Công an nhân dân gương mẫu, đi đầu triển khai cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy

Xây dựng lực lượng lớn mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng

Công an nhân dân là lực lượng vũ trang nòng cốt trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Từ khi ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta thường xuyên quan tâm, chăm lo xây dựng lực lượng Công an nhân dân. Qua các thời kỳ cách mạng, từ cao trào Xô-viết Nghệ Tĩnh (1930 - 1931) đến Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Đảng ta đã xây dựng và tổ chức các “Đội Tự vệ đỏ”, “Đội Tự vệ cứu quốc”, “Đội Danh dự trừ gian” (sau đổi là “Đội Danh dự Việt Minh”),  “Hộ lương diệt ác”, “Đội Trinh sát”... Đó là các tổ chức tiền thân của lực lượng Công an nhân dân Việt Nam, làm nhiệm vụ nắm tình hình địch, chống khủng bố, diệt trừ bọn Việt gian, phản động, tay sai của Pháp và phát xít Nhật để bảo vệ Đảng, bảo vệ phong trào cách mạng của quần chúng nhân dân. Khi thời cơ cách mạng đến, Đảng ta phát động cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945. Các tổ chức vũ trang cách mạng đã cùng với quần chúng nhân dân nổi dậy khởi nghĩa, đập tan chính quyền bù nhìn, tay sai của địch, giành chính quyền về tay nhân dân. Ngày 19-8-1945, cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám nổ ra, sau đó lan rộng và giành thắng lợi trong phạm vi cả nước. Cùng với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và việc đập tan các cơ quan đàn áp của địch, thiết lập chính quyền cách mạng trên phạm vi cả nước, các tổ chức đầu tiên của lực lượng Công an nhân dân cũng được thành lập: Sở Liêm phóng ở các tỉnh Bắc Bộ, Sở Trinh sát ở các tỉnh Trung Bộ, Quốc gia Tự vệ cuộc ở các tỉnh Nam Bộ. Tuy tên gọi ở ba miền khác nhau, nhưng các tổ chức đầu tiên của Công an nhân dân đều có chung nhiệm vụ là trấn áp lực lượng phản cách mạng, giữ gìn an ninh, trật tự, bảo vệ Đảng, chính quyền cách mạng, tính mạng và tài sản của nhân dân. Ngày 19-8 hằng năm được xác định là Ngày truyền thống Công an nhân dân Việt Nam.

Để tăng cường chuyên chính của chính quyền nhân dân, ngày 21-2-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 23-SL về hợp nhất các Sở Liêm phóng, Cảnh sát và Quốc gia Tự vệ cuộc trong toàn quốc thành một cơ quan gọi là Việt Nam Công an vụ nằm trong Bộ Nội vụ. Việc thành lập Việt Nam Công an vụ đánh dấu mốc lịch sử quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển của lực lượng Công an nhân dân Việt Nam. Từ đây, các lực lượng làm nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự, trị an trong cả nước được thống nhất với tên gọi Công an, tạo điều kiện cho sự thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Chính phủ đối với mặt trận bảo vệ an ninh, trật tự. Việt Nam Công an vụ ra đời tạo nên sức mạnh mới cho lực lượng Công an nhân dân trước yêu cầu của cuộc đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài ngày càng cam go, quyết liệt.

Bước vào cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược, nhiệm vụ của lực lượng Công an là tham gia chiến đấu giam chân địch trong các thành phố, thị xã; tiêu hao sinh lực địch, di chuyển hồ sơ tài liệu, trại giam; bảo vệ lãnh đạo Đảng, Chính phủ, bảo vệ cơ quan, kho tàng của Nhà nước, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân; theo dõi và đẩy đuổi đối tượng nghi vấn ra khỏi khu vực chiến sự; bảo vệ bí mật quân sự, đồng thời tăng cường công tác nắm tình hình địch; giữ gìn an ninh, trật tự ở vùng nông thôn hậu phương. Tại nơi địch chiếm đóng, một bộ phận lực lượng Công an ở lại xây dựng và phát triển cơ sở để tổ chức đấu tranh phá chính quyền địch. Ngày 5-4-1948, Bộ Nội vụ ra Nghị định số 219-NV/NgĐ về tổ chức Nha Công an Việt Nam bao gồm ba cấp: Công an toàn quốc, Công an kỳ và Công an tỉnh, đồng thời quy định nhiệm vụ của mỗi cấp Công an theo nguyên tắc cơ quan Công an cấp dưới phải chịu sự chỉ đạo, kiểm tra về chuyên môn của cơ quan Công an cấp trên. Cơ quan Công an toàn quốc gọi là Nha Công an Trung ương, đặt tại Thủ đô nước Việt Nam.

