00:30, ngày 06-01-2022

TCCS - Nhân tài nói chung, nhân tài lĩnh vực quân sự nói riêng là “tài nguyên quý” của đất nước. Trong điều kiện Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, việc thu hút, đào tạo, trọng dụng nhân tài lĩnh vực quân sự là đòi hỏi khách quan và là vấn đề có ý nghĩa chiến lược, cấp thiết, nhằm xây dựng và sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực chất lượng cao trong Quân đội, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng trong tình hình mới.

Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, ông cha ta có nhiều kinh nghiệm về phát hiện, tuyển chọn và trọng dụng nhân tài, coi hiền tài là “nguyên khí quốc gia”. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến công tác đào tạo cán bộ, trọng dụng nhân tài. Người chỉ rõ: “Đảng phải nuôi dạy cán bộ, như người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu. Phải trọng nhân tài, trọng cán bộ, trọng mỗi một người có ích cho công việc chung của chúng ta”⁽¹⁾. Trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, Đảng, Nhà nước và Quân đội ta luôn kế thừa, phát huy những kinh nghiệm của ông cha, thường xuyên quan tâm chăm lo, xây dựng và thực hiện tốt việc thu hút, đào tạo, trọng dụng nhân tài, coi đây là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Những năm qua, quán triệt các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng, Nhà nước về thu hút, đào tạo, trọng dụng nhân tài, như Kết luận số 86-KL/TW, ngày 24-1-2014, của Bộ Chính trị, “Về chính sách thu hút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ”; Nghị quyết số 52-NQ/TW, ngày 27-9-2019, của Bộ Chính trị, “Về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”,... Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, chiến lược, đề ra những chủ trương, giải pháp để thu hút, tuyển chọn, đào tạo, trọng dụng nhân tài và đạt được nhiều kết quả quan trọng. Những đồng chí được tuyển chọn, đào tạo hoặc bồi dưỡng nâng cao kiến thức quân sự, quốc phòng tại các nhà trường quân đội đều có ý chí quyết tâm cao, đạt được thành tích tốt trong học tập và sau khi tốt nghiệp ra trường, được bố trí, sử dụng theo sở trường, nhiều đồng chí đã có những cống hiến quan trọng trên các lĩnh vực, nhất là lĩnh vực quân sự, quốc phòng. Trải qua thực tiễn, tuyệt đại đa số họ đều có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức cách mạng tốt; trình độ học vấn, tư duy khoa học nhạy bén, sắc sảo và năng lực lãnh đạo, tổ chức, quản lý, hoàn thành tốt nhiệm vụ, tích cực đóng góp sức lực, tài năng, trí tuệ cho sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thu hút, trọng dụng nhân tài trong xã hội vào phục vụ Quân đội còn có những bất cập, như về nội dung, biện pháp, hình thức, cơ chế, chính sách tuyển chọn, đào tạo, sử dụng, đãi ngộ nhân tài phục vụ ở một số lĩnh vực...

Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu tác động trực tiếp, toàn diện tới mọi mặt của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực quân sự, quốc phòng. Đặc biệt, việc phát triển lý luận về quân sự, quốc phòng; nghệ thuật quân sự; khoa học và công nghệ quân sự; khoa học xã hội và nhân văn quân sự; ứng dụng, chuyển giao, đổi mới công nghệ,... đòi hỏi phải có sự đổi mới về tư duy, trình độ quản lý, chỉ huy, điều hành phù hợp với các hình thái chiến tranh mới, nghệ thuật tác chiến và cách đánh phù hợp với vũ khí, trang bị hiện đại trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao. Điều này đặt ra những yêu cầu cao hơn, đòi hỏi phải chuẩn bị tốt hơn nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng yêu cầu tác chiến trên không gian mạng và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Để thích ứng với yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Đảng ta chủ trương: “Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, ưu tiên nguồn nhân lực cho công tác lãnh đạo, quản lý và các lĩnh vực then chốt trên cơ sở nâng cao, tạo bước chuyển biến căn bản, mạnh mẽ, toàn diện về chất lượng giáo dục, đào tạo gắn với cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ người tài”⁽²⁾. Đối với nhiệm vụ xây dựng Quân đội, Đảng ta xác định: Xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, xây dựng Quân đội cơ bản tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, đến năm 2030 xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Quán triệt và thực hiện chủ trương của Đảng, trước hết, phải thực hiện tốt quan điểm “người trước, súng sau”; ưu tiên xây dựng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và coi đây là việc làm có ý nghĩa quyết định. Việc thu hút, đào tạo, trọng dụng nhân tài lĩnh vực quân sự hiện nay là một tất yếu khách quan, mang tính chiến lược và cấp thiết để đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Theo đó, cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp trọng tâm sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, người chỉ huy các cấp; nâng cao nhận thức về thu hút, đào tạo, trọng dụng nhân tài trong lĩnh vực quân sự trước tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội là một nguyên tắc bất biến trong quá trình xây dựng, trưởng thành và chiến thắng của Quân đội ta; đồng thời, là biện pháp quan trọng hàng đầu, đưa đến sự thành công của việc thu hút, đào tạo, trọng dụng nhân tài trong lĩnh vực quân sự. Nguyên tắc này phải được nhận thức đúng và tuân thủ nghiêm ngặt. Các cấp ủy, tổ chức đảng, người chỉ huy, chính ủy, chính trị viên các cơ quan, đơn vị, học viện, nhà trường trong Quân đội cần lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, tập trung làm tốt công tác giáo dục để cán bộ, chiến sĩ nhận thức sâu sắc về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng trước sự tác động mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thấy rõ thời cơ và thách thức; nhận rõ những yêu cầu về đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo theo mô hình “Nhà trường thông minh”, phương châm “chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị” và trách nhiệm trong thu hút, nâng cao chất lượng tuyển chọn nguồn đào tạo, sử dụng nhân tài lĩnh vực quân sự.

Triển khai thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về giáo dục và đào tạo⁽³⁾ để xây dựng và triển khai thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Đề án đổi mới quy trình, chương trình đào tạo cán bộ các cấp trong Quân đội đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; Đề án xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2021 - 2030. Chăm lo xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục đạt chuẩn theo quy định. Thực hiện tốt công tác bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ nhà khoa học qua thực tiễn. Có chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài vào công tác trong Quân đội đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.

Hai là, thực hiện tốt công tác tuyển sinh quân sự, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Công tác tuyển sinh quân sự phải thu hút được đông đảo các đối tượng ở trong và ngoài Quân đội có đủ điều kiện, tiêu chuẩn, nhất là những học sinh có học lực giỏi, xuất sắc, học sinh đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh, cấp quốc gia, quốc tế; những học sinh, sinh viên tài năng, có năng khiếu. Các cơ quan, đơn vị cần nghiên cứu, nắm chắc các chỉ thị, thông tư, hướng dẫn về công tác tuyển sinh quân sự của Bộ Quốc phòng; thực hiện thống nhất, đồng bộ các khâu, các bước trong tuyển sinh quân sự; chủ động xây dựng kế hoạch, tổ chức tạo nguồn, xét duyệt các đối tượng tuyển sinh quân sự theo đúng quy trình, điều kiện, tiêu chí. Phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành, các địa phương trong công tác tuyên truyền để nhiều học sinh, sinh viên, thanh niên và hạ sĩ quan, binh sĩ hiểu rõ ngành, nghề, cuộc sống tương lai khi tham gia tuyển sinh quân sự, thu hút đông đảo các đối tượng thi tuyển vào các nhà trường quân đội. Muốn vậy, các cấp, các ngành, các địa phương phải thực sự quan tâm đến công tác tuyển sinh quân sự; tạo môi trường, điều kiện đăng ký và tổ chức thi tuyển thuận lợi, chặt chẽ; bảo đảm tốt cơ sở vật chất và môi trường sư phạm quân sự khoa học, lành mạnh để học viên tốt nghiệp có trình độ tương xứng với mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Qua đó, xây dựng, củng cố niềm tin của họ về tương lai phát triển khi lựa chọn tham gia tuyển sinh quân sự và phục vụ lâu dài trong Quân đội.

