Tỉnh Nam Định nằm trong vùng đồng bằng sông Hồng và duyên hải Bắc Bộ trù phú, trong đó thành phố Nam Định từng là một trong ba đô thị đầu tiên của vùng Bắc Bộ. Tỉnh cũng ở vị trí đầu mối giao thông về đường bộ, đường sắt, đường thủy của vùng; đồng thời nằm trên các tuyến hành lang kinh tế - kỹ thuật - đô thị quan trọng quốc gia, như: Cao tốc Bắc Nam, các tuyến quốc lộ 21, 21B, 10, 38B; trong vùng ảnh hưởng của tam giác tăng trưởng Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và vành đai kinh tế vịnh Bắc Bộ. Đặc biệt tuyến đường bộ ven biển cơ bản hoàn thành, tuyến cao tốc Ninh Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu tư và đang được triển khai sẽ có tác động tích cực cho phát triển kinh tế tỉnh. Do đó, Nam Định có nhiều tiềm năng để tham gia vào sự phát triển chung của vùng và cả nước để bứt phá đi lên.

Sau 10 năm thực hiện Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Nam Định đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2341/QĐ-TTg, ngày 2-12-2013, tình hình trong nước và quốc tế có nhiều diễn biến mới, một số chỉ tiêu và định hướng phát triển kinh tế - xã hội, ngành, lĩnh vực đến năm 2030 theo Quy hoạch này không còn phù hợp. Bối cảnh chung và thực tiễn phát triển địa phương đặt ra nhiệm vụ cấp bách phải triển khai nghiên cứu, xây dựng Quy hoạch tỉnh Nam Định đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 để đáp ứng yêu cầu, mục tiêu phát triển tỉnh trong bối cảnh mới.

Quy hoạch tỉnh Nam Định giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 thể hiện hướng tiếp cận mới, có tầm nhìn dài hạn, giúp phát huy hiệu quả các lợi thế của tỉnh, làm căn cứ khoa học và thực tiễn cho việc tổ chức không gian lãnh thổ kinh tế – xã hội và xây dựng các kế hoạch phát triển 5 năm và hằng năm, đáp ứng yêu cầu phát triển quốc gia, xây dựng Nam Định trở thành tỉnh phát triển năng động, có đóng góp ngày càng quan trọng vào sự phát triển chung của vùng và cả nước.

Quy hoạch tỉnh Nam Định giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 hướng đến mục tiêu khai thác, phát huy tối đa tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của Nam Định, như: Bề dày truyền thống văn hóa, lịch sử; là mảnh đất “địa linh nhân kiệt”; điểm sáng về giáo dục và đào tạo; là một trong hai địa phương dẫn đầu cả nước về xây dựng nông thôn mới và hiện vẫn trong tốp dẫn đầu cả nước về xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu. Đồng thời, Quy hoạch sẽ khắc phục điểm yếu, hạn chế, thách thức tác động đến sự phát triển của tỉnh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, góp phần đẩy nhanh quá trình thực hiện mục tiêu xây dựng, phát triển tỉnh Nam Định. Quy hoạch tỉnh bao quát toàn bộ những nội dung, yêu cầu định hướng phát triển các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, hệ thống đô thị và phân bố dân cư nông thôn, kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, phân bố đất đai, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường của các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh, có tính tới yếu tố liên vùng và hội nhập kinh tế quốc tế; từ đó định hình sự phát triển, tổ chức lãnh thổ, mở ra không gian phát triển mới để tạo những xung lực mới cho xây dựng tỉnh. Quy hoạch tỉnh còn là công cụ quan trọng cho các cấp chính quyền của tỉnh sử dụng trong lãnh đạo, chỉ đạo, thống nhất công tác quản lý nhà nước; hoạch định chính sách, kiến tạo động lực phát triển, bảo đảm sự hợp lý trong phân bổ nguồn lực và sắp xếp không gian cho các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, môi trường, quốc phòng - an ninh trên địa bàn, tạo sự đồng bộ, thông suốt giữa các cấp quy hoạch trên địa bàn tỉnh và tăng cường tính liên kết hữu cơ giữa tỉnh với các địa phương, giúp các nhà đầu tư thuận lợi hơn trong việc tiếp cận các dự án và đầu tư vào địa bàn.

