Các đồng chí: PGS, TS. Đoàn Minh Huấn, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Biên tập, Bí thư Đảng ủy Tạp chí Cộng sản; GS, TS. Phùng Hữu Phú, Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương; GS, TS. Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương; PGS, TS. Vũ Trọng Lâm, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản đồng chủ trì hội thảo.

Dự hội thảo có các đồng chí Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng: TS. Phùng Quốc Hiển, Phó Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Hoàng Bình Quân, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương; các đồng chí thành viên Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, Tổ Biên tập Văn kiện, các đồng chí lãnh đạo bộ, ban, ngành Trung ương và đông đảo các nhà khoa học, nhà lãnh đạo, quản lý.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS, TS. Đoàn Minh Huấn, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, nhấn mạnh, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng là sự kiện trọng đại của Đảng, có nhiệm vụ tổng kết việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XII, nhìn lại 10 năm thực hiện Cương lĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011) và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020, tổng kết 35 năm đổi mới, xác định tầm nhìn phát triển đất nước đến năm 2045, hoạch định chiến lược phát triển đất nước, đường lối xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cả tầm nhìn dài hạn và mục tiêu trung hạn, ngắn hạn, nhất là trong bối cảnh thế giới đầy tính bất trắc, khó lường, diễn diến phức tạp, không loại trừ xuất hiện những khả năng đột biến, đòi hỏi phải được nhận thức và giải quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra bằng tư duy và phương pháp mới. Quan điểm kế thừa và đổi mới thể hiện nhất quán, xuyên suốt trong toàn bộ các dự thảo văn kiện trình Đại hội XIII, trong đó có nhiều nội dung thể hiện tinh thần đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt, những điểm nhấn cần được phân tích thấu đáo, làm rõ hơn.

Đó là những vấn đề có tính tổng kết ở tầm lý luận qua 35 đổi mới, 10 năm thực hiện Cương lĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011), nhất là cơ đồ, tiềm lực vị thế, sức mạnh tổng hợp quốc gia, dân tộc; những vấn đề dự báo tình hình khu vực, thế giới thời gian tới, nhất là nhận diện bản chất tầng sâu sự vận động trong quan hệ quốc tế để phát triển xu hướng chủ đạo, nhất là quan hệ hợp tác và cạnh tranh chiến lược, giữa hòa bình và nguy cơ xung đột, giữa cơ hội và thách thức, giữa tập hợp lực lượng truyền thống và phương thức tập hợp lực lượng mới, giữa an ninh phi truyền thống và an ninh truyền thống…; những vấn đề về tầm nhìn, mục tiêu phát triển đất nước (qua các mốc năm 2025 nước ta là nước đang phát triển có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; năm 2030 kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng là nước đang phát triển, cơ bản có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; năm 2045 kỷ niệm 100 năm thành lập Nước trở thành nước phát triển, thu nhập cao); những vấn đề về khai thông nguồn lực vật chất - kinh tế, phát huy động lực lợi ích gắn với định hình nền kinh tế thị trường hiện đại, đầy đủ theo thông lệ quốc tế, nhất là giải phóng các nguồn lực đất đai, nguồn lực tài chính, nguồn lực con người, nguồn lực khoa học - công nghệ, đổi mới, sáng tạo; những vấn đề phát triển và phát triển bền vững được bảo đảm bằng thể chế phát triển, mục tiêu phát triển, phương thức phát triển dựa trên các trụ cột phát triển bền vững là kinh tế - xã hội - môi trường; những vấn đề về xử lý mối quan hệ với các nước lớn trong bối cảnh cạnh tranh giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, việc ứng phó với các thách thức bên trong và thách thức bên ngoài, giữa đối tác và đối tượng, giữa bảo vệ các lợi ích cơ bản với các lợi ích phát triển, giữa an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống khi châu Á - Thái Bình Dương đang trở thành tâm điểm cạnh tranh chiến lược, Biển Đông tiềm ẩn nhiều nguy cơ xung đột; những vấn đề về việc cụ thể hóa các quan điểm mới về xây dựng đảng và hệ thống chính trị trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng như đổi mới phương thức cầm quyền và nâng cao năng lực cầm quyền của Đảng trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, kiểm soát quyền lực chính trị, quyền lực Nhà nước, Đảng chịu sự giám sát của nhân dân và chịu trách nhiệm trước nhân dân về quyết định của mình, tính đột phá khẩu của công tác cán bộ trong thực hiện các đột phá chiến lược để phát triển…

Hội thảo đã thu nhận được 24 bài tham luận. Nhiều bài viết trong số đó có chất lượng cao, đóng góp ý kiến chuyên sâu, giàu hàm lượng trí tuệ, khoa học, lý luận, tập trung vào 8 nhóm vấn đề, là các nội dung lớn, phức tạp, mới, điểm nhấn của dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, gồm:

Một là, đánh giá tổng thể sự phát triển của đất nước sau 35 năm đổi mới trên các lĩnh vực, với những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử và những bài học kinh nghiệm qúy báu đúc kết từ quá trình lao động, sáng tạo của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta để đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế như hôm nay; dự báo về bối cảnh, tình hình trong nước, thế giới, những tác động thuận và nghịch của nó đến việc hoạch định tầm nhìn phát triển đến năm 2045 và mục tiêu, định hướng phát triển của đất nước đến 2030, 2025, nhất là các yếu tố mới, những thời cơ, thuận lợi đan xen khó khăn, thách thức mà dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng sử dụng để góp ý tại đại hội đảng bộ cấp huyện, cấp tỉnh và tương đương chưa kịp thời cập nhật.

Hai là, về điểm nhấn của Đại hội XIII của Đảng. Mỗi đại hội của Đảng đều có một số điểm nhấn, có thể tạm gọi là “nhãn tự” của văn kiện, tạo ấn tượng sâu đậm trong nhận thức của cán bộ, đảng viên, nhân dân, tạo sự thống nhất, đồng thuận, tin tưởng trong Đảng, trong xã hội. Điểm nhấn của Đại hội VI là đại hội đổi mới; Đại hội VII là đại hội đề ra Cương lĩnh phát triển đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội; Đại hội VIII là đại hội đề ra chủ trương đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Đại hội IX là đại hội xác định mô hình kinh tế tổng quát của nước ta là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa khi nước ta cùng nhân loại bước sang thế kỷ XXI; Đại hội X là đại hội tổng kết 20 năm đổi mới, xác định mục tiêu đưa đất nước sớm ra khỏi tình trạng nước kém phát triển; Đại hội XI là đại hội ban hành Cương lĩnh bổ sung, phát triển và quyết định đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, hội nhập quốc tế; Đại hội XII là đại hội chủ trương xây dựng, chỉnh đốn Đảng toàn diện về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức, xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, nâng cao chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII có một số điểm nhấn về khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc và đổi mới sáng tạo; xác định tầm nhìn, mục tiêu phát triển với các dấu mốc quan trọng đến năm 2025, 2030 và 2045...

Ba là, những vấn đề trọng tâm về phát triển kinh tế, việc đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển đất nước nhanh, bền vững. Trong đó, tập trung nhận định, dự báo khoa học và phân tích những xu hướng mới của kinh tế thế giới và tác động đến kinh tế Việt Nam; việc phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo tại Việt Nam và xây dựng, phát huy vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong điều kiện hiện nay - những ngành và thành phần quan trọng của nền kinh tế, song vẫn còn những điểm yếu, hạn chế, phát triển chưa tương xứng với tiềm năng và yêu cầu, thời gian tới cần tập trung đầu tư và cấu trúc lại mạnh mẽ.

Đặc biệt, trong tổng thể việc hoàn thiện toàn diện và đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa như nêu trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, cần xác định hệ tiêu chí về nền kinh tế thị trường đầy đủ, hiện đại và hội nhập quốc tế, gắn với hệ tiêu chí phát triển bền vững quốc gia. Đây là những vấn đề mới và khó, song rất quan trọng, cần minh định và xác lập để làm căn cứ cho quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, vấn đề xây dựng thể chế thu hút, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước và vấn đề cải cách chế độ quản lý tài sản công trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam cũng là những nội dung quan trọng cần được thể hiện rõ nét hơn trong dự thảo các văn kiện lần này.

Bốn là, về vai trò đột phá của khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo trong giai đoạn mới; xây dựng và phát huy nguồn lực con người trong thời kỳ mới; kiến tạo hệ thống phúc lợi xã hội tiến bộ, bền vững, hiệu quả, chất lượng cao, góp phần bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa; bảo đảm công bằng xã hội trong điều kiện hiện nay. Đây đều là những vấn đề lớn, là những định hướng phát triển đất nước quan trọng giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo. Khoa học - công nghệ có những đóng góp quan trọng cho sự phát triển của đất nước, nhưng chưa thực sự lan tỏa và thẩm thấu sâu trong mọi tế bào của nền kinh tế, để thực sự là một đột phá phát triển. Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng tiếp tục coi trọng vai trò đặc biệt quan trọng của khoa học - công nghệ khi xác định đây là “quốc sách hàng đầu”, là “động lực quan trọng nhất” để phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, đồng thời gắn chặt với “đổi mới sáng tạo” như một định hướng trung tâm của phát triển và ứng dụng khoa học - công nghệ đáp ứng với đòi hỏi của quá trình công nghiệp hóa theo hướng hiện đại trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.

