Những năm qua, cấp ủy, chính quyền các cấp ở vùng đồng bằng sông Cửu Long đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo để thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 20-01-2003, của Bộ Chính trị "Về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế, xã hội và bảo đảm an ninh, quốc phòng khu vực đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ 2001 - 2010". Tuy vậy, sự kết hợp phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh vùng đồng bằng sông Cửu Long cũng còn bộc lộ nhiều hạn chế.

Cụ thể: tăng trưởng kinh tế chưa vững chắc, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của vùng; cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm. Việc đầu tư tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất và các hoạt động kinh tế còn chậm; chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của các sản phẩm sản xuất trong vùng thấp. Hệ thống kết cấu hạ tầng tuy được quan tâm đầu tư, nhưng do điểm xuất phát thấp, thường xuyên chịu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu nên kém phát triển, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế và cải thiện đời sống của nhân dân. Thu hút đầu tư nước ngoài trong toàn vùng đạt thấp. Chất lượng nguồn nhân lực, mặt bằng dân trí thấp hơn mức bình quân cả nước. Đời sống của một bộ phận nhân dân còn rất khó khăn, nhất là đồng bào vùng ngập lũ thường xuyên, đồng bào Khmer; tỷ lệ hộ đói, nghèo còn cao; tình hình dân tộc, tôn giáo từng có lúc, từng có nơi diễn biến khá phức tạp. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh ở một số địa phương vừa qua còn lúng túng, yếu kém, thiếu tập trung. Công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch tổng thể, quy hoạch các ngành, các lĩnh vực chưa tốt, thiếu đồng bộ, thiếu thống nhất (giữa các tỉnh, thành trong vùng; giữa yêu cầu thủy lợi, thoát lũ với phát triển giao thông; giữa sản xuất lương thực, bảo vệ rừng ngập mặn với nuôi trồng thủy sản…) nên hiệu quả đầu tư thấp…

Từ thực tế đó, để nâng cao chất lượng, hiệu quả việc kết hợp phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh vùng đồng bằng sông Cửu Long đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới cần chú trọng vào các nội dung chủ yếu sau:

Gắn phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh trong quá trình cơ cấu lại kinh tế thành phố Cần Thơ và vùng đồng bằng sông Cửu Long

Cơ cấu lại kinh tế vùng đồng bằng sông Cửu Long mang nội hàm khá rộng, bao gồm cơ cấu lại kinh tế ngành, khu vực, thành phần kinh tế. Bài viết này chỉ đề cập đến cơ cấu lại kinh tế khu vực, nhằm bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ giữa phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh ở mỗi khu vực, trên cơ sở đó bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ giữa phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long. Theo đó, cần đẩy mạnh gắn kết phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh trên địa bàn thành phố Cần Thơ - thành phố trung tâm vùng; thành phố, đô thị các tỉnh; từng địa phương và toàn khu vực; vùng ven biển, ven các sông lớn và hải đảo; vùng nông thôn đồng bằng và miền núi khu vực đồng bằng trong quá trình cơ cấu lại kinh tế. Trong đó, cơ cấu lại kinh tế thành phố Cần Thơ phải tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh của toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Với vai trò là trung tâm kinh tế, khoa học - công nghệ, công nghiệp, thương mại, dịch vụ, giáo dục - đào tạo, đối ngoại và bảo đảm quốc phòng - an ninh vùng đồng bằng sông Cửu Long, thành phố Cần Thơ phải thực sự trở thành “đầu kéo” đối với vùng đồng bằng sông Cửu Long, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng - an ninh của cả vùng, khu vực phía Nam và cả nước. Muốn làm được điều đó, Cần Thơ phải luôn tích cực, chủ động đổi mới trong công tác quy hoạch, kế hoạch, tạo đột phá về công nghệ và chiến lược sản phẩm theo hướng lưỡng dụng, vừa phục vụ kinh tế - xã hội vừa phục vụ quốc phòng - an ninh; tạo đột phá về công nghệ và sản xuất sản phẩm hỗ trợ phát triển theo chiều sâu cho các ngành, các lĩnh vực sản xuất chủ yếu. Trước hết là sản xuất công cụ, phương tiện phục vụ cơ giới hóa ngành sản xuất và chế biến lúa gạo, cây ăn quả, nuôi trồng và chế biến thủy sản; cơ giới hoá ngành thủy lợi, hiện đại hóa ngành điện, nhất là điện gió; cơ giới hóa lĩnh vực bảo vệ môi trường sinh thái, góp phần nâng cao năng suất lao động, giảm giá thành, tăng sức cạnh tranh, đẩy lùi thách thức an ninh phi truyền thống ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Công nghiệp của thành phố Cần Thơ phải thực sự là động lực thúc đẩy đổi mới đối với các ngành, các lĩnh vực; bảo đảm kết nối giữa sản xuất với chế biến, thương mại nội vùng với thương mại ngoại vùng và thương mại quốc tế, làm gia tăng giá trị, lợi ích tổng hợp của các ngành, lĩnh vực, cơ sở kinh tế, người sản xuất và người tiêu dùng.