Từ bối cảnh trong nước và quốc tế, trên cơ sở phân tích thực trạng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh giai đoạn 2011 - 2020 và các dự báo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Nam Định xác định nhiệm vụ phát triển nhanh, theo hướng bền vững, hướng tới mục tiêu đưa Nam Định trở thành một cực tăng trưởng kinh tế vùng Nam đồng bằng sông Hồng, thu hẹp khoảng cách phát triển với các địa phương trong vùng. Phấn đấu đến năm 2030, tỉnh Nam Định trở thành tỉnh phát triển nhanh, toàn diện, bền vững; là tỉnh phát triển khá của cả nước, một trong những trung tâm phát triển quan trọng của vùng Nam đồng bằng sông Hồng… Xây dựng hoàn chỉnh nền kinh tế số, kinh tế xanh, tuần hoàn; sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và các nguồn lực tăng trưởng; có môi trường đầu tư năng động, thông thoáng, minh bạch, thân thiện. Người dân có thu nhập cao, cuộc sống thịnh vượng hạnh phúc. Bảo đảm môi trường sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu. Phát triển kinh tế - xã hội dựa trên nền tảng phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng tăng trưởng. Phát huy tối đa nhân tố con người, lấy con người làm trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của sự phát triển... Phát triển xã hội văn minh, thân thiện; gắn kết quá trình phát triển kinh tế - xã hội với việc bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa. Khơi dậy và phát huy các giá trị truyền thống văn hóa, truyền thống cách mạng, sự năng động, sáng tạo và khát vọng vươn lên tự cường của con người Nam Định.

Tầm nhìn phát triển đến năm 2050, Nam Định sẽ xây dựng không gian kinh tế là tập hợp của hệ thống đô thị, các điểm dân cư nông thôn, các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu du lịch, khu nghiên cứu, khu đào tạo, khu thể dục thể thao, khu nghỉ dưỡng, bảo tồn thiên nhiên... phát triển hiện đại, có sự kiểm soát chặt chẽ để mang lại hiệu quả cao. Phát triển đột phá khu vực kinh tế biển và ven biển, đưa khu vực ven biển trở thành một trọng tâm phát triển của tỉnh, trong đó, phát triển Khu kinh tế Ninh Cơ là hạt nhân; đồng thời, mở rộng không gian phát triển khu vực ven biển (lấn biển) khi điều kiện cho phép trên cơ sở nghiên cứu khả năng mở rộng phát triển hướng ra vùng ngoài khơi thuộc các huyện Nghĩa Hưng, Hải Hậu và một phần huyện Giao Thủy. Hai lĩnh vực trọng điểm phát triển làm hạt nhân cho nền kinh tế của tỉnh là công nghiệp và dịch vụ. Trong đó công nghiệp với các ngành chế biến, chế tạo, sản xuất vật liệu xây dựng, tiêu dùng và xuất khẩu sẽ phát triển theo hướng hiện đại. Dịch vụ, đặc biệt là du lịch, dịch vụ biển, dịch vụ logistics phát triển dựa trên sự phát triển của công nghiệp và nông nghiệp. Đến năm 2050, Nam Định sẽ là một cực phát triển quan trọng của vùng đồng bằng sông Hồng, là trung tâm kinh tế hiện đại, động lực phát triển quan trọng và điểm kết nối giao thương hàng hóa, dịch vụ và văn hóa của vùng đồng bằng sông Hồng với hệ thống kết cấu hạ tầng phát triển đồng bộ và hiện đại.

Quy hoạch tỉnh Nam Định giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 định hình 3 khâu đột phá để xây dựng, phát triển tỉnh gồm: Đột phá về phát triển không gian lãnh thổ; đột phá ở các ngành, lĩnh vực kinh tế; đột phát trên 4 nền tảng phát triển khác. Để tạo đột phá về phát triển không gian lãnh thổ, tỉnh sẽ hình thành, phát triển 4 trung tâm đô thị động lực chủ đạo, 5 hành lang kinh tế động lực chủ đạo giữ vai trò gắn kết các nền kinh tế trong vùng đồng bằng sông Hồng, là cầu nối trung chuyển trong mối hợp tác, liên kết kinh tế với các tỉnh khác trong nước, khu vực và quốc tế.

Trong thời gian tới, tỉnh Nam Định sẽ chú trọng thực hiện một số giải pháp trọng tâm gồm:

