Mong muốn "những cây cầu" nối Việt Nam với Trung Đông - châu Phi luôn ổn định, hiệu quả

* Tại buổi tiếp Đoàn Đại sứ các nước Trung Đông - châu Phi, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao sáng kiến tổ chức Hội nghị lần này của Bộ Ngoại giao Việt Nam, đồng thời khẳng định quan hệ giữa Việt Nam và các nước Trung Đông - châu Phi là quan hệ đặc biệt, có bề dầy truyền thống, được tôi rèn và thử thách qua giai đoạn đấu tranh giành độc lập dân tộc trước đây và quá trình phát triển và hội nhập kinh tế hiện nay. Thủ tướng nêu rõ, thời gian qua, hợp tác giữa Việt Nam và các nước Trung Đông - châu Phi phát triển tích cực trên tất cả các mặt, từ chính trị, ngoại giao, thương mại, đầu tư, nông nghiệp, giáo dục, khoa học - công nghệ đến du lịch, văn hóa… đóng góp tích cực vào sự phát triển của mỗi nước cũng như vào hòa bình, hợp tác và phát triển của các khu vực châu Á và Trung Đông, châu Phi.

Trong chính sách đối ngoại của mình, Việt Nam luôn coi trọng và làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ hợp tác hữu nghị truyền thống với các nước bạn bè Trung Đông - châu Phi. Hiện kim ngạch hai chiều năm 2018 với các nước Trung Đông - châu Phi mới đạt 22,5 tỷ USD, mặc dù tăng đến 300% so với năm 2010 nhưng theo Thủ tướng, dư địa hợp tác giữa Việt Nam và khu vực Trung Đông - châu Phi còn rất lớn. Để có thể tận dụng dư địa này, các vị Đại sứ và các cơ quan đại diện của các nước Trung Đông - châu Phi có vai trò hết sức quan trọng trong việc đề xuất, kết nối, đồng hành và thúc đẩy hợp tác.

Trên cơ sở đó, Thủ tướng gợi ý một số hướng để các nhà ngoại giao Trung Đông - châu Phi cùng với Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành Việt Nam cùng nghiên cứu, thúc đẩy. Trong bối cảnh tình hình an ninh - chính trị tại nhiều khu vực trên thế giới, chủ nghĩa đa phương toàn cầu, các nguyên tắc căn bản của hợp tác quốc tế đang đối mặt với những thách thức mới, phức tạp hơn, khó lường hơn, các quốc gia như Việt Nam và các nước khu vực Trung Đông - châu Phi cần tiếp tục giương cao ngọn cờ đoàn kết, hợp tác cùng phát triển bền vững trên cơ sở quan hệ đối tác các bên cùng có lợi; cùng ủng hộ các nỗ lực đối thoại và giải quyết các bất đồng và xung đột bằng biện pháp hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế và các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc.

Thủ tướng đề nghị phát huy hơn nữa quan hệ hữu nghị và hợp tác truyền thống giữa Việt Nam và các nước Trung Đông - châu Phi, biến tin cậy chính trị thành những kết quả hợp tác cụ thể, trong đó chú trọng thúc đẩy hợp tác kinh tế, nhất là các lĩnh vực giàu tiềm năng như: thương mại, đầu tư, nông nghiệp, công nghệ thông tin và truyền thông, năng lượng, giáo dục - đào tạo, lao động, du lịch… Cùng với sự hợp tác song phương giữa Việt Nam và các nước trong khu vực Trung Đông - châu Phi, Thủ tướng đề xuất cần mở rộng hợp tác trên bình diện khu vực và quốc tế để tạo cơ chế phối hợp và hợp tác đồng bộ.