Thắng lợi trên trận tuyến đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự của lực lượng Công an đã góp phần quan trọng vào chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta đến thắng lợi hoàn toàn. Ngày 27-1-1973, Hiệp định Pa-ri về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết. Bối cảnh trên tác động trực tiếp đến cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự trên cả hai miền. Ngày 20-2-1973, Nghị quyết số 225-NQ/TW, về “Công tác cán bộ trong giai đoạn mới”, của Bộ Chính trị được ban hành. Quán triệt Nghị quyết của Đảng, Đảng ủy cơ quan Bộ Công an chỉ đạo tăng cường lãnh đạo công tác chính trị, tư tưởng, thực hiện yêu cầu xây dựng lực lượng Công an nhân dân mang phẩm chất giai cấp công nhân, trung thành với Tổ quốc, với chủ nghĩa xã hội, có năng lực hoàn thành nhiệm vụ...

Đồng thời, Bộ Công an tham mưu với Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 32/CP, ngày 22-2-1973, về “Sửa đổi bộ máy tổ chức của Bộ Công an”. Theo đó, tổ chức bộ máy của Bộ Công an bao gồm 36 đơn vị trực thuộc; được lập theo hướng chuyên sâu trên các lĩnh vực công tác bảo vệ chính trị, cảnh sát, xây dựng lực lượng và hậu cần, hệ thống giáo dục và đào tạo, bao gồm Cục Đào tạo cán bộ, các trường sĩ quan (an ninh, cảnh sát, biên phòng), các trường hạ sĩ quan do Bộ Công an quản lý. Nghị định quyết định chuyển nhiệm vụ bảo vệ nội địa từ Công an nhân dân vũ trang sang Cảnh sát nhân dân. Nghị định số 32/CP của Hội đồng Chính phủ đánh dấu một bước trưởng thành mới về tổ chức của ngành Công an. Để triển khai thực hiện hiệu quả Nghị định, Đảng ủy cơ quan Bộ Công an tổ chức quán triệt nội dung Nghị định, tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, chiến sĩ yên tâm công tác, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao; tập trung nâng cao chất lượng công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng và đảng viên; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng thật sự là hạt nhân chính trị ở cơ sở.

Đại thắng mùa Xuân năm 1975 đã đánh dấu thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, cứu nước của nhân dân ta, đưa cách mạng Việt Nam chuyển sang giai đoạn mới. Nhằm tập trung lực lượng để nhanh chóng ổn định an ninh, trật tự trên phạm vi cả nước, từ ngày 3 đến ngày 6-6-1975, Kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa V Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ra Quyết nghị hợp nhất Bộ Công an và Bộ Nội vụ, lấy tên là Bộ Nội vụ. Ngày 19-8-1975, Đảng bộ cơ quan Bộ Công an đổi tên thành Đảng bộ cơ quan Bộ Nội vụ.

Trong thời kỳ mới, công tác xây dựng, củng cố tổ chức đảng trong Công an nhân dân ngày càng được tăng cường nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới của cách mạng. Ngày 14-11-1979, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Quyết định số 45-QĐ/TW về thành lập Đảng bộ Bộ Nội vụ trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng, bao gồm tổ chức đảng ở cơ quan Bộ và đơn vị trực thuộc Bộ, vì điều kiện hoạt động lưu động và phân tán trong phạm vi nhiều địa phương mà không có địa điểm tập kết cố định, hoặc có hoàn cảnh cần giữ bí mật mà không thể giao về đảng bộ địa phương. Quyết định số 45-QĐ/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng là một dấu mốc lịch sử, tạo chuyển biến mới trong cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Công an nhân dân.

Sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong tình hình mới

Trước yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới, Ban Cán sự đảng Bộ Nội vụ cùng với Đảng ủy cơ quan Bộ Nội vụ chủ động phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương nghiên cứu, xây dựng đề án tổng thể về tổ chức đảng trong Công an nhân dân. Ngày 30-8-1990, Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 110-QĐ/TW, về thành lập Đảng ủy Công an Trung ương.

Cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Công an nhân dân được xác lập phù hợp với tình hình, nhiệm vụ của cách mạng trong giai đoạn mới. Kể từ đây, Đảng thực hiện nguyên tắc lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với Công an nhân dân; đồng thời, giao cấp ủy, tổ chức đảng trong Công an nhân dân chức năng lãnh đạo mọi mặt công tác đối với đơn vị thuộc quyền. Đây là bước phát triển mới về tư duy lãnh đạo của Đảng đối với Công an nhân dân, để lực lượng Công an nhân dân hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao, thật sự là lực lượng chính trị trung thành và tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự, ngày 7-5-1998, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 13/1998/NQ-QH10, theo đó đổi tên Bộ Nội vụ thành Bộ Công an. Ngày 9-6-1998, Nghị định số 37/1998/NĐ-CP về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Bộ Công an được ban hành.

Để bảo đảm cho bộ máy tổ chức của lực lượng Công an phù hợp với yêu cầu công tác và chiến đấu, ngày 20-6-1998, Bộ trưởng Bộ Công an ban hành Quyết định số 350/1998/QĐ-BCA (X13) về việc thực hiện đổi tên Bộ Nội vụ thành Bộ Công an. Theo Quyết định này, từ ngày 25-6-1998, Công an các đơn vị, địa phương trong giao dịch, công tác đều sử dụng tên gọi mới là Bộ Công an hoặc là các đơn vị thuộc Bộ Công an.

Trong thời gian này, công cuộc đổi mới đất nước do Đảng khởi xướng và lãnh đạo bước đầu giành được những thành tựu to lớn, tạo tiền đề quan trọng để tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi cơ bản, cách mạng nước ta đứng trước không ít những khó khăn, thách thức. Các thế lực thù địch đẩy mạnh thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ, hòng gây mất ổn định chính trị - xã hội, dẫn đến chuyển hóa chế độ chính trị ở nước ta. Các loại tội phạm, tệ nạn xã hội gia tăng; quá trình phát triển kinh tế - xã hội phát sinh nhiều vấn đề phức tạp, tác động trực tiếp và làm cho nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội ngày càng nặng nề hơn. Quán triệt, nắm vững quan điểm đổi mới và chủ trương nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Đảng, Nhà nước, Bộ Công an xác định công tác xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng Công an nhân dân trong sạch, vững mạnh là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Bộ Công an tham mưu với Đảng, Nhà nước ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng để bảo vệ an ninh, trật tự trong tình hình có nhiều khó khăn, phức tạp, góp phần vào công tác xây dựng Đảng, củng cố, kiện toàn hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; đồng thời, lãnh đạo tổ chức thực hiện tốt công tác xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng trong Công an nhân dân; ban hành nhiều chủ trương, biện pháp giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, chiến sĩ, lấy xây dựng phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị, lòng trung thành với Đảng làm mục tiêu giáo dục, rèn luyện; tổ chức thực hiện hiệu quả cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh - Công an nhân dân vì nước quên thân, vì dân phục vụ”, phong trào “Học tập và thực hiện nghiêm túc Sáu điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân” gắn với thực hiện phong trào thi đua “Vì an ninh Tổ quốc”. Do đó, đã tạo sự thống nhất trong nhận thức và hành động của mọi cán bộ, chiến sĩ; trong công tác xuất hiện nhiều tấm gương cán bộ, chiến sĩ chiến đấu dũng cảm bảo vệ an ninh, trật tự, vì cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân, nhiều tấm gương quần chúng tiêu biểu đấu tranh tố giác tội phạm, góp phần giữ gìn an ninh, trật tự tại địa phương.