Gắn kết chặt chẽ giữa lợi ích kinh tế - xã hội với lợi ích quốc phòng - an ninh trong quá trình mở rộng kinh tế đối ngoại

Mở rộng kinh tế đối ngoại vừa góp phần làm tăng tiềm lực, sức mạnh kinh tế - xã hội vừa góp phần làm tăng tiềm lực quốc phòng - an ninh của vùng đồng bằng sông Cửu Long cũng như của đất nước. Cùng với mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, các cơ sở công, nông nghiệp và dịch vụ, hạ tầng kinh tế - xã hội, khoa học - công nghệ, cơ cấu và thể chế kinh tế của đồng bằng sông Cửu Long phải được phát triển và đổi mới theo hướng hiện đại, thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội, khoa học - công nghệ nhanh và bền vững. Cùng với sự lưu chuyển hàng hoá, dịch vụ, tiền tệ và xuất - nhập khẩu giữa vùng đồng bằng sông Cửu Long với các đối tác nước ngoài không ngừng tăng lên, phải làm cho nguồn tài nguyên, lao động, tài chính, tiềm năng sáng tạo được khơi dậy và phát huy, thúc đẩy phát triển sản xuất hàng hóa trong toàn vùng. Cùng với sự thu hút nguồn vốn, khoa học - công nghệ, tri thức và kinh nghiệm quản lý hiện đại của thế giới ngày càng gia tăng, cần tạo ra nhiều việc làm và thu nhập cho người lao động và kéo theo nguồn đầu tư đối ứng bằng sức mạnh nội lực của vùng ngày càng lớn.

Cần tạo ra và từng bước phát triển nhiều cơ sở, doanh nghiệp và khu công nghiệp tập trung với nhiều trình độ kỹ thuật công nghệ, trong đó kỹ thuật công nghệ cao phải chiếm tỷ trọng ngày càng nhiều, có khả năng đáp ứng cả nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và tăng cường quốc phòng - an ninh; tạo ra nhiều khu vực kinh tế động lực với cơ cấu công - nông nghiệp - dịch vụ hiện đại, cơ cấu lao động và dân cư hợp lý. Trong đó, lao động qua đào tạo và có trình độ cao ngày càng đông đảo, đủ sức đáp ứng nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và nguồn hậu cần, nhân lực tại chỗ cho quốc phòng - an ninh khi cần thiết. Đồng thời, cần tăng cường đầu tư tạo ra nhiều phương tiện và thiết bị giao thông, nhiều sân bay, bến cảng cùng với hệ thống đường bộ, đường không, đường thuỷ, đường sắt kết nối và hiện đại; nhiều trung tâm nghiên cứu, trường đại học, bệnh viện tầm cỡ quốc gia, khu vực và quốc tế… để vừa phục vụ sản xuất và đời sống dân sinh, vừa là nguồn động viên cho nền quốc phòng toàn dân và chiến tranh nhân dân khi xảy ra. Mặt khác, phải từng bước làm cho chất lượng dân cư, an sinh xã hội, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được nâng cao. Đó chính là tiềm lực kinh tế - xã hội, tiềm lực khoa học - công nghệ và tiềm lực chính trị tinh thần, tạo nên tiềm lực và sức mạnh quân sự, tiềm lực và sức mạnh của nền quốc phòng toàn dân của vùng đồng bằng sông Cửu Long nói riêng, của cả nước nói chung.

Mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại ở đồng bằng sông Cửu Long cần hướng tới tiếp cận khoa học - công nghệ và dịch vụ lưỡng dụng từ các nền kinh tế trên thế giới, vừa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vừa phục vụ củng cố quốc phòng - an ninh của vùng và cả nước. Cùng với quá trình mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, các cơ sở sản xuất, dịch vụ lưỡng dụng cũng như các cơ sở sản xuất và dịch vụ quốc phòng trong vùng cần tận dụng tốt năng lực sản xuất của mình để tham gia sản xuất hàng xuất khẩu, dịch vụ xuất - nhập khẩu và có thể đầu tư ra nước ngoài theo thế mạnh và cơ chế hợp lý. Đây là con đường, biện pháp khá quan trọng để tiếp cận, tăng vốn và khoa học - công nghệ hiện đại, phát triển năng lực sản xuất của các cơ sở sản xuất và dịch vụ lưỡng dụng cũng như các cơ sở sản xuất và dịch vụ quốc phòng ở đồng bằng sông Cửu Long trong tình hình mới.

