Khi mới tái lập (1-4-1992), Ninh Bình là một tỉnh nghèo, kinh tế - xã hội nhiều khó khăn, sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản là chủ đạo nhưng hiệu quả, năng suất thấp; công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp nhỏ bé, phân tán, manh mún; kỹ thuật, công nghệ lạc hậu, sản xuất kinh doanh ở nhiều đơn vị quốc doanh kém hiệu quả. Hệ thống giao thông, công trình thuỷ lợi yếu kém. Trường học, bệnh viện, trạm y tế xã vừa thiếu, vừa yếu. Các vấn đề xã hội và đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn. Đội ngũ cán bộ vừa thiếu, vừa hạn chế về trình độ và năng lực.

Quán triệt và tổ chức thực hiện sáng tạo đường lối đổi mới của Đảng, từ một điểm xuất phát thấp, Đảng bộ và nhân dân Ninh Bình đã phát huy truyền thống, tích cực, khẩn trương khắc phục khó khăn, vượt qua thách thức, không ngừng tìm tòi, sáng tạo trong lao động sản xuất, biến những tiềm năng, thế mạnh thành nội lực, tạo đà phát triển kinh tế - xã hội và đã giành được kết quả quan trọng và khá toàn diện sau chặng đường 20 năm đổi mới và phát triển.

Đến nay, Ninh Bình là tỉnh có nền kinh tế tăng trưởng khá, cơ cấu chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ. Thu ngân sách, xây dựng kết cấu hạ tầng, công nghiệp, nhất là sản xuất vật liệu xây dựng, du lịch có bước phát triển khá. Nông nghiệp tiếp tục đổi mới về cơ cấu mùa vụ, cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nổi bật là sản xuất vụ đông, lúa năng suất, chất lượng cao. Văn hóa – xã hội có nhiều tiến bộ, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện, an sinh xã hội được bảo đảm, công tác giảm nghèo đạt kết quả tốt. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; quốc phòng địa phương được tăng cường. Công tác đối ngoại được mở rộng. Năng lực lãnh đạo của các cấp ủy Đảng được nâng lên; hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố ngày càng vững mạnh.

Tuy nhiên, đến nay, kinh tế - xã hội Ninh Bình còn tồn tại những khó khăn, thách thức. Đó là, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhưng chưa thực sự ổn định và bền vững, năng lực cạnh tranh của một số sản phẩm còn hạn chế; trên lĩnh vực văn hóa – xã hội còn một số khó khăn, yếu kém; năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của một số tổ chức cơ sở đảng chưa chuyển biến kịp so với yêu cầu, nhiệm vụ… 

Để nhìn nhận, đánh giá và khẳng định những kết quả, thành tựu mà Đảng bộ và nhân dân Ninh Bình đã đạt được sau 20 năm tái lập; chỉ rõ những khuyết điểm, yếu kém còn tồn tại; những tiềm năng, thế mạnh cần khai thác, phát huy; rút ra những bài học kinh nghiệm cả về lý luận và thực tiễn, đóng góp vào sự nghiệp đổi mới của Đảng, v.v… để tiếp tục đưa Ninh Bình phát triển nhanh và bền vững, sớm trở thành tỉnh phát triển khá trong khu vực Đồng bằng sông Hồng.

Đó là lý do cuộc Hội thảo khoa học “Ninh Bình – 20 năm đổi mới và phát triển” và cũng là quyết tâm của Đảng bộ và nhân dân Ninh Bình đã và đang phấn đấu thể hiện trong Lời Khai mạc Hội thảo do PGS, TS Bùi Văn Nam Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình trình bày.  

Tham dự Hội thảo có PGS, TS Bùi Văn Nam, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình, cùng các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Đảng bộ, chính quyền các cấp, các sở, ban, ngành, các nhà nghiên cứu của tỉnh; PGS, TS Lê Quốc Lý, Phó Giám đốc Học Viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, cùng các đại biểu, các nhà khoa học của Học viện, các bộ, ban ngành Trung ương.

Hơn 50 tham luận đã nghiên cứu, bao quát khá toàn diện cả về lý luận và thực tiễn trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa – xã hội, quốc phòng, an ninh, xây dựng hệ thống chính trị… với những kết quả đã đạt được;  những hạn chế, yếu kém; đồng thời đề xuất các giải pháp để tiếp tục đưa Ninh Bình phát triển nhanh, bền vững trong những năm tới.

Với tinh thần khoa học, sau một ngày thảo luận, các tham luận cũng như ý kiến phát biểu trực tiếp tại Hội thảo đã bước đầu tham góp làm sâu sắc và khẳng định những nhóm vấn đề chính sau của Ninh Bình:

Nhóm thứ nhất: về những thành tựu nổi bật của Đảng bộ và nhân dân Ninh Bình đạt được trên các lĩnh vực sau 20 năm tái lập tỉnh

Đây là nội dung được các ý kiến đề cập nhiều nhất và bước đầu đã làm sáng rõ, nổi bật những thành tựu to lớn mà Đảng bộ và nhân dân Ninh Bình đã giành được trong chặng đường 20 năm tái lập, đổi mới và phát triển. Các ý kiến đều thống nhất đánh giá: Từ một tỉnh có điểm xuất phát thấp sau tái lập, trải qua chặng đường 20 năm đổi mới và phát triển, Ninh Bình đã giành được những thành tựu hết sức phấn khởi và tự hào. Diện mạo của quê hương Ninh Bình thay đổi nhanh chóng, nhất là trong những năm vừa qua.

