duy về số, sử dụng công nghệ số, bảo đảm an toàn thông tin, tương tác trên môi trường số…); từ đó cần chuyển hướng đào tạo theo năng lực, phù hợp từng nhóm đối tượng thông qua các mô hình thực hành, học tập liên tục và suốt đời; thiết lập cơ sở dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống”, thiết lập dữ liệu dùng chung. Nhiều đại biểu thống nhất cần triển khai đào tạo “lực lượng kỹ thuật số” theo nhu cầu thực của doanh nghiệp và chính quyền, phát triển khoa học - công nghệ từ chính nhu cầu của địa phương, “tín hiệu của thị trường”, từ nhu cầu của cộng đồng doanh nghiệp; thu hút nhà đầu tư chiến lược với quy mô lớn và cam kết đồng hành cùng quá trình phát triển của tỉnh Quảng Ninh, tạo ra hệ thống doanh nghiệp vệ tinh, thu hút công nghệ lõi của tương lai; phát huy vai trò của Trường Đại học Hạ Long, doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp công nghệ để hình thành “chuỗi đào tạo - nghiên cứu - ứng dụng - khởi nghiệp” hoàn chỉnh; xây dựng “chân dung” của con người Quảng Ninh với một trong những yếu tố cốt lõi là có năng lực số ; năng lực phân tích dữ liệu số; kỹ năng số của công dân…

Tổng kết hội thảo, đồng chí Hoàng Trung Dũng khẳng định, hội thảo diễn ra với tinh thần khoa học, thẳng thắn, trách nhiệm và xây dựng với nhiều ý kiến tham luận, trao đổi có giá trị lý luận và thực tiễn đối với quá trình hoạch định chủ trương, chính sách phát triển của tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn mới như: 1- Phát triển khoa học - công nghệ gắn với đổi mới mô hình phát triển mới, lấy công nghệ số, kinh tế số, đổi mới sáng tạo làm động lực chủ đạo; làm chủ và ứng dụng mạnh mẽ các công nghệ mới; tăng cường đầu tư nghiên cứu và phát triển; xây dựng các trung tâm nghiên cứu công nghệ cao tại tỉnh. 2- Xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở, thúc đẩy mô hình doanh nghiệp công nghệ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; triển khai các cơ chế thử nghiệm chính sách tạo bước đột phá về thể chế để nhân rộng; phát triển môi trường học tập, sáng tạo và khởi nghiệp, tạo động lực nuôi dưỡng tài năng trẻ, khuyến khích văn hóa đổi mới. 3- Triển khai Chiến lược phát triển con người Quảng Ninh giai đoạn 2026 - 2035, phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, ý thức dân tộc, trách nhiệm với cộng đồng, năng lực sáng tạo, kỹ năng sống, kỹ năng nghề nghiệp; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho các ngành mũi nhọn, nhất là đội ngũ chuyên gia, kỹ sư, cán bộ quản lý trong lĩnh vực công nghệ thông tin, logistics, du lịch thông minh; hình thành công dân số với năng lực số, văn hóa số, đạo đức số, thích ứng với yêu cầu kỷ nguyên số.

Đồng chí Hoàng Trung Dũng cũng nhấn mạnh, với truyền thống “kỷ luật và đồng tâm”, với khát vọng vươn lên mạnh mẽ và tinh thần tiên phong đổi mới, tỉnh Quảng Ninh sẽ tiếp tục là một trong những địa phương đi đầu trong khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và xây dựng con người trong kỷ nguyên mới, đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của đất nước./.