Thực hiện nhiều giải pháp

Nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thủ đô, đặc biệt là nhân lực có tay nghề cao, thành phố Hà Nội đã ban hành nhiều chương trình, kế hoạch, quy hoạch liên quan đến vấn đề này. Từ năm 2013, Hội đồng Nhân dân thành phố đã ban hành Nghị quyết số 23/2013/NQ-HĐND thông qua “Quy hoạch phát triển mạng lưới trường cao đẳng nghề, trường trung cấp nghề, trung tâm dạy nghề thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030”, tạo điều kiện cho hệ thống cơ sở dạy nghề phát triển cả về quy mô và chất lượng.

Đặc biệt, thực hiện Chỉ thị số 37-CT/TW, ngày 6-6-2014, của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XI) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác đào tạo nhân lực có tay nghề cao, thành phố Hà Nội ban hành các văn bản liên quan, như Nghị quyết số 23/2013/NQ-HĐND thông qua “Quy hoạch phát triển mạng lưới trường cao đẳng nghề, trường trung cấp nghề, trung tâm dạy nghề thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030”; Chương trình số 04-CTr/TU ngày 26-4-2016 về Phát triển văn hóa - xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thủ đô, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2016-2020; Chương trình hành động số 28-CTr/TU ngày 10-9-2014, trong đó nêu rõ các mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể đến năm 2020 đối với các trường đại học, cao đẳng, trung cấp trên địa bàn thành phố, nhất là các trường cao đẳng nghề; đồng thời, xây dựng 6 giải pháp trọng tâm, cách thức tổ chức thực hiện, phân công rõ trách nhiệm trong quá trình tổ chức thực hiện. Đồng thời, Ủy ban Nhân dân thành phố ban hành kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 37-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng và Chương trình hành động số 28-CTr/TU của Thành ủy với những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể.

Nhằm tạo bước đột phá để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thủ đô, ngay từ khi được ban hành, Chương trình số 04-CTr/TU đã đề ra những chỉ tiêu, giải pháp cụ thể về phát triển giáo dục và đào tạo, đào tạo nghề, tạo việc làm, nâng cao năng suất lao động… Hà Nội triển khai đổi mới quản lý, nâng cao chất lượng đào tạo, chú trọng phát triển nhân lực có trình độ, kỹ năng cao và bồi dưỡng nhân tài. Theo đó, các cấp, ngành của thành phố tập trung huy động nguồn lực đầu tư hạ tầng giáo dục và cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học theo hướng đồng bộ, chuẩn hóa, hiện đại; có nhiều đổi mới trong quản lý giáo dục, dạy học, tuyển sinh, thi, kiểm tra. Hà Nội cũng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức dạy học trực tuyến và trên truyền hình, nhất là trong thời gian phòng, chống dịch COVID-19; đẩy mạnh hội nhập quốc tế, thí điểm đào tạo chương trình song bằng; chủ động hợp tác quốc tế, xây dựng và chuẩn hóa khung chương trình đào tạo theo các chuẩn mực khu vực, quốc tế; triển khai cơ chế giao quyền tự chủ gắn với xây dựng trường chất lượng cao ở các cấp học.

Thành ủy Hà Nội cũng yêu cầu cơ quan chức năng tăng cường quản lý nhà nước đối với hệ thống giáo dục chuyên nghiệp, dạy nghề. Thành phố khuyến khích các đơn vị, địa phương huy động các nguồn lực để đầu tư cơ sở vật chất, phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp… Trong công tác đào tạo nghề, giai đoạn 2016-2020, Hà Nội từng bước rà soát, sắp xếp lại hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Bên cạnh đó, tập trung các nguồn lực đầu tư xây dựng các trường chất lượng cao, nghề trọng điểm trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đầu tư xây dựng một số trường cao đẳng nghề hướng tới đạt chuẩn khu vực và quốc tế. Mô hình gắn kết giữa doanh nghiệp với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đào tạo theo địa chỉ sử dụng là một trong những giải pháp quan trọng được thành phố Hà Nội tích cực triển khai thực hiện. Năm 2017, thành phố Hà Nội ban hành Kế hoạch số 66/KH-UBND, ngày 15-3, về việc thí điểm đào tạo gắn với doanh nghiệp của các trường dạy nghề công lập trực thuộc, có chính sách khuyến khích mô hình liên kết giữa gia đình, nhà trường, nhà tuyển dụng và xã hội trong công tác tuyển sinh, đào tạo nhằm bảo đảm cho người học nghề chắc chắn có việc làm. Theo đó, tạo điều kiện để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn gắn kết, hợp tác với 1.500 doanh nghiệp tổ chức đào tạo nghề.

