Vấn đề phát triển các tỉnh, thành phố miền Trung sau sáp nhập: Động lực và phương hướng chiến lược để hiện thực hóa khát vọng vươn mình

PGS, TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; PGS, TS Đoàn Triệu Long, Giám đốc Học viện Chính trị khu vực III; PGS, TS Nguyễn Ngọc Hòa, Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực III đồng chủ trì hội thảo. Cùng tham dự hội thảo còn có các đồng chí cán bộ, biên tập viên của Bộ Biên tập Tạp chí Cộng sản, Cơ quan Thường trực Tạp chí Cộng sản tại miền Trung - Tây Nguyên; cán bộ, giảng viên Học viện Chính trị khu vực III; chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu tại các học viện, trường đại học, viện nghiên cứu và lãnh đạo một số địa phương, các sở, ban ngành của thành phố Đà Nẵng, các tỉnh miền Trung.

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS, TS Đoàn Triệu Long, Giám đốc Học viện Chính trị khu vực III khẳng định, kể từ khi bắt đầu vận hành bộ máy các tỉnh, thành phố mới sau công cuộc sáp nhập, đất nước ta có nhiều thay đổi, chuyển biến mới, là cảm hứng để chính quyền và toàn dân tiếp tục phấn đấu phát triển trong kỷ nguyên giàu mạnh, tuy nhiên, một số khó khăn cũng xuất hiện, đặt ra nhiều vấn đề cần xử lý. PGS, TS Đoàn Triệu Long cũng cho rằng, các tỉnh, thành phố khu vực miền Trung sau sáp nhập đã kéo gần khoảng cách giữa biển cả với núi rừng, mở ra thời cơ, vận hội mới, động lực mới. Hội thảo cần tập trung điểm lại cơ sở, nền tảng thực tiễn, khảo sát, kiểm tra tính phù hợp, đúng đắn và chỉ rõ kết quả bước đầu sau sáp nhập; xác định các vấn đề đặt ra từ thực tiễn các địa phương miền Trung. Trên cơ sở đó, phân tích những yếu tố then chốt để hiện thực hóa khát vọng phát triển; trong đó, mỗi một địa phương miền Trung cần xác định tiềm năng, động lực sẵn có, sự tích luỹ nguồn lực trong chiều sâu về văn hóa, kinh tế, nhân lực… phục vụ nhiệm vụ phát triển. 

Phát biểu tại hội thảo, PGS, TS Lê Văn Đính, Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực III đánh giá, ở khu vực miền Trung, qua thời gian đầu vận hành hệ thống chính trị sau sáp nhập, tía cấu trúc, một số thuận lợi, khó khăn lộ diện và cần được nhìn nhận khách quan, nhất là trong quản lý nhà nước. Một số vấn đề như khoảng cách quá xa từ trung tâm chính trị - hành chính đến các xã vùng biên giới; việc thành lập cơ sở hai tại một số địa phương; tình trạng cán bộ nghỉ việc gia tăng; thiếu cán bộ chuyên sâu để phụ trách từng lĩnh vực, như đất đai, hộ tịch, nông nghiệp,… cần sớm được khắc phục. Cần sớm có kế hoạch tăng cường bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực, trình độ đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; giải quyết hài hòa, kịp thời tâm tư, tình cảm và vị trí công việc mới cho đối tượng cán bộ là người đồng bào dân tộc thiểu số (những người am hiểu tập quán đồng bào nhưng có thể thiếu một số tiêu chí, yêu cầu trình độ sau sáp nhập); gấp rút xây dựng quy hoạch tổng thể vùng, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và quốc phòng - an ninh ở tầm vĩ mô; nâng cao vai trò của Quân khu V, ban chỉ huy quân sự các tỉnh, thành phố…

Phát biểu tham luận tại hội thảo, TS Nguyễn Duy Thụy, Viện trưởng Viện Khoa học xã hội vùng Trung bộ và Tây Nguyên chỉ rõ, văn hóa vùng Tây Nguyên rất độc đáo, phong phú, nhiều bản sắc, được định hình trong thời gian dài từ hệ thống các yếu tố vật thể và phi vật thể, như nhà rông, nhà dài, luật tục, sử thi, chuyện cổ,…; đặc biệt, trên đất nước Việt Nam có dân tộc, tộc người, tôn giáo, người di cư từ địa phương nào thì vùng Tây Nguyên cũng đều có. Trong bối cảnh sáp nhập các tỉnh, thành phố miền Trung, công tác bảo tồn giá trị văn hóa vùng Tây Nguyên là vấn đề lớn, cần có sự tham gia của chính quyền, doanh nghiệp và toàn thể nhân dân. Từ nhận định trên, TS Nguyễn Duy Thuỵ đề ra một số khuyến nghị, giải pháp mới, như tăng cường nghiên cứu, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, chương trình, đề án quốc gia về bảo tồn và phát huy giá trị không gian văn hóa vùng Tây Nguyên; kiểm kê, đánh giá, xếp hạng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của vùng sau quá trình sắp xếp lại đơn vị hành chính; ưu tiên bố trí vốn đầu tư công cho dự án bảo tồn và phát huy văn hóa đã được phê duyệt; chính quyền các địa phương cần ban hành quy định cụ thể, phù hợp, bố trí ngân sách hợp lý phục vụ hoạt động văn hóa; khuyến khích, tạo điều kiện và hỗ trợ cộng đồng tham gia vào công tác bảo tồn văn hóa.