Cơ quan tham mưu chiến lược của Bộ Quốc phòng cần thường xuyên bám sát thực tiễn, chủ động nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng những chủ trương, định hướng về tuyển chọn, đào tạo nhân tài cho Quân đội; xây dựng chuẩn đầu vào và đầu ra của các đối tượng đào tạo; làm tốt công tác quy hoạch, xây dựng kế hoạch tạo nguồn đào tạo cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật ở trong nước và nước ngoài. Bảo đảm đủ số lượng, chỉ tiêu, tiêu chuẩn, nhất là tiêu chuẩn về ngoại ngữ, nghiên cứu khoa học trong xét tuyển đầu vào sau đại học. Với cán bộ được lựa chọn cử đi đào tạo theo chức vụ hoặc theo học vấn, các đơn vị cần thực hiện đúng chỉ thị, hướng dẫn của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về đối tượng, mục tiêu, yêu cầu đào tạo, nhằm xây dựng và nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp trong Quân đội. Đối với công tác đào tạo cán bộ ở nước ngoài, cần tập trung đào tạo theo định hướng của Nghị quyết số 618-NQ/ĐU, ngày 28-10-2010, của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương), “Về đào tạo cán bộ Quân đội ở nước ngoài đến năm 2020 và những năm tiếp theo”; chú trọng đào tạo cơ bản, dài hạn, đào tạo chuyên sâu, đồng bộ với vũ khí, trang bị của Quân đội; ưu tiên đào tạo cán bộ nghiên cứu, thiết kế chế tạo, quản lý, khai thác làm chủ vũ khí, trang bị thế hệ mới, tiên tiến đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội hiện đại. Các đơn vị cần coi trọng khâu tuyển chọn đầu vào theo hướng vừa bảo đảm về số lượng, chất lượng, vừa đúng với quy hoạch sử dụng cán bộ. Đối với những tài năng trẻ, cần xây dựng quy trình tạo nguồn hợp lý để sớm đưa đi đào tạo; gắn đào tạo với sử dụng, đáp ứng quy hoạch cán bộ chủ trì các cấp trong Quân đội.

Ba là, có cơ chế, chính sách đãi ngộ và môi trường làm việc tốt để thu hút, trọng dụng nhân tài trong lĩnh vực quân sự đáp ứng yêu cầu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Lao động của Quân đội là lao động đặc thù, các hoạt động của bộ đội thường diễn ra trong môi trường khó khăn, gian khổ, hiểm nguy, thậm chí phải hy sinh cả tính mạng khi làm nhiệm vụ. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn đối với công tác huấn luyện, đào tạo, sử dụng các loạ#i vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, hiện đại. Tác chiến công nghệ cao đòi hỏi trình độ, năng lực, sức khỏe của bộ đội cao hơn nên nếu môi trường làm việc và chính sách đãi ngộ không tốt, sẽ không thu hút được nhân tài vào học tập, công tác và cống hiến trong Quân đội. Do đó, phải xây dựng môi trường làm việc thuận lợi, bố trí sử dụng đúng người, đúng việc và có chế độ, chính sách đãi ngộ hợp lý, thỏa đáng để thu hút nhân tài phục vụ lâu dài trong Quân đội. Các cơ quan chức năng cần nghiên cứu, tham mưu, báo cáo Bộ Quốc phòng, đề xuất với Đảng, Nhà nước ban hành đồng bộ cơ chế, chính sách tuyển chọn, đào tạo, sử dụng, đãi ngộ và có những cơ chế đặc thù với nhân tài. Xây dựng các điều kiện, tiêu chí cụ thể và theo dõi, quản lý nhân tài trong lĩnh vực quân sự một cách khoa học, xứng đáng với sự cống hiến của họ và phù hợp với sự phát triển của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn cách mạng mới.

