Tham dự hội thảo có đồng chí Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo các cơ quan trung ương và thành phố Hà Nội, cùng hơn 200 đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp…

Các đồng chí: TS Nguyễn Văn Phong, Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội; PGS, TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; TS Hà Minh Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đồng chủ trì hội thảo.

Phát biểu khai mạc hội thảo, đồng chí Hà Minh Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội cho biết, Hội thảo khoa học: “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn trong xây dựng và thực hiện Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050” được tổ chức nhằm khẳng định ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác lập quy hoạch Thủ đô; cụ thể hóa các đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, các bộ, ngành liên quan và của thành phố Hà Nội về công tác lập quy hoạch Thủ đô; sự tham gia đông đảo và trách nhiệm chính trị của giới chuyên môn trong cả nước đối với sự phát triển của Hà Nội. Việc xây dựng và thực hiện Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 phù hợp với các định hướng quan trọng theo tinh thần Nghị quyết số 15-NQ/TW, ngày 5-5-2022, của Bộ Chính trị,  “Về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Theo đồng chí Hà Minh Hải, hội thảo cũng là một kênh cung cấp những cơ sở lý luận - thực tiễn quan trọng góp phần phục vụ tốt hơn cho quá trình lập quy hoạch Thủ đô mà thành phố Hà Nội đang nỗ lực và quyết tâm thực hiện, đặc biệt là giúp hoàn thiện Báo cáo Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trình cấp có thẩm quyền; góp phần tuyên truyền tạo sự thống nhất để các cấp, ngành, cán bộ, công chức, viên chức, người dân trên địa bàn Thủ đô hiểu, nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác lập quy hoạch Thủ đô trong sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố; huy động sự tham gia góp ý của các tổ chức chính trị - xã hội, hội nghề nghiệp, nhà khoa học, chuyên gia, nhà nghiên cứu vào công tác lập quy hoạch Thủ đô.

Hội thảo đã nhận được hơn 60 tham luận của các chuyên gia, các nhà khoa học, các ban, bộ, ngành trung ương, các sở, ban, ngành của thành phố Hà Nội, trong đó tập trung 2 nhóm vấn đề lớn: 1- Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về lập quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. 2- Thực tiễn xây dựng và thực hiện quy hoạch của các ngành và quận, huyện của thành phố Hà Nội để sử dụng hiệu quả các nguồn lực thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Với tinh thần làm việc trách nhiệm, các đại biểu đã đóng góp thêm nhiều ý kiến giá trị trực tiếp tại hội thảo, trong đó tập trung thảo luận một nội dung chủ yếu: Thể chế để phát triển Thủ đô theo hướng thông minh và bản sắc, tầm nhìn đến năm 2050; cơ chế, chính sách “vượt trội”, đặc thù bảo đảm lợi thế so sánh và ưu thế cạnh tranh cho phát triển Thủ đô; cách tiếp cận đa chiều đối với lập quy hoạch Thủ đô; quản lý quy hoạch để phát triển không gian Thủ đô; phát huy vai trò của các nguồn vốn tài chính, đất đai trong xây dựng và phát triển Thủ đô; cải tạo hạ tầng, giao thông công cộng, tình trạng tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng gây tổn thất lớn cho sức khỏe con người, các nguồn lực phát triển; cải thiện môi trường, nhất là tình trạng ô nhiễm nặng nề trong rất nhiều năm của các dòng sông như sông Tô Lịch..., ô nhiễm không khí và môi trường sống... 

Tham luận tại hội thảo, PGS. TS Nguyễn Ngọc Hà, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản chia sẻ, Nghị quyết số 15-NQ/TW, ngày 15-12-2000, của Bộ Chính trị, “Về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội trong thời kỳ 2001 - 2010” đã xác định Hà Nội là trái tim của cả nước, đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế. Vì vậy, việc Hà Nội triển khai đồng thời lập quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065; sửa đổi, bổ sung Luật Thủ đô năm 2013 để trình Quốc hội vào năm 2024, vừa là thời cơ nhưng cũng là thách thức đối với công tác quy hoạch cho phát triển Thủ đô. Để công tác quy hoạch Thủ đô trong vài chục năm tới theo hướng sông Hồng là trục xanh, cảnh quan trung tâm, phát triển đô thị hài hòa hai bên sông của Hà Nội; xây dựng đô thị thông minh trên cơ sở phát triển khu vực hai bên trục Nhật Tân - Nội Bài; tập trung triển khai quy hoạch, đầu tư xây dựng, ổn định dân cư hai bên bờ sông Hồng và sông Đuống; quy hoạch phát triển không gian ngầm đô thị, không gian xanh và không gian công cộng; xây dựng khu vực nông thôn hài hòa, gắn với phát triển đô thị, giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống, kết nối đồng bộ với quy hoạch khu vực đô thị; khai thác hiệu quả cảnh quan thiên nhiên vùng nông thôn kết hợp với phát triển du lịch xanh… như Nghị quyết số 15-NQ/TW, của Bộ Chính trị xác định, PGS, TS. Nguyễn Ngọc Hà đã đưa ra những đề xuất, giải pháp về tầm nhìn và khát vọng quy hoạch Thủ đô, trong đó lưu ý đến 4 vấn đề:

Một là, về địa - thế: Cần tuân thủ nhận thức, quan điểm, triết lý xưa: “Lưng tựa Ba Vì, mặt hướng sông Hồng”. Việc lấy sông Hồng làm mặt tiền, thế hướng sông Hồng, không cản tầm nhìn đối với việc quy hoạch Thủ đô và xác định hướng phát triển của vùng Thủ đô vươn tới biển. Với cự ly chưa đầy 100km đường chim bay, Bắc Ninh thành thành phố trực thuộc Trung ương, thị xã ở khu vực Bắc Hưng Yên, thành phố Hải Dương, thành phố Hải Phòng... cho phép chúng ta nghĩ đến chuyện mở rộng tầm nhìn không gian. Và trong xu thế chung của thế giới, khi biển ngày càng có ý nghĩa quan trọng, thế tựa núi, hướng biển của Thủ đô sẽ nâng thế và lực của quốc gia lên tầm cao mới. Hai là, về trục phát triển, quy hoạch Hà Nội sẽ có nhiều trục phát triển, nhưng cần nhấn mạnh hơn với một tinh thần nhất quán về trục phát triển sông Hồng: về tâm linh, về môi trường, về giao thông, về cây xanh, về mật độ xây dựng và kiến trúc, về văn hóa... Trong số các trục phát triển của Hà Nội thì trục sông Hồng có tính kết nối cao, rộng nhất, trên nhiều phương diện. Ba là, về tương quan giữa các thành tố phát triển, dù trong những nghị quyết gần đây, yếu tố kinh tế ngày càng được nhấn mạnh, dần đưa lên hàng đầu, nhưng trong quy hoạch Thủ đô vẫn cần quan tâm hàng đầu đến yếu tố văn hóa. Quy hoạch Hà Nội theo hướng là thành phố di sản, có văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, mang bản sắc Thủ đô ngàn năm văn hiến; Hà Nội là thành phố sáng tạo, công nghiệp văn hóa phát triển, thành phố thông minh; là điểm đến của du lịch văn hóa, ẩm thực và trung tâm dịch vụ chất lượng cao; thành phố của các sự kiện văn hóa mang tầm quốc tế thường niên; thành phố hiện đại nhưng thanh bình với con người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình. Bốn là, về hành chính, cơ chế đặc thù, nên tham khảo cách tiếp cận theo kiểu tứ trấn xưa, khi đó kinh thành thể hiện rất rõ vị trí trung tâm, được đặt ngang với trấn, chứ không phải là tỉnh; nên tiếp cận theo vùng Thủ đô chứ không phải là một cấp hành chính như/tương đương tỉnh.

Phát biểu tại hội thảo, GS.TS Phùng Hữu Phú, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh, quy hoạch Thủ đô Hà Nội phải quán triệt sâu sắc và thống nhất thực hiện triết lý phát triển Thủ đô. Nói một cách giản dị đó là những tư tưởng chủ đạo, những quan điểm có ý nghĩa định hướng, dẫn dắt cộng đồng và con người thực hiện thành công mục tiêu phát triển Thủ đô. Triết lý phát triển Thủ đô cần được hình thành trên cơ sở đánh giá, phân tích đặc điểm địa - chính trị, kinh tế của Hà Nội; xuất phát từ việc xác định mục tiêu phát triển và được xác định từ việc đánh giá bản sắc và những lợi thế vượt trội của Hà Nội. Theo GS, TS Phùng Hữu Phú, Nghị quyết số 15-NQ/TW, của Bộ Chính trị, “Về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” được xem là một trong những cơ sở quan trọng để xác định triết lý phát triển của Hà Nội. Cũng từ việc phân tích những nét đặc sắc, đặc trưng của Hà Nội, GS.TS Phùng Hữu Phú đã nêu triết lý phát triển Thủ đô với 5 mệnh đề gồm 20 chữ: “Phát sáng nhân tài - Khai phóng trí tuệ - Lan toả nhân văn - Hoà điệu tự nhiên - Tiến cùng thời đại”. Theo GS.TS Phùng Hữu Phú, triết lý này cần được thể hiện, quán triệt trong toàn bộ quá trình lập và triển khai thực hiện quy hoạch Thủ đô.