Kinh tế của Ninh Bình tăng trưởng với tốc độ khá nhanh. Sau 20 năm, GDP theo giá thực tế tăng gần 33 lần; thu ngân sách tăng xấp xỉ 85 lần; tổng vốn đầu tư phát triển tăng nhanh; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ; GDP bình quân đầu người của tỉnh hiện nay cao hơn thu nhập bình quân đầu người khu vực đồng bằng sông Hồng.

Văn hóa - xã hội có nhiều tiến bộ, an sinh xã hội được bảo đảm, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được nâng cao. Trong đó, giáo dục - đào tạo phát triển khá toàn diện, phong trào xã hội hoá giáo dục được đẩy mạnh, Ninh Bình nhiều năm là tỉnh đứng trong tốp đầu của cả nước về kết quả thi tốt nghiệp THPT và thi vào đại học. Công tác khoa học, công nghệ, bảo vệ tài nguyên, môi trường được coi trọng và có bước đổi mới. Lĩnh vực văn hoá - thông tin, thể dục - thể thao, báo chí, phát thanh - truyền hình, văn học - nghệ thuật có nhiều tiến bộ; công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân được quan tâm; công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm và công tác giảm nghèo được tập trung chỉ đạo thực hiện, đạt kết quả tốt.

Công tác quân sự, quốc phòng địa phương được tăng cường, an ninh chính trị được giữ vững, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội.

Hệ thống chính trị tiếp tục được củng cố, đổi mới phương thức và nâng cao chất lượng hoạt động. Tỷ lệ tổ chức cơ sở đảng trong sạch vững mạnh, chính quyền, đoàn thể cơ sở vững mạnh đều trên 80%. Công tác xây dựng Đảng được tập trung lãnh đạo, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trên cả ba mặt: chính trị, tư tưởng và tổ chức. Chất lượng và hiệu quả hoạt động của HĐND, năng lực quản lý và điều hành của chính quyền các cấp được nâng lên. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội từ tỉnh đến cơ sở hoạt động ngày càng thiết thực, hiệu quả. Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí được quan tâm chỉ đạo, đạt được một số kết quả quan trọng bước đầu.

Với những lợi thế về nguồn lực và kết quả đạt được trong 20 năm qua, các ý kiến tham luận đều có chung nhận định: Ninh Bình sẽ tiếp tục phát triển nhanh và ổn định trong thời gian tới, sớm trở thành tỉnh phát triển khá trong khu vực Đồng bằng sông Hồng.

Nhóm thứ hai: những hạn chế, yếu kém cần khắc phục; những tiềm năng, thế mạnh của tỉnh cần tập trung đầu tư, khai thác

Đây là vấn đề khó, song là một trong những mục tiêu quan trọng mà  Hội thảo hướng tới. Bởi, để Ninh Bình tiếp tục phát triển nhanh và bền vững trong thời gian tiếp theo, cần phải thấy rõ những khuyết điểm, hạn chế  chính là nguyên nhân đã, đang và sẽ cản trở bước phát triển của Ninh Bình nếu không được nghiêm túc nhận diện và giải quyết. Đồng thời, phải thấy rõ tiềm năng, lợi thế của tỉnh để khai thác, đưa Ninh Bình vững bước phát triển.

Về những hạn chế, khuyết điểm trong chặng đường 20 năm tái lập, đổi mới, các ý kiến đã mạnh dạn, thẳng thắn chỉ ra:

- Về kinh tế, Ninh Bình có tốc độ tăng trưởng khá nhanh nhưng chưa thực sự ổn định và bền vững; sức cạnh tranh của một số sản phẩm còn hạn chế. Sản xuất công nghiệp mới tập trung ở một số ngành, lĩnh vực, các ngành công nghiệp khác còn nhỏ, manh mún; năng suất lao động còn thấp; chỉ số cạnh tranh có tăng nhưng chưa tương xứng với tiềm năng; thu hút đầu tư còn chậm, các dự án đầu tư mới chỉ tập trung ở một số ngành lĩnh vực, khu vực và với số vốn đầu tư chưa nhiều; chưa tạo được chuyển biến mạnh mẽ về cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp và nông thôn, chưa thể hiện rõ hình ảnh của một tỉnh công nghiệp và dịch vụ. Kinh tế du lịch và kinh tế biển chưa phát huy hiệu quả tương xứng với tiềm năng và thế mạnh. Chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội hiện nay. Cơ sở hạ tầng và hệ thống giao thông tuy đã phát triển, nhưng nhìn tổng thể vẫn còn thấp, chưa đồng bộ và chưa hiện đại ngang tầm với yêu cầu của sự phát triển đang đặt ra.