Thủ tướng hoan nghênh việc GCC (Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh) và Việt Nam chuẩn bị ký kết thỏa thuận thiết lập cơ chế đối thoại; đề nghị sớm thúc đẩy việc lập quan hệ chính thức giữa Việt Nam và Liên minh châu Phi và mở rộng hợp tác giữa Việt Nam cũng như ASEAN với các tổ chức khu vực và tiểu khu vực khác tại Trung Đông - châu Phi. Bên cạnh huy động các nguồn lực song phương, các cơ chế hợp tác Nam - Nam, Thủ tướng mong muốn các tổ chức quốc tế và khu vực, các cơ quan phát triển của các nền kinh tế phát triển cùng đồng hành với Việt Nam và các nước Trung Đông, châu Phi triển khai các hoạt động hợp tác trong các lĩnh vực theo mô hình ba bên, bốn bên, để chia sẻ kinh nghiệm tiên tiến và nguồn lực, phục vụ các mục tiêu phát triển chung. Thủ tướng mong muốn các vị Đại sứ, các nhà ngoại giao của Việt Nam cũng như khu vực Trung Đông - châu Phi phát huy hơn nữa vai trò chủ động, tiên phong trong việc mở đường, dẫn dắt và thúc đẩy hợp tác, xứng đáng với trọng trách sứ giả, cầu nối giữa Chính phủ và nhân dân các nước Trung Đông - châu Phi với Chính phủ và nhân dân Việt Nam.

Thay mặt đoàn, Đại sứ Cộng hòa Djibouti, ông Admed Araita Ali cho rằng, Hội nghị “Gặp mặt Đại sứ các nước Trung Đông - châu Phi năm 2019” thực sự hữu ích, được đông đảo đại biểu đánh giá cao. Trong thời gian hội nghị, các đại biểu được đi tham quan thực tế trong hai ngành là viễn thông và nông nghiệp. Chúc mừng Thủ tướng và Chính phủ Việt Nam về những thành tựu kinh tế ấn tượng mà Việt Nam đã đạt được trong những năm qua, Đại sứ cũng cho rằng, quan hệ hợp tác giữa các nước Trung Đông - châu Phi và Việt Nam đã có nhiều kết quả thực chất. Điều này khẳng định tiềm năng hợp tác thương mại giữa hai bên.

Đại sứ cho biết, Liên minh châu Phi đã khởi động một thỏa thuận thương mại tự do trên toàn châu lục. Trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ có xu hướng gia tăng, hợp tác Trung Đông - châu Phi và Việt Nam minh chứng cho tầm quan trọng của nhu cầu mở cửa thị trường; đồng thời cho rằng, Việt Nam nên tranh thủ cơ hội những khu vực thương mại tự do hiện có ở châu Phi và Trung Đông để phân phối hàng hóa một cách hiệu quả với chi phí thấp ở một số quốc gia trong khu vực.

Ghi nhận ý kiến của Đại sứ, Thủ tướng khẳng định Việt Nam làm hết sức mình để thúc đẩy hợp tác với các nước Trung Đông - châu Phi. Vai trò của các vị Đại sứ, Đại biện đóng góp vào hợp tác này rất quan trọng. Việt Nam luôn đón chờ, mở cửa để hợp tác với các bạn trên tinh thần cùng có lợi, cùng phát triển.

** Trước đó, trong 2 ngày 9 và 10-9-2019, tại Hà Nội, lần đầu tiên Hội nghị “Gặp mặt Đại sứ các nước Trung Đông - châu Phi năm 2019” được Bộ Ngoại giao tổ chức nhằm tăng cường kết nối và phát huy hơn nữa vai trò của các cơ quan đại diện ngoại giao các quốc gia Trung Đông - châu Phi tại Việt Nam, tạo diễn đàn đối thoại, trao đổi trực tiếp giữa các cơ quan đại diện ngoại giao khu vực với các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp của Việt Nam về các biện pháp cụ thể thúc đẩy hơn nữa hợp tác nhiều mặt giữa hai bên.