Các cấp ủy trong Đảng bộ Công an Trung ương tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết của Đảng ủy Công an Trung ương và Chỉ thị của Bộ trưởng về sắp xếp lại tổ chức bộ máy của ngành Công an; ban hành nghị quyết lãnh đạo, tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm, nhất là việc triển khai sắp xếp lại tổ chức bộ máy và bố trí cán bộ theo mô hình, tổ chức mới của Bộ Công an, bảo đảm tinh, gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Thực hiện Nghị định số 106/2014/NĐ-CP, ngày 17-11-2014, của Chính phủ, về quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an, Đảng ủy Công an Trung ương và lãnh đạo Bộ Công an tiến hành sắp xếp lại tổ chức bộ máy (sáp nhập 8 tổng cục thành 6 tổng cục, chuyển đổi Tổng cục Xây dựng lực lượng Công an nhân dân thành Tổng cục Chính trị Công an nhân dân, triển khai chế độ chính ủy, chính trị viên ở Bộ Tư lệnh Cảnh sát cơ động...).

Để tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và tổ chức thực hiện các mặt công tác công an, ngày 29-12-2014, Đảng ủy Công an Trung ương ban hành Nghị quyết về tiếp tục đổi mới công tác công an, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, với tinh thần đổi mới sâu sắc, đồng bộ, toàn diện các mặt công tác công an, từ nhận thức, tư duy lý luận đến chủ trương, biện pháp, đối sách; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị của lực lượng Công an nhân dân; nâng cao chất lượng, hiệu quả các mặt công tác công an, góp phần bảo vệ vững chắc an ninh, trật tự, độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, phục vụ đất nước hội nhập, phát triển nhanh, bền vững.

Tiếp tục đổi mới tổ chức bộ máy theo hướng tinh, gọn, mạnh

Hội nghị Trung ương 6 khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25-10-2017, “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” và Nghị quyết số 19-NQ/TW, ngày 25-10-2017, “Về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập”. Bộ Chính trị ban hành kế hoạch và các nghị quyết, kết luận để thực hiện, trong đó có Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 15-3-2018, về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đây là cơ sở quan trọng để Đảng ủy Công an Trung ương và Bộ Công an thực hiện hiệu quả việc đổi mới, sắp xếp lại tổ chức bộ máy.

Đảng ủy Công an Trung ương đã ban hành, triển khai thực hiện Đề án “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” (Đề án số 106); chủ động lãnh đạo, chỉ đạo lực lượng Công an nhân dân gương mẫu, khẩn trương, quyết liệt, đi đầu trong việc sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, giảm số lượng cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp; triển khai bố trí, sắp xếp cán bộ theo khung tiêu chuẩn, tiêu chí bố trí cán bộ ở bốn cấp Công an với phương châm “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”⁽¹⁾; triển khai điều động Công an chính quy đảm nhiệm các chức danh Công an xã.