Xây dựng và phát huy nguồn lực con người là động lực quan trọng, một yếu tố sống còn, có ý nghĩa quyết định đối với công cuộc xây dựng, phát triển đất nước ta trong thời kỳ tới. Đây cũng là công việc phức tạp, đòi hỏi cách tiếp cận vừa khoa học, vừa rất thực tế, thận trọng nhưng phải sáng tạo, quyết liệt.  Công cuộc đổi mới càng đi vào chiều sâu càng cho thấy, muốn giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa thì phải không ngừng chăm lo phúc lợi xã hội và an sinh xã hội - hai trụ cột thực hiện công bằng xã hội trong nền kinh tế thị trường. Tuy vậy, việc tìm kiếm một mô hình phúc lợi xã hội tiến bộ, bền vững, hiệu quả, chất lượng cao là vấn đề không giản đơn trong thực tiễn. Đất nước ta, sau 35 năm đổi mới, đã chuyển từ nền kinh tế kế hoạch tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đòi hỏi phải kiến tạo một hệ thống phúc lợi xã hội phù hợp với thể chế chính trị, trình độ kinh tế, truyền thống dân tộc, tính toán cả yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế.

Năm là, môi trường và bảo vệ môi trường có vai trò đặc biệt quan trọng, được đăt ra ngày càng cấp thiết trong điều kiện hiện nay, là yếu tố cấu thành quan trọng của mô hình phát triển bền vững đất nước trong tương lai. Đã có nhiều bài học nhãn tiền về việc tăng trưởng “nóng”, phá hủy môi trường, gây những hệ lụy khôn lường, di họa cho nhiều thế hệ. Do tầm quan trọng đó, “bảo vệ môi trường” lần đầu tiên được dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng bổ sung vào là một thành tố cuả mối quan hệ lớn giữa: “Tăng trưởng kinh tế và phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường”.

Sáu là, vấn đề quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng kế thừa quan điểm chỉ đạo của văn kiện Đại hội XII của Đảng về quốc phòng, an ninh. Đặc biệt, trước những bối cảnh mới của thế giới, khu vực, trong nước, cần có những dự báo tình hình và đúc rút những vấn đề đặt ra đối với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong thời gian tới, làm cơ sở để Trung ương có những quyết sách phù hợp củng cố nền quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong bất cứ hoàn cảnh nào.  Đối ngoại có vai trò quyết định, chiến lược trong việc gìn giữ môi trường hòa bình, ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển, nâng cao vị thế đất nước. Đồng thời, đối ngoại góp phần định vị đất nước vào vị trí có lợi nhất trong các dòng chảy thế giới và các chuỗi giá trị khu vực và quốc tế, qua đó tận dụng tối đa các nguồn lực ở bên ngoài để phục vụ phát triển.

Bảy là, xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nhất là xác định rõ, rành mạch, cụ thể quyền hạn, trách nhiệm và thực hiện tốt hơn cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp; về phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm tra, giám sát trong xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam…     

Tám là, xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, trong đó nhấn mạnh xây dựng Đảng về tổ chức, cán bộ trong điều kiện hiện nay; thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Đảng; đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý - đột phá khẩu của đột phá chiến lược để đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững; thể chế hóa, cụ thể hóa nguyên tắc hiến định: Đảng chịu sự giám sát của nhân dân và chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình; về nhận diện bản chất, cảnh giác và đấu tranh với những cách thức, thủ đoạn chống phá mới của chiến lược “diễn biến hòa bình” và nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, nhất là việc thúc đẩy song hành, “nội công ngoại kích” cả hai chiến lược và nguy cơ trên, đặt ra nhiều vấn đề đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.      

Phát biểu kết luận Hội thảo, GS, TS. Phùng Hữu Phú cho biết, có 9 tham luận trực tiếp và 7 ý kiến tranh luận, trao đổi lại sôi nổi, thẳng thắn, cầu thị, thể hiện tinh thần dân chủ, khoa học và hết sức trách nhiệm, xây dựng của các nhà khoa học, nhà lãnh đạo, quản lý đóng góp vào dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, nhất là với những vấn đề lớn, mới, là điểm nhấn. Những vấn đề lớn, mới trên là do thực tiễn khách quan sự phát triển của đất nước đặt ra, đòi hỏi phải được chuyển tải đầy đủ, chính xác nhất vào văn kiện, góp phần hoàn thiện các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng - là văn bản đặc biệt quan trọng mang tầm chiến lược, tính lý luận, tính chính trị rất cao, sẽ chỉ đạo toàn bộ các công việc của Đảng, của đất nước thời gian tới. Hội thảo đã hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra và thành công tốt đẹp.

Các ý kiến tại Hội thảo sẽ được chuyển tải, đề xuất, kiến nghị với Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, Tổ biên tập Văn kiện, với Trung ương để có thêm hướng lựa chọn các phương án tối ưu khi trình bày những những vấn đề mới, khó, phức tạp trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, trước khi công bố để lấy ý kiến rộng rãi của nhân dân./.