Sáng 3-11, Đại hội X Công đoàn Việt Nam đã khai mạc trọng thể tại Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt - Xô, Hà Nội. Đến dự có Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh; nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười, Lê Khả Phiêu; Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết; nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh, Trần Đức Lương; Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng; nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải; Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng; nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An; Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Huỳnh Đảm; các Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Phó Chủ tịch nước, Phó Thủ tướng Chính phủ, Phó Chủ tịch Quốc hội; lãnh đạo các bộ, ban, ngành, đoàn thể Trung ương, thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh; các vị lão thành cách mạng và gần 1.000 đại biểu ưu tú, đại diện cho hơn sáu triệu đoàn viên công đoàn của cả nước.

Dự Đại hội còn có các đoàn đại biểu Công đoàn các nước Ô-xtrây-li-a, Cam-pu-chia, Trung Quốc, Cu-ba, Đan Mạch, Lào, Na Uy, Nga, Xin-ga-po, Thụy Điển, Nhật Bản… và một số tổ chức Quốc tế, đoàn ngoại giao, tổ chức phi chính phủ tại Hà Nội.

Ban Chấp hành Trung ương Đảng tặng Công đoàn Việt Nam bức trướng mang dòng chữ “Công đoàn Việt Nam đổi mới, sáng tạo; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của đoàn viên, công nhân, viên chức, lao động; vì sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước”.

Phát biểu tại Đại hội, Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh nhiệt liệt biểu dương những thành tích, tiến bộ của phong trào công nhân, viên chức lao động và hoạt động công đoàn cả nước trong nhiệm kỳ qua. Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước ta luôn xác định trách nhiệm cao trong việc lãnh đạo và tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương, nhiệm vụ xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn lớn mạnh, tạo điều kiện để mọi công nhân, viên chức, lao động phát huy hết khả năng, trí tuệ của mình cống hiến cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong giai đoạn mới.

Những nguyên nhân chính dẫn đến tranh chấp lao động và đình công:
 
- Việc thực hiện chính sách đối với người lao động còn bộc lộ nhiều hạn chế, nhiều doanh nghiệp khu vực FDI và tư nhân chưa xây dựng được thang, bảng lương hoặc có nhưng không hợp lý, tỷ lệ người lao động chưa được tham gia bảo hiểm xã hội còn khá lớn, nhiều doanh nghiệp vi phạm chế độ chính sách đối với người lao động về tiền lương, tiền thưởng, bảo hiểm xã hội, thời gian làm việc và nghỉ ngơi, điều kiện làm việc.
 
- Từ đầu năm 2004 đến nay, tranh chấp trong quan hệ lao động dẫn đến đình công tự phát, phát triển theo xu hướng năm sau cao hơn năm trước, quy mô ngày càng lan rộng, tính chất mức độ ngày càng phức tạp, nhất là ở khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư của nước ngoài.
 

Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh đề nghị Công đoàn phải chủ động đi sâu nghiên cứu nắm bắt kịp thời, tâm tư, nguyện vọng của quần chúng và những đòi hỏi bức xúc của cơ sở, tập hợp trí tuệ của công nhân, viên chức, lao động tham gia xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật; tổ chức kiểm tra, giám sát có hiệu quả việc thực hiện pháp luật và các chế độ, chính sách, thực sự chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân viên chức - lao động, đồng thời chú trọng tạo điều kiện và tổ chức cho họ phát huy tốt nhất quyền dân chủ của mình trong sản xuất, kinh doanh.

Trong Diễn văn khai mạc Đại hội, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Đặng Ngọc Tùng nói, Đại hội X Công đoàn Việt Nam diễn ra trong thời điểm có ý nghĩa quan trọng, tình hình đất nước có những thuận lợi cơ bản tác động trực tiếp đến công nhân, viên chức, lao động và tổ chức công đoàn. Đó là đường lối của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương (khoá X) đã xác định rõ quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Tuy nhiên, công nhân, viên chức, lao động và tổ chức công đoàn cũng đứng trước không ít khó khăn như chất lượng của đội ngũ công nhân, viên chức, lao động vẫn còn chưa tương xứng với yêu cầu phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Tình trạng người lao động bị mất việc làm, thiếu việc làm, việc làm không ổn định sẽ còn diễn ra ở tất cả các ngành nghề và các thành phần kinh tế. Quan hệ lao động có xu hướng phức tạp, trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ công đoàn còn hạn chế. Một bộ phận cán bộ công đoàn làm việc vẫn còn mang tính hành chính, quan liêu, chưa thật sự có tâm huyết, trách nhiệm với công tác công đoàn.

Tình hình trên đặt ra cho Công đoàn Việt Nam những yêu cầu mới, đòi hỏi tổ chức công đoàn phải nắm vững tình hình, xuất phát từ vị trí, vai trò, chức năng của công đoàn để đề ra những mục tiêu, phương hướng và nhiệm vụ cụ thể, sát hợp. Các cấp công đoàn cần nhận thức đầy đủ, đúng đắn và thực hiện tốt các chức năng của công đoàn. Đồng thời cần tập trung sức phát triển đoàn viên, nhất là trong các doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Công đoàn cần đổi mới tổ chức, nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao năng lực, trình độ đội ngũ cán bộ công đoàn...