Kết quả, đến năm 2021, Bộ Công an đã giảm 6 tổng cục, 1 đơn vị tương đương tổng cục, 55 đơn vị cấp cục, 22 đơn vị Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy cấp tỉnh, 7 trường, 1.014 đơn vị cấp phòng, 1.000 đơn vị cấp đội thuộc Công an huyện (so với năm 2008)⁽²⁾. Việc tăng cường lực lượng cho cơ sở, trong đó Công an xã, thị trấn được bố trí lực lượng chính quy đã làm tăng hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật ở địa bàn cơ sở. Lực lượng Công an chính quy về xã, thị trấn nỗ lực khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, thiếu thốn, bám sát địa bàn, chủ động phát hiện, xử lý vụ việc từ sớm, hạn chế nguyên nhân, điều kiện để xảy ra vụ việc phức tạp, hình thành “điểm nóng” về an ninh, trật tự, tạo chuyển biến rõ nét cho cuộc sống bình yên, an ninh, an toàn, lành mạnh tại cơ sở, tích cực hỗ trợ nhân dân và chính quyền cơ sở phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Tổ chức bộ máy Bộ Công an được điều chỉnh, đổi mới, sắp xếp, cải cách ngày càng tinh, gọn, mạnh. Tuy nhiên, một số nhiệm vụ của Công an đơn vị, địa phương còn có điểm giao thoa, trùng lắp…, làm cho một số tổ chức bộ máy bên trong chưa thật sự tinh, gọn, mạnh, nên cần tiếp tục được rà soát, điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tiễn công tác, chiến đấu trong toàn lực lượng Công an nhân dân. Bên cạnh đó, Nghị quyết số 12-NQ/TW, ngày 16-3-2022, của Bộ Chính trị, “về đẩy mạnh xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới” được ban hành, đặt ra yêu cầu mới về tổ chức bộ máy của Bộ Công an. Do vậy, ngày 10-7-2023, Bộ Công an ban hành Đề án số 19/ĐA-BCA, về “Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy bên trong của Công an đơn vị, địa phương tinh, gọn, mạnh”. Thực hiện Đề án, Bộ Công an tiếp tục giảm 279 đơn vị cấp phòng, 1.237 đơn vị cấp đội...⁽³⁾, nhiệm vụ tham mưu, tổng hợp, nghiên cứu, chính trị, hậu cần được bố trí tập trung, chuyên sâu hơn để bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ, xuyên suốt, liên thông trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của toàn lực lượng Công an nhân dân. Đến hết năm 2024, Bộ Công an đã sắp xếp lại tổ chức bộ máy, thay đổi bố trí lực lượng Công an chính quy từ ba cấp (bộ, tỉnh, huyện) thành bốn cấp (bộ, tỉnh, huyện, xã); “Bộ Công an đã hoàn thành đề án bố trí lực lượng Công an chính quy tại 100% xã trên cả nước; chỉ đạo hình thành mới một số lực lượng, như thành lập Trung đoàn Không quân Công an nhân dân và Đoàn Cảnh sát cơ động Kỵ binh trực thuộc Bộ Tư lệnh Cảnh sát cơ động... Cùng với kiện toàn tổ chức, bộ máy, công tác cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy và người đứng đầu được quan tâm củng cố, xác định là nhiệm vụ “then chốt” của “then chốt”. Đảng ủy Công an Trung ương đã ban hành Quy định về tiêu chuẩn bốn cấp Công an; Đề án “Xây dựng đội ngũ lãnh đạo, chỉ huy và người đứng đầu đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ”. Kiên trì thực hiện chủ trương tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ theo mô hình tổ chức Công an nhân dân bốn cấp. Chú trọng rà soát, luân chuyển, sắp xếp, bố trí, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy cho phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trong tình hình mới. Do đó, tổ chức, bộ máy ngày càng tập trung, chuyên sâu, thống nhất; ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm trong công tác và ý thức phục vụ nhân dân của cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân ngày càng được nâng cao; chất lượng và trình độ của đội ngũ cán bộ, chiến sĩ có nhiều chuyển biến tích cực, chuyên sâu”⁽⁴⁾.

Việc triển khai kiện toàn tổ chức bộ máy theo Đề án số 19/ĐA-BCA đã góp phần đưa chủ trương của Đảng, của Đảng ủy Công an Trung ương nhanh chóng đi vào thực tiễn công tác bảo đảm an ninh, trật tự. Trên cơ sở tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ Công an đã báo cáo Bộ Chính trị, Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW và xây dựng Đề án “Sắp xếp, tinh gọn bộ máy Công an địa phương hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”. Ngày 24-1-2025, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Kết luận số 121-KL/TW về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25-10-2017 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII, “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”, trong đó nêu rõ: “Đồng ý chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy công an địa phương theo hướng “tỉnh toàn diện; xã vững mạnh, bám cơ sở”, không tổ chức công an cấp huyện. Riêng đối với những huyện đảo bố trí đồn công an (do không có đơn vị hành chính cấp xã). Thí điểm không lập tổ chức đảng ở công an quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương”.