Khái quát về tầm nhìn và khát vọng phát triển Thủ đô, PGS, TS. Bùi Tất Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Bộ kế hoạch và Đầu tư đã nêu sơ lược lịch sử hình thành và phát triển Thủ đô Hà Nội; vai trò của Thủ đô qua các văn kiện của Đảng; và đặc biệt là 4 ý tưởng về tầm nhìn và khát vọng phát triển Thủ đô cần quan tâm trong quá trình lập quy hoạch Thủ đô. Đây là những ý tưởng quan trọng để nghiên cứu, lập quy hoạch Thủ đô, gợi ý Hà Nội nên phát triển hướng biển. Trục sông Hồng và mở rộng các nhánh của sông là yếu tố văn hóa cần được quan tâm hàng đầu khi xét đến các yếu tố phát triển Thủ đô... 

Phát biểu kết luận và bế mạc hội thảo, đồng chí Nguyễn Văn Phong, Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội khẳng định, các nghị quyết của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô, về phát triển vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đều khẳng định, đến năm 2030 xây dựng Thủ đô Hà Nội “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, trở thành trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng và cả nước, phấn đấu ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực; đến năm 2045, Thủ đô Hà Nội trở thành thành phố kết nối toàn cầu, ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực và thế giới. Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, thành phố Hà Nội đã ban hành các chương trình, kế hoạch để triển khai, cụ thể hóa các văn bản của Trung ương và đạt được một số kết quả cụ thể. Đặc biệt là việc triển khai công tác lập quy hoạch Thủ đô Hà Nội đã và đang cần sự vào cuộc quyết liệt, rốt ráo của toàn bộ hệ thống chính trị và nhân dân Thủ đô; nêu cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và giám đốc, thủ trưởng các sở, ban, ngành, góp phần đẩy nhanh tiến độ triển khai công tác lập quy hoạch Thủ đô Hà Nội. Đặc biệt trong năm 2023, thành phố Hà Nội đang triển khai đồng thời 3 nhiệm vụ quan trọng, đó là: Xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi), lập quy hoạch Thủ đô và điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Đây cũng là cơ hội đặc biệt quan trọng để nhìn nhận, đánh giá một cách tổng thể, toàn diện, chuẩn bị các luận cứ khoa học và thực tiễn xây dựng thể chế, chính sách phát triển, định vị các không gian phát triển, huy động các giá trị và nguồn lực để xây dựng, phát triển Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”. 

Đồng chí Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội nhấn mạnh, thành phố Hà Nội sẽ lĩnh hội và tiếp thu một cách nghiêm túc các giải pháp, kiến nghị của các nhà khoa học để bổ sung và cụ thể hoá vào các chương trình, kế hoạch, đặc biệt là đối với việc hoàn thiện Báo cáo tổng hợp quy hoạch Thủ đô đang trong giai đoạn nước rút, cần lấy ý kiến rộng rãi của chuyên gia, nhà khoa học, các cấp, bộ, ngành và quần chúng nhân dân để hoàn thiện sản phẩm quy hoạch tích hợp đầu tiên của Thủ đô bảo đảm tiến độ, chất lượng. Qua đó, cũng khơi dậy khát vọng phát triển trong mỗi người dân đang sinh sống và công tác tại Thủ đô, phát huy những tiềm năng, lợi thế so sánh của Hà Nội trong phát triển, phù hợp với xu hướng thời đại, đồng thời mang lại những giá trị sống tốt đẹp cho người dân... từng bước hiện thực hóa những mục tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết số 15-NQ/TW, ngày 22-2-2022, của Bộ Chính trị, xác định: “Đến năm 2045, Hà Nội trở thành thành phố kết nối toàn cầu, văn hiến, văn minh, hiện đại có mức sống và chất lượng cuộc sống cao; kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển toàn diện, đặc sắc và hài hòa; ngang tầm các thủ đô và thành phố hàng đầu trong khu vực”./.