Bốn là, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, kết hợp chặt chẽ đào tạo với trọng dụng nhân tài đáp ứng yêu cầu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, kết hợp chặt chẽ đào tạo với trọng dụng nhân tài có ý nghĩa rất quan trọng, trong đó, cần có cơ chế và thực hiện có hiệu quả việc bố trí, sử dụng nhân tài sau đào tạo và coi đây là mắt xích quan trọng, không thể thiếu trong thu hút, đào tạo, trọng dụng nhân tài lĩnh vực quân sự. Để làm được điều này, cần tập trung đầu tư xây dựng một số học viện, nhà trường đủ điều kiện trở thành trường trọng điểm quốc gia và Quân đội theo mô hình “Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Thường xuyên cập nhật chương trình đào tạo của quốc gia, khu vực và triển khai đào tạo một số chuyên ngành chất lượng cao, trọng điểm, chuyên sâu; tăng cường hợp tác quốc tế về giáo dục và đào tạo. Việc nâng cao chất lượng đào tạo nhân tài lĩnh vực quân sự phụ thuộc nhiều yếu tố, trong đó, giáo dục đạo đức, xây dựng bản lĩnh và truyền thụ kiến thức, kinh nghiệm, bồi dưỡng năng lực, rèn luyện kỹ năng ở các nhà trường quân đội, nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học,... có ý nghĩa quyết định. Theo đó, ngoài đầu tư, nâng cấp về cơ sở vật chất, trang, thiết bị dạy và học, các nhà trường quân đội cần chú trọng xây dựng, chuẩn hóa đội ngũ giảng viên, trọng tâm là nâng cao tỷ lệ giảng viên có trình độ sau đại học, phấn đấu đạt quy chuẩn của Nhà nước. Đồng thời, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện cơ chế để thực hiện có hiệu quả việc bố trí, sử dụng cán bộ sau đào tạo; gắn đào tạo với bố trí, sử dụng cán bộ, tạo điều kiện tốt nhất để cán bộ luôn tâm huyết với nhiệm vụ, phát triển đúng hướng; đề bạt, bổ nhiệm những cán bộ thực sự có tài năng, nhất là tài năng trẻ, có phẩm chất tốt. Thực hiện tốt việc luân chuyển, điều động cán bộ theo quy hoạch, kết hợp giữa lý thuyết với thực hành, giữa kiến thức được trang bị ở nhà trường với kiến thức, kỹ năng được bồi dưỡng, rèn luyện qua hoạt động thực tiễn; tạo điều kiện để cán bộ được thử thách, trưởng thành vững chắc.

Năm là, kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo, bồi dưỡng với nghiên cứu, ứng dụng khoa học quân sự vào thực tiễn.

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đặt ra yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng phải gắn kết chặt chẽ với nghiên cứu phát triển khoa học quân sự nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội có trình độ cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong điều kiện mới. Đặc trưng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là rút ngắn khoảng cách thời gian giữa nghiên cứu và ứng dụng, do đó, sự kết hợp này giúp phát huy tốt nhất năng lực của đội ngũ cán bộ trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nội dung nghiên cứu lý luận về nghệ thuật quân sự, khoa học xã hội và nhân văn quân sự cần tập trung vào đặc điểm của chiến tranh công nghệ cao; phương thức tiến hành chiến tranh nhân dân ứng phó với các hình thái chiến tranh xâm lược mới; hình thức, phương pháp lãnh đạo, chỉ huy, điều hành tác chiến; về xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới,... Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, bổ sung, phát triển hoàn thiện tư duy lý luận về quân sự, quốc phòng, xây dựng Quân đội trong điều kiện toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Nghiên cứu, đề xuất ban hành và thực hiện có hiệu quả Đề án xây dựng Quân đội nhân dân hiện đại trong giai đoạn mới. Chú trọng nghiên cứu lý luận về tổ chức, xây dựng lực lượng tác chiến, nhất là về cơ cấu, tổ chức các đơn vị thích ứng với điều kiện đất nước và trang bị vũ khí, phương tiện mới cho các lực lượng. Nghiên cứu làm chủ khoa học và công nghệ hiện đại, tiếp cận trình độ khoa học và công nghệ tiên tiến của các nước trong khu vực cũng như trên thế giới. Đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục, huấn luyện, đào tạo theo phương thức đưa ngay các sản phẩm khoa học vào ứng dụng trong thực tiễn huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu.../.

-----------------------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 5, tr. 313
(2) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 54
(3) Trọng tâm là: Kết luận số 51-KL/TW, ngày 30-5-2019, của Ban Bí thư, “Về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”; Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 19-5-2018, của Hội nghị Trung ương 7 khóa XII, “Về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”; Kết luận số 86-KL/TW, ngày 24-1-2014, của Bộ Chính trị, “Về chính sách thu hút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ”; Nghị quyết số 109-NQ/QUTW, ngày 11-2-2019, của Quân ủy Trung ương, “Về xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội, nhất là cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới”; Nghị quyết số 52-NQ/TW, ngày 27-9-2019, của Bộ Chính trị, “Về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”; Chỉ thị số 16/CT-TTg, ngày 4-5-2017, của Thủ tướng Chính phủ, “Về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”; Quyết định số 2289/QĐ-TTg, ngày 31-12-2020, của Thủ tướng Chính phủ, “Ban hành Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến năm 2030”...