Nắm bắt thời cơ

Trước bối cảnh tình hình quốc tế, trong nước đan xen nhiều cơ hội, thời cơ, khó khăn, thách thức, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Nghệ An đã phát huy truyền thống đoàn kết, năng động, sáng tạo, nỗ lực vượt khó, giành được nhiều kết quả quan trọng, khá toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, như: Quy mô kinh tế hiện thuộc nhóm 10 tỉnh, thành phố lớn nhất cả nước; thu ngân sách hằng năm đều đạt và vượt chỉ tiêu dự toán; năm 2022, chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đứng thứ 18 trong cả nước, tăng 7 bậc so với năm 2021 (30/63), lần đầu tiên lọt vào nhóm 10 địa phương thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lớn nhất cả nước. Tỉnh Nghệ An là một trong những điểm sáng của cả nước về xây dựng nông thôn mới, có 4 đơn vị cấp huyện hoàn thành xây dựng nông thôn mới (đến cuối năm 2020, toàn tỉnh có 282 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm 68,37% tổng số xã, cao hơn bình quân chung của cả nước).

Trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, hội nhập quốc tế, tập trung phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn là một chủ trương đúng đắn của Đảng, là định hướng chiến lược quan trọng để phát triển đất nước, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển của các ngành, lĩnh vực khác. Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 16-1-2017, của Bộ Chính trị, “Về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn”, nhấn mạnh: “Phát triển du lịch là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, của toàn xã hội, có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của các cấp ủy đảng; phát huy mạnh mẽ vai trò động lực của doanh nghiệp và cộng đồng dân cư, sự quản lý thống nhất của Nhà nước; tập trung nguồn lực quốc gia cho phát triển du lịch”.

Hiện nay, ngành du lịch đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ về xu hướng loại hình và cách thức tiếp cận của khách du lịch với các sản phẩm nổi trội, như tour du lịch tự thiết kế, du lịch mạo hiểm, du lịch trải nghiệm, du lịch xanh và hoạt động giải trí có sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại... Đồng thời, khách du lịch có nhu cầu, thị hiếu ngày càng cao hơn về mặt chất lượng trải nghiệm thay vì mô hình du lịch đơn thuần. Nếu như trước đây, hình thức du lịch biển là phổ biến, thì gần đây các loại hình du lịch nghỉ dưỡng sinh thái thiên nhiên và trải nghiệm, hòa nhập cuộc sống văn hóa của người dân địa phương đang trở thành xu hướng được yêu thích. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hình thức du lịch thông minh, du lịch thực tế ảo, du lịch điện tử... gắn với các khu vui chơi lớn, các tổ hợp giải trí hiện đại hay các công viên giải trí tích hợp nhiều loại hình vui chơi, trải nghiệm mới đang trở thành đòi hỏi tất yếu của khách du lịch, nhất là giới trẻ. Bên cạnh đó, xu hướng tiêu dùng du lịch cũng đang có sự đổi mới mạnh mẽ theo hướng chuyển đổi số, từ chi trả tiền mặt sang thanh toán thẻ; sử dụng các ứng dụng thanh toán trực tuyến trên điện thoại; tỷ trọng chi tiêu cũng chuyển dịch từ các dịch vụ cơ bản, như ăn uống, lưu trú, vận chuyển... sang các dịch vụ nghỉ dưỡng, mua sắm, giải trí, trải nghiệm sản phẩm mới. Sự phát triển mạnh mẽ của hàng không giá rẻ cũng góp phần thúc đẩy du lịch bằng đường hàng không cùng với các doanh nghiệp tổ chức các tour cho số lượng lớn khách du lịch. Công nghệ thông tin và các phương tiện truyền thông xã hội đang mang lại cho du lịch nhiều cơ hội phát triển, song cũng đặt ra không ít thách thức, đòi hỏi lĩnh vực du lịch phải liên tục “làm mới” để bắt kịp xu thế chung.