Thực hiện chủ trương của Đảng, bộ máy Công an địa phương được sắp xếp, tinh gọn từ 3 cấp thành 2 cấp (Công an cấp tỉnh và Công an cấp xã). Tổ chức bộ máy của lực lượng Công an nhân dân tiếp tục giảm 7 phòng, 1 Cục trực thuộc Bộ Công an; 694 công an cấp huyện (tương đương cấp phòng) và 5.916 đội thuộc Công an cấp huyện. Ngoài việc tinh gọn tổ chức bộ máy, Bộ Công an tiếp nhận 5 nhiệm vụ quản lý nhà nước mới, bao gồm: 1- Quản lý nhà nước về an toàn thông tin mạng từ Bộ Thông tin và Truyền thông (trước đây); 2- Quản lý nhà nước và thực hiện bảo đảm an ninh hàng không từ Bộ Giao thông vận tải (trước đây); 3- Quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (trước đây); 4- Quản lý nhà nước về sát hạch, cấp Giấy phép lái xe cơ giới đường bộ từ Bộ Giao thông vận tải (trước đây); 5- Quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp và thực hiện dịch vụ công cấp Phiếu lý lịch tư pháp từ Bộ Tư pháp. Ngoài ra, Bộ Công an tiếp nhận nhiệm vụ đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại Tổng Công ty Viễn thông MobiFone từ Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Nhằm bảo đảm tính đồng bộ, không tạo khoảng trống pháp lý, giúp quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ; lực lượng Công an đã và đang rà soát tổng thể hệ thống văn bản pháp luật, trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung thủ tục hành chính cụ thể đối với từng lĩnh vực⁽⁵⁾.

Có thể khẳng định, mô hình tổ chức bộ máy của lực lượng Công an nhân dân ngày càng được hoàn thiện theo hướng tinh, gọn, mạnh khi bỏ cấp trung gian và hợp nhất, sáp nhập đơn vị tương đồng về chức năng, nhiệm vụ, tạo điều kiện cho việc tham mưu ra quyết định được nhanh, kịp thời. Quá trình đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của lực lượng Công an nhân dân từ năm 2018 đến nay đã thể hiện sự chủ động, gương mẫu, đi đầu và quyết tâm chính trị mạnh mẽ, nỗ lực rất lớn của Bộ Công an; có sức ảnh hưởng và lan tỏa mạnh mẽ trong cả hệ thống chính trị và đạt được kết quả quan trọng, được lãnh đạo Đảng, Nhà nước đánh giá cao và ghi nhận, biểu dương, được các cấp, các ngành và toàn thể nhân dân đồng tình, ủng hộ. Đây là nguồn động viên, khích lệ rất lớn về tinh thần, giúp cho lực lượng Công an nhân dân củng cố niềm tin và ý chí, lòng quyết tâm thực hiện việc đổi mới, sắp xếp tổ chức, bộ máy tinh, gọn, mạnh nhằm nâng cao sức mạnh, hiệu lực, hiệu quả để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ Đảng, Tổ quốc và nhân dân, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên phát triển mới.

Từ kết quả đạt được trong quá trình triển khai đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của Bộ Công an thời gian qua, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm chủ yếu sau:

Một là, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng là yếu tố cơ bản, quyết định sự thành công của việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh, gọn, mạnh. Thực tiễn cho thấy, Đảng lãnh đạo Công an nhân dân là điều tất yếu trong quá trình xây dựng và phát triển của lực lượng Công an nhân dân; là yếu tố quyết định để Công an nhân dân trở thành một lực lượng vũ trang cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; đoàn kết, tận tụy trong công tác; dũng cảm, mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu; cùng toàn Đảng, toàn dân đánh thắng mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động; đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước, bảo vệ vững chắc an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với lực lượng Công an nhân dân vừa là bài học kinh nghiệm quý báu, vừa là nguyên tắc căn bản trong xây dựng lực lượng Công an nhân dân, trong đó có việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Công an các cấp.

Hai là, phải có quyết tâm chính trị rất cao, quyết liệt để thực hiện yêu cầu, nhiệm vụ vì lợi ích chung. Việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh, gọn, mạnh của lực lượng Công an là “cuộc cách mạng” toàn diện thể hiện tinh thần gương mẫu, tiên phong, đi đầu, mở đường; đây là bước đi lớn, quan trọng trong việc hiện đại hóa lực lượng Công an, giúp lực lượng Công an không chỉ hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội, mà còn góp phần vào sự phát triển chung của đất nước trong kỷ nguyên phát triển mới. Cuộc cách mạng này thể hiện rõ sự chủ động, gương mẫu, đi đầu và quyết tâm chính trị mạnh mẽ, nỗ lực lớn của Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an, cấp ủy, lãnh đạo Công an đơn vị, địa phương. Cùng với kế hoạch, chương trình hành động cụ thể, bài bản, khoa học, khách quan đối với từng cấp, từng hệ lực lượng, vai trò lãnh đạo nghiêm túc, tinh thần trách nhiệm và sự quyết liệt, kịp thời, thực hiện khẩn trương của người đứng đầu cấp ủy, đơn vị ở các cấp Công an có ý nghĩa quan trọng, quyết định hiệu quả việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh, gọn, mạnh.