Hội nghị đã thu hút sự quan tâm, tham dự đông đảo của hơn 500 đại biểu gồm 44 trưởng cơ quan đại diện ngoại giao thường trú và không thường trú, Lãnh sự danh dự của các quốc gia Trung Đông - châu Phi tại Việt Nam; đại diện một số đối tác phát triển, tổ chức quốc tế và khu vực lớn (Tổ chức Quốc tế Pháp ngữ, Tổ chức Lương thực thế giới, Quỹ Quốc tế về Phát triển Nông nghiệp, Câu lạc bộ chủ các Ngân hàng châu Phi …); lãnh đạo nhiều bộ, ngành và 21 địa phương của Việt Nam, cùng nhiều doanh nghiệp, ngân hàng hai bên hoạt động trong các lĩnh vực xuất nhập khẩu nông, thủy sản, viễn thông, tài chính… Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh dự và phát biểu chỉ đạo.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Cường khẳng định, vượt qua sự xa cách về địa lý, sự khác biệt về văn hóa và rào cản ngôn ngữ, Việt Nam và các quốc gia Trung Đông - châu Phi có mối quan hệ hữu nghị truyền thống. Nhiều quốc gia trong khu vực Trung Đông - châu Phi luôn ủng hộ Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế. Đó chính là sự ủng hộ hữu nghị giữa Việt Nam và các quốc gia Trung Đông - châu Phi. Sau này, hai bên thể hiện sự quyết tâm cùng nhau chia sẻ, hỗ trợ và phát triển thông qua sự hợp tác về kinh tế, thương mại, đã tạo nên thành quả tích cực. Thời gian qua có hơn 200 văn kiện giữa hai bên được kí kết, tạo khung pháp lý thuận lợi cho sự hợp tác nhiều mặt. Về thương mại, từ năm 2010 đến nay kim ngạch trao đổi hai chiều giữa Việt Nam và khu vực Trung Đông - châu Phi đã tăng 3,5 lần, từ 5 tỷ USD lên 18 tỷ USD.

Trong thời gian vừa qua, hoạt động đầu tư nước ngoài của doanh nghiệp hai bên cũng đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ, đạt trên 5,5 tỷ USD. Thứ trưởng Nguyễn Quốc Cường nêu bật các điểm sáng hợp tác như: các dự án đầu tư viễn thông từ Việt Nam sang châu Phi giúp người dân nơi đây tiếp cận các dịch vụ viễn thông và mở rộng cơ hội kết nối số toàn cầu; hợp tác nông nghiệp, năng lượng, giao thông, lao động và trao đổi chuyên gia cũng là điểm sáng giữa Việt Nam và các nước khu vực. Những kết quả đó góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế của Việt Nam và các quốc gia Trung Đông - châu Phi, đem lại lợi ích thiết thực cho người dân hai nước.

Thông báo với các đại biểu đến từ Trung Đông - châu Phi, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Cường cho biết, sau hơn 30 năm kiên trì đổi mới, Việt Nam đã vươn lên từ một quốc gia nghèo đói, kém phát triển trở thành quốc gia có thu nhập trung bình, có dân số trên 100 triệu người. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân cả thời kỳ đạt gần 7% mỗi năm, cao hơn mức trung bình khu vực và thế giới. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân cả thời kỳ đạt gần 7% mỗi năm, cao hơn mức trung bình của khu vực và thế giới. Kim ngạch xuất nhập khẩu được duy trì liên tục ở mức 2 con số và đạt mức kỷ lục 480 tỷ USD vào năm 2018.

Nêu bật những thành tựu kinh tế của Việt Nam, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Cường cho biết, Việt Nam đã thu hút được 340 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp (FDI) cam kết từ 130 quốc gia và vùng lãnh thổ. Bên cạnh đó, hội nhập kinh tế quốc tế cũng được triển khai sâu rộng với mạng lưới 16 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có nhiều FTA thế hệ mới quan trọng, như Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).

Quan hệ với Trung Đông-châu Phi luôn được quan tâm đặc biệt

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đánh giá cao sự tham dự của các Đại sứ quán, các cơ quan trung ương, địa phương, doanh nghiệp hai bên, qua đó thể hiện sự quan tâm, nhu cầu ngày càng cao trong việc thúc đẩy hợp tác toàn diện và đưa quan hệ hợp tác kinh tế giữa hai bên đi vào chiều sâu hiệu quả, thực chất. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao khẳng định, đối với Việt Nam, quan hệ với quốc gia Trung Đông - châu Phi luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt. Tiến trình hợp tác ngày càng được củng cố, phát triển, quan hệ chính trị ngoại giao không ngừng được mở rộng, đi vào chiều sâu; tiềm năng, nhu cầu hợp tác giữa hai bên còn rất lớn và đa dạng.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định, từ khát vọng chung về độc lập, tự do từ những năm 50 của thế kỷ XX, mối quan hệ giữa Việt Nam và các nước Trung Đông - châu Phi không ngừng được vun đắp bằng những tình cảm tốt đẹp và sự ủng hộ, giúp đỡ chân tình, quý báu dành cho nhau trong thời kỳ đấu tranh chính nghĩa giải phóng dân tộc. Bước sang giai đoạn xây dựng và phát triển đất nước, Việt Nam cùng các nước Trung Đông - châu Phi tiếp tục cùng nhau vượt qua các thách thức chung, nỗ lực mở rộng và tăng cường quan hệ hợp tác nhiều mặt nhằm góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển của mỗi nước, đồng thời bảo vệ những lợi ích chung của các quốc gia đang phát triển trong cộng đồng quốc tế.

