Họp báo công bố kết quả kiểm toán năm 2013

Kiểm toán khối các ngân hàng và tổ chức tín dụng

Theo Báo cáo, năm 2013, Kiểm toán Nhà nước đã tổ chức kiểm toán Báo cáo tài chính năm 2012 của Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Phát triển Việt Nam và 3 ngân hàng thương mại là Ngân hàng Công thương Việt Nam, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam.

Ông Đào Văn Dũng, Vụ trưởng Vụ tổng hợp (Kiểm toán Nhà nước) cho biết, khó khăn của kinh tế, xã hội năm 2012 đã ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ thống ngân hàng. Tuy vậy, kết quả kinh doanh các ngân hàng vẫn có lãi, lợi nhuận trước thuế năm 2012 của Ngân hàng Công thương Việt Nam, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam lần lượt là 8.121 tỷ đồng, 5.764 tỷ đồng và 2.876 tỷ đồng. Tỷ lệ khả năng sinh lời đều trên 75% như: Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam là 94,8%, Ngân hàng Công thương Việt Nam là 94,42% và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam là 87,9%... Trong số các ngân hàng thương mại được kiểm toán, chỉ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam không bảo đảm tỷ lệ an toàn trong hoạt động vì thường xuyên vi phạm tỷ lệ an toàn vốn hợp nhất, tỷ lệ khả năng chi trả ngay và tỷ lệ khả năng chi trả 7 ngày đối với đồng Việt Nam.

Số liệu đáng chú ý nhất được ông Đào Văn Dũng đề cập trong báo cáo Kiểm toán năm 2013 là tỷ lệ nợ xấu của hệ thống ngân hàng và của các ngân hàng nằm trong diện kiểm toán. Theo đó, tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng tại thời điểm 31-12-2012 là 4,08%, và tới ngày 30-6-2013, tỷ lệ nợ xấu của 2/3 số các ngân hàng đều tăng cao so với hồi cuối năm 2012. Theo kết quả thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước đối với 59 tổ chức tín dụng thì tỷ lệ nợ xấu đến 31-12-2012 là 7,8%. Còn kết quả kiểm toán tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam là 10,58% và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam là 7,8%. Trong số đó, nợ có khả năng mất vốn của 2/3 ngân hàng thương mại chiếm tỷ lệ lớn trên tổng nợ xấu (Ngân hàng Công thương Việt Nam là 2.132 tỷ đồng (chiếm 42,8% dư nợ xấu); Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam là 23.652 tỷ đồng (chiếm 59,23% tổng dư nợ xấu, bằng 89% vốn điều lệ). Nếu tính cả nợ được cơ cấu lại theo Quyết định số 780/QĐ-NHNN, ngày 23-4-2012 của Ngân hàng Nhà nước về phân loại nợ đối với nợ được điều chỉnh kỳ hạn trả nợ, gia hạn nợ, 2/3 ngân hàng thương mại có tỷ lệ nợ xấu vượt quá mức an toàn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước (Ngân hàng Công thương Việt Nam là 5,23%; Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam là 15,68%). Tỷ lệ nợ xấu của các chương trình tín dụng ưu đãi tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam cao. Nợ xấu tín dụng đầu tư là 22.649 tỷ đồng, bằng 19% tổng dư nợ tín dụng đầu tư; nợ xấu tín dụng xuất khẩu là 3.285 tỷ đồng, bằng 32,06% tổng dư nợ tín dụng xuất khẩu. Việc phân loại nợ tại hầu hết các ngân hàng chưa phù hợp. Kết quả kiểm toán điều chỉnh giảm nhóm nợ đủ tiêu chuẩn tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam 6.288,74 tỷ đồng, tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam 965,94 tỷ đồng, tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam 142,03 tỷ đồng và tại Ngân hàng Công Thương Việt Nam 112,34 tỷ đồng. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam có nhiều sai phạm trong hoạt động cho vay, tiềm ẩn rủi ro và khó thu hồi vốn.