Những chuyển biến tích cực

Từ những định hướng với các bước đi cụ thể trên, trong giai đoạn 2015-2020, việc tập trung phát triển nguồn nhân lực của Hà Nội đạt những kết quả khả quan, tạo nền tảng quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội. Hà Nội tiếp tục dẫn đầu cả nước về quy mô, mạng lưới trường lớp, về chất lượng giáo dục toàn diện, giáo dục mũi nhọn, về số học sinh đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế. Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu lần thứ XVII Đảng bộ thành phố Hà Nội cho biết, 100% số giáo viên đứng lớp đạt chuẩn, tỷ lệ trên chuẩn cao. Hạ tầng giáo dục và cơ sở vật chất phục vụ dạy và học được tập trung đầu tư, trang bị khá đồng bộ, hiện đại. Tỷ lệ trường chuẩn quốc gia năm 2020 đạt 75%, hoàn thành sớm 2 năm về tỷ lệ trường công lập đạt chuẩn quốc gia.

Chất lượng giáo dục đại học trên địa bàn được nâng cao, nhiều trường tích cực đổi mới, tiệm cận với xu hướng phát triển của giáo dục đại học trên thế giới. Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Bách khoa Hà Nội có tên trong bảng xếp hạng 1.000 trường đại học hàng đầu thế giới. Giáo dục đại học đóng góp ngày càng quan trọng vào sự phát triển của thành phố, đặc biệt trong nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao tri thức, đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao cho Hà Nội và cả nước,... đáp ứng tốt hơn yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Được tạo điều kiện thuận lợi để phát triển, hệ thống giáo dục nghề nghiệp ở Hà Nội ngày càng được củng cố, tiếp tục có bước phát triển, chất lượng đào tạo không ngừng tăng lên. Hà Nội trở thành một trong những thành phố có số lượng cơ sở giáo dục nghề nghiệp lớn nhất cả nước với 370 đơn vị (tính đến tháng 12-2019), trong đó, có 224 đơn vị là cơ sở giáo dục nghề nghiệp và 21 trường đào tạo nghề công lập tổ chức tuyển sinh, đào tạo nghề. Trung bình mỗi năm, các trường nghề tuyển sinh, đào tạo cho hơn 202.000 lượt người, đạt 132% kế hoạch, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Tính đến thời điểm tháng 9-2020, tỷ lệ lao động qua đào tạo của Hà Nội tăng từ 53,14% năm 2015 lên 70,2%; tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ đạt 48%; tỷ lệ giải quyết việc làm sau đào tạo đạt trên 70%. Hà Nội dẫn đầu trong nhiều kỳ thi, hội thi tay nghề cấp quốc gia và quốc tế, thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia, hợp tác đào tạo nâng cao chất lượng nhân lực. Đáng chú ý, thành phố tiếp tục tập trung đầu tư trọng điểm 4 trường cao đẳng công lập thuộc thành phố để trở thành trường chất lượng cao đạt chuẩn khu vực, quốc tế, gồm: Trường Cao đẳng nghề công nghệ cao Hà Nội; Trường Cao đẳng nghề công nghiệp Hà Nội; Trường Cao đẳng nghề Việt Nam - Hàn Quốc; Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội. Những kết quả quan trọng này của Hà Nội góp phần đưa chỉ số chất lượng đào tạo nghề nghiệp tại Việt Nam tăng 13 bậc (xếp thứ 102 trong số 141 quốc gia, vùng lãnh thổ) tại Báo cáo Năng lực cạnh tranh toàn cầu (GCI 4.0) năm 2019 của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF).