Các cơ hội từ mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại nhiều hay ít, tuỳ thuộc vào nhiều vấn đề, trong đó sự khôn khéo, mềm dẻo, biết phát huy thế mạnh, sức sáng tạo và văn hóa của con người đồng bằng sông Cửu Long, của Việt Nam trong các hoạt động kinh tế đối ngoại giữ vai trò quan trọng. Vì thế, quá trình mở rộng kinh tế đối ngoại ở đồng bằng sông Cửu Long thời gian tới cần gắn với sự lan tỏa theo hướng có lợi từ kinh tế sang quốc phòng - an ninh; hoạt động kinh tế đối ngoại đi cùng với tăng cường kiểm soát an ninh phi truyền thống, bảo vệ vững chắc vùng đồng bằng sông Cửu Long. Mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, bên cạnh những thuận lợi, thời cơ cũng xuất hiện nhiều khó khăn, thách thức. Vì thế, càng phải gắn kết chặt chẽ giữa mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại với nâng cao chất lượng quản lý nhà nước trên tổng thể các hoạt động đối nội và đối ngoại về quân sự, chính trị, an ninh, kinh tế, văn hóa, khoa học, giữ vững môi trường hòa bình - an ninh, trật tự và an toàn xã hội, tạo điều kiện để đổi mới và phát triển toàn diện, đáp ứng mọi yêu cầu của nhiệm vụ xây dựng và phát triển bền vững vùng đồng bằng sông Cửu Long và cả nước trong tình hình mới.

Gắn kết mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh trong thực hiện các nhiệm vụ của Quân đội và Công an

Nội dung kết hợp tăng cường quốc phòng - an ninh với phát triển kinh tế - xã hội, phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh có ý nghĩa chiến lược và thời sự cấp bách trong tình hình mới, nhằm giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội để đổi mới, phát triển. Chỉ trên cơ sở hòa bình, ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội được giữ vững, mọi nguồn lực của nhân dân, của mỗi ngành, mỗi cơ sở kinh tế và doanh nghiệp, của mỗi tỉnh, thành phố trên địa bàn đồng bằng sông Cửu Long mới có thể tập trung cho nhiệm vụ đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Đồng thời, cũng trên cơ sở đó mới có thể thu hút và giữ chân được ngày càng nhiều đối tác trong và ngoài nước đến đầu tư phát triển kinh tế - xã hội. Từ đó, các dòng vốn, khoa học - công nghệ, tri thức và kinh nghiệm tổ chức, quản lý sản xuất, kinh doanh mới được hội tụ ngày càng nhiều, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội toàn vùng.

Trong tình hình mới, để tiếp tục phát huy tốt nội dung kết hợp này, Quân đội, Công an và các địa phương, ban ngành, cơ sở kinh tế, doanh nghiệp ở đồng bằng sông Cửu Long cần phối hợp chặt chẽ và có chiều sâu trên nhiều hoạt động, nhiều mặt công tác. Cụ thể: cần phối hợp trong tổ chức thực hiện xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố giàu về kinh tế, vững về chính trị - xã hội, mạnh về quốc phòng - an ninh; phối hợp giữ vững an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phối hợp thực hiện cứu hộ cứu nạn, phòng, chống hoả hoạn, biến đổi khí hậu, ngăn ngừa và khắc phục dịch bệnh, tình trạng khẩn cấp; phối hợp trong quản lý, tổ chức thực hiện các quy định của Nhà nước về bảo đảm quốc phòng - an ninh, tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội; phối hợp trong xây dựng lực lượng tự vệ, dân quân, chuẩn bị động viên, vừa lao động sản xuất vừa bảo vệ cơ sở và sẵn sàng đáp ứng tốt yêu cầu chiến tranh bảo vệ Tổ quốc nếu xảy ra; gắn kết mục tiêu thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh trong công tác dân vận, trong lao động sản xuất, tham gia xây dựng kinh tế; tận dụng năng lực của các đơn vị sản xuất, nghiên cứu, bồi dưỡng và đào tạo của Quân đội và Công an, vừa góp phần phát triển kinh tế - xã hội vừa nâng cao năng lực của các đơn vị. Trong đó, cơ quan quân sự địa phương phải phối hợp và trực tiếp tổ chức thực hiện tốt công tác giáo dục, nâng cao nhận thức về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác quốc phòng - an ninh, nâng cao kiến thức và kỹ năng hoạt động quốc phòng, quân sự cho mọi cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân trong khu vực phòng thủ; phối hợp và tổ chức thực hiện tốt công tác xây dựng dân quân, tự vệ và phát huy có hiệu quả các lực lượng để vừa thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vừa tăng cường quốc phòng - an ninh trong khu vực phòng thủ. Đồng thời, cơ quan quân sự địa phương phải tích cực, chủ động tham mưu và phối hợp xây dựng các cơ quan, doanh nghiệp vững mạnh, bảo đảm an ninh nội bộ, an toàn về mọi mặt, tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội và tăng cường quốc phòng - an ninh trong khu vực phòng thủ trong tình hình mới.