Một là, huy động, sử dụng hiệu quả nguồn lực, thu hút vốn đầu tư, nhất là thu hút nhiều doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước đầu tư vào các dự án phát triển trọng điểm; phát triển nguồn nhân lực và phát triển thị trường lao động, bảo đảm cung ứng đủ số lượng nhân lực có chất lượng ở mọi lĩnh vực các doanh nghiệp, nhà đầu tư có nhu cầu sử dụng; quản lý, thúc đẩy các hoạt động bảo vệ môi trường, nghiên cứu, ứng dụng khoa học và đổi mới công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường để các sản phẩm sản xuất tại tỉnh đạt năng suất, chất lượng cao tham gia chuỗi giá trị toàn cầu; tiếp tục nghiên cứu, ban hành và áp dụng cơ chế, chính sách phù hợp với yêu cầu phát triển của tỉnh và pháp luật của Nhà nước theo từng giai đoạn, nhất là các chính sách hỗ trợ, thúc đẩy liên kết hợp tác trong nước, hợp tác quốc tế để phát triển, thu hút, huy động nguồn lực thực hiện Quy hoạch tỉnh; quản lý, kiểm soát phát triển các khu chức năng, đô thị, nông thôn; bảo đảm quốc phòng - an ninh, an toàn xã hội, tạo môi trường thuận lợi phát triển.

Hai là, tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng, cải tạo, nâng cấp nhiều tuyến giao thông huyết mạch quan trọng kết nối trung tâm vùng, trung tâm kinh tế các huyện vùng ven biển, tạo thành mạng lưới giao thông kết nối thuận lợi vùng kinh tế biển với các địa phương trong và ngoài tỉnh, với các trục giao thông trọng điểm quốc gia. Phát triển hệ thống đô thị theo hướng hình thành các vùng đô thị lớn, ưu tiên phát triển trước hệ thống các trung tâm đô thị để thu hút đầu tư xã hội nhằm tăng trưởng dịch vụ, việc làm và định hướng định cư, làm đầu kéo phục vụ cho phát triển công nghiệp, dịch vụ trong tỉnh; yêu cầu gắn kết không gian phát triển đô thị với không gian phát triển kinh tế - xã hội trên cơ sở liên kết, hỗ trợ giữa mạng lưới đô thị với các khu điểm kinh tế và điểm dân cư nông thôn.

Ba là, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến, thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp, cụm công nghiệp đã xây dựng hạ tầng; sớm hoàn thành thủ tục để thành lập Khu kinh tế Ninh Cơ và các khu công nghiệp theo quy hoạch. Đẩy mạnh phát triển kinh tế biển, chú trọng phát triển các ngành, lĩnh vực công nghiệp mới như luyện thép và sản phẩm sau thép, điện gió, điện khí, chế biến khí gắn với không gian vùng kinh tế biển. Tiếp tục hình thành và phát triển các khu chức năng lớn chuyên ngành về công nghiệp, du lịch, đô thị hóa, nông nghiệp công nghệ cao, thể dục thể thao, giáo dục và đào tạo, dịch vụ khác nhằm thu hút các nguồn lực đầu tư xã hội, tạo động lực phát triển. Đẩy mạnh thu hút đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; chú trọng phát triển nông, lâm nghiệp và thủy sản theo hướng phục vụ xuất khẩu, ổn định kinh tế và đời sống nhân dân, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia; xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu gắn với đô thị hóa nông thôn, gắn với thực hiện Chương trình Mỗi xã một sản phẩm. Tiếp tục đầu tư hoàn chỉnh cơ sở vật chất, trang thiết bị, nâng cao chất lượng các loại hình dịch vụ giáo dục, văn hóa, y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân; chú trọng đào tạo phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn lao động chất lượng cao; đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ trong phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội.

Bốn là, tăng cường kiểm soát các khu vực cần bảo tồn, khu vực nhạy cảm về môi trường, ngăn ngừa các hiểm họa thiên tai và các thảm họa khác do con người gây ra; tăng cường bản sắc, hình ảnh, thương hiệu các khu vực đặc thù của các khu vực dân cư trong tỉnh; bảo tồn, tôn tạo và nâng cấp các khu vực dân cư theo hướng nông thôn mới gắn kết với sự phát triển chung của tỉnh, bảo đảm ổn định xã hội, gìn giữ, bảo tồn các di sản văn hóa truyền thống. Tăng cường cải cách hành chính, nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước nhằm phát triển kinh tế - xã hội, phát triển đô thị và nông thôn; bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội nhất là tại các trọng điểm kinh tế và các đô thị lớn.

Trước mắt, các cấp chính quyền đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá rộng rãi Quy hoạch tỉnh đến nhân dân, các nhà đầu tư, doanh nghiệp; thu hút sự quan tâm, chú ý của toàn dân, của các nhà đầu tư trong và ngoài nước để huy động toàn xã hội và các nguồn lực hợp pháp tham gia thực hiện Quy hoạch tỉnh. Thúc đẩy các giải pháp nâng cao tính chủ động, sáng tạo và tiên phong của lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo các cấp trong tổ chức, điều hành, quản lý quy hoạch, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh./.