Ba là, chủ động làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, kết hợp chặt chẽ với thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận cao trong cán bộ, chiến sĩ và quần chúng nhân dân; đấu tranh phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái, thù địch. Việc triển khai đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy là công việc hệ trọng, phức tạp, nhạy cảm nên trong quá trình thực hiện, Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an luôn chú trọng bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ, khách quan, công tâm, đồng thời phải hành động quyết liệt, với quyết tâm cao, nỗ lực lớn. Đi đôi với việc thực hiện đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, Bộ Công an luôn chú trọng đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho đội ngũ đảng viên, cán bộ, chiến sĩ lực lượng Công an nhân dân; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền nhằm tạo sự đồng thuận, ủng hộ tích cực của toàn thể cán bộ, chiến sĩ trong Công an nhân dân và các cấp, các ngành, quần chúng nhân dân đối với chủ trương đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của Bộ Công an.

Bốn là, xây dựng, hoàn thiện đồng bộ hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, tạo cơ sở chính trị - pháp lý thuận lợi cho việc triển khai thực hiện đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh, gọn, mạnh. Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an đã khẩn trương trình Quốc hội dự thảo Luật Công an nhân dân, để Quốc hội khóa XIV, Kỳ họp thứ sáu thông qua Luật Công an nhân dân; trình Chính phủ dự thảo Nghị định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an để Chính phủ ban hành Nghị định số 01/2018/NĐ-CP, ngày 6-8-2018, về quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an; tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25-10-2017, của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”, và xây dựng Đề án “Sắp xếp, tinh gọn bộ máy Công an địa phương hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”, không tổ chức Công an cấp huyện. Đây là bước phát triển quan trọng, bảo đảm quán triệt, thể chế hóa quan điểm, định hướng của Đảng đối với tổ chức bộ máy Công an nhân dân, tạo cơ sở chính trị - pháp lý cho việc điều chỉnh, bố trí lực lượng và thực hiện tinh giản biên chế, giảm tầng nấc trung gian, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trong tình hình mới./.

-------------

(1) Xem: Đại tướng, GS. TS. Tô Lâm: “Xây dựng lực lượng Công an nhân dân theo hướng “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở” - Nhìn từ đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng”, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 25-10-2019, https://www.tapchicongsan.org.vn/quoc-phong-an-ninh-oi-ngoai1/-/2018/814409/xay-dung-luc-luong-cong-an-nhan-dan-theo-huong-%E2%80%9Cbo-tinh%2C-tinh-manh%2C-huyen-toan-dien%2C-xa-bam-co-so%E2%80%9D---nhin-tu-doi-moi-phuong-thuc-lanh-dao-cua-dang.aspx
(2) Đại tướng, GS. TS. Tô Lâm (Chủ biên): Những điểm mới về an ninh quốc gia trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 160
(3) Xem: Minh Ngọc, Thái Sơn, Xuân Bách: “Lực lượng Công an tiên phong, gương mẫu trong tinh gọn bộ máy”, Báo Nhân Dân điện tử, ngày 12-12-2024, https://special.nhandan.vn/bo-cong-an-tien-phong-tinh-gon-bo-may/index.html
(4)  Đại tướng, GS.TS. Tô Lâm (Chủ biên): Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Công an nhân dân đáp ứng yêu cầu xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2024, tr. 96 - 98
(5) Xem: Minh Đức: “Từ ngày mai, kết thúc hoạt động của 694 cơ quan công an cấp huyện”, Báo Tiền Phong điện tử, ngày 28-2-2025, https://tienphong.vn/tu-ngay-mai-ket-thuc-hoat-dong-cua-694-co-quan-cong-an-cap-huyen-post1720943.tpo