Một số kiến nghị

Trên cơ sở một số vấn đề về kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh ở vùng đồng bằng sông Cửu Long trong tình hình mới nêu trên, xin đề xuất, kiến nghị một số vấn đề cơ bản sau:

Một là, đề nghị Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, Bộ Tư lệnh Quân khu 9 kiến nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành tiếp tục quan tâm và có trách nhiệm thực hiện tốt Nghị quyết 28 của Bộ Chính trị về xây dựng các tỉnh, thành phố thành khu vực phòng thủ vững chắc.

Hai là, đề nghị Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, Bộ Tư lệnh Quân khu 9 kiến nghị Chính phủ có kế hoạch huy động các ngành, các địa phương đầu tư hợp tác phát triển với nước bạn Cam-pu-chia, nhất là khu vực gần biên giới, tiếp tục thực hiện các dự án trong biên giới nước ta, đưa dân định cư lâu dài, hình thành hệ thống làng, xã chiến đấu liên hoàn, thực sự là tuyến đầu vững chắc cả về kinh tế - xã hội và quốc phòng - an ninh.

Ba là, đề nghị Bộ Quốc phòng tăng cường đầu tư, ưu tiên nguồn vốn để triển khai thực hiện Đề án “Phát triển kinh tế - quốc phòng của quân khu từ năm 2011 - 2015, định hướng đến năm 2020”; tiếp tục phát huy Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 959 để thực hiện nhiệm vụ chính trị tuyến biên giới Cam pu chia, giúp đồng bào dân tộc ổn định cuộc sống, định canh, định cư lâu dài.

Bốn là, đề nghị Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, Bộ Tư lệnh Quân khu 9 kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các tỉnh An Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp, Long An sớm thực hiện chủ trương quy hoạch các cụm dân cư tuyến biên giới Việt Nam – Cam-pu-chia; có chính sách đầu tư đóng mới tàu cá (tàu sắt) công suất lớn để đánh bắt xa bờ đối với các tỉnh có biển (Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, Bến Tre, Tiền Giang); đầu tư nạo vét luồng Định An để phát huy hiệu quả khai thác của Cảng Cần Thơ; xây dựng cảng hậu cần nghề cá ở Hòn Chông - Kiên Giang phục vụ phát triển kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng - an ninh ở vùng đồng bằng sông Cửu Long; phát hành bổ sung trái phiếu Chính phủ để xây dựng một số tuyến đường, dự án lớn có ý nghĩa quan trọng gắn với quy hoạch chống lũ ở đồng bằng sông Cửu Long, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và giữ vững quốc phòng - an ninh biên giới.

Năm là, đề nghị Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ phối hợp tốt với các Bộ, ban, ngành trung ương và các tỉnh, thành phố trong vùng tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị; kiến nghị Chính phủ sớm ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho vùng đồng bằng sông Cửu Long, tập trung đầu tư hoàn thiện kết cấu hạ tầng kinh tế, khai thông các kênh tín dụng và tăng cường đào tạo nguồn nhân lực để thúc đẩy phát triển bền vững vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Sáu là, đề nghị trung ương sớm ban hành Quy chế liên kết vùng đồng bằng sông Cửu Long để khơi thông các nguồn lực, tạo điều kiện tăng cường liên kết, hợp tác toàn diện giữa các tỉnh, thành trong vùng. Tiếp tục phát huy kết quả của Diễn đàn hợp tác kinh tế đồng bằng sông Cửu Long đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, các tỉnh, thành trong vùng cần chủ động tăng cường các hình thức liên kết, hợp tác theo nhu cầu và thực chất nhằm tạo động lực phát triển mới cho toàn vùng./.