Cùng với đó, tỷ suất lợi nhuận trên vốn tại các ngân hàng đều giảm so với năm 2011; tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống các tổ chức tín dụng chỉ đạt 8,85%, trong khi mục tiêu đề ra của Chính phủ là 15% - 17%. Tổng phương tiện thanh toán tăng 22,4%. Trích lập dự phòng rủi ro tín dụng tại nhiều ngân hàng chưa bảo đảm theo quy định, do sai sót trong phân loại nợ, xác định giá trị tài sản bảo đảm và tỷ lệ khấu trừ tài sản bảo đảm. Kiểm toán Nhà nước điều chỉnh giảm dự phòng rủi ro tín dụng 25,75 tỷ đồng tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam; tăng 40,86 tỷ đồng tại Ngân hàng Công Thương Việt Nam; tăng 238,96 tỷ đồng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam. Ngân hàng Phát triển Việt Nam xác định số liệu đề nghị ngân sách nhà nước cấp bù chênh lệch lãi suất và phí quản lý vượt 66,5 tỷ đồng. Các ngân hàng thương mại đều huy động vốn của Bảo hiểm xã hội bằng hình thức vay phù hợp với Luật Bảo hiểm xã hội nhưng không đúng quy định của Luật Các tổ chức tín dụng và chưa điều chỉnh sang hợp đồng tiền gửi theo chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, dẫn đến huy động vượt trần lãi suất. Số tiền lãi huy động vượt trần của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam là 10,57 tỷ đồng; Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam: 25,56 tỷ đồng; Ngân hàng Công Thương Việt Nam: 30,79 tỷ đồng.

Tình hình nợ công năm 2012

Báo cáo của Kiểm toán nhà nước xác định số liệu nợ công đến 31-12-2012 giảm 1.632,2 tỷ so với con số tại báo cáo các chỉ tiêu giám sát nợ, do Bộ Tài chính tổng hợp thừa, thiếu một số khoản vay, khoản nợ. Công tác quản lý nợ công của Bộ Tài chính chưa được tập trung vào một đầu mối là Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại nên việc tổng hợp số liệu nợ công theo một đầu mối còn khó khăn, dẫn đến số liệu tổng hợp còn sai sót. Bên cạnh đó, cũng chưa có báo cáo tổng hợp, phân tích đánh giá rủi ro đối với các khoản cho vay lại để xác định tình hình nợ xấu và nghĩa vụ dự phòng nợ của Chính phủ. Việc ghi thu, ghi chi chậm nên tình trạng của các chủ dự án nhận nợ chậm, thu hồi gốc, lãi về Quỹ tích lũy không kịp thời là khá phổ biến. Tại thời điểm thẩm định cấp bảo lãnh, hầu hết các chủ dự án chưa bố trí đủ mức vốn chủ sở hữu tối thiểu bằng 20% tổng vốn đầu tư mà chỉ cam kết sẽ bảo đảm tỷ lệ theo quy định, và cũng chưa báo cáo về tiến độ góp vốn chủ sở hữu trong quá trình triển khai dự án. Có 16/53 dự án đã hoàn thành rút vốn và nghiệm thu quá 6 tháng nhưng chưa đăng ký tài sản bảo đảm theo quy định. Một số dự án đã được cấp bảo lãnh nộp phí chậm hoặc không nộp phí bảo lãnh. Việc ứng trả nợ thay cho các dự án được Chính phủ bảo lãnh có xu hướng ngày càng tăng.

Cũng theo Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, việc triển khai sử dụng Quỹ chênh lệch lãi suất các dự án ODA của Chính phủ Đức chậm so với phương án đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận. Số dư tài khoản viện trợ của Nga cho đào tạo trị giá 3,2 triệu USD đã bị báo cáo thiếu đồng thời cũng chưa nộp ngân sách nhà nước để tất toán tài khoản mở tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam theo quy định./.