Trong bối cảnh đó, du lịch Nghệ An đang đứng trước nhiều thời cơ thuận lợi, nếu nắm bắt và chuyển hóa thành công sẽ tạo ra “đường băng” rộng mở cho ngành du lịch “cất cánh”. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX (tháng 1-2020) tiếp tục xác định phát triển du lịch là một trong các ngành dịch vụ cần dành nhiều sự quan tâm. Để tạo động lực phát triển cho tỉnh Nghệ An, Quốc hội khóa XV đã ban hành Nghị quyết số 36/2021/QH15, ngày 13-11-2021, “Về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Nghệ An”, tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh Nghệ An phát triển, đồng thời mở ra những cơ hội mới cho ngành du lịch. Đây là cơ sở để Đảng bộ, chính quyền tỉnh Nghệ An đề ra các quyết sách, định hướng, mục tiêu tăng trưởng kinh tế - xã hội nói chung, ngành du lịch nói riêng; tập trung xây dựng Chiến lược phát triển du lịch Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035, ưu tiên quy hoạch chi tiết các dự án du lịch trọng điểm có tính đột phá.

Nhận diện thách thức

Một trong những rào cản khiến du lịch Nghệ An chưa thể bứt phá tăng trưởng, đó là xuất phát điểm thấp cả trong tư duy lẫn hành động. Trên thực tế, du lịch là ngành kinh tế dịch vụ tổng hợp, có nội dung văn hóa và nhân văn sâu sắc, mang lại hiệu quả cả về kinh tế, văn hóa - xã hội, môi trường, chính trị, đối ngoại và quốc phòng - an ninh. Tuy nhiên, một số cấp ủy, chính quyền nhận thức chưa đầy đủ về vai trò, vị thế của du lịch là một động lực tăng trưởng quan trọng nên chưa thực sự quan tâm đầu tư thích đáng. Mặc dù tỉnh Nghệ An được đánh giá cao về tiềm năng, thế mạnh của tài nguyên du lịch, nhưng do đặc thù địa hình hiểm trở, khoảng cách lớn, trong khi hệ thống kết cấu hạ tầng kết nối các điểm, khu du lịch còn hạn chế, nên những khu vực du lịch đã được khai thác của tỉnh mới chỉ chiếm một phần không đáng kể.

Đại dịch COVID-19 là một “cú sốc” lớn đối với ngành du lịch Việt Nam nói chung và du lịch Nghệ An nói riêng. Trong năm 2020 và năm 2021, số lượng khách du lịch của tỉnh Nghệ An suy giảm mạnh. Năm 2021, số lượng khách du lịch chỉ đạt 1,8 triệu lượt người, trong đó khách lưu trú đạt 1,2 triệu lượt; khách quốc tế đạt 4.323 lượt; tổng thu từ khách du lịch đạt 2.096 tỷ đồng, trong đó doanh thu du lịch đạt 1.115 tỷ đồng. Trong khi đó, năm 2019, tỉnh đón 6,5 triệu lượt khách, doanh thu đạt 4.581 tỷ đồng. Trước thực trạng đó, tỉnh Nghệ An đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, đưa du lịch Nghệ An phục hồi và phát triển trong điều kiện bình thường mới⁽¹⁾.

Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 hướng đến phát triển mạnh thị trường khách nội địa, đồng thời phát triển thị trường khách du lịch nghỉ dưỡng, du lịch cuối tuần gắn với chăm sóc sức khỏe, trải nghiệm văn hóa... nhằm tăng tỷ lệ đóng góp của khách nội địa. Việc mở rộng quy mô và thị trường du lịch Việt Nam đang tạo ra cơ hội phát triển du lịch cho nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước. Đồng thời, cũng là thách thức đặt ra cho việc định vị thương hiệu du lịch địa phương trên bản đồ du lịch quốc gia, nhất là đối với việc xác lập mô hình, cơ cấu phát triển du lịch địa phương phù hợp, hiệu quả. Đối với tỉnh Nghệ An, mặc dù có cơ cấu sản phẩm du lịch tương đối đa dạng, song đang chịu sự cạnh tranh mạnh mẽ từ nhiều tỉnh có cùng tiềm năng, lợi thế. Những khó khăn, hạn chế chủ yếu của lĩnh vực du lịch được Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An chỉ rõ trong Kết luận số 218-KL/TU, ngày 2-12-2022, “Về kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 16-1-2017, của Bộ Chính trị “Về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn”, đó là: “Kết cấu hạ tầng chưa đáp ứng được nhu cầu; hợp tác, liên kết trong tỉnh, trong nước và với các nước chưa đạt được hiệu quả mong muốn; hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch chưa có chiều sâu, hiệu quả và sức lan tỏa chưa cao; nguồn nhân lực còn thiếu và yếu; công tác vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm một số địa điểm du lịch chưa bảo đảm. Phát triển du lịch chưa tương xứng với tiềm năng, chưa có sản phẩm tạo thương hiệu đặc trưng cho du lịch Nghệ An; chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp, đầu tư nước ngoài có tiềm lực tài chính mạnh với các dự án tầm cỡ, các dịch vụ cao cấp thu hút khách có mức chi tiêu cao, đem lại nguồn thu lớn”.

Ngành du lịch tỉnh Nghệ An cần nhận diện thách thức chủ quan từ nội tại ngành, điều kiện kinh tế - xã hội của tỉnh và thách thức khách quan do dịch bệnh, thiên tai, áp lực cạnh tranh giữa các tỉnh, thành phố trong nước, nhất là khi du lịch nội địa là nguồn thu chủ yếu, để từ đó đề ra những giải pháp khắc phục hiệu quả. Các giải pháp cần có tính khoa học, chiến lược, bền vững, làm cơ sở cho việc xây dựng Nghệ An trở thành một trong những địa bàn trọng điểm du lịch quốc gia, từng bước đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Đồng thời, cần thay đổi sâu sắc từ nhận thức, tư duy đến hành động của các cấp, ngành, địa phương, đơn vị, doanh nghiệp và mỗi người dân, cùng “đồng lòng” chung sức vì sự phát triển mạnh mẽ, hiệu quả và bền vững của du lịch Nghệ An.

Khát vọng bứt phá

Dù còn tồn tại nhiều bất cập, hạn chế, song sự phát triển của du lịch Nghệ An trong những năm qua đã tạo nền tảng bước đầu cho một ngành công nghiệp du lịch trong tương lai. Theo Sở Du lịch tỉnh Nghệ An, năm 2022, toàn tỉnh Nghệ An đón và phục vụ hơn 6,7 triệu lượt khách du lịch (tăng 356% so với năm 2021). Trong đó, khách lưu trú đạt hơn 4,4 triệu lượt (tăng 342%); khách quốc tế đạt 28.600 lượt. Tổng thu từ khách du lịch đạt khoảng 12.343 tỷ đồng, trong đó, doanh thu du lịch đạt hơn 5,6 nghìn tỷ đồng (tăng 502%). Năm 2023, Nghệ An đặt mục tiêu đón và phục vụ hơn 8 triệu lượt khách du lịch, trong đó, hơn 5,2 triệu lượt khách lưu trú, 82.000 lượt khách quốc tế.