Theo Phó Thủ tướng, đó là nền tảng và giá trị vững chắc đưa Việt Nam và nhiều nước trong khu vực Trung Đông - châu Phi trở thành những người bạn thủy chung, son sắt và những đối tác quan trọng của nhau. Dựa trên nền tảng đó, quan hệ chính trị - ngoại giao không ngừng được mở rộng và đi vào chiều sâu trong khi quan hệ thương mại phát triển tích cực. Hợp tác viễn thông, lao động, giáo dục, y tế có nhiều bước tiến mới. Mô hình hợp tác của Việt Nam với một số nước châu Phi, nhất là về nông nghiệp, từng được coi là hình mẫu cho hợp tác Nam - Nam.

Trên bình diện đa phương, Việt Nam luôn đồng hành với các nước Trung Đông - châu Phi trong việc bảo vệ những giá trị cốt lõi vì hòa bình và phát triển, đề cao các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, như tôn trọng độc lập, chủ quyền, không can thiệp công việc nội bộ, không sử dụng và đe dọa sử dụng vũ lực.

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho rằng, tiềm năng và nhu cầu hợp tác giữa Việt Nam và khu vực Trung Đông - châu Phi còn rất lớn và đa dạng, trong đó khu vực Trung Đông - châu Phi đang nỗ lực vượt qua những thách thức về an ninh - phát triển, kiên trì theo đuổi các biện pháp hòa bình trong giải quyết các bất đồng, xung đột, đề cao hợp tác và hội nhập, phát huy các lợi thế địa chiến lược, địa kinh tế để vươn lên.

Về phần mình, Việt Nam là thành viên của Cộng đồng ASEAN, nằm trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương phát triển năng động, đang hướng tới tầm nhìn 2030 về xây dựng một xã hội thịnh vượng, nền kinh tế phát triển mạnh dựa trên tri thức, hội nhập sâu rộng với nền kinh tế toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, Phó Thủ tướng tin tưởng, Việt Nam có khả năng đáp ứng các nhu cầu hợp tác ngày càng cao và đa dạng của các nước Trung Đông - châu Phi. Đặc biệt, khi đảm nhận hai trọng trách Chủ tịch luân phiên ASEAN năm 2020 và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Việt Nam có thể là cầu nối để thúc đẩy các nội dung hợp tác cùng quan tâm trong khuôn khổ ASEAN, tham gia giải quyết các vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh khu vực và thế giới, trong đó có nhiều vấn đề tại khu vực Trung Đông - châu Phi.

Phó Thủ tướng đề nghị Hội nghị cần đề ra các biện pháp phát huy quan hệ hữu nghị, hợp tác truyền thống, chú trọng hợp tác kinh tế, xác định kinh tế là đòn bẩy cho quan hệ chính trị; đổi mới tư duy, phương thức hợp tác để thích ứng với sự phát triển và đòi hỏi của tình hình mới; huy động sự tham gia không chỉ của nhà nước mà cả khu vực tư nhân, doanh nghiệp, người dân, đối tác phát triển ngoài khu vực; rà soát, nâng cao hiệu quả của các cơ chế hợp tác hiện có, tăng cường phối hợp trên các diễn đàn đa phương (Liên hợp quốc, Không liên kết, G77…).

Nhân dịp này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh cảm ơn các nước Trung Đông - châu Phi đã ủng hộ Việt Nam trở thành Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021; khẳng định Việt Nam sẽ đóng góp tích cực cho việc giải quyết những vấn đề toàn cầu vì hòa bình, an ninh, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có nhiều vấn đề tại khu vực Trung Đông - châu Phi.

