Lâu nay, chúng ta nghe nhiều đến vấn nạn hàng giả, với đầy đủ các chiêu trò, phương cách sản xuất, tiêu thụ đầy mánh khóe dối lừa, gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

Nói đến hàng giả thì nhiều người nghe nhưng không phải ai cũng dễ dàng nhận biết, nên đôi khi vẫn bị “mắc bẫy” như thường. Hàng hóa là như vậy, còn người giả thì có không, nhận biết ra sao, phòng, chống cách nào? Thực ra, người giả là có thật, cả theo nghĩa đen và nghĩa bóng. Ví như xưa nay chúng ta quen với tên gọi bù nhìn, để chỉ những người giả được làm bằng rơm, mặc áo mưa và đội nón, hai tay giang rộng, phe phẩy tờ giấy, mảnh nilon trong gió nhằm xua đuổi chim chóc, chuột bọ phá hoại mùa màng. Bù nhìn thường được đặt ở các cánh đồng, có ích thực sự đối với bà con nông dân tự bao đời nay.

Một loại người giả khác cũng có ích, đó là ma-nơ-canh, thường được làm bằng gỗ, chất dẻo,... dùng để mặc quần áo, đội tóc làm mẫu tại các cửa hàng may mặc, thời trang, làm tóc,... cho người mua dễ hình dung, cảm nhận được kiểu dáng, hình thức của trang phục, mẫu tóc trước khi đưa ra quyết định.

Trong xã hội, còn có nhiều loại người giả có ích khác, như búp bê, tượng, hình nộm, hình nhân... Những loại người giả này đều có tác dụng ở một phạm vi nhất định nào đó, như làm đồ chơi, đe dọa kẻ xấu, “làm bạn” với con người, trưng bày để thu hút du khách, hỗ trợ thực hành trong giáo dục, nhất là đối với ngành y... Điểm chung nhất của những người giả theo nghĩa đen này đó là có bề ngoài giống người thật, nhưng bên trong không phải thật, dù có những người giả trông như thật khiến công chúng thoạt nhìn dễ nhầm lẫn.

Ấy là những người giả theo nghĩa đen thuần túy. Nhưng trong xã hội từ lâu đã xuất hiện, tồn tại người giả theo nghĩa bóng, nghĩa là những người giả trong ngoặc kép. Thực ra, hạng người này cũng khá phổ biến, nhưng chưa được nhận diện, gọi tên đúng với sự tai hại mà họ tồn tại, hoạt động. “Người giả” dạng này cũng có nhiều đặc tính giống như hàng giả, người giả, cũng đa dạng “hình thù”, kiểu dáng, nhưng tác hại, hậu quả, sự tàn phá thì khôn lường. Dạng “người giả” này thường xuất hiện ở đâu đó, với những tên gọi khác, được “sinh sôi”, tồn tại, tác oai tác quái, hoành hành khi các nhóm lợi ích, bè phái, cục bộ, tư lợi cá nhân, hãm hại người tài, người dám có ý kiến trái chiều, đấu tranh vì lẽ phải,... xuất hiện.

“Người giả” cũng có thể xuất hiện khi ở đâu đó có tình trạng con ông cháu cha; những nơi tồn tại tệ mua quan, bán chức; xuất hiện những đường dây chạy biên chế, công chức; những sự nâng đỡ không trong sáng... Để rồi, những “người giả” không được đặt đúng vị trí việc làm, đúng những chiếc ghế họ ngồi, đứng chức trách họ gánh vác. Khi “được” mặc những chiếc áo quá rộng, gánh những việc quá sức, “người giả” có thể không cáng đáng nổi công việc, không làm tròn trách nhiệm, bổn phận được giao, thậm chí còn ganh ghét, hiềm tỵ, cản đường, chống phá những người khác làm việc có chất lượng, hiệu quả hơn, có đạo đức, lối sống chuẩn mực hơn, biết đặt lợi ích tập thể lên trên lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm.

Tất nhiên, cũng có những “người giả” thực sự chỉ là người giả kiểu bù nhìn, hoặc là hàng giả kém chất lượng. Khi những “người giả” còn tồn tại, lộng hành, tác oai tác quái,... sẽ dẫn đến sự triệt tiêu động lực phấn đấu của nhiều người thực tài, kìm hãm, thậm chí kéo lùi sự phát triển; sẽ khiến cơ quan, đơn vị, nhìn rộng ra là cả xã hội, đất nước khó phát triển một cách công bằng, năng động, sáng tạo, vững bền. Nếu xã hội còn thờ ơ với những mối họa từ “người giả”, e rằng nguy cơ phai nhạt niềm tin, sự thối chí, bàng quan, chùn bước trước cái xấu, cái tiêu cực, cái “chướng tai gai mắt” sẽ còn diễn ra. Thế nên, đấu tranh chống “người giả” còn quan trọng, cấp bách hơn cuộc chiến với hàng giả./.