Về định hướng phát triển du lịch trong những năm tiếp theo, tỉnh Nghệ An xác định: “Phát triển du lịch theo hướng chuyên nghiệp, đa dạng, trọng tâm là du lịch biển, đảo, du lịch văn hóa - lịch sử, du lịch sinh thái gắn với cộng đồng, du lịch “4 mùa”. Hình thành các sản phẩm du lịch hấp dẫn, đặc trưng và chủ lực của địa phương và phát triển các dịch vụ chất lượng cao. Tập trung phát triển và khai thác thế mạnh du lịch tại các địa bàn trọng điểm, gồm: thị xã Cửa Lò và vùng ven biển, huyện Nam Đàn và vùng phụ cận, thành phố Vinh, miền Tây Nghệ An. Tiếp tục triển khai hiệu quả các tuyến phố đêm, phố đi bộ, phố ẩm thực và các mô hình kinh doanh mới tại các đô thị Vinh, Cửa Lò...”⁽²⁾. Trên cơ sở đó, tỉnh Nghệ An đề ra mục tiêu tổng quát: “Phấn đấu đến năm 2025: Thu hút từ 6 - 6,3 triệu lượt khách du lịch có lưu trú, trong đó có 300 nghìn lượt khách quốc tế; doanh thu đạt 11.000 tỷ đồng. Đến năm 2030, du lịch cơ bản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển các ngành và lĩnh vực khác; Nghệ An trở thành một trong những trung tâm du lịch của vùng Bắc Trung Bộ và là điểm đến hấp dẫn của cả nước”⁽³⁾.

Cùng với việc đề ra các mục tiêu cho giai đoạn phát triển mới, cũng như nắm bắt thời cơ, nhận diện thách thức, du lịch Nghệ An cần xác định một tầm nhìn mới, một chiến lược phát triển bài bản và khả thi. Đó là thay đổi tư duy làm du lịch, cơ cấu lại sản phẩm và thị trường khách du lịch theo hướng bền vững, hiệu quả. Từng bước thay đổi hình ảnh từ “du lịch bình dân” sang “những điểm đến du lịch cao cấp”, từ thu hút chủ yếu nguồn khách nội địa hướng đến thu hút mạnh mẽ khách quốc tế, với việc thay đổi mô hình và cơ cấu sản phẩm du lịch, phát triển đa dạng và chất lượng các loại hình dịch vụ. Cụ thể là, tập trung đầu tư xây dựng các dịch vụ cao cấp; mở rộng không gian du lịch về phía miền Tây Nghệ An với các sản phẩm du lịch sinh thái gắn với cộng đồng, nghỉ dưỡng núi đẳng cấp, chất lượng cao. Phát triển sản phẩm du lịch cần có sự kết nối chặt chẽ của ba trụ cột chính là du lịch nghỉ dưỡng biển, du lịch văn hóa - lịch sử và du lịch sinh thái gắn với khám phá văn hóa cộng đồng nhằm tạo ra thương hiệu đặc trưng, giá trị khác biệt. Cùng với đó, cần có các loại hình gia tăng giá trị trải nghiệm du lịch, như phát triển loại hình du lịch nghỉ dưỡng biển và trải nghiệm cuộc sống chất lượng cao; đa dạng hóa dịch vụ du lịch thông qua việc khai thác các giá trị văn hóa lịch sử và sức sáng tạo trong cách thức làm du lịch của người dân và doanh nghiệp, từ đó, gia tăng hoạt động trải nghiệm và tăng mức chi tiêu của khách du lịch.

Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 cần xác định được các không gian để tổ chức phát triển du lịch, tuyến điểm du lịch rõ ràng; từ đó, làm cơ sở để thực hiện các mục tiêu phát triển, thu hút đầu tư cho ngành du lịch. Công tác quy hoạch du lịch phải nắm bắt các xu hướng mới của nhân loại, tạo thuận lợi thúc đẩy phát triển du lịch nhanh, cân đối, hài hòa trên cơ sở bố trí lại dân cư, sản xuất, lao động ngành nghề một cách hợp lý và bền vững.

