Theo công bố của Tạp chí y khoa Lancet (Anh) về tình trạng sử dụng đồ uống có cồn tại 189 quốc gia và vùng lãnh thổ giai đoạn 1990 - 2017 cho thấy, Việt Nam cũng là một trong những nước có tốc độ tiêu thụ rượu, bia tăng nhanh nhất thế giới. Người uống rượu, bia khi tham gia giao thông trở thành nỗi ám ảnh, kinh hoàng cho toàn xã hội bởi sự gia tăng đáng báo động về số vụ tai nạn giao thông liên quan đến nồng độ cồn và các chất kích thích gây ra.

Nhận thức sâu sắc những tác động tiêu cực do người điều khiển phương tiện tham gia giao thông sử dụng rượu, bia gây ra cho xã hội, Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia và Nghị định 100 ra đời, nhanh chóng được triển khai, áp dụng sâu rộng vào cuộc sống.

Ngăn chặn triệt để “ma men” đường phố

Nghị định 100/2019/NĐ-CP thay thế Nghị định 46/2016/NĐ-CP có hiệu lực từ 1-1-2020, quy định mức xử phạt cao hơn nhiều đối với nhiều vi phạm giao thông. Đáng chú ý, Nghị định mới tăng mức xử phạt tối đa đối với các hành vi vi phạm quy định về nồng độ cồn.

Cụ thể, đối với người điều khiển xe ô tô vi phạm nồng độ cồn ở mức cao nhất, phạt tiền từ 30 - 40 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 22 - 24 tháng đối với người điều khiển phương tiện có nồng độ cồn vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở. Nghị định 46/2016/NĐ-CP quy định xử phạt từ 16 - 18 triệu đồng và tước giấy phép lái xe 4 - 6 tháng.

Một điểm mới nữa được quy định trong Nghị định 100/2019/NĐ-CP là đi xe đạp uống rượu, bia cũng bị xử phạt. Theo đó, điều khiển xe trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở sẽ bị phạt từ 6 - 8 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 22 - 24 tháng đối với người điều khiển xe mô tô. Người điều khiển xe đạp, xe thô sơ vi phạm như trên sẽ bị phạt từ 400 - 600 ngàn đồng.

Bên cạnh đó, Nghị định mới cũng sửa đổi quy định về xử phạt trong trường hợp hành vi vi phạm được phát hiện thông qua sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ. Theo đó, chủ phương tiện có trách nhiệm hợp tác với lực lượng chức năng khi phương tiện có liên quan đến hành vi vi phạm, nếu không hợp tác, không chứng minh hoặc giải trình được mình không phải là người đã điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm thì bị xử phạt theo quy định đối với hành vi vi phạm được phát hiện.

Xử lý hơn 110.000 trường hợp vi phạm nồng độ cồn

Theo Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng phòng Hướng dẫn tuyên truyền, điều tra, giải quyết tai nạn giao thông của Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an), tính sơ bộ trong 8 tháng năm 2020, cơ quan chức năng đã xử lý hơn 110.000 trường hợp vi phạm nồng độ cồn; 746 trường hợp dương tính với ma túy.

Thực hiện Nghị định số 100, lực lượng cảnh sát giao thông đã ra quân quyết liệt, tạo sự tác động, làm thay đổi ý thức của người tham gia giao thông. Đại tá Nguyễn Quang Nhật cho biết, có thời điểm, trung bình mỗi ngày có 500 trường hợp vi phạm về nồng độ cồn bị lực lượng cảnh sát giao thông phát hiện, xử lý. So với những năm trước, kết quả tăng không cao, nhưng ý thức người dân có sự chuyển biến do mức xử phạt tăng cao và diện mở rộng. Ví dụ, trước đây điều khiển mô tô còn có thể có lượng cồn tối thiểu dưới 0,25 miligam/l khí thở, nhưng giờ đây đã điều khiển phương tiện là không được sử dụng rượu, bia.

Theo báo cáo của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, trong 8 tháng năm 2020 (tính từ ngày 15-12-2019 đến 14-8-2020), toàn quốc xảy ra 9.170 vụ tai nạn giao thông, làm chết 4.342 người, bị thương 6.727 người. So với cùng kỳ năm 2019, số vụ tai nạn giao thông giảm 2.161 vụ (giảm 19,07%), số người chết giảm 754 người (giảm 14,8%), số người bị thương giảm 1.860 người (giảm 21,66%).

Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia Khuất Việt Hùng cho biết, đạt được những kết quả trên một phần lớn do việc triển khai quyết liệt và có hiệu quả Nghị định số 100.

“Mặc dù, những ngày đầu Nghị định gây xôn xao dư luận, nhưng chỉ sau hơn một tuần, từ thành thị đến nông thôn, đồng bằng đến miền núi, Nghị định số 100 đã thực sự đi vào đời sống và đạt kết quả tốt. Khi Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia có hiệu lực thi hành, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đã có nhiều cuộc làm việc với Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, Bộ Công an để giám sát và thấy rằng, luật đã thực sự đi vào cuộc sống, có tác dụng tích cực đến ý thức xã hội trong việc chấp hành quy định pháp luật về an toàn giao thông”, đồng chí Khuất Việt Hùng nhấn mạnh.

Tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức

Điểm nổi bật của Nghị định số 100 so với các nghị định, quy định khác trước đây trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông là bổ sung, mô tả, làm rõ hơn các hành vi vi phạm, nâng cao mức phạt đối với các hành vi trực tiếp là nguyên nhân xảy ra các tai nạn giao thông. Thực tế có thể thấy, việc nâng mức xử phạt đã tạo sự răn đe, lời cảnh báo có sức nặng đối với người có ý định vi phạm pháp luật trong lĩnh vực an toàn giao thông.

Tuy nhiên, bên cạnh mức xử phạt nặng, để Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia cũng như Nghị định số 100 tiếp tục phát huy hiệu quả và để trật tự an toàn giao thông được bảo đảm một cách bền vững thì điều cốt yếu là tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật về giao thông của các tầng lớp nhân dân.

Khi người dân hiểu rằng đã uống rượu, bia thì không lái xe, từ đó hình thành một nét văn hóa mới trong sử dụng phương tiện giao thông. Nhiều người đã quay sang sử dụng phương tiện công cộng, taxi, xe ôm... sau khi sử dụng đồ uống có cồn.

Hiện Cục Cảnh sát giao thông đã ban hành kế hoạch trung hạn giai đoạn 2019 - 2021 về công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật an toàn giao thông. Theo đó, tập trung vào các nhóm đối tượng điều khiển mô tô, xe khách, xe tải và container.

Thời gian tới, cần tăng cường hơn nữa các biện pháp tuyên truyền cho phù hợp với từng đối tượng vùng, miền, khu vực dân cư; tập trung tuyên truyền tới những đối tượng có nguy cơ cao. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước chịu trách nhiệm về công tác tuyên truyền, song cần huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị và trách nhiệm của toàn xã hội; kiểm tra, thanh tra, giám sát xử lý các hành vi vi phạm, đánh vào kinh tế để hướng tới sự thay đổi hành vi của người dân./.