Phát biểu tại Hội thảo, PGS, TS Trần Thọ Quang, Vụ trưởng, Trưởng Cơ quan Thường trực Tạp chí Cộng sản tại miền Trung - Tây Nguyên nhấn mạnh, chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh là quyết định lớn, mang tích lịch sử,  cách mạng của đất nước ta trước kỷ nguyên mới. Riêng với khu vực miền Trung đã diễn ra sự thay đổi rất lớn ở cấu trúc bên trong các tỉnh, thành phố cũng như ở quy mô vùng, khi hầu hết các địa phương đều có biển, rừng, khu kinh tế cửa khẩu, cảng biển,…; tuy nhiên, nhiều thách thức, khó khăn được đặt ra, như khi vận hành bộ máy hành chính trong không gian rộng lớn, yêu cầu quản trị xã hội hiệu quả, chuyển đổi số, nguy cơ phân tán nguồn lực trên diện rộng, phát huy ưu thế của nhiều xã vùng sâu, vùng xa,… Do đó, mỗi địa phương cần sớm có chiến lược định vị lại phương hướng phát triển phù hợp với điều kiện đặc thù, đồng thời mở rộng liên kết tầm vùng, tránh quan điểm, tư duy chỉ tập trung kích thích nguồn lực bên trong; các chiến lược quy hoạch cần phát huy, khai thác triệt để về lợi thế, tiềm năng sẵn có, khuyến khích, thúc đẩy tinh thần phấn đấu sản xuất, kinh doanh, toàn dân làm giàu; đặc biệt phải quan tâm đến công tác cán bộ, bảo đảm có được đội ngũ lãnh đạo, người đứng đầu mang tầm nhìn dài hạn, chiến lược, dám nghĩ, dám làm, khát khao cống hiến cho địa phương.

Cũng tại hội thảo, các đại biểu, nhà khoa học, nhà quản lý tập trung làm rõ thêm các vấn đề lý luận và thực tiễn đặt ra sau công cuộc sáp nhập, như định vị lại vị thế, vai trò của vùng duyên hải miền Trung; vấn đề thay đổi tư duy phát triển kinh tế sau khi biên giới hành chính được mở rộng, vượt ra khỏi biên giới hành chính cũ (tránh thực trạng độc lập, phân mảnh, chưa có sự hội tụ trong tăng trưởng kinh tế, chưa có bóng dáng của hội tụ kinh tế,…); các trọng điểm kinh tế cần khai thác để phát huy không gian phát triển mới; hoàn thiện khung pháp lý, thể chế, phân bổ nguồn lực phát triển sau sáp nhập, tránh dàn trải; giải quyết sự chênh lệch lớn về thu nhập và diện tích giữa nhiều xã; vấn đề chỉnh sửa luật đất đai, luật quy hoạch, luật cán bộ công chức để phù hợp với bối cảnh mới; giải quyết thấu tình đạt lý đời sống và công việc của đội ngũ cán bộ người đồng bào dân tộc thiểu số,…

Phát biểu kết luận hội thảo, PGS, TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản khẳng định, hội thảo đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, nghiêm túc, hiệu quả, thể hiện qua số lượng 59 bài tham luận đăng kỷ yếu chứa nhiều nội dung quan trọng cùng các tham luận được trình bày có giá trị lý luận và thực tiễn cao. Đây là kết quả tích cực từ sự nỗ lực, trí tuệ và mong muốn cống hiến của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý. Hội thảo đã tiếp cận các vấn đề đặt ra trong không gian phát triển mới, từ đó đi đến những giải pháp căn cơ cho chặng đường tiếp theo; thể hiện tinh thần phản biện, vạch rõ những khó khăn, bất cập, hạn chế một cách khách quan, thẳng thắn; vừa có ý nghĩa về mặt khoa học, vừa cấp bách về thực tiễn. Trên tinh thần đó, PGS, TS. Nguyễn Ngọc Hà cho rằng, công cuộc sáp nhập đơn vị cấp tỉnh là cuộc cách mạng lớn, kiến tạo không gian phát triển mới, ngoài vấn đề hành chính, lãnh thổ, các không gian văn hóa, kinh tế, khu vực phòng thủ cũng có sự sắp xếp lại; do đó, cần sớm xác định cách thức quản trị, tư duy và cách làm mới, như trong công tác xây dựng quy hoạch mới gắn với số hoá, khoa học - công nghệ, quản trị quốc gia, quản trị vùng, tổ chức thôn, xóm,….

Đồng chí Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản khẳng định, hội thảo đã thể hiện tinh thần đồng thuận với chủ trương mới của Trung ương, thể hiện sự quyết tâm trong hành động để tiếp tục nghiên cứu và đưa ra các giải pháp khai thác mặt thuận lợi, khắc phục mặt khó khăn, gia tăng giá trị, sức mạnh, tạo thêm động lực phát triển khu vực miền Trung trong tình hình mới./.