- Về văn hóa – xã hội: Đầu tư vào giáo dục, y tế, văn hóa, môi trường và khu vực vùng sâu, vùng xa còn hạn chế và chưa đúng tầm; chất lượng đào tạo trung học chuyên nghiệp và đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh còn thấp. Tỷ lệ hộ cận nghèo ở một số huyện còn cao, nguy cơ tái nghèo còn lớn. Vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động, nhất là lao động nông thôn, công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân có khâu, có lúc chưa tốt. Quản lý Nhà nước ở một số khu, điểm văn hoá công cộng chưa chặt chẽ. Việc thực hiện nếp sống văn minh ở nhiều khu du lịch, khu di tích văn hoá chưa đáp ứng được yêu cầu; môi trường sinh thái và môi trường sống vẫn chưa thực sự được bảo đảm.

- Về xây dựng hệ thống chính trị: Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, chất lượng hoạt động của một số tổ chức cơ sở đảng chưa chuyển biến kịp so với yêu cầu, nhiệm vụ. Cải cách hành chính chưa được tập trung chỉ đạo thường xuyên, thủ tục hành chính có lúc, có nơi vẫn còn phiền hà, sách nhiễu. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý số lượng ngày càng được nâng lên, nhưng vẫn còn bất cập, cơ cấu chưa hợp lý, tỷ lệ cán bộ trẻ, cán bộ nữ còn thấp, tuổi đời bình quân còn cao; thiếu cán bộ quản lý giỏi, cán bộ đầu ngành trong các lĩnh vực khoa học, kỹ thuật; trình độ ngoại ngữ, tin học của một số cán bộ còn rất hạn chế. Một số cấp uỷ, chính quyền cơ sở nhận thức về công tác vận động quần chúng chưa đầy đủ, toàn diện, thiếu sâu sắc, chưa thực sự dựa vào dân để lãnh đạo và điều hành, vận động nhân dân. Một số cấp uỷ, một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là ở cơ sở nhận thức chưa đầy đủ vị trí, vai trò, ý nghĩa, tác dụng của công tác kiểm tra, giám sát là chức năng lãnh đạo của Đảng, một nhiệm vụ rất quan trọng trong công tác xây dựng Đảng.

 Về tiềm năng, thế mạnh của tỉnh: Các ý kiến đều nhất trí đánh giá Ninh Bình là tỉnh có lợi thế rất lớn về nhiều mặt. Đặc biệt là về tiềm năng du lịch, kinh tế biển và nguồn tài nguyên phục vụ cho phát triển công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng. Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh: Ninh Bình là vùng đất ken dày các giá trị di tích lịch sử, văn hóa, các danh lam, thắng cảnh. Các địa danh du lịch của Ninh Bình được ví như hình ảnh thu nhỏ của du lịch Việt Nam với đa dạng các loại hình du lịch. Việc Ninh Bình đã xác định và ưu tiên phát triển du lịch, coi du lịch là mũi nhọn phát triển kinh tế của tỉnh là rất trúng và đúng. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến đặt ra như: Ninh Bình có tiềm năng về biển những chưa tập trung phát triển kinh tế biển; du lịch Ninh Bình thu hút rất đông khách nhưng sản phẩm du lịch còn hạn chế; rồi giải quyết mối quan hệ giữa phát triển du lịch và phát triển ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, v.v...

Nhóm vấn đề thứ ba: về những kinh nghiệm, phương hướng và giải pháp để bảo đảm cho tỉnh Ninh Bình phát triển nhanh và bền vững

Hội thảo cũng đã chỉ ra những kinh nghiệm, những bài học được rút ra trong từng ngành, từng lĩnh vực sau 20 năm tái lập tỉnh. Đồng thời gợi mở phương hướng, nhiệm vụ và giải pháp để mỗi ngành nghề, lĩnh vực khắc phục những hạn chế, yếu kém, phát huy những tiềm năng thế mạnh để phát triển vững chắc hơn trong thời gian tiếp theo. Đó là những giải pháp để Ninh Bình đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đổi mới, hoàn thiện để nâng cao sức mạnh của hệ thống chính trị, v.v... cho đến những việc phát triển các ngành nghề, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, thực hiện các chính sách an sinh xã hội, phát triển giáo dục, y tế, văn hóa, nâng cao vai trò của các tổ chức, đoàn thể... ở các sở, ban, ngành, các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Đây là những gợi mở hết sức quý báu, giúp đội ngũ lãnh đạo của tỉnh có thể nghiên cứu, vận dụng trong lãnh đạo, chỉ đạo. 

Hội thảo “Ninh Bình – 20 năm đổi mới và phát triển” đã thành công tốt đẹp, chúng ta hy vọng và mong muốn Đảng bộ và nhân dân Ninh Bình có thêm những căn cứ để kịp thời, sáng tạo đưa ra những quyết sách đúng đắn, với quyết tâm và sự đồng thuận mới đưa tỉnh nhà phát triển nhanh và bền vững./.