Khu vực Trung Đông - châu Phi gồm 70 quốc gia, dân số 1,6 tỷ người, diện tích trên 36 triệu km², có vị trí địa chính trị, địa kinh tế quan trọng. Mặc dù còn đứng trước nhiều thách thức, song trong những năm qua, các quốc gia Trung Đông - châu Phi không ngừng nỗ lực hội nhập với xu thế chung toàn cầu là hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển, nâng cao vai trò và tiếng nói trong các vấn đề khu vực và quốc tế. 17 nước khu vực hiện có Đại sứ quán tại Hà Nội (gồm Iran, Israel, Qatar, Kuwait, Oman, Palestine, Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ, UAE, Angola, Algeria, Ai Cập, Lybia, Maroc, Mozambique, Nigeria, Nam Phi) và 52 Đại sứ các nước Trung Đông - châu Phi kiêm nhiệm Việt Nam đặt trụ sở tại Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Nhật Bản, Ấn Độ, Sri Lanka, Pháp.

*** Trong khuôn khổ chương trình, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh đã cùng các đại biểu tham quan khu vực trưng bày, quảng bá sản phẩm, dịch vụ của các doanh nghiệp Việt Nam tại Hội nghị; tham dự phiên họp về chính trị - ngoại giao, phiên tọa đàm “Nâng cao hiệu quả hợp tác thương mại Việt Nam - Trung Đông - châu Phi”, tọa đàm bàn tròn về "Hợp tác kinh tế trong không gian Pháp ngữ và vai trò của Việt Nam"...

Tại phiên họp về chính trị - ngoại giao, Đại sứ các nước Trung Đông - châu Phi đã được cập nhật thông tin về tình hình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, những định hướng lớn trong chính sách đối ngoại của Việt Nam trong thời gian tới, tình hình hợp tác giữa Việt Nam và khu vực. Các đại biểu hai bên cũng đã trao đổi thông tin, quan điểm về một số vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, cũng như những biện pháp nhằm làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác hữu nghị truyền thống tốt đẹp giữa hai bên.

Tại phiên tọa đàm “Nâng cao hiệu quả hợp tác thương mại Việt Nam - Trung Đông - châu Phi”, các Đại sứ cùng đại diện cơ quan trung ương, địa phương và doanh nghiệp các bên hoạt động trong lĩnh vực thương mại, nông nghiệp, tài chính - ngân hàng đã thảo luận, chỉ ra những thuận lợi, khó khăn cả về chủ quan và khách quan trong hợp tác kinh tế giữa Việt Nam với khu vực. Các bên cùng chia sẻ nhận định về tiềm năng hợp tác to lớn về kinh tế, thương mại, nông nghiệp, viễn thông… giữa Việt Nam và các nước Trung Đông - châu Phi, đề xuất, thống nhất nhiều giải pháp thiết thực nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy hợp tác kinh tế song phương như tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư, chia sẻ thông tin về thị trường, tháo gỡ vướng mắc cho các kênh thanh toán thương mại thông qua việc đẩy mạnh thiết lập quan hệ hợp tác liên ngân hàng, mở các ngân hàng đại lý tại nước đối tác.

Nhân dịp Hội nghị này đã diễn ra hàng chục cuộc tiếp xúc song phương giữa các Đại sứ, đại biện các nước Trung Đông - châu Phi và các tổ chức khu vực với lãnh đạo Bộ Ngoại giao, các ngành và các địa phương Việt Nam, nhằm trao đổi biện pháp tháo gỡ các khó khăn trong giao thương hiện nay, cũng như các biện pháp thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực trong thời gian tới.

Bên lề Hội nghị, Bộ Ngoại giao Việt Nam phối hợp với Văn phòng Khu vực châu Á - Thái Bình dương của Tổ chức Quốc tế Pháp ngữ (OIF) tổ chức tọa đàm bàn tròn về "Hợp tác kinh tế trong không gian Pháp ngữ và vai trò của Việt Nam", nhằm tạo diễn đàn cho các Đại sứ các nước thành viên OIF, các tác nhân kinh tế Pháp ngữ trao đổi về các biện pháp thúc đẩy kết nối, hợp tác kinh tế giữa các nước thành viên trong cộng đồng Pháp ngữ./.

An An (tổng hợp)