Nâng tầm mục tiêu, nhiệm vụ

Nghị quyết Đại hội lần thứ XVII (nhiệm kỳ 2020-2025) nêu rõ, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao tiếp tục được Đảng bộ thành phố Hà Nội xác định là một trong những nội dung quan trọng của khâu đột phá thứ ba, góp phần tạo nền tảng quan trọng để Thủ đô phát triển toàn diện, nhanh và bền vững. Nếu như ở nhiệm kỳ trước, khâu đột phá được xác định là “nâng cao chất lượng nguồn nhân lực”, thì ở nhiệm kỳ 2020-2025, nội dung này được khẳng định rõ hơn: “Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, nhân lực quản lý xã hội, quản trị kinh tế, nhân lực các ngành văn hóa, du lịch. Xây dựng và phát triển hệ sinh thái học tập sáng tạo, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; thu hút, trọng dụng nhân tài trong và ngoài nước, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế...”.

Để phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, Nghị quyết Đại hội lần thứ XVII của Đảng bộ thành phố Hà Nội đề ra những nhiệm vụ và giải pháp cụ thể:

Một là, phát huy tối đa các nguồn lực để xây dựng Thủ đô thực sự là một trung tâm lớn, tiêu biểu của cả nước về giáo dục, đào tạo chất lượng cao và hội nhập quốc tế. Đẩy mạnh xã hội hóa, chú trọng phát triển năng lực sáng tạo trong nhà trường, phát triển trường học ngoài công lập đáp ứng nhu cầu xã hội đi đôi với tăng cường quản lý chất lượng; khuyến khích liên kết với các cơ sở đào tạo nước ngoài có uy tín.

Hai là, tập trung phát triển hệ thống trường học chất lượng cao, trường học thông minh, nâng cao chất lượng giáo dục ở tất cả các cấp học, bậc học, cải thiện thứ bậc của thành phố đối với kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông; chú trọng giáo dục phẩm chất, nhân cách, văn hóa, lịch sử Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội đi đôi với đào tạo năng lực nhận thức, tư duy đổi mới, sáng tạo cho người học, xây dựng “thế hệ trẻ sáng tạo”. Đầu tư cơ sở vật chất trường lớp theo hướng đồng bộ, chuẩn hóa, tiên tiến và từng bước hiện đại. Thực hiện có hiệu quả hội nhập quốc tế về lĩnh vực giáo dục và đào tạo; mở rộng mô hình hợp tác quốc tế; duy trì tổ chức thường niên các cuộc thi học sinh giỏi cấp khu vực và quốc tế. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục các cấp.

Ba là, tập trung đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu quá trình chuyển đổi số quốc gia, hội nhập quốc tế và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; xây dựng chiến lược và có kế hoạch cụ thể để trọng dụng nhân tài; tuyển chọn đào tạo và gửi đào tạo ở các quốc gia tiên tiến, sớm hình thành đội ngũ chuyên gia, các nhà khoa học, quản lý thuộc nhiều lĩnh vực đáp ứng yêu cầu công việc cả trước mắt và lâu dài của Thủ đô. Chú trọng đào tạo lại, đào tạo thường xuyên. Phát triển thị trường lao động đồng bộ, thống nhất, có sự quản lý, kiểm soát, điều tiết của Nhà nước, hướng đến việc làm bền vững.

Bốn là, đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp; đẩy mạnh hướng nghiệp phổ thông. Tổ chức thực hiện tốt các chương trình dạy nghề, nhất là dạy nghề cho lao động nông thôn gắn với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và nông thôn. Tăng cường công tác xã hội hóa, khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo nghề; tiếp tục nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo và lao động có bằng cấp, chứng chỉ theo quy định.

Năm là, tập trung nghiên cứu, xây dựng và phát triển “hệ sinh thái học tập sáng tạo” ở các cấp học, bậc học đáp ứng yêu cầu mục tiêu đổi mới sáng tạo và chiến lược phát triển bền vững của thành phố. Tăng cường phối hợp hiệu quả trong giáo dục đại học gắn với cơ chế, chính sách phù hợp để tận dụng thế mạnh của các cơ sở đào tạo đại học trong cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho Hà Nội và cả nước./.