Đổi mới phương thức quản lý, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện chuyển đổi số, từng bước số hóa các nội dung quản lý nhà nước về du lịch. Quan tâm, tạo điều kiện thu hút các nhà đầu tư lớn, huy động, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cho đầu tư kết cấu hạ tầng du lịch và cơ sở vật chất ngành du lịch theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại. Phát triển, kết nối các ngành, các lĩnh vực, các vùng, địa phương phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế hướng tới mục tiêu phát triển tỉnh Nghệ An trở thành trung tâm về tài chính, thương mại, du lịch, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, y tế, văn hóa, thể thao, công nghiệp công nghệ cao của vùng Bắc Trung Bộ theo Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 3-11-2022, của Bộ Chính trị, “Về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Chú trọng xây dựng, bảo vệ, tôn vinh và phát huy các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh, tiếp tục bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh - Di tích quốc gia đặc biệt - gắn với phát triển du lịch. Chuyển hóa các giá trị văn hóa thành sản phẩm du lịch riêng biệt, có lợi thế cạnh tranh, qua đó cuốn hút khách du lịch, nhất là bạn bè, khách du lịch quốc tế. Phát huy các giá trị truyền thống văn hóa vật thể và phi vật thể nổi tiếng của xứ Nghệ gắn với phát triển du lịch, như Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại - dân ca Ví - Giặm Nghệ Tĩnh, Lễ hội Làng Sen… Tập trung liên kết phát triển ba vùng kinh tế trọng điểm gắn với thúc đẩy hoạt động du lịch: Phát triển thành phố Vinh, thị xã Cửa Lò gắn với vùng Nam Nghệ An, Bắc Hà Tĩnh. Phát triển thành phố Vinh thành trung tâm kinh tế, văn hóa vùng Bắc Trung Bộ đến năm 2023; định hướng đến năm 2030, xây dựng thành phố Vinh trở thành đô thị thông minh, sáng tạo khoa học - công nghệ, thành phố trung tâm hội nhập, hội tụ phát triển cả vùng Bắc Trung Bộ.

Đổi mới mạnh mẽ tư duy, cách làm trong quy hoạch, kế hoạch phát triển, trong xây dựng cơ chế, chính sách, chương trình hành động. Xây dựng nguồn nhân lực có năng lực, phẩm chất và tính chuyên nghiệp, tinh thần trách nhiệm, yêu nghề, đáp ứng được yêu cầu trong quản lý nhà nước và trong hoạt động kinh doanh. Thường xuyên củng cố và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về du lịch từ tỉnh đến các huyện, thành thị nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch trên địa bàn. Đổi mới, đa dạng hóa các hình thức đào tạo, chú trọng đào tạo kỹ năng nghề và “kỹ năng mềm” cho lực lượng lao động trực tiếp phục vụ du lịch; tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho cộng đồng dân cư tham gia kinh doanh du lịch, góp phần quảng bá điểm đến, hình ảnh du lịch của địa phương.

Với tầm nhìn đúng, chiến lược bài bản, giải pháp phù hợp, tỉnh Nghệ An phát huy truyền thống đoàn kết thống nhất, ý chí khát vọng vươn lên, tổ chức thực hiện đồng bộ, quyết liệt, quyết tâm ở tất cả các cấp, các ngành, với sự tham gia của cả hệ thống chính trị, của cộng đồng doanh nghiệp và mọi người dân để tạo sự bứt phá cho phát triển ngành du lịch của tỉnh ngày càng đi vào chiều sâu, nâng cao giá trị và tầm thương hiệu./.

---------------------

(1) Như ban hành Kế hoạch số 04/KH-UBND, ngày 4-1-2022, của Ủy ban nhân dân tỉnh, “Về phát triển du lịch năm 2022”; Kế hoạch số 614/KH-UBND, ngày 26-10-2021, của Ủy ban nhân dân tỉnh, “Về khôi phục hoạt động du lịch Nghệ An trong trạng thái bình thường mới đến năm 2022”; Kế hoạch số 181/KH-UBND, ngày 17-3-2022, của Ủy ban nhân dân tỉnh, “Về mở cửa lại hoạt động du lịch và đón khách du lịch quốc tế trong điều kiện bình thường mới”.
(2) Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An: “Quyết định số 4696/QĐ-UBND, ngày 21-12-2020, “Về việc phê duyệt kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025 tỉnh Nghệ An”.
(3) Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An: “Báo cáo sơ kết 5 năm, ngày 26-10-2022, “Về thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 16-1-2017, của Bộ Chính trị, “Về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn””, ngày 26-10-2022.