Với khẩu hiệu hành động “Đổi mới, sáng tạo, vì quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, công nhân viên chức lao động, vì sự phát triển bền vững của đất nước”, Đại hội xác định mục tiêu, phương hướng hoạt động Công đoàn trong 5 năm (2008-2013) là: Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của công đoàn các cấp; hướng về cơ sở, lấy cơ sở làm địa bàn hoạt động chủ yếu, lấy đoàn viên, công nhân viên chức lao động làm đối tượng vận động; chuyển mạnh hoạt động công đoàn vào việc tổ chức thực hiện chức năng đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, công nhân viên chức lao động; xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ; góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

 
Đến hết năm 2007, tổng số đoàn viên công đoàn, công đoàn cơ sở cả nước là 6.094.024 đoàn viên và 93.054 công đoàn cơ sở được phân bổ ở các khu vực:

- Khu vực hành chính sự nghiệp công lập là 2.263.800 đoàn viên, bằng 37,15% so với tổng số đoàn viên, tăng 32% so với năm 2003; và 66.597 công đoàn cơ sở (trong đó, xã, phường là 10.512 công đoàn cơ sở), bằng 71,57% so với tổng số công đoàn cơ sở, tăng 37,36% so với năm 2003.

- Khu vực hành chính sự nghiệp ngoài công lập là 84.056 đoàn viên, bằng 1,38% so với tổng số đoàn viên, tăng 52,3% so với năm 2003; 3.533 công đoàn cơ sở, bằng 5,72% so với tổng số công đoàn cơ sở, tăng 59% so với năm 2003.

- Khu vực doanh nghiệp, hợp tác xã và nghiệp đoàn, có tổng số đoàn viên là 3.746.168 người, bằng 61,47% so với tổng số đoàn viên, tăng 28,71% so với năm 2003, trong đó doanh nghiệp nhà nước giảm 19,62% so với năm 2003, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng 134,37%; doanh nghiệp có vốn đầu tư trong nước, hợp tác xã và nghiệp đoàn tăng 93,24% so với năm 2003.
 
Tổng số công đoàn cơ sở trong khu vực là 22.924 cơ sở, bằng 24,64% so với tổng số công đoàn cơ sở, tăng 36,06% so với năm 2003. Trong đó, doanh nghiệp nhà nước giảm 25,66% so với năm 2003, khu vực đầu tư nước ngoài tăng 82%, trong nước tăng 81,61% so với năm 2003.
 

Phó Chủ tịch Thường trực Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Nguyễn Hòa Bình trình bày báo cáo tóm tắt của Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khóa IX. Trong báo cáo, nêu rõ: 5 năm qua, đội ngũ công nhân, viên chức, lao động Việt Nam có những chuyển biến quan trọng, tăng nhanh về số lượng, đa dạng về cơ cấu, chất lượng được nâng lên, đã có những đóng góp trực tiếp, to lớn vào sự nghiệp phát triển đất nước.

Tuy nhiên, số lao động thiếu việc làm và có việc làm nhưng không ổn định ở một số ngành, nghề còn chiếm tỷ lệ cao. Nhà ở, nhà lưu trú cho công nhân, lao động nói chung, công nhân, lao động ngoại tỉnh làm việc ở các thành phố lớn, khu chế xuất, khu công nghiệp nói riêng đang là vấn đề rất bức xúc, là mối quan tâm của đông đảo công nhân, viên chức, lao động và tổ chức công đoàn. Công nhân, viên chức, lao động lo lắng do tiền lương và thu nhập quá thấp, không đủ đảm bảo cuộc sống cho bản thân và gia đình; bất bình trước tình trạng mất dân chủ, suy thoái về phẩm chất đạo đức, lối sống và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức có chức, có quyền...

Trong bối cảnh phải đương đầu với rất nhiều khó khăn, thách thức của nền kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế, đội ngũ công nhân, viên chức, lao động nước ta vẫn luôn là lực lượng sản xuất chủ yếu, là lực lượng tiên phong, đi đầu trong sự nghiệp đổi mới; là nền tảng xã hội quan trọng của hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần trực tiếp, to lớn vào thành tựu phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Chiều nay, Đại hội bỏ phiếu bầu Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khóa X; nghe Báo cáo Bổ sung, sửa đổi Điều lệ Công đoàn Việt Nam và Điều lệ Công đoàn Việt Nam (sửa đổi, bổ sung).

Trong 3 ngày làm việc, Đại hội sẽ tập trung thảo luận báo cáo kiểm điểm sự chỉ đạo lãnh đạo của Ban Chấp hành, Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn khóa IX; báo cáo hoạt động của Ủy ban kiểm tra Tổng Liên đoàn nhiệm kỳ 2003-2008; Báo cáo Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn khóa IX tại Đại hội X Công đoàn Việt Nam. Đại hội sẽ thảo luận Báo cáo tổng hợp kiến nghị của công nhân viên chức lao động qua Đại hội Công đoàn các cấp với Đảng, Nhà nước; thảo luận về số lượng, cơ cấu nhân sự Ban Chấp hành và bầu Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn khóa X.

Đại hội làm việc đến ngày 5-11./.